Một số biện pháp dạy lồng ghép giáo dục môi trường thông qua môn tự nhiên và xã hội lớp 3

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẬU LỘC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY LỒNG GHÉP 
GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG THÔNG QUA 
MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 3
	Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà Thu	 Chức vụ: Hiệu trưởng
	Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thuần Lộc
	SKKN thuộc môn: Tự nhiên và Xã hội
THANH HÓA, NĂM 2018
MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU
1
1.1. Lí do chọn đề tài
1
1.2. Mục đích nghiên cứu
2
1.3. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu
2
1.4. Phương pháp nghiên cứu
2
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
3
2.1. Cơ sở lí luận.
3
2.1.1. Vai trò của môi trường.
3
2.1.2. Mục tiêu giáo dục môi trường ở bậc tiểu học.
3
2.1.3.Tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường ở trường tiểu học.
3
2.1.4. Vị trí, tầm quan trọng của môn Tự nhiên và xã hội trong chương trình Tiểu học.
4
2.1.5.Tích hợp giáo dục môi trường trong môn Tự nhiên và xã hội lớp 3.
4
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
5
2.3. Các biện pháp thực hiện
7
2.4. Hiệu quả của vấn đề nghiên cứu
18
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
20
3.1. Kết luận.
20
3.2. Kiến nghị
20
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Môi trường đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống của chúng ta. Giáo dục môi trường là một quá trình thông qua các hoạt động giáo dục hình thành và phát triển ở học sinh sự hiểu biết và quan tâm tới những vấn đề về môi trường, tạo điều kiện cho các em tham gia vào sự phát triển một xã hội bền vững về sinh thái. 
Giáo dục bảo vệ môi trường nhằm giúp cho mỗi cá nhân và cộng đồng có sự hiểu biết và nhạy cảm về môi trường cùng các vấn đề của nó, những khái niệm cơ bản về môi trường và bảo vệ môi trường, những tình cảm, mối quan tâm trong việc cải thiện và bảo vệ môi trường, những kỹ năng giải quyết cũng như cách thuyết phục các thành viên khác cùng tham gia. Đó cũng chính là hình thành và phát triển ở các em thói quen, hành vi ứng xử văn minh, lịch sự và thân thiện với môi trường, bồi dưỡng cho các em tình yêu thiên nhiên, những xúc cảm và kỹ năng sống bảo vệ môi trường không chỉ ở trường mà là mọi lúc, mọi nơi.
Sự thiếu hiểu biết về môi trường và giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm và suy thoái môi trường. Do đó giáo dục bảo vệ môi trường là một vấn đề quan trọng nhằm đào tạo con người có kiến thức, có đạo đức về môi trường, có năng lực phát hiện và xử lý các vấn đề về môi trường trong thực tiễn. Nhưng thực tế hiện nay, môi trường Việt nam và trên thế giới đang bị ô nhiễm gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người dân. Vì vậy bảo vệ môi trường đang là vấn đề cấp bách, nóng bỏng không chỉ ở Việt Nam mà cả trên toàn thế giới. Vì thế, giáo dục bảo vệ môi trường là việc làm cần thiết không thể thiếu trong nhà trường hiện nay.
Như chúng ta đã biết bậc học Tiểu học là bậc học nền móng, bậc phổ cập của hệ thống giáo dục quốc dân. Học sinh tiểu học đang ở độ tuổi định hướng và phát triển về nhân cách. Giáo dục các em là cơ sở ban đầu làm nền tảng cho việc đào tạo các em thành những công dân tốt cho đất nước “cái gì (về nhân cách ) không làm được ở tiểu học thì khó làm được ở các cấp học sau.” Do đó việc giáo dục bảo vệ môi trường cho các em là rất khó vì nhận thức của học sinh Tiểu học về môi trường và bảo vệ môi trường còn nhiều sai lệch và phiến diện. Nguyên nhân chủ yếu là do việc giáo dục bảo vệ môi trường trong nhà trường Tiểu học vẫn chưa thực sự được chú trọng, việc lồng ghép giảng dạy giáo dục bảo vệ môi trường tại các nhà trường Tiểu học chưa tốt. Học sinh Tiểu học chỉ mới nhận biết về môi trường và bảo vệ môi trường thông qua các vấn đề như rác thải, phải vệ sinh trường lớp sạch sẽ, Còn rất nhiều nội dung cơ bản về môi trường, ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng của nó đến đời sống, bảo vệ môi trường chưa được truyền đạt một cách đầy đủ.
Trong những năm gần đây, ở bậc tiểu học nói chung và tại trường tiểu học Thuần Lộc nói riêng, nội dung giáo dục môi trường đã được đưa vào dạy lồng ghép trong các môn học như: Khoa học, Tự nhiên và xã hội, Đạo đức, Tiếng Việtvà được giảng dạy ngay từ lớp một. Song, việc giáo dục môi trường qua các môn học kể trên hiện nay ít nhiều vẫn còn hạn chế. Các kiến thức về môi trường hoặc có liên quan đến môi trường đôi lúc còn tản mạn, chưa có hệ thống. Mối quan hệ giữa các yếu tố của môi trường tự nhiên chưa được đề cập một cách sâu sắc, triệt để nên chưa nêu bật được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường. Kết quả thực hiện mục tiêu giáo dục môi trường phải là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa giáo dục lí thuyết và thực hành, giáo dục trong giờ học chính khoá và qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp, được thực hiện bằng nhiều con đường giáo dục khác nhau.
Ở trường học, việc giáo dục môi trường cho học sinh tất yếu phải thông qua môn học. Tuy nhiên, quỹ thời gian học tập ở nhà trường có hạn, nên vấn đề giáo dục môi trường phải được tích hợp thông qua một số môn học, mà nội dung có quan hệ gần gũi với môi trường. Vậy nên đưa vào chương trình lồng ghép với các môn học như thế nào để có hiệu quả? Đây là vấn đề mà mỗi nhà quản lí, mỗi giáo viên phải trăn trở và quan tâm để tìm ra giải pháp dạy lồng ghép giáo dục môi trường cho học sinh trong các môn học thật sự có hiệu quả. Xuất phát từ lí do trên tôi đã chọn đề tài: "Một số biện pháp dạy lồng ghép giáo dục môi trường thông qua môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3" ở trường Tiểu học Thuần Lộc - Hậu Lộc - Thanh Hóa”.
1.2. Mục đích nghiên cứu: 
- Tìm ra những biện pháp tối ưu nhất giúp bản thân nâng cao chất lượng dạy lồng ghép giáo dục môi trường thông qua môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 
- Giúp cho các em hiểu và hình thành, phát triển ở các em thói quen, hành vi ứng xử văn minh, lịch sự và thân thiện với môi trường. Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, những xúc cảm, xây dựng cái thiện và hình thành thói quen, kĩ năng sống bảo vệ môi trường cho các em, giúp cho các em sớm có ý thức trong việc bảo vệ môi trường sống.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
+ Nghiên cứu nội dung, phương pháp dạy môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 và việc dạy lồng ghép giáo dục môi trường thông qua môn Tự nhiên và xã hội lớp 3
+ Học sinh lớp 3B Trường Tiểu học Thuần Lộc năm học 2017-2018 (lớp thực nghiệm)
+ Học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Thuần Lộc năm học 2017-2018 (lớp đối chứng)
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp đọc tài liệu nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
+ Phương pháp Phân tích, so sánh, tổng hợp.
+ Phương pháp Điều tra nghiên cứu.
+ Phương pháp Thống kê số liệu.
+ Phương pháp Quan sát.
+ Phương pháp Thực nghiệm.
+ Phương pháp nêu gương
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận:
2.1.1. Vai trò của môi trường:
+ Môi trường cung cấp những thứ cần thiết cho sự sống của con người và mọi sinh vật như: không khí để thở, nước để uống, nguồn thức ăn và không gian để tồn tại...
+ Môi trường cung cấp các thứ cần thiết để cho xã hội loài người phát triển  như: các nguồn tài nguyên để tạo ra của cải vật chất, năng lượng cần thiết cho hoạt động phục vụ cho đời sống và sản xuất của con người...
+ Môi trường là nơi lưu trữ và cung cấp các nguồn thông tin cho con người như: Giúp cho con người biết được những điều bí ẩn trong quá khứ nhờ các hiện vật, di chỉ phát hiện được trong khảo cổ học; kết nối giữa hiện tại và quá khứ, dự đoán được tương lai...
+ Môi trường còn là nơi chứa đựng và phân huỷ các phế thải do con người và sinh vật tạo ra, dưới sự tác động của các yếu tố tự nhiên như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng...cùng với sự tham gia của vi sinh vật sẽ phân huỷ và biến đổi trở thành các chất dinh dưỡng làm tăng độ phì cho đất. Tuy nhiên, nếu số lượng chất thải tăng lên quá nhiều, đặc biệt có nhiều loại phế thải không thể phân hủy được sẽ làm cho môi trường bị ô nhiễm, đe dọa đến sự sống của con người và sinh vật...
2.1.2. Mục tiêu giáo dục môi trường ở bậc tiểu học:
Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng rất quan trọng, dễ tiếp thu những giá trị mới về kiến thức và kỹ năng...nên việc đưa giáo dục bảo vệ môi trường vào bậc học này sẽ giúp cho các em sớm có ý thức trong việc bảo vệ môi trường sống. Nếu được giáo dục tốt các em sẽ là lực lượng nòng cốt trong việc cải tạo, bảo vệ môi trường tại địa phương và đặc biệt hơn các em sẽ trở thành những tuyên truyền viên tích cực trong cộng đồng...
Vì vậy, mục tiêu giáo dục môi trường ở bậc Tiểu học cần đạt là:
+ Về kiến thức: Giúp cho học sinh ban đầu biết được
- Các thành phần của môi trường và tác động qua lại giữa chúng
- Mối quan hệ giữa con người với môi trường...
- Biết được thế nào là ô nhiễm môi trường và các biện pháp bảo vệ môi trường xung quanh...
+ Về Kĩ năng:
- Biết giữ gìn vệ sinh mọi nơi, mọi lúc...
- Biết làm đẹp môi trường xung quanh...
- Biết trồng và chăm sóc cây xanh...
+ Thái độ:
- Có tình thương yêu, tôn trọng mọi người...
- Có ý thức sống thân thiện với thiên nhiên.
2.1.3.Tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường ở trường tiểu học.
- Giáo dục bảo vệ môi trường nhằm làm cho các em hiểu và hình thành, phát triển ở các em thói quen, hành vi ứng xử văn minh, lịch sự, thân thiện với môi trường. Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, những xúc cảm, xây dựng cái thiện và hình thành thói quen, kĩ năng sống bảo vệ môi trường cho các em.
- Số lượng học sinh tiểu học rất đông chiếm khoảng gần 10% dân số. Con số này sẽ nhân lên nhiều lần nếu các em biết và thực hiện được tuyên truyền về bảo vệ môi trường trong cộng đồng, tiến tới tương lai có cả một thế hệ biết bảo vệ môi trường
- Để thực hiện được mục tiêu, nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong trường tiểu học hiện nay, con đường tốt nhất là :
+ Tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường qua các môn học.
+ Đưa giáo dục bảo vệ môi trường trở thành một nội dung của hoạt động ngoài giờ lên lớp.
+ Quan tâm tới môi trường địa phương, thiết thực cải thiện môi trường địa phương, hình thành và phát triển thói quen ứng xử thân thiện với môi trường.
2.1.4. Vị trí, tầm quan trọng của môn Tự nhiên và xã hội trong chương trình Tiểu học.
- Trong chương trình giáo dục Tiểu học môn Tự nhiên và xã hội cùng với các môn học khác có vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho học sinh. Môn học Tự nhiên và xã hội là môn học về môi trường tự nhiên và xã hội gẫn gũi, bao quanh học sinh, vì vậy có rất nhiểu nguồn cung cấp kiến thức cho các em. Do đó không chỉ có giáo viên cung cấp trí thức cho các em lĩnh vực này, các em có thể thu nhận kiến thức từ nhiểu nguồn khác.
- Môn Tự nhiên và xã hội là môn học tích hợp kiến thức của khoa học tự nhiên và khoa học xã hội trong đó kiến thức khoa học tự nhiên nhiều hơn so với kiên thức khoa học xã hội. Vì vậy môn Tự nhiên và xã hội là môn học có tầm quan trọng trong sự đổi mới giáo dục đó là việc coi trọng thực hành và vận dụng kiến thức, quan tâm đến năng lực tự học, tự khám phá kiến thức của học sinh.
- Môn Tự nhiên và xã hội được dạy ở các lớp 1,2,3 ( giai đoạn 1), lớp 4,5 ( giai đoạn 2) phát triển thành môn khoa học, môn lịch sử và địa lí
- Môn Tự nhiên và xã hội là môn học bắt buộc trong chương trình, thông qua môn học cung cấp cho học sinh hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người. Học sinh có những hiểu biết cơ bản, ban đầu về các sự vật hiện tương, mối quan hệ giữa chúng trong tự nhiên, xã hội và con người là nền tảng để các em học ở các lớp trên.
2.1.5.Tích hợp giáo dục môi trường trong môn Tự nhiên và xã hội lớp 3.
Tích hợp kiến thức giáo dục môi trường vào môn Tự nhiên và xã hội là sự cân nhắc, lựa chọn, kết hợp chặt chẽ một cách có hệ thống các kiến thức giáo dục môi trường và kiến thức môn Tự nhiên và xã hội thành một nội dung thống nhất, gắn bó với nhau, dựa trên cơ sở các mối liên hệ được đề cập trong bài học...
a. Nội dung kiến thức trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3: Chương trình môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 được cấu trúc thành 3 chủ đề
+ Chủ đề "Con người và sức khỏe": Giúp học sinh nhận biết được các bộ phận bên ngoài của cơ thể, vai trò của các giác quan, các hệ cơ quan trong cơ thể và những ảnh hưởng của môi trường tới sức khỏe con người...
+ Chủ đề "Xã hội": Giúp học sinh nhận biết được các thành viên cũng như các hoạt động trong gia đình, trường học, quê hương và các mối quan hệ với cuộc sống xung quanh.
+ Chủ đề "Tự nhiên": Giúp cho học sinh biết được đặc điểm, lợi ích các loài thực vật, động vật gần gũi cũng như các điều kiện sống, mối quan hệ
b. Nội dung giáo dục môi trường cần tích hợp trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3: 
+ Chủ đề "Con người và sức khỏe": Dựa vào kiến thức trong chủ đề, giáo viên hình thành cho học sinh có ý thức và thói quen giữ gìn vệ sinh môi trường xung quanh...
+ Chủ đề "Xã hội": Dựa vào kiến thức trong chủ đề, giáo viên hình thành cho học sinh thái độ tôn trọng, lòng thương yêu và có trách nhiệm giữ gìn môi trường sạch đẹp trong cộng đồng...
+ Chủ đề "Tự nhiên": Dựa vào kiến thức trong chủ đề, giáo viên hình thành cho học sinh ý thức thân thiện với môi trường và biết cách bảo vệ chúng.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
2.2.1. Vài nét về trường tiểu học Thuần Lộc và công tác giáo dục môi trường tại trường tiểu học Thuần Lộc:
a. Vài nét tình hình nhà trường:
- Trường Tiểu học Thuần Lộc là Trường chuẩn quốc gia mức độ 1. Năm học 2017 - 2018, trường Tiểu học Thuần Lộc có 190 học sinh với 8 lớp học. Tổng số CBGV trong nhà trường là 16 đ/c. Trong đó có 12/16 đ/c có trình độ trên chuẩn ( ĐH-CĐ: 12, THSP:4). Nhìn chung các đồng chí giáo viên đã có sự đầu tư lớn trong công tác nghiên cứu, sử dụng các công cụ như sách báo, tài liệu, mạng Internet,để bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, đổi mới phương pháp dạy học. Do đó tất cả giáo viên đều đạt giờ dạy khá giỏi. Học sinh ngoan ngoãn, chăm chỉ học tập; các em tự giác trong các hoạt động của nhà trường, kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp từng bước được nâng lên. 
- Trong những năm gần đây, dưới sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của Ban giám hiệu nhà trường, công tác giáo dục môi trường trường tiểu học Thuần Lộc được nâng cao.
b. Thực trạng của việc giáo dục môi trường cho học sinh lớp 3 trong môn Tự nhiên và xã hội tại trường tiểu học Thuần Lộc.
* Về phía giáo viên:
- Phần đa các tiết dạy còn mang tính lý thuyết, truyền đạt nội dung kiến
thức của bài học cho học sinh chứ chưa lựa chọn nội dung, hình thức dạy lồng
ghép giáo dục môi trường cho các em. 
- Đặc biệt việc giáo dục môi trường cho học sinh thông qua môn học còn hời hợt. Vì vậy đa số học sinh thiếu hụt hiểu biết về môi trường xung quanh, ứng xử cần thiết trong cuộc sống. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến những bất cập trong hành vi, lối sống đạo đức, thiếu hụt về kỹ năng sống của nhiều học sinh.
* Về phía học sinh:
- Các em chưa hứng thú với môn Tự nhiên và xã hội, nhiều học sinh coi đây là môn phụ nên không tập trung chú ý nghe giảng vì vậy học sinh chưa biết áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Từ những kiến thức trọng tâm bài học có liên quan đến môi trường các em mới chỉ hiểu và nắm được kiến thức trong sách giáo khoa còn việc vận dụng vào thực tế cuộc sống còn hạn chế.
- Ví dụ: Học sinh lớp 3 vừa học bài “ Một số hoạt động ở trường, khi học bài này học sinh biết được một số hoạt động ở trường ngoài hoạt động học tập trong giờ học; biết được lợi ích của các hoạt động trên qua đó có ý thức tham gia các hoạt động ở trường phù hợp với sức khỏe và khả năng của mình, các em có ý thức thường xuyên dọn vệ sinh, trồng và chăm sóc cây để ngôi trường luôn xanh, sạch, đẹp nhưng ngược lại nhiều em vẫn chưa tự giác và tích cực tham gia việc chung khi trường, lớp giao trách nhiệm như tổng vệ sinh trường lớp, chăm sóc bồn hoa cây cảnh, quét mạng nhện lớp học,
2.2.2. Kết quả của thực trang: 
Để tìm hiểu nhận thức, nắm bắt khả năng thích ứng và nhu cầu của học sinh lớp 3 về công tác giáo dục môi trường nhằm thực hiện giáo dục môi trường cho học sinh đạt hiệu quả cao, tôi đã khảo sát bằng phiếu trưng cầu ý kiến từng học sinh khối lớp 3. Tổng số học sinh được khảo sát là 38 em và kết quả đạt được như sau:
TT
Câu hỏi
Có
(%)
Không
(%)
Lưỡng lự (%)
1
Con người có thể sống khoẻ mạnh ở những nơi không khí thiếu trong lành được không?
21,1
60,5
18,4
2
Có cần phải tiết kiệm và giữ gìn nguồn nước đang sử dụng hằng ngày không?
60,5
21,1
18,4
3
Trồng và bảo vệ cây xanh có phải là việc làm 
góp phần bảo vệ môi trường trong sạch hay không?
52,6
21,1
26,3
4
Chất thải từ các nhà máy có gây tác hại cho môi trường sống của con người hay không?
52,6
21,1
26,3
5
Diệt ruồi muỗi, các con vật có hại có phải là hành vi bảo vệ môi trường hay không?
47,4
42,1
10,5
6
Bảo vệ môi trường sống có phải là nhiệm vụ của học sinh hay không?
60,5
21,1
18,4
7
Học sinh có nên làm những việc gây ô nhiễm môi trường không?
/
73,7
26,3
8
Nhà trường có nên yêu cầu học sinh làm vệ sinh trường lớp thường xuyên hay không?
52,6
21,1
26,3
Qua kết quả trên, tôi nhận thấy rằng phần đa học sinh đã có nhận thức đúng về vấn đề môi trường. Ở đây, học sinh cũng đã nhận thấy giá trị của môi trường với sức khoẻ con người. Cụ thể khi tôi đưa ra câu hỏi “Con người có thể sống khoẻ mạnh ở những nơi không khí thiếu trong lành được không?”; có đến 60,5% học sinh trả “không” hay khi tôi hỏi câu hỏi “Học sinh có nên làm những việc gây ô nhiễm môi trường không?” thì có 73,7% học sinh trả lời “Không”. Nhưng vẫn còn có một số học sinh chưa thật sự quan tâm đến môi trường, chưa có nhận thức đầy đủ về môi trường, như khi tôi hỏi “Diệt ruồi muỗi, các con vật có hại có phải là hành vi bảo vệ môi trường hay không?” thì có tới 10,5% học sinh lưỡng lự và 42,1% học sinh trả lời là “ không”. 
Sau đó tôi điều tra, thống kê về tình hình nhận thức về môi trường của học sinh khối 3 đầu năm học, kết quả đạt như sau:
Lớp
Sĩ số
Học sinh nhận thức tốt về Bảo vệ môi trường
Học sinh nhận thức chưa tốt về Bảo vệ môi trường
SL
%
SL
%
3A (Lớp đối chứng)
18
10
55,5
8
44,5
3B (Lớp thực nghiệm)
20
11
55,0
9
45,0
Với kết quả trên cho thấy tỷ lệ học sinh nhận thức về việc bảo vệ môi trường còn hạn chế, kỹ năng bảo vệ môi trường chưa cao, chưa có tinh thần tự giác trong việc giữ gìn vệ sinh. Tỷ lệ học sinh nhận thức chưa tốt về Bảo vệ môi trường ở cả hai lớp tương đương nhau (Lớp 3A chiếm 44,5%; lớp 3B chiếm 45%). Thậm chí các em còn gây ô nhiễm môi trường, vì thế giáo viên phải nhắc nhở nhiều lần các em mới thực hiện. Điều này đã gây không ít khó khăn cho giáo viên trong việc giáo dục bảo vệ môi trường đối với các em. 
Xuất phát từ tình hình thực tế và kết quả nhận thức về môi trường của học sinh lớp 3, bản thân tôi đã có những suy nghĩ và tìm ra các biện pháp nhằm giúp cho các em học sinh lớp 3 sớm có ý thức trong việc bảo vệ môi trường sống và nâng cao hiệu quả học môn Tự nhiên và xã hội lớp 3.
2.3. Các biện pháp thực hiện:
	Để đem lại hiệu quả trong việc lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường qua môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 tôi đã sử dụng ra một số biện pháp sau đây:
Biện pháp 1. Mỗi giáo viên phải nắm vững mục tiêu, nội dung chương trình môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 
* Mục tiêu chương trình TN-XH các lớp 3:
- Cung cấp cho HS một số kiến thức cơ bản ban đầu và thiết thực về: Con người và sức khoẻ (cơ thể người, cách giữ vệ sinh cơ thể và phòng tránh bệnh tật, tai nạn); Một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội xung quanh.
- Bước đầu hình thành và phát triển ở HS những kĩ năng: Tự chăm sóc sức khoẻ cho bản thân, ứng xử và đưa ra quyết định hợp lí trong đời sống để phòng tránh một số bệnh tật và tai nạn; Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, diễn đạt những hiểu biết của mình (bằng lời nói hoặc hình vẽ) về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.
- Hình thành và phát triển ở HS những thái độ và hành vi: Có ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng; Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương.
* Nội dung chương trình môn Tự nhiên và xã hội lớp 3: Sau khi học xong chương trình môn Tự nhiên và xã hội lớp 3 các em biết.
- Biết tên, chức năng và giữ vệ sinh các cơ quan hô hấp, tuần hoàn, bài tiết nước tiểu và thần kinh.
- Biết tên và cách phòng tránh một số bệnh thường gặp ở cơ quan hô hấp, tuần hoàn, bài tiết nước tiểu, thần kinh.
- Biết mối quan hệ họ hàng, nội, ngoại.
-