SKKN Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận xã hội cho học sinh có lực học trung bình và yếu khối 12

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 3
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI :
MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG LÀM VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHO HỌC SINH CÓ LỰC HỌC TRUNG BÌNH VÀ YẾU KHỐI 12
 Người thực hiện : Nguyễn Thị Hương
 Chức vụ : Giáo viên
 SKKN thuộc môn : Ngữ văn 
THANH HÓA, NĂM 2016
MỤC LỤC
Nội dung
trang
A. MỞ ĐẦU
1
1. Lý do chọn đề tài 
2
2. Mục đích nghiên cứu
2
3. Đối tượng nghiên cứu
2
4. Phương pháp nghiên cứu
2
5. Giả thuyết khoa học
2
6 . Dự kiến đóng góp của đề tài
2
B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
3
I. Cơ sở lý luận
3
1. Khái quát về văn nghị luận
3
2. Đoạn văn nghị luận
3
II. Thực trạng của vấn đề
3
1. Yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn hiện nay.
3
2. Thực trạng dạy và học làm văn ở các trường THPT
4
3. Thực trạng dạy và học Làm văn ở trường THPT Thạch Thành 3
5
III. Giải pháp rèn luyện kĩ năng phân tích đề và lập dàn ý trong bài văn nghị luận xã hội.
7
Cung cấp lý thuyết về văn nghị luận xã hội
7
2. Rèn luyện kĩ năng nhận diện đề và tìm hiểu đề
9
3. Rèn luyện kĩ năng phân tích đề
12
Rèn kĩ năng tìm ý và lập dàn ý.
13
IV. Hiệu quả của giải pháp
18
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
19
TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài:
Trong chương trình THPT, phân môn Làm văn được chia làm hai kiểu bài: Nghị luận văn học và Nghị luận xã hội. Bài Nghị luận văn học giúp học sinh cảm thụ, phân tích, đánh giá một áng văn thơ, những nhân vật trong tác phẩm văn học. Việc rèn luyện kiểu bài này rất cần thiết cho học sinh khi làm các bài kiểm tra, bài thi nhưng lại ít cần thiết khi người học vào đời. Bài Nghị luận xã hội rèn luyện cho học sinh cách nhìn nhận, kiến giải, trình bày những ý kiến riêng về một vấn đề tư tưởng, đạo lý hoặc một vấn đề xã hội đáng quan tâm. Việc rèn luyện kiểu bài này không chỉ cần cho học sinh trong các bài kiểm tra, bài thi mà còn giúp ích cho người học khi bước vào đời.
Tập trung vào kiểu bài Nghị luận xã hội là một nỗ lực đổi mới chương trình Ngữ văn trong nhà trường THPT hiện nay. Kiểu bài nghị luận xã hội đề cập và có liên quan đến nhiều phương diện của đời sống. Thông thường những nội dung được đề cập đến là những vấn đề nổi bật, tạo được sự chú ý và tác động đến đời sống xã hội. Không chỉ đề cập đến những vấn đề tốt đẹp, tích cực trong xã hội mà kiểu bài Nghị luận xã hội còn lưu ý học sinh đến những vấn đề tiêu cực, đang bị xã hội lên án và phê phán. Với dạng bài Nghị luận xã hội, học sinh cần làm rõ vấn đề nghị luận, từ đó thể hiện thái độ, sự đánh giá của bản thân cũng như đề xuất các ý kiến, giải pháp trước vấn đề xã hội được nêu ra.
Từ năm 2009, trong cấu trúc đề thi đã quy định có câu Nghị luận xã hội. Trong cấu trúc đề thi, câu hỏi về Nghị luận xã hội chiếm 3 điểm trong thang điểm 10 của toàn đề và tập trung vào hai dạng chính là tư tưởng, đạo lý và hiện tượng đời sống. Tuy nhiên, viết văn Nghị luận xã hội không phải là chuyện dễ dàng. Đối với học sinh, một trong những vấn đề bối rối khi làm bài thi là viết bài văn Nghị luận xã hội ngắn (khoảng 400 – 600 từ). Tuy chỉ chiếm 3/10 điểm toàn đề thi nhưng đây cũng là một phần quan trọng đối với những học sinh trung bình – yếu.
Làm thế nào để học sinh viết được những bài Nghị luận xã hội lôgic, trôi chảy, mạch lạc? Đó là câu hỏi của nhiều giáo viên giảng dạy Ngữ văn.
Qua quá trình giảng dạy và theo dõi việc làm văn của học sinh lớp 12, tôi thấy đối tượng học sinh trung bình – yếu rất chật vật và mất thời gian khi viết kiểu bài Nghị luận xã hội. Qua quá trình chấm bài, tôi nhận thấy, phần Nghị luận xã hội của đối tượng này chưa đạt yêu cầu, hoặc còn thiếu ý, chưa nắm được cấu trúc làm bài hoặc viết vòng vo, lan man không liên quan đến yêu cầu.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi mong muốn giúp học sinh làm tốt bài văn Nghị luận xã hội. Qua thực tế giảng dạy, bằng kinh nghiệm và tài liệu đọc được, tôi xin trình bày một số biện pháp rèn luyện kĩ năng làm văn Nghị luận xã hội cho học sinh có lực học yếu Khối 12.
2. Mục đích nghiên cứu: Giúp giáo viên nhận thấy việc hướng dẫn học sinh nhận diện đề và kĩ năng làm văn nghị luận xã hội là hợp lý và cần thiết. Đồng thời, giúp học sinh nhận diện được đề và có kĩ năng làm bài văn nghị luận xã hội.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Ở đề tài này, tôi chỉ dừng lại trong phạm vi rèn luyện kĩ năng nhận diện đề và cách phân tích đề, lập dàn ý trong văn nghị luận xã hội cho đối tượng học sinh trung bình – yếu khối 12. 
Đề tài này có thể vận dụng trong những tiết học thuộc cấu trúc chương trình của Bộ Giáo dục hoặc luyện tập phân môn Làm văn trong các tiết học phụ đạo ở trường THPT.
Giả thuyết khoa học:
Nếu việc luyện cho học sinh cách viết văn nghị luận xã hội được tiến hành thường xuyên và có cơ sở khoa học thì chắc chắn việc rèn kĩ năng đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng học phần Làm văn, đặc biệt là viết đoạn văn nói chung và văn nghị luận xã hội nói riêng trong chương trình THPT; phát huy cao độ tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong việc viết bài văn nghị luận hoàn chỉnh, đảm bảo đúng yêu cầu mà vẫn hay, thu hút và lôi cuốn người đọc, người nghe.
Phương pháp nghiên cứu:
Nhóm phương pháp điều tra, khảo sát, phân tích, thống kê, phương pháp thu thập và xử lý số liệu.
Nhóm phương pháp thực nghiệm sư phạm.
 Dự kiến đóng góp của đề tài:
Về lý luận: Góp phần hệ thống hóa lý luận về dạy học Làm văn THPT nói chung và văn nghị luận xã hội nói riêng trong chương trình Ngữ văn 12, đồng thời, góp thêm cơ sở khoa học cho việc đổi mới phương pháp dạy và học làm văn ở nhà trường THPT.
Về thực tiễn: Đề xuất cách thức rèn luyện kĩ năng nhận diện và viết văn nghị luận xã hội cho học sinh THPT; giúp giáo viên thuận lợi hơn trong quá trình rèn luyện cho học sinh trung bình – yếu lớp 12 viết văn nghị luận xã hội.
B. PHẦN NỘI DUNG
Cơ sở lý luận 
 1. Khái quát về văn nghị luận:
* Khái niệm: Văn nghị luận là loại văn trong đó người viết (người nói) đưa ra những lí lẽ, dẫn chứng về một vấn đề nào đó và thông qua cách thức bàn luận thuyết phục được người đọc (người nghe).
Văn nghị luận giúp cho người học sinh vận dụng tổng hợp các tri thức văn học và hiểu biết xã hội, rèn luyện khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ và đặc biệt, giúp cho sự phát triển tư duy khoa học của người học sinh. Văn nghị luận nêu ra những vấn đề tư tưởng và học thuật, xây dựng cho học sinh có phương pháp tư tưởng đúng đắn để hiểu đúng và có thái độ đúng trước các vấn đề đó, đồng thời, giúp cho việc chuẩn bị tiến tới những hành động đúng đắn, tích cực trong cuộc sống hiện tại và tương lai. 
* Phân loại: Căn cứ vào nội dung thì văn nghị luận được chia làm hai loại: nghị luận xã hội và nghị luận văn học.
	- Nghị luận xã hội chia làm hai loại: nghị luận về một hiện tượng đời sống (trình bày quan điểm, suy nghĩ, thái độ về một sự việc nào đó xảy ra trong đời sống) và nghị luận về một tư tưởng, đạo lí (trình bày suy nghĩ, thái độ về một quan niệm đạo lí, lối sống, văn hóa định hình trong cuộc sống con người. Những quan niệm đó có tính chất khuyên răn như tục ngữ, danh ngôn, nhận định mang tính chân lí).
	- Nghị luận văn học là trình bày những nhận xét, đánh giá thông qua việc cảm nhận, phân tích văn học. Những ý kiến, nhận xét xuất phát từ cách xây dựng hình tượng nhân vật của tác giả về ngoại hình, tính cách, hành động hoặc những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
2. Đoạn văn nghị luận
	Đoạn văn là đơn vị ngôn ngữ trực tiếp cấu tạo các phần của văn bản. Đoạn văn đa dạng về nội dung, phức tạp về cấu trúc, đảm nhiệm những chức năng khác nhau trong văn bản. Muốn nghiên cứu văn bản hoàn chỉnh phải bắt đầu từ đoạn văn.
	Có thể thấy, đoạn văn nghị luận là một phần của bài văn nghị luận, đảm bảo các yêu cầu sau: có sự thống nhất nội tại chặt chẽ, đảm bảo có quan hệ chặt chẽ với các đoạn văn khác trong văn bản và phải phù hợp với phong cách chung của văn bản.
II. Thực trạng và những mâu thuẫn.
	1 Yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn hiện nay.
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn luôn được các nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu. Nhiều phương pháp, biện pháp mới liên tục được đưa ra dù có khác nhau nhưng đều khẳng định vai trò của người học là chủ thể của nhận thức tích cực trong quá trình học tập. Đổi mới phương pháp dạy và học văn theo định hướng coi học sinh là chủ thể sáng tạo phải là sự thay đổi toàn diện và đồng bộ. Hơn nữa, mục tiêu chính của dạy văn ở cấp trung học phổ thông là dạy người, dạy cho học sinh cách sống, cách cảm, cách nghĩ và kĩ năng giao tiếp. Sẽ không thể giao tiếp tốt nếu học sinh không thông thạo bốn kĩ năng: nghe – nói – đọc – viết. Chính vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học văn ở trường phổ thông không thể không hướng đến rèn luyện cho học sinh kĩ năng “viết”.
Làm văn là môn học mang tính chất thực hành tổng hợp. Khi làm bài tập làm văn, học sinh phải huy động cả năng lực quan sát, trí nhớ, vốn sống và khả năng tư duy của mình để nội dung bài làm có được nét tinh tế, những vẻ sinh động và một phong cách riêng. Mỗi bài tập làm văn có thể coi là một “tác phẩm nhỏ” của học sinh. Tác phẩm ấy phản ánh khá rõ ràng nhận thức, tình cảm của học sinh đối với vấn đề văn học và cuộc sống. Nó cũng phản ánh khá rõ năng lực và tư duy, trình độ ngôn ngữ và một phần cá tính của học sinh.
Thực trạng dạy và học làm văn ở các trường THPT
Làm văn là một phân môn khó vì nó đòi hỏi học sinh phải biết vận dụng kiến thức đã được học ở các phân môn đọc văn và tiếng Việt vào việc làm văn. Mặt khác, ý thức học môn văn của học sinh chưa cao và cũng có trường hợp giáo viên chỉ chú trọng đến giờ giảng văn, xem nhẹ giờ làm văn, chỉ dạy qua loa, chiếu lệ.
	Khảo sát phần làm văn về nghị luận trong chương trình sách giáo khoa Ngữ văn THPT, ta có thể tổng kết như sau: lớp 10 có 5 tuần, lớp 11 có 19 tuần và lớp 12 có 26 tuần vừa học lí thuyết vừa thực hành. Trên cơ sở những tiết dạy lí thuyết đã chú trọng nhiều hơn đến các tiết thực hành và luyện tập nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức và viết bài văn thuần thục, đạt hiệu quả cao. Yêu cầu chung về chuẩn kiến thức kĩ năng phần Làm văn ở khối 12 là hoàn thiện kiến thức về các dạng bài nghị luận trong nhà trường phổ thông, giúp học sinh hiểu yêu cầu và cách thức vận dụng tổng hợp các thao tác và các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận. Tuy nhiên, Phân phối chương trình Ngữ văn lớp 12 theo chương trình chuẩn chủ yếu phần Làm văn thiên về nghị luận văn học, chỉ có 2 tiết học lý thuyết về Nghị luận xã hội (một tiết về tư tưởng, đạo lý; một tiết về hiện tượng đời sống). Trọng tâm kiến thức là nắm được nội dung, yêu cầu, cách thức triển khai bài văn nghị luận về tư tưởng, đạo lí hoặc hiện tượng đời sống. Bài học chủ yếu được cấu tạo trên cơ sở thông qua luyện tập để hình thành kiến thức bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí hoặc hiện tượng đời sống. Tuy nhiên, thời lượng dành cho bài học chỉ có 45 phút, với số lượng ngữ liệu và bài tập sách giáo khoa đưa ra, yêu cầu học sinh phải biết vận dụng các kiến thức và trải nghiệm của bản thân để viết bài. Nội dung bài học thực chất phải bao gồm nhiều đơn vị kiến thức: phân tích đề, lập dàn ý, nêu ý kiến, đánh giá của bản thân đối với một tư tưởng, đạo lý hoặc một hiện tượng đời sống và rèn luyện kĩ năng viết bài văn nghị luận xã hội. Trong thực tế, giáo viên sẽ không thể hướng dẫn tỉ mỉ cho học sinh cách thức làm bài, còn học sinh, chỉ mới tái hiện lại cách làm bài qua hai bài lý thuyết. Vì vậy, kĩ năng vận dụng của học sinh sẽ bị hạn chế và kết quả làm bài sẽ thấp, học sinh rất mơ hồ với việc nhận diện đề và phương pháp làm văn nghị luận xã hội.
	Một thực tế đáng nói nữa đó là học sinh THPT hiện nay có rất ít hiểu biết về kiến thức xã hội. Điều này các em phải tự tích lũy theo thời gian vì không ai trực tiếp dạy cho các em. Vì thế, học sinh ngại tìm hiểu về các vấn đề xã hội. Mà thiếu kiến thức thực tế, chắc chắn học sinh không thể làm tốt bài văn nghị luận xã hội.
 Thực trạng dạy và học Làm văn ở trường THPT Thạch Thành 3
Trường THPT Thạch Thành 3 là một trường miền núi, chất lượng học sinh đầu vào rất thấp, đặc biệt là môn Ngữ văn. Các em chưa có kĩ năng nhận diện đề và làm bài nên lúng túng nghĩ gì viết đó, không phân tích đề hoặc lập dàn ý thậm chí, khi làm văn nghị luận xã hội, các em để giấy trắng. Nhiều học sinh còn chưa nhận ra mức độ khó của đề bài nghị luận xã hội nên vẫn tỏ ra xem thường, một số khác thì tỏ ra hoang mang, lo lắng, không biết làm thế nào để làm tốt văn nghị luận xã hội. Hơn nữa, một số em, ý thức học tập và rèn luyện đạo đức kém, có tư tưởng chán học, làm ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập. 
Đề nghị luận xã hội là đề mở, đem đến cho học sinh sự hứng khởi khi được trình bày những suy nghĩ của cá nhân về một câu danh ngôn, một vấn đề cuộc sống nhưng cũng khiến học sinh lúng túng, thậm chí cảm thấy loại đề này khô khan, không có cảm hứng để viết. Một số em, chỉ chú trọng vào nghị luận văn học, các em chỉ cần “qua cầu” môn văn, tìm điểm bù ở các môn tự nhiên hoặc tìm sự may mắn ở những môn trắc nghiệm.
 Để giúp học sinh có thể tìm thấy cho mình một phương pháp học tập có hiệu quả, biết rèn luyện các kĩ năng viết văn nghị luận xã hội là một vấn đề khó khăn đối với giáo viên Ngữ văn. Nếu không có một kế hoạch ôn luyện cụ thể thì khó có thể giúp học sinh ôn tập một cách hiệu quả nhất. Vì thế, đòi hỏi về mặt thời gian và nhân lực cho việc đầu tư là rất lớn.
	Đa số giáo viên Ngữ văn của trường là giáo viên trẻ, hướng dẫn học sinh viết văn nghị luận xã hội, đôi khi chính giáo viên cũng tỏ ra lúng túng khi phải chỉ ra những bước cụ thể để giúp học sinh viết một cách thuần thục. Cũng có giáo viên tâm huyết với nghề đã hướng dẫn học sinh một vài kĩ năng để làm bài nhưng chủ yếu dựa vào kinh nghiệm chủ quan của bản thân mình, cốt sao giới thiệu được vấn đề mà chưa có trọng tâm cụ thể.
	Năm học 2013 – 2014, trong các buổi học, giáo viên đã dành thời lượng 30% cho việc rèn kĩ năng làm văn nghị luận xã hội. Số lượng đề nghị luận xã hội đã giải quyết cho học sinh là 8 đề. Tỉ lệ học sinh đạt điểm khá tốt nghiệp môn Văn năm 2014 là 25.7%
	Năm học 2014 – 2015, giáo viên đã dành 50% số tiết học phụ đạo trong 8 tuần để rèn cho học sinh kĩ năng làm văn nghị luận xã hội. Hơn nữa, còn đưa vào đề cương ôn thi tốt nghiệp một hệ thống các bài tập rèn luyện thêm ở nhà. Nhờ vậy mà tỉ lệ học sinh đạt điểm khá tốt nghiệp môn Văn năm 2015 là 29.2 %
	Nhìn chung, nhóm Ngữ văn của trường đã và đang có những quan tâm đáng kể đến việc rèn kĩ năng làm văn nghị luận xã hội cho học sinh. Căn cứ vào kế hoạch giảng dạy và thực tế các tiết dạy lớp 12 của nhà trường, nhóm Ngữ văn đã xây dựng một kế hoạch dạy học tiết tăng và kế hoạch ôn thi tốt nghiệp cho học sinh để tập trung rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận xã hội. Tổng số tiết dạy học tự chọn dành cho ôn luyện kĩ năng làm văn của khối 12 là 33/88 tiết, số tiết dành cho rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận là 10/88 tiết.
	Trong quá trình giảng dạy Ngữ văn lớp 12, tôi đã phát phiếu thăm dò tình hình học sinh đối tượng trung bình – yếu về vấn đề: khi viết bài văn nghị luận xã hội, em thấy khó nhất phần nào? Kết quả thu được như sau:
Lớp
Nhận diện đề
Lập dàn ý
Viết bài
12A1
50 %
45 %
5 %
12A2
50 %
40 %
10 %
12A3
60 %
35 %
5 %
12A4
65 %
30 %
10 %
	Khảo sát bài thi Chất lượng đầu năm của học sinh lớp 12, đánh giá khách quan, công bằng cách viết bài nghị luận xã hội của học sinh, kết quả thu được như sau:
Lớp
Sĩ số
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu - kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
12A1
39
0
0
4
10.3
11
28.2
24
61.5
12A2
40
0
0
5
12.5
19
47.5
16
40.0
12A3
37
0
0
6
16.2
11
29.7
20
54.1
12A4
39
0
0
0
0
16
41.0
23
59.0
	Từ thực trạng trên, tôi nhận thấy việc rèn luyện kĩ năng nhận diện đề và lập dàn ý cho học sinh còn nhiều hạn chế và bất cập. Là một giáo viên mới vào nghề, thời gian và kinh nghiệm công tác chưa nhiều nhưng bản thân tôi luôn trăn trở làm thế nào để nâng cao kĩ năng làm văn nghị luận cho học sinh? Đó chính là ước mơ không chỉ riêng tôi mà là của tất cả giáo viên Ngữ văn khác. Chính vì vậy, để giúp các em học sinh viết đúng bài văn nghị luận xã hội, bản thân tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu, thực nghiệm qua thực tế giảng dạy và mạnh dạn đưa ra đề tài “Rèn luyện kĩ năng phân tích đề và lập dàn ý bài văn nghị luận xã hội cho học sinh khối 12 (đối tượng trung bình – yếu) Trường THPT Thạch Thành 3” để các em biết cách làm và có thể vận dụng linh hoạt vào bài làm của mình.
	II. Giải pháp rèn luyện kĩ năng phân tích đề và lập dàn ý trong bài văn nghị luận xã hội.
Cung cấp lý thuyết về văn nghị luận xã hội
Nghị luận xã hội chia làm hai loại: Nghị luận về một hiện tượng đời sống (trình bày quan điểm, suy nghĩ, thái độ về một sự việc nào đó trong đời sống) và Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí (trình bày suy nghĩ, thái độ về một quan niệm đạo lí, lối sống, văn hóa trong cuộc sống con người. Những quan niệm có tính chất khuyên răn như tục ngữ, danh ngôn, nhận định mang tính chân lí). 
Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý.
Khái niệm: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý là việc sử dụng kết hợp các thao tác nghị luận để bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống, quan niệm của con người. Vấn đề tư tưởng, đạo lý thường được nêu trong ý kiến, nhận định của các bậc vĩ nhân hay nhà thơ, nhà văn hoặc trong ca dao, tục ngữ.
Ví dụ: Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến sau: “Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ quý giá khác nữa” (Theo sách “Dám thành công” – nhiều tác giả, NXB trẻ, Tr 90).
Yêu cầu: Hiểu được vấn đề cần nghị luận là gì? Từ vấn đề nghị luận đã xác định, người viết tiếp tục phân tích, chứng minh những biểu hiện cụ thể của vấn đề, thậm chí so sánh, bàn bạc, bác bỏ... nghĩa là biết áp dụng nhiều thao tác lập luận và phải biết rút ra ý nghĩa vấn đề.
Đề tài: 
Về nhận thức (lí tưởng, mục đích sống, mục đích học tập)
Về tâm hồn, tính cách (lòng yêu nước, lòng nhân ái, sự vị tha, bao dung, độ lượng, tính trung thực, khiêm tốn, ích kỉ )
Về quan hệ gia đình và xã hội (tình mẫu tử, tình anh em, tình đồng bào, tình thầy trò, tình bạn bè )
Cấu trúc bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lý.
Trong quá trình giảng dạy, tôi mạnh dạn đưa ra cấu trúc bài làm cho học sinh:
l Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tư tưởng, đạo lý cần bàn luận.
l Thân Bài: gồm 3 nội dung:
Giải thích: 
 + Xác định và giải thích từ khóa.
 + Giải thích từng vế của tư tưởng, đạo lý (Nếu tư tưởng, đạo lý có nhiều vế).
 + Giải thích khái quát nội dung của cả tư tưởng, đạo lý.
Bàn luận:
+ Ý nghĩa, tác động, ảnh hưởng của tư tưởng, đạo lý đối với đời sống con người.
 + Phê phán những thái độ sai trái.
 + Lấy dẫn chứng.
 + Rút ra bài học nhận thức và liên hệ với bản thân.
l Kết bài: Khẳng định lại ý nghĩa của tư tưởng, đạo lý, mở rộng vấn đề.
Nghị luận về một hiện tượng đời sống
Khái niệm: Nghị luận về một hiện tượng đời sống là cách sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với đời sống xã hội (đáng khen, đáng chê hay có vấn đề cần suy nghĩ), từ đó, làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu sâu để đồng tình hoặc bác bỏ trước những hiện tượng đó. Ví dụ: (1) Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về tính trung thực trong học tập và thi cử.
Ví dụ: (2) Báo Vietnamnet ngày 25/11/2013 đăng bài viết có nhan đề: “Lòng tự trọng của một sinh viên đánh giày vỉa hè”. Bài báo kể về một sinh viên nghèo quê ở Quảng Ngãi, học trường Đại học Bưu chính Viễn thông, Thành phố Hồ Chí Minh. Cậu kiếm sống bằng nghề đánh giày ở các vỉa hè thuộc quận Thủ Đức. Một buổi sáng chủ nhật, có một khách hàng tốt bụng đã mời cậu uống cà phê và tặng lại số tiền dư nho nhỏ, vì ông cảm thấy hài lòng khi nhận về đôi giày vừa được cậu đánh xi cẩn thận. Dù rất khó khăn, nhưng bạn sinh viên ấy vẫn từ chối khoản dư và tự trả tiền cho li cà phê đã uống. Cậu nói: “Con uống thì con trả, chú cho con đánh giày để có thu nhập là con cám ơn nhiều lắm rồi”
	Hãy viết bài văn ngắn (khoảng 400 từ) bày tỏ suy nghĩ của anh (chị) về ý thức giữ gìn lòng tự trọng qua cách ứng xử của bạn sin