SKKN Phương pháp xây dựng Chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong dạy học Địa lí địa phương tỉnh Thanh Hóa

A - PHẦN MỞ ĐẦU
1.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Địa lí địa phương là một phần nội dung kiến thức rất quan trọng trong chương trình địa lí phổ thông, đặc biệt là chương trình môn Địa lí lớp 12. Thông qua các hình thức dạy và học địa lí địa phương giúp học sinh có điều kiện bổ sung và nâng cao những kiến thức về vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, dân cư và kinh tế – xã hội địa phương; vận dụng những kiến thức lí thuyết đã học vào thực tiễn, học đi đôi với hành. Tuy nhiên, việc giảng dạy địa lí địa phương hiện nay ở nhiều trường phổ thông trên địa bàn tỉnh chưa thực sự có hiệu quả do nhiều nguyên nhân như: Thiếu nguồn tài liệu địa lí địa phương hỗ trợ, nhiều giáo viên chưa quan tâm, chưa có được những hình thức học tập phù hợp, nhiều học sinh không hứng thú tìm hiểu. Mặt khác, trong chương trình môn địa lí lớp 12 phần nội dung địa lí địa phương lại để ở cuối chương trình vào các tiết cuối cùng của năm học. Do đó, phần địa lí địa phương ít được quan tâm, thậm chí chỉ được hướng dẫn qua loa mang tính hình thức, dẫn đến tình trạng sau khi học sinh học hết chương trình địa lí 12 nhiều học sinh lại rất thiếu kiến thức về địa lí địa phương mình đang sống. Để dạy và học địa lí địa phương một cách hiệu quả, tôi thấy rằng cần phải đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, lôi cuốn các em vào hoạt động học tập phát huy năng lực của học sinh. Bằng các hoạt động học tập khác nhau tạo điều kiện cho học sinh tìm hiểu các vấn đề về tự nhiên, dân cư và kinh tế xã hội ở địa phương. Qua đó, giúp cho học sinh thấy được những thuận lợi và khó khăn của địa phương mình, có ý thức tham gia cải tạo, xây dựng và phát triển địa phương. Một trong những hình thức dạy -học nhằm phát huy tính chủ động của người dạy và phát huy năng lực của người học. Đó là lí do tôi chọn đề tài “Phương pháp xây dựng chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong dạy học Địa lí địa phương tỉnh Thanh Hóa” 
2 - MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề tài nhằm mục đích đổi mới phương pháp dạy học học địa lí địa phương truyền thống bằng phương pháp xây dựng chyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm gây được hứng thú, phát triển năng lực,tính sáng tạo của học sinh, nắm được những kiến thức mang tính thực tế, mang tính địa phương.
Trong đề tài tập trung giải quyết các vấn đề:
- Quy trình chung khi xây dựng chuyên đề dạy học địa lí địa phương lớp 12.
- Thiết kế chuyên đề và vận dụng trong dạy học địa lí địa phương Thanh Hóa.
3 - ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU	
- Đối tượng nghiên cứu: Là xây dựng chuyên đề dạy học địa lí địa phương ở lớp 12 trường THPT Tĩnh Gia 2.
4 - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Kết hợp giữa phương pháp lí luận, phân tích và tổng kết thực tiễn.
- Kết hợp giữa phương pháp phân tích, tổng hợp lí thuyết và phương pháp thống kê thực nghiệm.
5 - NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Qua tìm hiểu, bản thân tôi thấy đã có một số đề tài nghiên cứu về địa lí địa phương như: Nâng cao kết quả học tập của học sinh khi dạy phần địa lí địa phương lớp 12 bằng cách sử dụng phương pháp dạy học theo dự án,Một số kinh nghiệm giảng dạy địa lí địa phương ở trường THPT, một số tài liệu bồi dưỡng địa lí địa phương.Tuy nhiên những đề tài trên chủ yếu tập trung vào biên soạn tài liệu, đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn cách học địa lí địa phương. 
 Đề tài “Phương pháp xây dựng chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong dạy học Địa lí địa phương tỉnh Thanh Hóa” là một đề tài mới xuất phát ý tưởng từ đợt tập huấn chuyên đề năm 2015-2016 của Sở GD– ĐT về đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực HS và từ thực tế dạy học địa lí địa phương ở các trường THPT trong tỉnh. 
Với mong muốn thay đổi hình thức dạy - học địa lí địa phương thụ động truyền thống, thầy giảng, trò chép bó hẹp trong 45 phút trên lớp bằng phương pháp dạy học theo chuyên đề nhằm gây được hứng thú, phát triển năng lực của học sinh, nắm được những kiến thức mang tính thực tế. Qua đó, nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy học địa lí địa phương ở lớp 12 mà trước hết là ở trường THPT Tĩnh Gia 2, sau đó để trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp khác trên địa bàn tỉnh. Đây chính là điểm khác với các đề tài mà tác giả đã tham khảo.
B - NỘI DUNG
I - CƠ SỞ LÍ LUẬN: 
 Việc đổi mới quá trình giáo dục, trong đó có đổi mới phương pháp dạy học địa lí ở trường trung học phổ thông đã được khẳng định ở những văn bản của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết TW 2 nêu rõ: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo,khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học.Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào trong quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh”.
 Điều 27, luật giáo dục quy định mục tiêu của giáo dục phổ thông là “Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản; phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội chủ nghĩa”
 Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 ghi rõ “Đổi mới và hiện đại hóa phương pháp giáo dục. Chuyển từ việc truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng trò ghi sang hướng người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức, dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách có hệ thống”
 Nghị quyết số 29 Hội nghị 8 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định rõ mục tiêu tổng quát của đổi mới là: “ Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, hết lòng phục vụ nhân dân và Đất nước; có hiểu biết và kỹ năng cơ bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân, sống tốt và làm việc hiệu quả ... Hướng tới mục tiêu đó, cần phải đổi mới đồng bộ về mục tiêu giáo dục, chương trình giáo dục, phương pháp giáo dục, cách thức kiểm tra, đánh giá và công tác quản lí giáo dục ”.
 Dạy học Địa lí địa phương là một trong những nội dung không thể thiếu được trong chương trình học của nhà trường phổ thông. Nó không những cung cấp những tri thức về Địa lí mà còn có tác dụng to lớn về mặt giáo dục lòng yêu quê hương tổ quốc cho thế hệ trẻ, bồi dưỡng cho học sinh thế giới quan khoa học, quan điểm lịch sử, tư duy kinh tế, tư duy sinh thái và những quan điểm đúng đắn trong mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, những tri thức Địa lí về địa phương đất nước mình và sau nữa là những tri thức về các nước khác trong khu vực, mở rộng các quan hệ giao lưu quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay. Từ đó phát huy tinh thần làm chủ sáng tạo với những việc làm cụ thể của mình trong khai thác tự nhiên, văn hóa, kinh tế, xã hội. 
Chương trình Địa lí lớp 12 có nội dung Địa lí địa phương, việc học tập Địa lí địa phương có ý nghĩa rất quan trọng. Mỗi giáo viên giảng dạy Địa lí đều biết rằng Địa lí địa phương là một bộ phận của Địa lí đất nước. Việc giảng dạy Địa lí địa phương giúp giáo viên tìm hiểu một cách sâu sắc và đánh giá được tiềm năng của các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, thực trạng kinh tế xã hội của tỉnh mình; giúp học sinh hiểu biết thêm thiên nhiên, con người, ngọn nguồn của quê hương Thanh Hóa trong quá trình hình thành, xây dựng và phát triển tỉnh nhà.
Xuất phát từ tầm quan trọng của dạy học địa lí địa phương như trên, tôi đã chọn đề tài “Phương pháp xây dựng chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong dạy học Địa lí địa phương tỉnh Thanh Hóa” làm đề tài nghiên cứu.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thực trạng của việc dạy học chuyên đề địa lí địa phương ở trường THPT
 a. Đặc điểm chương trình địa lí địa phương
- Thời lượng: ít tiết( 2 tiết), được bố trí vào cuối chương trình lớp 12.
- Về kiến thức: Nội dung rộng, cả về tự nhiên- dân cư- kinh tế.
- Về kĩ năng: Rèn luyện các kỹ năng về địa lí. 
- Định hướng năng lực: 
+ Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác,năng lực sử dụng CNTT
 + Năng lực riêng(chuyên biệt): Năng lực tổng hợp tư duy theo lãnh thổ, năng lực sử dụng số liệu thống kê, năng lực sử dụng tranh ảnh địa lí, video 
 b.Thực trạng của việc dạy học chuyên đề ở trường THPT Tĩnh Gia 2
 Việc xây dựng chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh đối với nhiều giáo viên còn mới, chưa được diễn ra thường xuyên. Các phương pháp và kỹ thuật xây dựng chuyên đề giáo viên còn gặp khó khăn.
2. Quy trình xây dựng chuyên đề dạy học 
 a. Xác định vấn đề cần giải quyết trong dạy học chuyên đề sẽ xây dựng
 Vấn đề cần giải quyết có thể là một trong các loại sau: Vấn đề tìm kiếm, xây dựng kiến thức mới; vấn đề kiểm nghiệm, ứng dụng kiến thức.
 Căn cứ vào nội dung chương trình và sách giáo khoa của môn học, tổ/nhóm chuyên môn có thể xác định các nội dung kiến thức liên quan với nhau được thể hiện ở một số bài/tiết hiện hành, từ đó xây dựng thành một vấn đề chung để tạo thành một chuyên đề dạy học đơn môn hoặc liên môn.
 Tùy nội dung kiến thức; điều kiện thực tế của địa phương, nhà trường; năng lực của giáo viên và học sinh, có thể xác định một trong các mức độ sau:
 - Mức 1: Giáo viên đặt vấn đề, nêu cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề theo hướng dẫn của giáo viên. Giáo viên đánh giá kết quả làm việc của học sinh.
 - Mức 2: Giáo viên nêu vấn đề, gợi ý để học sinh tìm ra cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề với sự giúp đỡ của giáo viên khi cần. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá.
 - Mức 3: Giáo viên cung cấp thông tin tạo tình huống có vấn đề. Học sinh phát hiện và xác định vấn đề nảy sinh, tự đề xuất các giả thuyết, giải pháp và lựa chọn giải pháp. Học sinh thực hiện giải pháp để giải quyết vấn đề. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá.
- Mức 4: Học sinh tự lực phát hiện vấn đề nảy sinh trong hoàn cảnh của mình hoặc cộng đồng, lựa chọn vấn đề cần giải quyết. Học sinh giải quyết vấn đề, tự đánh giá chất lượng, hiệu quả, có ý kiến bổ sung của giáo viên khi kết thúc.
b. Xây dựng nội dung chuyên đề
 Căn cứ vào tiến trình sư phạm của phương pháp dạy học tích cực được sử dụng để tổ chức hoạt động học cho học sinh, từ tình huống xuất phát đã xây dựng, dự kiến các nhiệm vụ học tập cụ thể tiếp theo tương ứng với các hoạt động học của học sinh, từ đó xác định các nội dung cần thiết để cấu thành chuyên đề.
 Lựa chọn các nội dung của chuyên đề từ các bài(tiết) trong sách giáo khoa của một môn học hoặc các môn học có liên quan để xây dựng chuyên đề dạy học.
c. Xác định chuẩn chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ
 Xác định chuẩn chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động học dự kiến sẽ tổ chức cho học sinh theo phương pháp dạy học tích cực, từ đó xác định các năng lực và phẩm chất có thể hình thành cho học sinh trong chuyên đề sẽ xây dựng.
d. Xác định và mô tả 4 mức độ yêu cầu
 - Bước tiếp theo là xác định và mô tả 4 mức độ yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao) của mỗi loại câu hỏi/bài tập có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong dạy học;
 - Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mô tả để sử dụng trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá, luyện tập theo chuyên đề đã xây dựng.
e. Thiết kế tiến trình dạy học chuyên đề
 - Thiết kế tiến trình dạy học chuyên đề thành các hoạt động học được tổ chức cho học sinh có thể thực hiện ở trên lớp và ở nhà, mỗi tiết học trên lớp có thể chỉ thực hiện một số hoạt động trong tiến trình sư phạm của phương pháp và kĩ thuật dạy học được sử dụng.
 - Trong chuỗi hoạt động học, đặc biệt quan tâm xây dựng tình huống xuất phát.
 - Trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học mỗi chuyên đề theo phương pháp dạy học tích cực, học sinh cần phải được đặt vào các tình huống xuất phát gần gũi với đời sống, dễ cảm nhận và các em sẽ tham gia giải quyết các tình huống đó.
 - Trong quá trình tìm hiểu, học sinh phải lập luận, bảo vệ ý kiến của mình, đưa ra tập thể thảo luận những ý nghĩ và những kết luận cá nhân, từ đó có những hiểu biết mà nếu chỉ có những hoạt động, thao tác riêng lẻ không đủ tạo nên.
 - Những hoạt động do giáo viên đề xuất cho học sinh được tổ chức theo tiến trình sư phạm nhằm nâng cao dần mức độ học tập. Các hoạt động này làm cho các chương trình học tập được nâng cao lên và dành cho học sinh một phần tự chủ khá lớn.
 - Mục tiêu chính của quá trình dạy học là giúp học sinh chiếm lĩnh dần dần các khái niệm khoa học và kĩ thuật, học sinh được thực hành, kèm theo là sự củng cố ngôn ngữ viết và nói.
 - Những yêu cầu mang tính nguyên tắc nói trên của phương pháp dạy học tích cực là sự định hướng quan trọng cho việc lựa chọn các chuyên đề dạy học. Như vậy, việc xây dựng các tình huống xuất phát cần phải đảm bảo một số yêu cầu sau đây:
 - Tình huống xuất phát phải gần gũi với đời sống mà học sinh dễ cảm nhận và đã có ít nhiều những quan niệm ban đầu về chúng.
 - Việc xây dựng tình huống xuất phát cần phải chú ý tạo điều kiện cho học sinh có thể huy động được kiến thức ban đầu để giải quyết, qua đó hình thành mâu thuẫn nhận thức, giúp học sinh phát hiện được vấn đề, đề xuất được các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề.
Tiếp theo tình huống xuất phát là các hoạt động học như: đề xuất giải pháp giải quyết vấn đề; thực hiện giải pháp để giải quyết vấn đề; báo cáo, thảo luận; kết luận, nhận định, hợp thức hóa kiến thức...
3.Thiết kế chuyên đề và vận dụng trong giảng dạy
3.1. Xác định chuyên đề dạy học 
Dạy học Địa lí địa phương tỉnh Thanh Hóa trong chương trình Địa lí lớp 12 (2 tiết)
3.2. Xách định nội dung chuyên đề
 Nội dung 1: Tự nhiên- dân cư và xã hội.
- Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ
- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
- Đặc điểm dân cư - xã hội
 Nội dung 2: Kinh tế 
- Đặc điểm chung
- Các ngành kinh tế
	- Định hướng phát triển kinh tế trong thời gian tới 
3. 3. Tổ chức dạy học chuyên đề
a. Mục tiêu:
* Kiến thức: 
 + Biết được vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ Thanh Hóa.
 + Trình bày được đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích được thuận lợi, khó khăn của chúng đối với sự phát triển kinh tế.
+ Phân tích được đặc điểm dân cư, nguồn lao động và ảnh hưởng của dân cư tới phát triển kinh tế. 
 + Trình bày và giải thích được đặc điểm kinh tế, điều kiện phát triển một số ngành kinh tế chủ chốt, sự chuyển dịch cơ cấu ngành và sự phân hóa lãnh thổ của nền kinh tế Thanh Hóa.
* Kĩ năng
 + Sử dụng bản đồ Thanh Hóa để phân tích đặc điểm địa hình và sự phân bố tài nguyên, phân bố dân cư, các thành phố, thị xã, thị trấn, phân bố các ngành công nghiệp, các sản phẩm nông nghiệp chính.
+ Phân tích số liệu, tư liệu về đặc điểm tự nhiên, dân cư, kinh tế Thanh Hóa.
* Thái độ:
+ Thấy được vai trò của tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế.
+ Đánh giá đúng tiềm năng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.
+ Giáo dục tình yêu quê hương , đất nước.
* Định hướng năng lực:
+ Năng lực chung: Năng lực tính toán, năng lực hợp tác, năng lực tự học.
+ Năng lực chuyên biệt: Năng lực sử dụng bản đồ, năng lực tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, năng lực sử dụng bảng số liệu thống kê.
b. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
* Chuẩn bị của giáo viên:
- Bản đồ hành chính, tự nhiên Việt Nam.
- Bản đồ hành chính, tự nhiên Thanh Hóa
- Bản đồ kinh tế Thanh Hóa.
- Một số phiếu học tập.
- Các tư liệu ,tranh ảnh...
* Chuẩn bị của học sinh:
- Tài liệu GD địa phương, sgk,các hình ảnh, thông tin thu thập qua internet
c. Mô tả mức độ yêu cầu:
Nội dung
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
Nội dung 1: Tự nhiên 
Dân cư – xã hội 
- Biết được vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Thanh Hóa.
- Nêu được các đặc điểm dân cư – xã hội của Thanh Hóa.
- Trình bày được các đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên của Thanh Hóa.
- Trình bày được đặc điểm dân cư – xã hội.
-Phân tích được ý nghĩa của vị trí địa lí đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. 
-Phân tích được thuận lợi, khó khăn của đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế.
- Giải thích được sự gia tăng dân số của Thanh Hóa.
-Phân tích các số liệu về dân số.
Đưa ra một số biện pháp để phòng chống thiên tai.
- Liên hệ được vấn đề gia tăng dân số và tác động của gia tăng dân số ở địa phương em.
Nội dung 2: Kinh tế Thanh Hóa
-Trình bày được điều kiện phát triển 1 số ngành kinh tế Thanh Hóa.
-Biết được cơ cấu ngành kinh tế Thanh Hóa.
- Kể tên các 
Ngành CN,
sản phẩm nông nghiệp.
-Trình bày và giải thích được đặc điểm kinh tế; vai trò của một số ngành kinh tế chủ chốt ;sự chuyển dịch cơ cấu ngành của nền kinh tế Thanh Hóa.
- Nhận xét về sự phân bố của một số sản phẩm nông nghiệp, khuCN. 
-Rút ra được nhận xét về cơ cấu kinh té của tỉnh, so sánh GDP của Thanh Hóa với cả nước.
 -Liên hệ xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở địa phương.
3.4. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập:
Mức độ nhận thức
 Câu hỏi/bài tập
Nhận biết
Trình bày được vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Thanh Hóa.
Kể tên các đơn vị hành chính của tỉnh.
Vận dụng thấp
-Ý nghĩa của vị trí địa lí đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.
Câu hỏi:1/ Dựa vào bản đồ hành chính các tỉnh Bắc Trung Bộ và bản đồ hành chính Thanh Hóa, hãy nêu vị trí địa lí và lãnh thổ của Thanh Hóa? 
2/Vị trí địa lí ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế Thanh Hóa?
Thông hiểu
-Trình bày được các đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên của Thanh hóa.
-Phân tích được thuận lợi, khó khăn của đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế.
Vận dụng cao
Đưa ra một số biện pháp phòng chống thiên tai ở địa phương.
Câu hỏi: Dựa vào bản đồ Tự nhiên Thanh Hóa, hãy hoàn thành nội dung phiếu học tập về dặc điểm tự nhiên và TNTN ở Thanh Hóa 
 (Phiếu học tập 1)
Điều kiện TN và TNTN
Đặc điểm
Tác động đến phát triển kinh tế - xh
Đất, địa hình
Khí hậu, sông ngòi
Tài nguyên rừng
Tài nguyên khoáng sản
Tài nguyên biển
GV đưa ra 1 số hình ảnh về thiên tai (như bão, lũ), ô nhiễm môi trường ( nước, không khí, đất)
Câu hỏi: Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường ở địa phương em? 
Nhận biết- thông hiểu
Nêu được các đặc điểm dân cư của Thanh Hóa.
Vận dụng thấp:
Trình bày được ảnh hưởng của đặc điểm dân số đối với pt kinh tế -xh.
Vận dụng cao
Liên hệ được vấn đề gia tăng dân số và tác động của gia tăng dân số ở địa phương em.
Cho bảng số liệu: Số dân Thanh Hóa giai đoạn 2010 – 2013 ( đơn vị: Nghìn người)
Năm
2001
2005
2008
2010
Số dân
3.463,9
3.436,4
3.408,8
3.406,8
Một số chỉ số về dân số Thanh Hóa
Năm
2010
Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên( %)
0,7
Nhóm dưới 15 tuổi(%)
 23,2
Nhóm 15- 64 tuổi( %)
68,3
Nhóm trên 65 tuổi(%)
 8,5
 Cơ cấu lao động theo KV kinh tế Thanh Hóa, giai đoạn2001- 2010(%)
Năm
N - L - N
CN - XD
Dịch vụ
2001
74,3
11,2
14,5
2010
59,0
19,0
22,0
Câu hỏi: Từ các bảng số liệu trên kết hợp với tài liệu, hãy rút ra những đặc điểm cơ bản về dân cư của Thanh Hóa? Nêu ảnh hưởng đối với phát triển kinh tế- xã hội? 
Câu hỏi:
Gia tăng dân số và tác động của gia tăng dân số ở địa phương em như thế nào? Địa phương đã có hướng giải quyết như thế nào?
Nhận biết
- Nêu được đặc điểm khái quát về kinh tế Thanh Hóa.
Thông hiểu
Trình bày được Đk phát triển và hiện trạng, phát triển của ngành CN ở Thanh Hóa.
Vận dụng thấp
Đưa ra được phương hướng phát triển CN trong thời gian tới.
* Cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế(Đơn vị: %)
Năm
2001
2010
Nông- lâm- thủy sản
 28,0
24,1
Công nghiệp - xây dựng
39,1
41,5
Dịch vụ
32,9
 34,4
Bảng: Một số chỉ tiêu kinh tế của Thanh Hóa và cả nước.
Chỉ tiêu
ĐV tính
Thanh Hóa
Cả nước
Tốc độ tăng GDP
-N-L - N
%
%
13,7
1,7
6,8
2,8
-CN -XD
%
21,4
7,7
- DV
%
11,7
7,5
Câu hỏi: Qua bảng số liệu, em hãy nhận xét khái quát đặc điểm nền kinh tế Thanh Hóa?
 Câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học và vốn hiểu biết, hãy;
- Trình bày những ĐK để phát triển ngành Công nghiệp ở Thanh Hóa?
- Kể tên các ngành CN và các khu CN mà em biết? 
Câu hỏi: Nêu phương hướng phát triển công nghiệp của Tỉnh trong th