SKKN Thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12

MỤC LỤC 
 Trang 
1. MỞ ĐẦU	1
1.1. Lí do chon đề tài	1
1.2.. Mục đích nghiên cứu	1
1.3. Đối tượng nghiên cứu	1
1.4. Phương pháp nghiên cứu	2
2. NỘI DUNG 	2
2.1. Cơ sở lí luận	2
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến	4
2.3. Các sáng kiến đã được sử dụng để giải quyết vấn đề	5
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường	.14
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ	.16
 Kết luận	.16
 Kiến nghị	.16
Tài liệu tham khảo............................................................................................... 17
 BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
STT
VIẾT TẮT
VIẾT ĐẦY ĐỦ
1
BTNT
Bài tập nhận thức
2
ĐC
Đối chứng
3
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
4
GV
Giáo viên
5
HS
Học sinh
6
KTĐG
Kiểm tra đánh giá
7
PPDH
Phương pháp dạy học
8
SGK
Sách giáo khoa
10
THCS
Trung học cơ sở
10
THPT
Trung học phổ thông
11
TN
Thực nghiệm
1.MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài	
Xu hướng giáo dục theo định hướng phát triển năng lực trong thế kỷ XXI được đặc biệt chú ý bởi định hướng phát triển năng lực nhằm đảm bảo đầu ra của quá trình dạy học, thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng lực vận dụng tri thức vào tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho học sinh năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp trong tương lai. Dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ chú ý tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS về trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với các tình huống của cuộc sống. 
Chương trình Địa lí 12 có mục tiêu là giúp học sinh hiểu và trình bày được các kiến thức phổ thông, cơ bản về đặc điểm tự nhiên, dân cư và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam; những vấn đề đặt ra đối với cả nước nói chung và các vùng, các địa phương nói riêng. Bên cạnh đó còn củng cố và phát triển kĩ năng học tập và nghiên cứu địa lí: quan sát, nhận xét, phân tích, so sánh, đánh giá các sự vật, hiện tượng địa lí; vẽ lược đồ, biểu đồ; phân tích, sử dụng bản đồ, Atlat, lát cắt, số liệu thống kê... Rèn luyện cho các em kĩ năng thu thập, xử lí, tổng hợp và thông báo thông tin Địa lí, kĩ năng vận dụng tri thức địa lí để giải thích các hiện tượng, sự vật địa lí và bước đầu tham gia giải quyết những vấn đề của cuộc sống phù hợp với khả năng của học sinh...
Học sinh lớp 12 THPT, các em đã được trang bị các kiến thức về Địa lí đại cương và Địa lí Thế giới. Do vậy việc tìm hiểu Địa lí đất nước thông qua các bài tập nhận thức không chỉ giúp các em hoàn thiện kiến thức, kĩ năng cơ bản mà còn giúp các em hình thành và phát triển các năng lực như: tính toán, năng lực vận dụng kiến thức khoa học, năng lực đọc hiểu. Thiết kế các bài tập nhận thức để tổ chức quá trình học tập cho học sinh là một trong những giải pháp đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng tiếp cận năng lực. Từ những lí do trên, để nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay, tác giả đã tập trung đi sâu nghiên cứu đề tài: “Thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 ”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12. 
- Nghiên cứu thực trạng của việc thiết kế bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 ở trường phổ thông.
- Đưa ra được các yêu cầu và nguyên tắc, quy trình xây dựng và sử dụng các bài tập nhận thức trong dạy học Địa 12.
- Thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 THPT theo định hướng phát triển năng lực. Đó là các dạng bài tập phát triển năng lực tính toán, năng lực đọc hiểu, năng lực vận dụng kiến thức khoa học Địa lí.
- Thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi của đề tài.
- Đưa ra các đề xuất và kiến nghị 	
1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
- Đề tài tiến hành khảo sát, thực nghiệm ở trường THPT Nguyễn Thị Lợi - TP.Sầm Sơn.
- Đề tài tập trung nghiên cứu về việc thiết kế, xây dựng và sử dụng các dạng bài tập nhận thức: kiểu bài tập tính toán, kiểu bài tập đọc hiểu, kiểu bài tập vận dụng kiến thức khoa học ở chủ đề về địa lí tự nhiên trong chương trình sách giáo khoa Địa lí 12.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp thu thập tài liệu, xử lý tài liệu
 Phương pháp này giúp tôi kế thừa có chọn lọc và phân tích các nguồn tài liệu, tư liệu có liên quan, đánh giá chúng theo yêu cầu và mục đích nghiên cứu. Sau khi tiến hành thực nghiệm tôi thống kê các số liệu thu được theo bảng biểu để so sánh kết quả thực nghiệm.
* Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp
 Với đề tài này, tác giả đã tiến hành thu thập, phân tích và lựa chọn tài liệu từ các nguồn khác nhau như: sách giáo khoa, sách tham khảo, công trình nghiên cứu khoa học Sau đó tổng hợp phân tích so sánh các tài liệu để làm tư liệu cho bài viết của mình.
* Phương pháp quan sát
 Phương pháp này để quan sát các hoạt động dạy và học có sử dụng bài tập nhận thức tại Trường THPT Nguyễn Thị Lợi.
* Phương pháp điều tra khảo sát
 Phương pháp này được sử dụng nhằm thu thập các tài liệu thực tế cần thiết cho đề tài thông qua dự giờ, thăm lớp, sử dụng các phiếu hỏi điều tra tình hình dạy và học, điều tra chất lượng dạy và học cũng như thái độ của giáo viên và học sinh đối việc thiết kế bài tập nhận thức địa lý trong dạy và học.
* Phương pháp thực nghiệm
 Đề tài đã tiến hành thực nghiệm để xem xét hiệu quả và tính khả thi của đề tài trong dạy học địa lý 12.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận của SKKN
2.1.1. Định hướng đổi mới giáo dục của nước ta sau 2015
Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4/11/2013 của ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI khẳng định: "Phải chuyển đổi căn bản toàn bộ nền giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực người học, biết vận dụng tri thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn; chuyển nền giáo dục nặng về chữ nghĩa, ứng thí sang nền một nền giáo dục thực học, thực nghiệm". [5]
* Đổi mới mục tiêu giáo dục
 Chuyển nền giáo dục chú trọng mục tiêu truyền thụ kiến thức một chiều sang nền giáo dục chú trọng hình thành, phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học.
 Chuyển nền giáo dục nặng về ứng thí, chuộng hư danh sang nền giáo dục thực học và thực nghiệm.
 Chuyển nền giáo dục nặng về dạy chữ sang nền giáo dục chú trọng cả dạy chữ, dạy nghề và dạy người.
 Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát huy khả năng sáng tạo, tự học và năng lực học tập suốt đời.
* Đổi mới nội dung giáo dục
Nội dung giáo dục được lựa chọn là những tri thức cơ bản, đảm bảo vừa hội nhập quốc tế, vừa gắn với thực tiễn Việt Nam đang trong giai đoạn công nghiệp hóa hiện đại hóa, đề cao tính tích cực chủ động và sáng tạo của học sinh. Ở tiểu học và THCS đã tích hợp cao các lĩnh vực giáo dục, môn học để giảm tải, giảm kiến thức hàn lâm, giảm số lượng môn học, phát triển môn học tích hợp đã có trong chương trình hiện hành tạo thành môn học mới. Đồng thời ở cấp THPT thực hiện việc phân hóa mạnh HS bằng hình thức dạy học tự chọn theo định hướng: kết thúc cấp THCS là học sinh đã hoàn thành giáo dục cơ bản, lên THPT học sinh được phân hóa mạnh gắn với định hướng nghề nghiệp.
*Đổi mới phương pháp, phương tiện và hình thức dạy học
Nội dung chính là đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, bồi dưỡng phương pháp tự học, kĩ năng hợp tác, khả năng tư duy độc lập. Đồng thời đa dạng hóa hình thức tổ chức học tập, coi trọng cả dạy học trên lớp và hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Bên cạnh đó tăng cường tính hiệu quả của các phương tiện dạy học, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ đổi mới, thiết kế nội dung giáo dục, phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục.
* Đổi mới hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục
Đánh giá chất lượng giáo dục phải đổi mới căn bản theo hướng hỗ trợ sự phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Phản ánh mức độ đạt chuẩn chương trình (của cấp học, môn học), cung cấp thông tin đúng, khách quan, kịp thời cho việc điều chỉnh hoạt động dạy, hướng dẫn hoạt động học nhằm nâng cao dần năng lực học sinh.
Thực hiện đa dạng phương pháp và hình thức đánh giá, đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp THPT theo hướng gọn, nhẹ nhàng, giảm áp lực, bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực nhất là năng lực vận dụng tổng hợp các kiến thức của nhiều khoa học của học sinh để đạt được mục tiêu giáo dục.
* Đổi mới quản lí quá trình xây dựng và thực hiện chương trình
Chương trình phải đảm bảo tính khả thi, linh hoạt, phù hợp với yêu cầu và sự phát triển năng lực đội ngũ giáo viên, chuẩn hóa dần cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục của trường phổ thông. Nội dung giáo dục phải phù hợp với đối tượng học sinh và thời lượng dạy học.
Dựa trên mục tiêu chuẩn kiến thức, kĩ năng và nội dung chương trình thống nhất toàn quốc, đảm bảo quyền linh hoạt của các địa phương và nhà trường, trong đó có quy định đầu ra.
*Thực hiện chủ trương một chương trình, nhiều sách giáo khoa
Bộ GD&ĐT tổ chức biên soạn, thẩm định và ban hành chương trình giáo dục phổ thông để sử dụng thống nhất toàn quốc. Dựa trên chương trình thống nhất toàn quốc, khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn nhiều bộ, cuốn sách giáo khoa khác nhau. Việc đa dạng hóa các tài liệu dạy học, giáo viên và học sinh có thể vận dụng sách giáo khoa tư liệu từ nhiều nguồn khác nhau, nhiều cách tiếp cận khác nhau để đạt được mục tiêu và chuẩn chương trình.
Với những nghiên cứu về định hướng đổi mới Giáo dục Việt Nam từ nay đến năm 2020, có thể nói đó là cơ sở vững chắc, tạo động lực cho việc tiếp tục đẩy nhanh tốc độ đổi mới dạy, đổi mới học và đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng nội dung bài học, định hướng kết quả đầu ra và định hướng phát triển năng lực vận dụng kiến thức của các môn khoa học trong giảng dạy của GV, học đi đôi với hành của HS để đáp ứng được các yêu cầu của xã hội và bản thân về nhiều phương diện.
2.1.2. Sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học
 * Khái niệm: bài tập nhận thức
BTNT là đối tượng nhận thức của học sinh, bất kì bài tập nhận thức nào cũng chứa đựng bên trong nó một tình huống xung đột, mâu thuẫn giữa cái đưa ra và cái cần tìm . Mà việc nhận thức nó là nguồn gốc tư duy.
Hiểu cách khác BTNT là một dạng bài học lĩnh hội kiến thức mới, nhưng thay vì cấu trúc giờ dạy cũ (thầy giảng, trò nghe) thì học sinh phát hiện những kiến thức mới qua việc nghiên cứu, giải bài tập mà không có sự tham gia trực tiếp của giáo viên.
Như vậy, khác với các loại bài tập khác, vận dụng những kiến thức đã học, giải bài tập để rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo. Còn đối với BTNT giải bài tập là dựa trên cơ sở những kiến thức cũ đã học để nghiên cứu, tư duy và phát hiện kiến thức mới.
*Vai trò của bài tập nhận thức	
Lí luận và thực tiễn giáo dục đã chứng tỏ rằng HS chỉ tỏ ra vững kiến thức khi họ tích cực, độc lập nhận thức. 
Việc giải các BTNT phát huy mức độ cao nhất tính tích cực và độc lập nhận thức, vì vậy BTNT là con đường quan trọng hình thành kiến thức mới và hoàn thiện kiến thức đã có. Thông qua các BTNT học sinh tự tìm hiểu và khai thác tài liệu, tự mình phân tích, so sánh, đánh giá và tổng hợp các dấu hiệu bản chất. Qua đó hình thành cho HS kĩ năng cơ bản về Địa lí.
BTNT góp phần phát triển tư duy có hiệu quả, vì để giải các BTNT thì HS không chỉ có kiến thức, kĩ năng mà còn phải nắm vững một số phương pháp hoạt động trí tuệ nhất định. Tư duy được coi là phương tiện để HS tiếp thu một cách có ý thức những kiến thức thực tế, những quy luật một cách logic.
Giải BTNT còn tạo điều kiện phát triển các năng lực thực hành ở HS. Các năng lực thực hành được hình thành dần trong quá trình nhận thức của HS, nhưng nó cũng là phương tiện để HS chiếm lĩnh tri thức.
BTNT còn có thể coi là một phương tiện quan trọng để hình thành thế giới quan khoa học cho HS. Thông qua việc giải các BTNT, HS sữ tự tìm hiểu về các quan niệm, tự mình thiết lập các mối quan hệ và đi đến những kết luận khái quát. Như vậy, các tư tưởng và thế giới quan dần được hình thành trong nhận thức HS.
Qua những vai trò của BTNT ta thấy việc sử dụng BTNT vào dạy học Địa lí góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực.
2.2.Thực trạng của việc thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 THPT 
Để có cái nhìn khách quan và thực tế về hiện trạng của việc thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 THPT tôi đã tiến hành khảo sát với GV và HS tại một số trường THPT trên địa bàn Sầm sơn. Qua đó tìm hiểu đánh giá đúng thực trạng của việc sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí hiện nay. Khảo sát để có cơ sở phân tích hiệu quả của quá trình dạy và học của GV và HS một số trường THPT, từ đó đưa ra giải pháp giảng dạy và học tập nhằm nâng cao chất lượng dạy và học Địa lí ở nhà trường.
* Khảo sát với giáo viên	
Tôi đã gửi phiếu khảo sát đến các GV Địa lí đang giảng dạy tại các trường THPT ở Sầm sơn. Kết quả khảo sát cho thấy:
- Những bài tập nhận thức được xây dựng và sử dụng xuất phát từ những bối cảnh, tình huống trong thực tiễn, phát huy năng lực, tư duy khoa học của HS đã được sử dụng nhưng còn hạn chế.
- Chưa khai thác triệt để các ứng dụng của Địa lí trong thực tế và các vấn đề thực tiễn có liên quan đến kiến thức Địa lí vào nội dung bài tập nhận thức nên tính thực tiễn của môn học chưa cao
- GV ít để ý đến ý kiến cá nhân của HS, HS lĩnh hội kiến thức còn bị động, phụ thuộc nhiều vào GV.
- GV còn ngại trong việc xây dựng bổ sung các bài tập nhận thức để phục vụ cho công tác giảng dạy.
Như vậy có thể thấy, dạy học Địa lí trong các trường THPT ở Sầm sơn cũng đã có những định hướng phát triển năng lực, tuy nhiên chưa đồng bộ và thường xuyên. Có thể thấy GV mới chỉ phát huy năng lực của HS ở mức độ thấp, chưa đáp ứng đầy đủ những yêu cầu của định hướng đổi mới giáo dục nước ta từ sau năm 2015.
 *Khảo sát với HS
Qua khảo sát đối với HS, tôi rút ra nhận xét như sau:
- HS còn bỡ ngỡ với bài tập nhận thức Địa lí mang tính nhận thức.
- Bài làm của HS cho thấy năng lực đọc hiểu, năng lực vận dụng kiến thức khoa học Địa lí vào giải quyết vấn đề thực tiễn còn thiếu.
Hiện nay, việc thiết kế bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12 ở trường THPT còn nhiều hạn chế. Nhiều GV còn chưa biết cách thiết kế bài giảng thông qua bài tập nhận thức. HS khi gặp bài tập nhận thức còn tỏ ra rất lúng túng lạ lẫm khi làm bài. Đây là một khó khăn trong dạy học Địa lí theo định hướng phát triển năng lực.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm và các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Nguyên tắc và quy trình của việc thiết kế các bài tập nhận thức trong dạy học Địa lí 12-THPT 
* Nguyên tắc
- Đảm bảo tính khoa học và tính vừa sức với HS
- Đảm bảo tính hệ thống và liên hệ với thực tiễn
- Đảm bảo tính giáo dục
- Đảm bảo nguyên tắc tự lực và phát triển tư duy HS
*Quy trình 
Để thiết kế các bài tập nhận thức có hiệu quả cần thực hiện tốt quy trình sau
Bước 1: Xác định mục tiêu bài học
 Mục tiêu bài học là những gì HS phải có được về kiến thức, kỹ năng , kỹ xảo, thái độ và hành vi sau một bài học,tiết học. Vì vậy khi xác định mục tiêu bài học có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc nâng cao hiệu quả của việc dạy và học địa lí ở trường phổ thông. GV có xác định được mục tiêu của bài mới xác định được rõ “đầu ra” của bài học, các kiến thức, kĩ năng, thái độ cần đạt được của HS. Vì vậy việc xác định rõ mục tiêu bài học là công việc hàng đầu của GV trong khâu chuẩn bị bài lên lớp. Có xác định rõ mục tiêu bài học thì GV mới biết thiết kế, tổ chức các hoạt động nhận thức nào cho HS để xác định được chuẩn “đầu ra” của bài học.
Mục tiêu của bài học Địa lí hiện nay không chỉ nhằm cho HS hiểu và ghi nhớ kiến thức mà còn phải biết vận dụng kiến thức, biết sử dụng và làm việc với các phương tiện học tập, biết vận dụng các thao tác tư duy để phát hiện và giải quyết các vấn đề, để khám phá và tự chiếm lĩnh tri thức. Khi xác định mục tiêu bài học, GV cần quan tâm đến tính toàn diện, tính phù hợp, tính định hướng và tính chỉ dẫn, chỉ rõ các công việc HS cần phải làm, thực hiện và sử dụng các động từ mô tả các hiện tượng có thể quan sát được và đo lường được. Cụ thể như sau:
+ Về kiến thức: Định nghĩa, giải thích, phân biệt được, so sánh được, trình bày được
+ Kĩ năng: Phân loại được, đo vẽ được, xác định được
+ Thái độ: Hình thành cái gì, chấp nhận cái gì, tự nguyện tham gia cái gì
Bước 2: Lựa chọn các tài nguyên để xây dựng phần dẫn cho tài tập
Trong các bài tập phần dẫn của bài tập mang một số đặc điểm sau:
- Mang tính chất nêu vấn đề
- Gắn liền với tình huống thực tiễn
- Nội dung gây hứng thú với HS
- Có thể trình bày dưới dạng chữ (văn bản), hình ảnh, biểu đồ, bảng số liệu, sơ đồ
Dựa trên những đặc điểm đó, khi thiết kế bài tập nhận thức GV phải lựa chọn các tài nguyên để xây dựng phần dẫn cho bài tập. Đây cũng là bước quan trọng, đòi hỏi người GV phải có lượng kiến thức thực tiễn lớn cùng khả năng tìm tòi, sưu tầm nhiều nguồn tài liệu khác nhau như: báo chí, sách, tạp chí, tranh ảnh, internetTừ những nguồn tài liệu này, GV lọc thông tin có thể sử dụng cho bài tập, từ đó là cơ sở để xây dựng phần dẫn, thiết kế bài tập.
Các tài nguyên được lựa chọn phải tạo ra sự hứng thú, kích thích sự tìm tòi sáng tạo của HS, lôi kéo HS vào “tình huống có vấn đề”. Với các bài tập Địa lí phần dẫn rất đa dạng và mang tính đặc thù của môn địa lí như: bản đồ, bảng số liệu, biểu đồ tranh ảnh, thông tin địa lícó khi phần dẫn có thể do GV tự thiết kế ra. Bài tập nhận thức tập trung vào đánh giá năng lực: năng lực đọc hiểu, năng lực tính toán và năng lực vận dụng kiến thức khoa học. Áp dụng vào các bài tập nhận thức địa lí GV khi xây dựng phần dẫn của bài toán cũng hướng vào đánh giá các năng lực trên, cụ thể:
- Với năng lực đọc hiểu: GV xây dựng phần dẫn bằng bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh, bảng số liệu, văn bảnthông qua đó GV có thể đánh giá và phát triển cho HS các năng lực trong học tập địa lí như: năng lực đọc hiểu bản đồ, năng lực đọc hiểu bảng số liệu, năng lực đọc hiểu văn bản
- Với năng lực tính toán: Gv phải tổng hợp trong chương trình Địa lí 12 những dạng bài tập tính toán nào để xây dựng phần dẫn cho phù hợp với từng dạng bài
- Với năng lực vận dụng kiến thức khoa học: GV lựa chọn tài nguyên để xây dựng phần dẫn dựa trên tình huống của đời sống thực và không chỉ giới hạn bởi cuộc sống thường ngày của các em trong nhà trường, thường tập trung vào các chủ đề về bản thân, gia đình, công cộng, kết nối toàn cầuỞ phần trả lời, HS giải thích các hiện tượng một cách khoa học, đưa ra những kết luận dựa trên những căn cứ và lí lẽ mang tính thuyết phục qua vận dụng kiến thức khoa học địa lí.
Tùy theo mục tiêu bài học, các dạng bài tập thiết kế, năng lực cần đánh giá và phát triển mà GV có thể lựa chọn các tài nguyên phù hợp và đạt chất lượng cao nhất.
Bước 3: Xác định các hình thức biểu hiện thông qua các kiểu câu hỏi
 Các kiểu câu hỏi được sử dụng trong khi thiết kế các bài tập nhận thức 
 - Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời ngắn 
- Câu hỏi mở đòi hỏi trả lời dài (khi chấm sẽ tách ra từng phần để chấm điểm) . - Câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn 
- Câu hỏi có- không, đúng- sai phức hợp 
Mục đích của câu hỏi nhằm định hướng cho phần trả lời của HS. Trong một bài học, thậm chí trong một bài tập GV nên sử dụng đa dạng các kiểu câu hỏi để đánh giá được nhiều năng lực khác nhau và đồng thời giảm áp lực, tránh sự mệt mỏi, chán nản với HS.
Chú ý, khi tiến hành thiết kế các bài tập nhận thức GV cần phải lưu ý một số vấn đề sau:
- GV cần phải nhận biết được cái gì HS đã biết, cái gì chưa biết, những trở ngại đòi hỏi HS phải vượt qua trong quá trình lĩnh hội tri thức mới.
- GV phải xác định rõ kết quả giải quyết mong muốn của mỗi hoạt động (chiếm lĩnh được tri thức gì? Rèn luyện kĩ năng nào? Có thái độ hành vi nào, hình thành phát triển năng lực nào?...)
- GV phải thiết kế được các nhiệm vụ tiềm ẩn vấn đề giao cho HS, sao cho HS sẵn sàng nhận nhiệm vụ đó. Trong mỗi nhiệm vụ cần có các yếu tố sau:
+ Tư