Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng tổ chức cho trẻ 4 - 5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học tại trường Mầm non Hoằng Anh-thành phố Thanh Hóa
“Non sông Việt Nam có vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ phần lớn ở công lao học tập của các cháu”.
Câu nói của Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho người dạy và học. Đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền lại cho thế hệ sau. Phải làm sao để có sự “vẻ vang”, có thể “bước tới đài vinh quang”, “sánh vai” cùng với cường quốc năm châu? Đó luôn là lời nhắc nhở thế hệ mai sau. Đặc biệt là những người làm công tác giáo dục luôn phải quan tâm, lưu ý để tạo ra một thế hệ trẻ, một nền tảng nhân lực năng động và sáng tạo. Trong công tác giáo dục thì giáo dục Mầm non là vô cùng quan trọng và cần thiết, bởi “cây có gốc thì mới có ngọn”. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác chăm sóc - giáo dục trẻ Mầm non, làm sao để trẻ phát triển tốt ở cả 5 lĩnh vực: thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ, thẩm mỹ và tình cảm, kỹ năng xã hội.
Thực tế ở trường Mầm non trẻ được tham gia rất nhiều hoạt động. Qua các hoạt động đó giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách toàn diện, giúp trẻ năng động và sáng tạo. Một trong các hoạt động đó là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Đó là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn trẻ bởi trong các tác phẩm văn học có nhiều bài học quí giá, có những tấm lòng cao cả, hay dạy trẻ cách sống sao cho tốt. Các tác phẩm văn học là phương tiện trong việc giáo dục trẻ lòng yêu quê hương, đất nước, tình yêu mến bạn bè, và những người thân. Phát triển nhận thức cho trẻ như: Trẻ biết được việc làm tốt, việc xấu, biết yêu cái đẹp, cái thiện, ghét cái ác độc, qua đó hình thành phẩm chất đạo đức trong sáng cho trẻ. Đặc biệt thông qua các tác phẩm thơ, truyện giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ, trẻ nói mạch lạc, nói rõ ràng, nói hay, nói đúng câu, đúng từ và đúng ngữ pháp.
MỤC LỤC NỘI DUNG Trang 1. Mở đầu 1 1.1. Lí do chọn đề tài. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu. 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu. 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 2 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 3 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 3 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 4 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 6 * Giải pháp 1: Nghiên cứu kỹ tác phẩm văn học, sử dụng câu hỏi gợi mở và thủ thuật gây hứng thú 6 * Giải pháp 2: Làm và sử dụng đồ dùng trực quan 8 * Giải pháp 3: Tạo môi trường cho trẻ làm quen tác phẩm văn học 10 * Giải pháp 4: Đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy và tổ chức hoạt động mọi lúc, mọi nơi 12 * Giải pháp 5: Kết hợp với phụ huynh cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học khi ở nhà 15 `2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường 17 3. Kết luận và kiến nghị 16 3.1. Kết luận 19 3.2. Kiến nghị 19 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài: “Non sông Việt Nam có vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ phần lớn ở công lao học tập của các cháu”. Câu nói của Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho người dạy và học. Đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền lại cho thế hệ sau. Phải làm sao để có sự “vẻ vang”, có thể “bước tới đài vinh quang”, “sánh vai” cùng với cường quốc năm châu? Đó luôn là lời nhắc nhở thế hệ mai sau. Đặc biệt là những người làm công tác giáo dục luôn phải quan tâm, lưu ý để tạo ra một thế hệ trẻ, một nền tảng nhân lực năng động và sáng tạo. Trong công tác giáo dục thì giáo dục Mầm non là vô cùng quan trọng và cần thiết, bởi “cây có gốc thì mới có ngọn”. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác chăm sóc - giáo dục trẻ Mầm non, làm sao để trẻ phát triển tốt ở cả 5 lĩnh vực: thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ, thẩm mỹ và tình cảm, kỹ năng xã hội. Thực tế ở trường Mầm non trẻ được tham gia rất nhiều hoạt động. Qua các hoạt động đó giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách toàn diện, giúp trẻ năng động và sáng tạo. Một trong các hoạt động đó là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Đó là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn trẻ bởi trong các tác phẩm văn học có nhiều bài học quí giá, có những tấm lòng cao cả, hay dạy trẻ cách sống sao cho tốt. Các tác phẩm văn học là phương tiện trong việc giáo dục trẻ lòng yêu quê hương, đất nước, tình yêu mến bạn bè, và những người thân. Phát triển nhận thức cho trẻ như: Trẻ biết được việc làm tốt, việc xấu, biết yêu cái đẹp, cái thiện, ghét cái ác độc, qua đó hình thành phẩm chất đạo đức trong sáng cho trẻ. Đặc biệt thông qua các tác phẩm thơ, truyện giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ, trẻ nói mạch lạc, nói rõ ràng, nói hay, nói đúng câu, đúng từ và đúng ngữ pháp. Qua việc làm quen với tác phẩm “Văn học” chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẩm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như lòng yêu thiên nhiên cỏ cây hoa lá, lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như: Ông bà, bố, mẹ, anh, chị em, cô giáo và bạn bè. Thông qua các hoạt động trẻ tái tạo, sáng tạo thêm những tình tiết của tác phẩm một cách hồn nhiên phù hợp với nội dung của tác phẩm. Tuy nhiên trẻ Mầm non rất hiếu động nên sự chú ý chưa cao, khả năng đọc, kể diễn cảm của trẻ còn hạn chế. Chính vì vậy trong năm học 2018 – 2019 tôi đã lựa chọn đề tài “Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng tổ chức cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học tại trường Mầm non Hoằng Anh-thành phố Thanh Hóa” nhằm khắc phục những mặt còn tồn tại, hạn chế và giúp trẻ phát triển một cách toàn diện hơn. 1.2 Mục đích nghiên cứu: Mục đích của việc nghiên cứu đề tài nhằm tìm ra được những biện pháp hiệu quả nhất giúp trẻ 4 - 5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học một cách tích cực. Qua đó chuẩn bị nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức của tác phẩm văn học nhằm giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học một cách tốt nhất. 1.3 Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu một số biện pháp cho trẻ 4 - 5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học một cách tốt nhất. 1.4 Phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp trực quan: Sử dụng đồ dùng, tranh ảnh, rối, cho trẻ quan sát - Phương pháp đàm thoại: Thông qua trò chuyện cùng trẻ, cha mẹ của trẻ - Nghiên cứu cơ sở lý luận: Nghiên cứu các tài liệu về vấn đề dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học và sách hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình Mầm non 4 - 5 tuổi. - Phương pháp thực tiễn: + Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung của môn văn học. + Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình tổ chức hoạt động. + Tổ chức, soạn giáo án thông qua các tiết dạy để kiểm tra tính khả thi của đề tài. - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Căn cứ vào số lượng trẻ trong lớp và mục đích của đề tài đưa ra số liệu cụ thể làm minh chứng để khẳng định hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. - Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của giáo viên, ghi chép lại và trao đổi với giáo viên. Quan sát các giờ hoạt động làm quen với tác phẩm văn học của trẻ ghi chép lại các hoạt động để xác định mức độ nhận thức và kỹ năng của trẻ. - Khảo sát cơ sở vật chất: Khảo sát mức độ nhận thức và kỹ năng của trẻ. - Thực nghiệm khoa học: Áp dụng biện pháp nâng cao chất lượng sau đó đưa ra một số bài tập để kiểm tra kết quả hình thành kỹ năng của trẻ. Việc giáo dục trẻ làm quen với tác phẩm văn học trong trường Mầm non. Bản thân luôn nhận định được tình hình chung của đối tượng cần nghiên cứu sau đó nghiên cứu kỹ và phân tích tổng hợp qua tài liệu tham khảo áp dụng vào sáng kiến. Với những phương pháp cụ thể nhằm giúp trẻ làm quen văn học một cách tốt hơn theo hướng thực hiện chương trình giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm: 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm . Như chúng ta đã biết “Văn học” là một loại hình nghệ thuật mang đến cho người nghe và người đọc những giai điệu êm dịu thướt tha, những màu sắc lấp lánh trong mỗi bài thơ, câu truyện đã reo vào tâm hồn trẻ thơ những điều hay lẽ phải, cái thiện, cái ác trong mỗi tác phẩm văn học. Điều đó chứng minh cho ta thấy được văn học có sức ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của con người. Chính vì thế nó cũng có sức ảnh hưởng rất lớn đến trẻ Mầm non. Bởi vậy văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ. Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ. Xuất phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với “Văn học” là môn học không thể thiếu trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Vì vậy việc nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen với tác phẩm “Văn học” là vấn đề quan trọng trong đổi mới hình thức tổ chức giáo dục Mầm non. Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú dối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như đọc thơ. Kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; Cao hơn là tiến tới sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của mình, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu phố. Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cô cháu,...Trẻ cũng dần nhận ra có sự ràng buộc giữa con người với nhau. Văn học có thể đề cập đến những lực lượng siêu nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, bà phù thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn tồn đọng trong tiềm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần. Nhờ được nghe, tiếp xúc với tác phẩm văn học, có những hiểu biết sơ đẳng về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh phong phú, hấp dẫn bằng những dạng nhận thức khác nhau. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình thức giữa các thể loại thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, mà còn cần giúp trẻ phân biệt được hình tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn học như: Thơ, chuyện, nhân vật, hình ảnh..., giúp trẻ trao đổi những điều đã được nghe và bộc lộ những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời sống tinh thần của trẻ. Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận biết các mối quan hệ biểu hiện giữa hoàn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân vật; giữa lời kể, lời thuật và ngôn ngữ nhân vật; Giữa không khí, âm sắc, giọng điệu chung của tác phẩm văn học và hành động văn học. Chưa yêu cầu trẻ phải nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ phân biệt quan hệ chính phụ trong truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nhận ra tính liên kết của cốt truyện trong các mối liên quan đến nhân vật của tác phẩm. Với truyện kể, ta hãy giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản trong giọng kể, lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ nhận ra ngôn ngữ đời thường (khẩu ngữ) và ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính. Qua tác phẩm văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và tinh luyện của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực đến nghĩa bóng, từ văn cảnh đến ý tưởng của nhà văn muốn truyền đạt. Nói những tiếng nói, đi những bước đi đầu tiên, và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ, trẻ nói mạch lạc, nói diễn cảm, nói hay, nói đúng câu, đúng từ và đúng ngữ pháp. Do đó việc nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học là vấn đề quan trọng trong đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ Mầm non. Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Vì vậy khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học giáo viên phải chắc chuyên môn, kiến thức truyền đạt đến trẻ phải chuẩn xác, dễ hiểu và lôi cuốn thu hút trẻ vào giờ dạy. Thường xuyên nghiên cứu kỹ các bài soạn, soạn bài trước khi giảng dạy. Làm, sưu tầm đồ dùng, đồ chơi phong phú hấp dẫn với trẻ và đảm bảo tính khoa học như: Tranh, con rối, vật thật... để thu hút, lôi cuốn trẻ vào giờ học. Cô giúp trẻ có nhận biết, phát âm đúng và ghi nhớ tăng cường khả năng ngôn ngữ và tư duy lôgic phát triển; Là tiền đề quan trọng cho trẻ phát triển nhân cách. 2.2. Trực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm . * Thực trạng: - Năm học 2018 - 2019, Tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi, qua một số hoạt động tổ chức cho trẻ tại lớp tôi thấy khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ còn hạn chế. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ, đó là vấn đề tôi băn khoăn, trăn trở, suy nghĩ tìm biện pháp khắc phục. Chính vì vậy qua thời gian nghiên cứu tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng tổ chức cho trẻ 4 - 5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học tại trường Mầm non Hoằng Anh - Thành phố Thanh Hóa” làm đề tài nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm. Trong quá trình nghiên cứu tôi gặp những thuận và khó khăn: * Thuận lợi: - Được sự quan tâm của ban giám hiệu và sự giúp đỡ của đồng nghiệp nhất là các giáo viên có năng khiếu làm đồ dùng đồ chơi. - Ban giám hiệu trường Mầm non Hoằng Anh luôn sát cánh cùng giáo viên giúp chúng tôi vượt qua khó khăn, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ. Tạo điều kiện, khuyến khích giáo viên phát huy khả năng tìm tòi, sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục. - Lớp học được trang bị đầy đủ phương tiện nghe, nhìn rất hữu hiệu với việc tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. - Trường đã triển khai kịp thời các công văn của ngành, chuyên đề của bậc học tới từng giáo viên. - Trường có đội ngũ giáo viên trẻ, khoẻ, nhiệt tình. Có trình độ chuẩn và trên chuẩn, sớm được tiếp cận với các hoạt động giáo dục Mầm non. - Tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức cho chị em đi dự giờ đồng nghiệp để học hỏi và rút kinh nghiệm, bên cạnh đó chị em trường luôn có tinh thần giúp đỡ nhau trong việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho giảng dạy. - Bản thân là một giáo viên có trình độ đại học, có tâm huyết với nghề, luôn yêu nghề mến trẻ. Giáo viên nắm vững phương pháp tổ chức các hoạt động. * Khó khăn: - Số trẻ ra lớp đông nên ảnh hưởng một phần không nhỏ tới quá trình hoạt động văn học cho trẻ. - Nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn chưa có điều kiện quan tâm phối kết hợp cùng với giáo viên để rèn cho trẻ mọi lúc, mọi nơi. - Khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều. Nhiều trẻ ham chơi hiếu động, bên cạnh đó còn có một số trẻ nhút nhát, chậm chạp. Nên hiệu quả hoạt động còn thấp. - Một số phụ huynh chưa nhận thức đúng được vai trò và chưa hiểu được tầm quan trọng của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở lứa tuổi Mầm non dẫn đến công tác phối hợp giữa giáo viên với gia đình chưa phát huy được hiệu quả. - Công tác phối kết hợp của giáo viên với phụ huynh trong việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học còn hạn chế. * Kết quả: Từ thực trạng trên qua đánh giá đầu năm của 26 trẻ trong lớp, tôi thu được kết quả như sau: Tiêu chí đánh giá Tổng số trẻ Mức độ trên trẻ Đạt Chưa đạt SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ % Trẻ hứng thú với tác phẩm văn học 26 17 65,4% 9 34,6% Hiểu nội dung của tác phẩm văn học 26 16 61,5% 10 38,5% Thuộc tác phẩm văn học 26 13 50% 13 50% Đọc, kể diễn cảm 26 11 42,3% 15 57,7% Từ kết quả trên cho thấy thực trạng chung của lớp lớn 4 - 5 tuổi do tôi phụ trách, sự hứng thú chưa cao, trẻ thuộc thơ và đọc kể diễn cảm còn hạn chế. Do vậy đòi hỏi tôi phải tìm tòi ra những biện pháp hay hấp dẫn, phù hợp để áp dụng vào công việc giảng dạy và tôi đã cải tiến hình thức và nội dung phương pháp nhằm mang lại kết quả cao hơn. 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề . Sau thời gian thực hiện, đúc rút kinh nghiệm và dựa vào đặc điểm tình hình lớp, đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi, tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cảm thụ tác phẩm văn học như sau: * Giải pháp 1: Nghiên cứu kỹ tác phẩm văn học, sử dụng câu hỏi gợi mở và thủ thuật gây hứng thú: - Nghiên cứu kỹ tác phẩm văn học Để tiết học đạt kết quả cao thì trước tiên tôi phải xác định rõ mục đích của tác phẩm, tác phẩm đó sẽ cung cấp cho trẻ những kiến thức gì? Chuẩn bị đồ dùng ra sao? Giới thiệu bài như thế nào cho hấp dẫn? Qua câu chuyện, bài thơ đó sẽ giáo dục trẻ những gì? Trẻ ứng dụng ra sao trong cuộc sống? Từ đó tôi sẽ soạn bài trước khi giảng dạy, sưu tầm đủ đồ dùng, đồ chơi phong phú hấp dẫn với trẻ và đảm bảo tính khoa học như: Tranh, con rối, vật thật. và phải thuộc tác phẩm. Tôi sẽ đưa ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó và phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Nếu chuẩn bị tốt, tiết học sẽ không làm cho trẻ cảm thấy mệt mỏi, nhàm chán mà khiến trẻ cảm thấy thích thú, tích cực tham gia học tập. Bên cạnh đó tôi phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm đúng ngữ điệu của từng nhân vật, thể hiện nét mặt cử chỉ tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút được sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao. Ví dụ: Câu chuyện “Dê con nhanh trí” lời thoại của nhân vật “Dê mẹ”nhẹ nhàng, ấm áp, giọng “Dê con” thì phải cao trong trẻo, giọng “Con sói ” thì ồm ồm, gằn gằn. Còn với truyện "Thần Sắt" lời thoại của nhân vật “Anh nông dân” thì nhẹ nhàng, từ tốn. Giọng của “Con chim” thì nhanh nhảu, giọng của “ông bụt” thì trong sáng, giọng âm vang. Muốn cho trẻ làm quen tác phẩm văn học thì giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần, phải ứng lời của nhân vật trước xem có phù hợp với hoạt cảnh diễn biến của tác phẩm hay không, giúp trẻ củng cố tích lũy những nhận thức, đạo đức, thẩm mỹ và nhưng hình tượng biểu tượng mà cô đã cung cấp cho trẻ. - Giới thiệu bài, tạo hứng thú cho trẻ: Tôi khéo léo thu hút trẻ tham gia hoạt động bằng cách cho trẻ chơi một trò chơi nhỏ hoặc sử dụng một bài hát, câu đố, tình huống nhằm giúp trẻ tìm kiếm phát hiện vấn đề, sau đó cho trẻ trò chuyện về vấn đề đó. Ví dụ: Trong truyện “Cáo, Thỏ và Gà Trống” tôi tạo tình huống cho trẻ nghe tiếng khóc (sử dụng hiệu ứng powerpoint) cho trẻ đoán xem đó là tiếng khóc của ai, tạo sự tò mò cho trẻ đi tìm (đến màn hình máy chiếu). Cô cho xuất hiện trên màn hình cảnh chú Thỏ đang ngồi khóc, gợi ý trẻ tìm hiểu nguyên nhân vì sao Thỏ khóc, sau đó cho trẻ lắng nghe và xem chú Thỏ vừa khóc vừa kể lại sự việc... Cuối cùng, cô dẫn dắt trẻ vào quá trình tìm hiểu nội dung câu chuyện. Trong một tiết dạy phần vào bài tuy chiếm ít thời gian nhưng lại giữ một vị trí không kém phần quan trọng, muốn giờ học đạt kết quả cao hay không phụ thuộc vào phần gây hứng thú, bời vì ngay từ đầu cô đã gây được hứng thú và sự tò mò cho trẻ thì trẻ luôn tìm tòi và khám phá điều đó sẽ diễn ra tiếp theo như thế nào? Đối với trẻ 4 - 5 tuổi việc hiểu biết và cảm nhận được về tác phẩm văn học chủ yếu là do cô giáo truyền thụ thông qua giọng kể, các đồ dùng trực quan cho nên cô giáo có thể dẫn dắt vào bài bằng rất nhiều hình thức khác nhau như câu đố, trò chơi dân gian, hình ảnh slide, mô hình, con rối, tiếng kêu, bài hát có liên quan đến chủ đề, tới nội dung câu chuyện. Cô vào bài cần gắn gọn, dí dỏm, dễ hiểu và thu hút trẻ. - Sử dụng câu hỏi gợi mở: Vào giờ học để gây hứng thú kích thích tri giác trẻ khi quan sát, tôi sử dụng câu hỏi mở kích thích trẻ tư duy lại những gì mà trẻ đã quan sát, cô phải có nghệ thuật đặt câu hỏi để khai thác từ bên ngoài đến bên trong của đối tượng, trước khi đưa ra câu hỏi gợi mở cô cho trẻ quan sát nội dung tranh, vi deo đố trẻ đoán tên truyện hoặc bài thơ và cô kích thích trẻ suy luận, tránh hỏi những câu hỏi đóng chỉ trả lời “có” hoặc “không” nếu hỏi như vậy sẽ không kích thích trẻ tư duy, phát huy óc quan sát và khả năng phán đoán suy luận của trẻ. Các câu hỏi của trẻ cần ngắn gọn dễ hiểu, giúp trẻ diễn đạt ý tưởng của mình, khi trẻ trả lời câu hỏi cô không gò bó trẻ trả lời rập khuôn mà luôn gợi ý để trẻ có nhiều ý kiến khác nhau. Ví dụ: “Ai có ý kiến gì không?” hoặc” Nếu là con, con sẽ làm thế nào?” Với từng bài dạy, thể loại tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính lôgic, để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi theo phương trâm: “lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy trí tưởng tượng, những cảm xúc của trẻ, tính liên hệ thực tiễn, sáng tạo phù hợp với từng nội dung của bài mà trẻ không bị áp đặt một cách gò bó. Cùng với từng bài dạy, tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài chuyển hoạt động một cách linh hoạt. Đặc biệt với trẻ nhút nhát, cô thường xuyên gọi trẻ phát biểu hoặc cho trẻ nhắc lại câu trả lời của bạn để giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn. Nếu trẻ trả lời đúng, cả lớp sẽ tuyên dương, nếu trẻ trả lời không đúng cô gợi ý cho trẻ trả lời lại, không phủ nhận ý kiến của trẻ. Có những câu hỏi cô cho cả lớp cùng trả lời, có khi cô hỏi cả nhóm để có được nhiều ý kiến khác nhau. Hướng dẫn trẻ diễn đạt đủ câu, đủ ý, mạch lạc, rõ ràng. Đối với trẻ nói ngọng, hoặc phát âm không chí
Tài liệu đính kèm:
- mot_so_kinh_nghiem_nang_cao_chat_luong_to_chuc_cho_tre_4_5_t.doc