Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua bộ môn Sinh học 8

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu:
 a) Hiện trạng và nguyên nhân chủ yếu của hiện trạng:
 Giáo dục kỹ năng sống đây là một trong nội dung của phong trào xây dựng 
trường học thân thiện, học sinh tích cực. Là yêu cầu, là xu hướng của xã hội hiện 
đại trong thế giới đang toàn cầu hóa như hiện nay. Bên cạnh đó khả năng đáp ứng 
của bộ môn sinh học đặc biệt sinh học 8 đối với đề tài này là rất lớn, tin tưởng đội 
ngũ giáo viên của chúng ta có thể tiếp cận và thực hiện được. 
 Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có kỹ năng sống ở 
những trường miền núi như trường THCS Đồng Tĩnh còn rất hạn chế. Một số nhà 
trường còn quan niệm dạy học là dạy kiến thức chứ chưa dạy các em thái độ, kỹ 
năng ứng xử trong các mối quan hệ (với con người, với môi trường thiên nhiên...). 
Hơn nữa nhiều em chưa có những kĩ năng tự chăm sóc sức khỏe, rèn luyện bản 
thân như: ngồi học không đúng tư thế, việc luyện tập thể dục thể thao chưa đúng 
lúcMà giáo viên bộ môn với 45 phút phải lo chuyển tải các nội dung bài dạy. 
Trong thời gian qua nhiệm vụ này được xem là của giáo viên chủ nhiệm và hoạt 
động Đoàn – Đội. Trong khi đó giáo viên chủ nhiệm cả tuần cũng chỉ có một tiết 
sinh hoạt lớp, không có thời gian nắm tình hình của từng em. Chính vì vậy bản thân 
tôi có những trăn trở suy nghĩ và xây dựng nên đề tài sáng kiến: “Giáo dục kỹ năng 
sống cho HS thông qua bộ môn sinh học 8 ”
 b. Ý tưởng: Bản thân tôi có những ý tưởng như sau: 
 - Mục tiêu giáo dục: Là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có 
tri thức, có đạo đức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp. Hình thành và bồi dưỡng 
nhân cách, phẩm chất và năng lực cho HS.
 - Mục tiêu dạy học bộ môn: Giáo dục trí dục, kỹ năng và thái độ sống, trong 
đó kỹ năng và thái độ bao hàm giáo dục kỹ năng sống mà chúng ta nghiên cứu 
trong đề tài này. 
 - Nguyên lí giáo dục: Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản 
xuất, lí luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia 
đình và giáo dục xã hội. Từ những mục tiêu trên. Qua giảng dạy bộ môn Sinh học 
8, rèn cho các em có những kĩ năng tự biết chăm sóc sức khỏe cho bản thân, kĩ 
năng liên quan đến trí tuệ, tình cảm, tinh thần... Từ đó giáo dục các em yêu thích bộ 
môn, có ý thức tự học và sáng tạo. 
2. Tên sáng kiến: 
 “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua bộ môn Sinh học 8” cả về Đức - Trí - Thể - Mỹ thì chỉ có cách giáo dục kỹ năng sống thông qua bộ 
môn. Để làm được điều đó tôi thực hiện các bước sau: 
 4.1. Phân loại kiến thức kỹ năng sống: Chia làm 3 nhóm 
 - Nhóm 1: Kỹ năng sống liên quan đến thể chất sức khỏe.
 - Nhóm 2: Kỹ năng sống liên quan đến trí tuệ, thực hành.
 - Nhóm 3: Kỹ năng sống liên quan đến tình cảm, tinh thần.
 4.2. Phân loại các loại bài dạy trong chương trình sinh học 8 có thể lồng 
ghép giáo dục kỹ năng sống. 
 a/ Kỹ năng sống liên quan đến thể chất, sức khỏe gồm các bài như: 
 - Cấu tạo cơ thể người
 - Đông máu và nguyên tắc truyền máu
 - Vệ sinh hệ tuần hoàn 
 - Vệ sinh hô hấp 
 - Vệ sinh tiêu hóa 
 - Bài vitamin, muối khoáng 
 - Tiêu chuẩn ăn uống
 - Vệ sinh bài tiết 
 - Vệ sinh da 
 - Vệ sinh hệ thần kinh
 - Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết 
 - Các bệnh lây truyền qua đường tình dục 
 - Đại dịch AIDS ( thảm họa của loài người) 
 b/ Kĩ năng sống liên quan đến kiến thức thực tiễn và thực hành:
 - Thực hành: Tập sơ cứu và băng bó cho người gãy xương 
 - Thực hành: Sơ cứu cầm máu 
 - Thực hành: Hô hấp nhân tạo 
 - Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện
 - Hoạt động thần kinh cấp cao ở người 
 - Tuyến sinh dục - Nêu các cách phòng tránh bệnh đau mắt hột mà em biết ? Từ đó giáo dục 
cho các em không dụi tay bẩn vào mắt, không dùng chung khăn mặt, không tắm 
sông, thường xuyên rửa mặt bằng nước muối pha loãng, ....
 3 . a Kỹ năng về sức khỏe sinh sản: 
 * Ví dụ 1: Bài tuyến sinh dục 
 - Nêu những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dậy thì của nam, nữ ? Trong những 
biến đổi đó, biến đổi nào là quan trọng cần lưu ý ? 
 * Ví dụ 2: Bài cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai: 
 - Nêu rõ những ảnh hưởng của có thai sớm ngoài ý muốn của tuổi vị thành 
niên? Phải làm gì để điều đó không xảy ra? Những hậu quả có thể xảy ra khiphải 
xử lý đối với việc mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên là gì ? Làm thế nào 
để tránh được ? Thông qua các câu hỏi trên giáo dục các em học sinh biết mình cần 
phải làm gì khi còn là học sinh. Sống vô tư, hồn nhiên, tập trung vào học tập, 
không đua đòi, bồng bột, nhất thời hồ đồ để lại hậu quả đáng tiếc xảy ra. 
 4. a: Tác hại của rượu, thuốc lá, ma túy:
 - Nêu tác hại của khói thuốc lá ? Thông qua bài cấu tạo và chức năng các cơ 
quan của đường hô hấp – Vệ sinh hô hấp: Giáo viên cho học sinh thấy trong khói 
thuốc lá có chất Nicotin, nó làm liệt lớp lông rung động lót mặt trong khí quản của 
đường hô hấp, từ đó bụi, vi khuẩn từ môi trường ngoài có thể xâm nhập vào cơ thể 
và có thể gây bệnh về đường hô hấp như: Viêm phổi, lao phổi, ung thư phổi. Thấy 
rõ tác hại của thuốc lá bản thân các em sẻ không dùng dến đồng thời vận động, 
tuyên tryuền người thân, bạn bè không hút thuốc lá để tránh được bệnh tật. Trong 
rượu, ma túy đều có chất kích thích và chất gây nghiện, nếu sử dụng có thể ảnh 
hưởng đến sức khỏe và hệ thần kinh. 
 5. a: Kỹ năng phòng ngừa tai nạn cho trẻ: 
 * Ví dụ : Thực hành hô hấp nhân tạo: Trước khi hô hấp cho người bị chết 
đuối, điện giật, ta cần phải làm gi ? Trình bày phương pháp hà hơi thổi ngạt, 
phương pháp ép lồng ngực ? Qua đó giáo dục cho học sinh kỹ năng gặp người chết 
đuối phải xốc nước rồi mới hô hấp. Trường hợp điện giật phải cắt cầu giao điện. 
Qua từng phương pháp hô hấp học sinh nắm được các kỹ năng hô hấp nhân tạo.Để 
tăng tính giáo dục giáo viên cho học sinh xem một số hình ảnh về tai nạn chết đuối 
cho trẻ (phụ lục).
 6. a: Kỹ năng liên quan đến môi trường sống:
 * Ví dụ 1: Bài vệ sinh hô hấp; Trồng cây xanh có lợi gì trong việc làm sạch 
bầu khí quyển xung quanh ta ? Giáo dục học sinh trồng cây xanh. một chút nông nổi đã mắc phải căn bệnh quái ác. Thông qua chương trình sinh học 
8 giáo dục các em biết cách bảo vệ mình và quan tâm, giúp đỡ mọi người chẳng 
may rơi vào các hoàn cảnh ốm đau, bệnh tật hay lầm lỡ. 
 Giáo dục các em không phân biệt đối xử, xa lánh những nạn nhân HIV, 
AIDS. Hãy gần gũi, thông cảm chia sẽ để nạn nhân này sống có ích trong những 
ngày còn lại của đời mình.
 * Ví dụ: Bài HIV, AIDS, Đại dịch AIDS thảm họa của loài người Ta có nên 
kỳ thị phân biệt đối xử với những người bị nhiễm HIV, AIDS hay không? Vì sao? 
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên điều chỉnh bổ sung và để tăng giáo dục giáo viên 
cho học sinh đọc một lời tâm sự của nạn nhân AIDS ( phụ lục) Qua đó giáo dục các 
em: 
 - Thông cảm với người bị HIV, AIDS 
 - Không phân biệt đối xử với họ 
 - Biết chia sẽ với nạn nhân AIDS
 d. Kỹ năng thực hành thông qua bộ môn: Môn sinh học là môn học thực 
nghiệm, trực quan. Trong các tiết thực hành giáo viên phải dạy chính xác, khoa 
học, không xén chương trình để thông qua bộ môn này rèn cho học sinh kỹ năng 
thực hành, quan sát , sử dụng kính hiển vi, làm tiêu bản  
 Kết luận: Trên đây là một vài kinh nghiệm của bản thân đã rút ra được trong 
quá trình dạy môn sinh học 8. Đối với việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 
chúng ta phải tiến hành thường xuyên, kết hợp với theo dõi, kiểm tra, động viên, 
nhắc nhở. Trong từng tiết dạy tùy nội dung bài học mà giáo viên lồng ghép giáo 
dục sao cho phù hợp. 
 Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chúng ta không có tham vọng thực hiện 
giáo dục tất cả các kỹ năng sống trong tiết học. Giáo viên giảng dạy thông qua bộ 
môn tìm biện pháp lồng ghép linh hoạt, nhẹ nhàng, hiệu quả nhằm giáo dục kỹ 
năng sống cho học sinh mà không ảnh hưởng đến nội dung kiến thức của bài học. 
Đặc trưng bộ môn sinh học việc thực hiện đề tài này mang tính khả thi. 
8. Những thông tin cần được bảo mật (nếu có):
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng 
kiến theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp 
dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) theo các nội dung sau:
 10,1. Dự kiến kết quả đạt được: Đồng Tĩnh, ngày..tháng 3 năm 2019 Đồng Tĩnh, ngày 06 tháng 3 năm2019
 Thủ trưởng đơn vị Tác giả sáng kiến
 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, 
 không sao chép nội dung của người khác.
 Lý Toán