SKKN Dạy học phát huy năng lực đọc - Hiểu của học sinh thông qua bài "cảm xúc mùa thu" (Đỗ Phủ)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG PT NGUYỄN MỘNG TUÂN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
DẠY HỌC PHÁT HUY NĂNG LỰC ĐỌC - HIỂU CỦA HỌC SINH THÔNG QUA BÀI "CẢM XÚC MÙA THU"(Đỗ Phủ)
Người thực hiện: Phạm Thị Thương
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực(môn): Ngữ văn
THANH HÓA NĂM 2016
MỤC LỤC
 Trang
I. MỞ ĐẦU	1
1.1. Lí do chọn đề tài	1
1.2. Mục đích nghiên cứu	1
1.3. Đối tượng nghiên cứu	1
1.4. Phương pháp nghiên cứu	1
II. NỘI DUNG	3
Chương1. CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI	3
1.1. Cơ sở lí luận	3
1.2. Cơ sở thực tiễn	4
Chương 2. DẠY HỌC PHÁT HUY NĂNG LỰC ĐỌC - HIỂU CỦA HỌC SINH THÔNG QUA BÀI "CẢM XÚC MÙA THU" (Đỗ Phủ)	6
2.1. Tiếp nhận văn bản từ thao tác đọc	6
2.2. Ứng dụng thi pháp học	6
3. KẾT LUẬN 	17
Kết quả từ việc áp dụng các phương pháp trên	17
Đề xuất	17
Tài liệu tham khảo	19
PHỤ LỤC	20
1. Tranh ảnh tác giả, tác phẩm trong chương trình	20
2. Bảng tổng hợp số liệu điều tra học sinh khối lớp D	22
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Hoài Thanh đã nói: “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có”. Mục đích của việc dạy học văn là để học sinh cảm thụ được cái hay, cái đẹp mà nhà văn muốn gửi gắm vào tác phẩm của mình, trên cơ sở đó mà tích hợp giá trị của nhân cách, thanh lọc tâm hồn con người, nâng đỡ con người. Nhận thức được ý nghĩa quan trọng đó, trong những năm qua, ngành giáo dục đã có nhiều cải cách quan trọng, đổi mới trên nhiều phương diện, rõ nhất là về chương trình sách giáo khoa và đặc biệt là phương pháp dạy học môn Ngữ văn.
Tuy nhiên, trong thực tế dạy học Ngữ văn ở cấp THPT, việc dạy đọc-hiểu một tác phẩm văn chương còn không ít khó khăn. Đặc biệt là chương trình Ngữ văn lớp 10, với các tác phẩm văn học trung đại và thơ Đường. Việc tìm ra phương pháp có thể giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc cảm, hiểu và yêu các tác phẩm văn chương ấy là thách thức lớn nhất đối với giáo viên. Nhất là thơ Đường, bộ phận văn học đòi hỏi ở người tiếp nhận có sự đồng cảm và thấu hiểu sâu sắc cả về vẻ đẹp nội dung cũng như nghệ thuật.
2. Mục đích nghiên cứu
Trong những năm đứng trên bục giảng, bản thân tôi cũng gặp khó khăn trong việc khơi gợi ở học sinh cảm hứng đối với tác phẩm thơ Đường. Chính vì thế, với niềm yêu thích riêng đối với thơ Đường và với mong muốn đổi mới phương pháp dạy học, tôi đã không ngừng nghiên cứu, học hỏi tìm ra giải pháp để làm sao những giờ dạy đọc-hiểu thơ Đường thật sự hiệu quả, nhất là với các em học sinh học khối C, D, để có thể phát huy được vốn kiến thức cũng như niềm đam mê và yêu thích văn chương sẵn có của các em. Qua những năm dạy học chương trình Ngữ văn lớp 10 , cũng như bồi dưỡng học sinh giỏi, từ mục đích đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, tôi xin trao đổi kinh nghiệm của bản thân về một số giải pháp nhằm góp phần giúp học sinh đọc - hiểu thơ Đường hiệu quả và thiết thực nhất. 
3. Đối tượng nghiên cứu
Thơ Đường được đưa vào chương trình Ngữ văn ở cấp THCS và THPT, tổng số tiết là 7 tiết (THCS: 4 tiết; THPT: 3 tiết), riêng với chương trình Ngữ văn 10 là 3 tiết. Trong khuôn khổ của đề tài, tôi chỉ đi vào nghiên cứu phương pháp dạy học phát huy năng lực đọc - hiểu của học sinh thông qua bài "cảm xúc mùa thu"(Đỗ Phủ)
- Thông qua đề tài này giúp các em học sinh khối C,D có kiến thức sâu rộng hơn về thơ Đường nói chung và bài "cảm xúc mùa thu" nói riêng.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Vận dụng thành tựu của nhiều ngành: nghiên cứu văn học, lý luận văn học, ngôn ngữ học, giáo dục học trong đó đặc biệt chú trọng vận dụng những thành tựu của những công trình nghiên cứu về thơ Đường, thi pháp thơ Đường và những thành tựu khoa học về phương pháp dạy học văn. 
- Kết hợp điều tra, thăm dò có phân tích thống kê, dự giờ và học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. 
- Đúc rút kinh nghiệm từ bản thân trong quá trình giảng dạy môn ngữ văn ở trường THPT.
- Tham khảo một số tài liệu nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học văn. 
II. NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1.1. Cơ sở lí luận
Dạy học đọc - hiểu tác phẩm văn chương được hiểu là “một quá trình bao gồm việc tiếp xúc với văn bản, thông hiểu cả nghĩa đen, nghĩa bóng, nghĩa hàm ẩn cũng như thấy được vai trò, tác dụng của các hình thức, biện pháp nghệ thuật ngôn từ, các thông điệp tư tưởng, tình cảm, thái độ của người viết và cả các giá trị tự thân của hình tượng nghệ thuật”. Đọc - hiểu là hoạt động duy nhất để học sinh tiếp xúc trực tiếp với các giá trị văn học. Đọc - hiểu bắt đầu từ đọc chữ, đọc câu, hiểu nghĩa của từ và sắc thái biểu cảm, hiểu nghĩa của hình thức câu, hiểu mạch văn, bố cục và nắm được ý chính, cũng như chủ đề của tác phẩm. Lý giải những đặc sắc về nghệ thuật và ý nghĩa xã hội nhân văn của tác phẩm trong ngữ cảnh của nó. Trong quá trình học đọc, HS sẽ biết cách đọc để tích luỹ kiến thức, đọc để lý giải, đọc để đánh giá và đọc sáng tạo, phát hiện. học sinh sẽ học cách trích câu hay, trích chi tiết, trích ý, học cách thuyết minh, thuật lại nội dung văn bản đã học”. Hệ thống văn bản được lựa chọn nhằm thực hiện việc đào tạo năng lực đọc-hiểu, qua đó vừa cung cấp tri thức văn học, văn hóa dân tộc, vừa giáo dục tư tưởng, tình cảm, vừa rèn luyện kỹ năng đọc, phương pháp đọc... để sau khi ra trường, HS có thể đọc - hiểu nhiều loại văn bản thông dụng trong đời sống.
Dạy học Ngữ văn theo yêu cầu đọc - hiểu văn bản, thực chất là hình thành cho học sinh toàn bộ quá trình tiếp nhận, giải mã văn bản (kể cả hiểu và cảm thụ), giúp học sinh cách đọc văn, phương pháp đọc - hiểu để dần dần các em có thể tự đọc được văn, hiểu tác phẩm văn học một cách khoa học, đúng đắn. Vai trò của người thầy thể hiện ở năng lực tổ chức cho học sinh đọc-hiểu văn bản, từ đó hình thành cho họ cách đọc - hiểu một văn bản, nhất là văn bản văn học đồng thời hướng dẫn, gợi mở, tránh nhầm lẫn cho học sinh, chủ yếu là dạy về phương pháp đọc chứ không đọc hộ, biến học sinh thành thính giả thụ động của mình. Giáo án của thầy chủ yếu phải là giáo án về phương pháp đọc cho học sinh. Muốn thế học sinh phải được trang bị trên hai phương diện: những kiến thức để đọc văn và phương pháp đọc văn. Những kiến thức và phương pháp này chỉ có thể có được qua việc thực hành trong quá trình đọc văn thông qua các văn bản tác phẩm cụ thể, tiêu biểu cho các thể loại ở từng giai đoạn lịch sử văn học. Tất nhiên thông qua hệ thống văn bản tác phẩm tiêu biểu, chương trình cung cấp và hình thành cho học sinh những hiểu biết sơ giản về lịch sử văn học, lý luận văn học, tác gia văn học, nhưng đối tượng chính vẫn là văn bản- tác phẩm.
Sách giáo khoa biên soạn theo tinh thần trên là sách phục vụ cho mục đích dạy văn thực chất là dạy cách đọc - hiểu, cách giải mã văn bản. Trong đó nhấn mạnh việc coi trọng văn bản với tất cả các biểu hiện cụ thể của hình thức ngôn từ nghệ thuật; hình thành và rèn luyện kỹ năng phân tích văn học trên cơ sở phân tích ngôn ngữ; từ việc nghiên cứu các văn bản văn học để đạt tới những suy nghĩ sâu sắc về các cấu trúc văn học và ngôn ngữ
Như vậy, đọc - hiểu là con đường để dẫn học sinh đến với cảm thụ văn học. Đó là hình thành xúc cảm, tưởng tượng và gần gũi, “nhập thân” với những gì đã đọc, nhập thân vào tác phẩm, suy tư về một số các câu chữ, hình ảnh, lập luận và sống cùng tâm trạng, cảm xúc của nhân vật, nhân vật trữ tình hoặc của tác giả. Người cảm thụ đồng thời vừa là người tiếp nhận vừa là người phản hồi về tác phẩm. Như nhà văn Anh Đức đã tâm sự: “Khi đọc, tôi không chỉ thấy dòng chữ mà còn thấy cảnh tượng ở sau dòng chữ, trí tưởng tượng nhiều khi dẫn tôi đi rất xa, vẽ thêu ra lắm điều thú vị”. 
1.2. Cơ sở thực tiễn
Thơ Đường là tinh hoa của văn hóa thế giới và là niềm tự hào của nền văn hóa Phương Đông. Thơ Đường phát triển rực rỡ ở Trung quốc từ thế kỷ thứ VII đến cuối thế kỷ thứ IX với khoảng 48.000 bài thơ của 2.300 nhà thơ. Trải qua 14 thế kỷ với biết bao thăng trầm, biến cố của lịch sử; đến nay thơ Đường đã ảnh hưởng khá sâu rộng đến nền văn hóa các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước lân cận trong đó có Việt Nam. 
Việc giảng dạy thơ Đường nói chung và việc giảng dạy bài dạy học phát huy năng lực đọc - hiểu của học sinh thông qua bài "cảm xúc mùa thu"(Đỗ Phủ) nói riêng trong chương trình Ngữ văn 10 có những thuận lợi và khó khăn như sau:
- Về thuận lợi, thơ Đường với đặc điểm nổi bật là ngắn gọn, súc tích, giàu cảm xúc nên dễ thuộc, dễ nhớ. Nội dung thơ Đường chan chứa tính nhân văn, những rung động sâu lắng đối với thiên nhiên, tình yêu, tình bạn; hình ảnh con người trong thơ rất gần gũi và quen thuộc với hình ảnh con người trong thơ văn Việt Nam. Chính những điều đó đã tạo điều kiện cho các em học sinh dễ tiếp cận và cảm thụ thơ Đường. Bên cạnh đó, đối tượng là học sinh khối C, D, đa số có niềm yêu thích và có vốn kiến thức về văn chương phong phú được cung cấp ở cấp học dưới. Do vậy nhu cầu học văn, nhu cầu được khám phá cái hay cái đẹp của thơ văn thường nổi trội hơn các em ở khối lớp tự nhiên, cơ bản A. Theo điều tra khảo sát học sinh các lớp khối D, có 72/96 (75%) học sinh thích học thơ Đường; 90/96 (93,7%) học sinh cho rằng việc học thơ Đường giúp ích cho việc cảm thụ văn học trong nước. Như vậy, nhu cầu học tập của học sinh đối với thơ Đường rất lớn. Một điểm thuận lợi của chương trình thơ Đường nữa là sách giáo khoa có trích dẫn đầy đủ bản phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ; giới thiệu về tác giả, có hình ảnh tương đối phong phú nên học sinh và giáo viên có thể tham khảo, tìm hiểu văn bản trước khi lên lớp. Ngoài ra, hệ thống câu hỏi trong phần Hướng dẫn học bài mang tính gợi mở, nêu vấn đề, giúp học sinh chuẩn bị bài tốt, SGK chương trình nâng cao còn có phần Tri thức đọc hiểu giúp học sinh mở rộng kiến thức, nắm được đặc trưng của thể loại, lí luận văn học 
- Bên cạnh những thuận lợi, việc học và dạy thơ Đường ở trường phổ thông cũng gặp rất nhiều khó khăn về phía người học và người dạy. 
Về phía người học, nội dung thơ Đường thường có nhiều điển tích, điển cố, từ ngữ cổ. Niêm luật thơ Đường khó nên học sinh không cảm thấy hấp dẫn. Thơ Đường hàm súc, cô đọng nên đôi lúc gây khó hiểu cho học sinh... Mặt khác, bản phiên âm và bản dịch thơ nhiều khi chưa sát nghĩa, gây lúng túng cho cả học sinh và giáo viên khi học và dạy thơ Đường. Do khoảng cách về không gian, thời gian lịch sử và một phần là do khoảng cách về tâm lí học nên việc tiếp nhận nội dung và ý nghĩa của các tác phẩm thơ Đường rất khó khăn. Học sinh chưa vượt qua được “rào chắn” của từ ngữ, vì thế chưa thực sự hiểu và rung cảm với bài học. 
Về phía người dạy, chính những điều trên đã ảnh hưởng ít nhiều đến xúc cảm của giáo viên cũng như học sinh khi đến với những tác phẩm thơ Đường. Bên cạnh đó số lượng thơ tuy không nhiều nhưng những bài được chọn vào giảng dạy là tiêu biểu mà việc phân bố thời gian dạy chỉ bốn mươi lăm phút cho một bài thơ là quá ít, không đủ để phân tích đầy đủ nội dung và thi luật. Chính do phân phối thời gian giảng dạy trong khuôn khổ tiết học đã được quy định sẵn như vậy nên giáo viên gặp rất nhiều khó khăn. Sự hạn chế thời lượng của những tiết học đã khiến cho người thầy không có cơ hội thực hiện một số công việc nhằm kích thích hứng thú học tập ở học sinh. Thời gian dạy bài thơ"cảm xúc mùa thu"(Đỗ Phủ) là 1 tiết thì làm sao giáo viên có thể đủ thời gian để truyền tải kiến thức đầy đủ đến học sinh, buộc giáo viên phải dạy lướt qua nên học sinh cũng gặp những khó khăn trong việc lĩnh hội tri thức. 
Về phương pháp giảng dạy thơ Đường hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, việc diễn giảng một bài thơ Đường khiến việc dạy học không hiệu quả. Đa số giáo viên chủ yếu tập trung vào nội dung, nghệ thuật, điển tích, chưa chú ý đến bức tranh toàn cảnh của thơ Đường trong trào lưu chung của thời đại. Bên cạnh đó sách tham khảo về phương pháp dạy học thơ Đường vẫn còn thiếu, số lượng băng hình, tranh ảnh dành riêng cho việc dạy học thơ Đường chưa đáp ứng được nhu cầu của giáo viên và học sinh. Vì chưa có đủ điều kiện cơ sở vật chất nên giáo viên thường không sử dụng các hình thức hỗ trợ này. Vài giáo viên tự tìm lấy tranh ảnh minh họa để sử dụng trong những tiết thao giảng chứ chưa có sự hướng dẫn cụ thể.
Chương 2. DẠY HỌC PHÁT HUY NĂNG LỰC ĐỌC - HIỂU 
CỦA HỌC SINH THÔNG QUA BÀI "CẢM XÚC MÙA THU"(Đỗ Phủ)
2.1. Tiếp nhận văn bản từ thao tác đọc
Như trên đã trình bày, đọc - hiểu bắt đầu từ đọc chữ, đọc câu, hiểu nghĩa của từ và sắc thái biểu cảm, hiểu nghĩa của hình thức câu, hiểu mạch văn, bố cục và nắm được ý chính, cũng như chủ đề của tác phẩm. Đọc là một trong những thao tác quan trọng để dẫn dắt học sinh đến với cái hay cái đẹp của bài thơ, nhất là với thơ Đường. Một trong những nguyên nhân khiến học sinh khó hiểu thơ Đường là vì khoảng cách về từ ngữ, vốn hiểu biết về văn hóa, văn học. Chính vì thế, để vượt qua khoảng cách này, giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc thơ Đường hiệu quả hơn. Bởi thơ là cảm xúc từ trong tâm hồn được bộc bạch ra thành từ ngữ, mỗi câu, mỗi chữ đều chứa đựng tư tưởng, tình cảm, tấm lòng của nhà thơ. Không ít giáo viên xem nhẹ việc đọc, để rồi ngay từ đầu đã làm mất đi không khí văn chương, khiến học sinh khó hiểu thơ ngay từ đầu. 
Vậy để có thể có những phút đọc thơ hiệu quả, trước hết giáo viên cần yêu cầu học sinh đọc trước ở nhà, lập bảng cụ thể ý nghĩa của các từ Hán, điển tích, điển cố. Bước thứ hai, sau khi giới thiệu sơ lược tác giả và tác phẩm, giáo viên cần dành ít phút để hướng dẫn học sinh về phương pháp đọc thơ. Để có dễ dàng hơn trong việc đọc, giáo viên cần giúp học sinh hiểu nghĩa một số từ khó, từ cổ, điển cố, điển tích qua việc kiểm tra sự chuẩn bị của các em. Khi đọc một bài thơ Đường cần lắm những yêu cầu về ngắt câu, giọng điệu. Ví dụ: với thơ ngũ ngôn, cách ngắt nhịp thông thường là 2/3, với thơ thất ngôn, cách ngắt nhịp thường là 4/3 hoặc 2/2/3. Đọc thơ cần có nhịp chậm đều, những điểm cần nhấn để tạo âm thanh, những từ cần kéo dài để tạo cảm xúc, có những câu có thể đọc nối nhau với mục đích thể hiện tứ thơ. Sự hướng dẫn cụ thể của giáo viên là một trong những cách để học sinh tiếp nhận bài thơ nghiêm túc, có tâm thế để đọc diễn cảm và sáng tạo. Giáo viên cần đọc mẫu một bản phiêm âm, dịch nghĩa hoặc dịch thơ, và yêu cầu học sinh đọc tiếp. Đó là sự gần gũi trong quá trình “cùng đọc-hiểu” tạo ra sự liên thông cảm xúc giữa người dạy và người học. Sau khi đọc thơ, học sinh cần nêu cảm nhận của bản thân về sắc thái biểu cảm của câu, từ, cảm xúc chủ đạo trong bài thơ, từ hiểu biết của mình về kết cấu của một bài thơ Đường mà nêu bố cục của tác phẩm.
Với bài thơ "Cảm xúc mùa thu"( Đỗ Phủ) học sinh đọc cả phiên âm, dịch nghĩa và bản dịch thơ của Nguyễn Công Trứ giọng đọc buồn bâng khuâng trầm lắng, thiết tha, thể hiện được lòng yêu nước, thương nhà của nhà thơ.
2.2 Ứng dụng thi pháp học trong việc đọc - hiểu thơ Đường vào bài "Cảm xúc mùa thu"( Đỗ Phủ) 
Thành tựu của thi pháp học nghiên cứu về thơ Đường hiện nay đã đóng góp lớn cho việc nghiên cứu, giảng dạy bộ môn Ngữ văn trong nhà trường. Dạy đọc - hiểu một văn bản thơ theo hướng thi pháp đem lại nhiều hiệu quả, nhất là với thơ Đường – nền văn học có đặc trưng thi pháp rõ nét. Khi hướng dẫn học sinh đọc-hiểu về thơ Đường, cần đưa các em vào bức tranh chung của cả thời đại. Học văn, dạy văn theo hướng thi pháp không chỉ giúp các em nắm được tác phẩm sâu sắc mà còn cung cấp kiến thức cơ bản để các em có thể đọc-hiểu các bài thơ Đường khác ngoài sách giáo khoa. Với đối tượng là học sinh khối C, D thì việc giảng dạy đọc-hiểu văn bản theo hướng thi pháp sẽ giúp học sinh nâng cao khả năng tiếp nhận văn chương, đặt cơ sở cho việc hiểu, cảm và viết văn. Đây là mục tiêu quan trọng nhất của việc dạy đọc-hiểu văn chương trong nhà trường. Chính vì thế, bên cạnh việc tạo không khí văn chương qua thao tác đọc, giáo viên cần nắm vững thi pháp thơ Đường để giúp học sinh nhận biết vẻ đẹp của bài thơ và các tác phẩm khác có cùng đề tài, cùng khuynh hướng sáng tác. Đây là phương pháp trọng tâm khi hướng dẫn học sinh đọc-hiểu về thơ Đường. Ngoài ra bản thân một bài thơ bao giờ cũng mang dấu ấn thời đại, tư tưởng, tình cảm và phong cách tác giả. Nó là kết quả của sự tổng hoà các yếu tố ấy. Vì vậy, nếu dạy thơ Đường mà giáo viên không chắc về kiến thức văn học sử, tác giả, tác phẩm, thi pháp thơ thời Đường thì lúc dạy sẽ không chủ động, lúng túng trước học sinh, không thể dấy lên được không khí Đường thi và sẽ làm giảm giá trị của bài thơ. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tôi xin đề cập đến một số vấn đề thi pháp thơ Đường cơ bản sau đây.
- Về nội dung:
+ Thơ Đường có nhiều trường phái: Trường phái Điền viên sơn thủy, trường phái Biên tái; trường phái lãng mạn, trường phái hiện thực. Trong đó tập trung nhất vào hai khuynh hướng sáng tác là: hiện thực và lãng mạn. Nó là kết quả của một quá trình lĩnh hội những tinh hoa rực rỡ của đời Đường mà thi ca cổ trước đó chưa bao giờ đạt đến được. Hiện thực và lãng mạn là hai bộ phận thống nhất trong một chỉnh thể của thi ca đời Đường góp phần cống hiến to lớn cho văn học Trung Quốc. Trong đó, nếu Lí Bạch được xem là ‘tập đại thành” của trường phái lãng mạn thì Đỗ Phủ là người khởi đầu và đặt nền móng cho trường phái hiện thực trong thơ Đường.
Khi hướng dẫn học sinh đọc - hiểu "Cảm xúc mùa thu"( Đỗ Phủ) , giáo viên cần giúp học sinh nhận diện rõ bút pháp hiện thực gắn liền với cuộc sống đời thường của Đỗ Phủ qua việc sử dụng từ ngữ và hình ảnh. . 
+ Đề tài trong thơ Đường rất phong phú: Thơ Đường sử dụng đề tài hết sức rộng rãi, đề tài xã hội, thiên nhiên, lịch sử, cá nhân, đề tài chiến tranh, đề tài cuộc sống con người xã hội... Đề tài trong bài"Cảm xúc mùa thu"( Đỗ Phủ) nằm chung trong tinh thần của thời đại
- Về hình thức, các nhà thơ thời Đường thường sử dụng hai thể thơ chính là cổ thể (cổ phong và nhạc phủ) và cận thể (hay là kim thể, gồm luật thi và tuyệt cú). 
+ Thơ cổ thể không hạn định số câu, số chữ, không phải tuân thủ niêm luật, đối ngẫu, cách gieo vần, do đó có khả năng biểu hiện được nhiều sắc thái tình cảm phong phú, mạnh mẽ, cũng như phản ánh được hiện thực phức tạp và đầy biến động. .
+ Thơ Đường luật (tức thơ cận thể) thì lại tuân thủ niêm luật chặt chẽ. Sự chặt chẽ về cách luật của thể thơ này tuy có phần gò bó những nó có ưu điểm là cấu trúc nội tại cân đối, âm điệu hài hòa, phù hợp với nhu cầu thể hiện những tình cảm nội tâm sâu lắng, trầm tư. Sự qui định của luật thi rất chặt chẽ, không được vi phạm, cụ thể như sau: Một bài thơ phải đạt sáu yêu cầu: niêm, luật, vận, đối, tiết tấu, bố cục. Giáo viên không cần đi sâu vào yêu cầu về niêm, luật, tiết tấu, vì sách giáo khoa đã cung cấp trong phần Tri thức đọc-hiểu, mà cần giúp học sinh nhận diện rõ ý nghĩa và nghệ thuật đối, bố cục của tác phẩm trong quá trình đọc-hiểu bài thơ. 
Về bố cục, bài thơ cận thể thường được chia thành bốn phần: đề, thực, luận, kết, mỗi phần 2 câu (nếu là luật thi – 8 câu), hoặc khai, thừa, chuyển, hợp (nếu là thơ 4 câu). Nhưng thực tế thơ Đường không nhất thiết bài nào cũng có bốn phần như vậy. Đặc biệt nhà phê bình Kim Thánh Thán (đời Thanh) thì chia bài thơ Đường thành hai phần, ông gọi 4 câu (2 câu) đầu là tiền giải, 4 câu (2 câu) cuối là hậu giải. Tiền giải thường nêu hoàn cảnh sự tình, cảm hứng sáng tác, hậu giải thường là cái tình được gói ghém. Ngoài ra còn có cách chia làm 3 phần: 2/4/2. Cách chia này tương đối mới, gần với cách chia bố cục của một văn bản hiện đại: có 3 phần (mở bài, thân bài và kết bài). Như vậy, khi phân tích bình giảng bài thơ Đường, giáo viên có thể căn cứ vào nội dung cấu trúc cụ thể của từng bài thơ để chọn phương án thích hợp. 
Với bài thơ "Cảm xúc mùa thu"( Đỗ Phủ) giáo viên có thể chia bài thơ thành hai phần, 2 câu đầu là cảnh thu, 2 câu cuối là tình thu.
Cả luật thi và tuyệt cú là thơ trữ tình nội tâm, nên khi tâm tình đã được bộc bạch thì bài thơ kết thúc. Thao tác chia bố cục của bài thơ cần được học sinh phát hiện và lựa chọn, giáo viên chỉ làm công việc gợi ý, để giúp các em chủ động trong khi tiếp xúc với một tác phẩm thơ Đường và rèn kĩ năng tự đọc-hiểu các bài thơ Đường khác.
- Về ngôn ngữ thơ Đường nhìn chung là giản dị, trong sáng, tinh luyện. Cũng có thể nói đó là sự tinh luyện đến mức giản dị, do vậy khi phân tích thơ Đường, đừng vì thấy sự giản dị của ngôn ngữ mà xem thường rồi bỏ qua. Cái độc đáo của th