SKKN Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào trong dạy học môn GDKT Pháp luật 10 ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 KHOA HỌC GIÁO DỤC
 ĐỀ TÀI:
SỬ DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO TRONG 
 DẠY HỌC MÔN GDKT PHÁP LUẬT 10
 Ở TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH
 THUỘC LĨNH VỰC: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN 
 GIÁO DỤC KINH TẾ PHÁP LUẬT MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................3
 PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................4
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI..........................................................................................4
2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI...............................................................4
2.1 Mục tiêu ..............................................................................................................4
2.2. Nhiệm vụ............................................................................................................4
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU...............................................................................5
4. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................................5
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........................................................................5
II. PHẦN NỘI DUNG...............................................................................................6
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN..................................................................................................6
 1.1. Phương pháp dạy học, phương pháp dạy học tích cực.....................................6
1.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học.....................................................................6
1.1.2 . Khái niệm phương pháp dạy học tích cực......................................................6
1.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học tích cực.....................................................7
1.2.1. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh................7
1.2.2. Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.....................................7
1.2.3. Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác..............................8
1.2.4. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.........................................9
1.3. Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực.......................................................9
2. Cơ sở thực tiễn......................................................................................................8
2.1. Chương trình GDKT và PL lớp 10....................................................................8
2.2. Thực trạng dạy học và sử dụng phương pháp dạy học tích cực Môn GDCD.11 
2.2.1. Thực trạng chung...........................................................................................11
2.2.2. Thực trạng ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An........................................14
3. GIẢI PHÁP SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY 
HỌC MÔN GDKT PHÁP LUẬT 10......................................................................16
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp....................................................................16
3.2. Nội dung thực hiện giải pháp sử dụng các phương pháp dạy học tích 
cực 16
 1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
- THPT: Trung học phổ thông
- THCS: Trung học cơ sở
- DTNT: Dân tộc nội trú
- HS: Học sinh
- GDCD: Giáo dục công dân
- GDKTPL: Giáo dục kinh tế pháp luật
- GD & ĐT: Giáo dục và Đào tạo
- PTDTNT: Phổ thông dân tộc nội trú
- GV: Giáo viên
- BGH: Ban giám hiệu
- SKKN: Sáng kiến kinh nghiệm.
 3 - Góp phần giúp học sinh có được tình cảm, nhận thức, niềm tin và bản lĩnh 
phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật dựa trên những kiến 
thức cơ bản, cốt lõi, thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp sau 
THPT về kinh tế và pháp luật.
 - Giúp học sinh có được năng lực thực hiện các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm 
công dân chủ yếu từ góc độ kinh tế, pháp luật; có kỹ năng sống và bản lĩnh để học 
tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây 
dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam và hội nhập quốc tế.
 2.2. Nhiệm vụ.
 - Khái quát những vấn đề mang tính lí luận của đề tài.
 - Tìm hiểu một số phương pháp dạy học tích cực.
 - Thiết kế giáo án sử dụng phương pháp dạy học tích cực vào bài học cụ thể.
 - Kiểm tra, đánh giá, thống kê hiệu quả đạt được.
 - Nghiên cứu, tìm hiểu và sáng tạo cho phương pháp này thêm phong phú, đa 
dạng về trình bày nhằm gây được sự chú ý, thích thú của học sinh đồng thời kích 
thích khả năng nắm bắt, liên hệ vấn đề của học sinh
 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
 - Học sinh lớp 10 trường THPT DTNT TỈNH
 - Tiết bài 4 và bài 10 môn GDKT pháp luật 10.
 - Phương tiện thông tin đại chúng.
 4. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
 - Là học sinh lớp 10 và tiết học sách GDKT pháp luật lớp 10.
 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
 - Nghiên cứu yêu cầu nội dung bài học.
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của phương pháp dạy học tích
cực.
 - Nghiên cứu tình hình thực tiễn địa phương liên quan đến nội dung bài học.
 - Vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào một tiết học cụ thể.
 - Tổng hợp một số kết quả đã đạt được.
 5 Áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực người học sẽ thấy học và tìm 
hiểu các vấn đề mà họ đang muốn có được chứ không phải bị bắt buộc phải học. 
Người học được làm việc, được nói, chia sẻ những kiến thức kinh nghiệm của 
mình, song song với bổ sung kiến thức, kinh nghiệm từ người dạy, bạn bè và từ 
truyền thông. Cách học này làm tăng khả năng ghi nhớ, vận dụng vào thực tế gấp 
nhiều lần so với cách học truyền thống, từ đó người học được tự tin khám phá năng 
lực của mình, có trách nhiệm, biết sẻ chia và tự mình thấy được vị trí giá trị của 
bản thân.
 Với những phương pháp dạy học tích cực đã giúp người học tự khám phá kiến 
thức, tự học, tự làm, tự bổ sung cho nhau các kiến thức đã giúp họ biến những tri 
thức đó thành tri thức của chính mình, và chuyển nó thành hành động, thói quen 
hàng ngày của họ. Khi áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, quan hệ cô trò 
trong việc dạy và học cũng đổi khác, học sinh trở nên chủ động trong việc học, chủ 
động tìm kiếm kiến thức có thu nhận kiến thức không chỉ ở người dạy mà còn từ 
nhiều nguồn khác. Người thầy trở nên quan trọng hơn vì giữa biển mênh mông của 
tri thức, điều gì cần sàng lọc, sử dụng và ứng dụng chúng vào cuộc sống như thế 
nào? Tất cả những điều ấy đều cần đến sự hướng dẫn của người thầy, sự thay đổi 
quan hệ giữa người dạy và người học đã yêu cầu người học cần hiểu rõ mình là ai, 
điều gì cần, cần học gì, muốn học cái gì và mình muốn trở thành người như thế nào 
sau này. Với cách dạy học này đòi hỏi giáo viên phải có bản lĩnh, chuyên môn tốt 
và kiên trì xây dựng cho học sinh phương pháo học tập chủ động một cách vừa 
sức, từ thấp đến cao. Tuy nhiên khi đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp 
tác của thầy và trò, sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động dạy học với hoạt động học 
thì mới thành công.
 1.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học tích cực.
 1.2.1. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
 Trong phương pháp dạy học tích cực, người học - đối tượng của hoạt động 
"dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - được cuốn hút vào các hoạt động 
học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều 
mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên 
sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, người học trực tiếp 
quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của 
mình, từ đó nắm được kiến thức kỹ năng mới, vừa nắm được phương pháp "làm 
ra" kiến thức, kỹ năng đó, không rập theo những khuôn mâu sẵn có, được bộc lộ và 
phát huy tiềm năng sáng tạo.
 Dạy theo cách này thì giáo viên không chỉ giản đơn truyền đạt tri thức mà còn 
hướng dẫn hành động. Chương trình dạy học phải giúp cho từng học sinh biết hành 
động và tích cực tham gia các chương trình hành động của cộng đồng.
 1.2.2. Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.
 7 trong xã hội đưa vào đời sống học đường sẽ làm cho các thành viên quen dần với 
sự phân công hợp tác trong lao động xã hội.
 Trong nền kinh tế thị trường đã xuất hiện nhu cầu hợp tác xuyên quốc gia, 
liên quốc gia; năng lực hợp tác phải trở thành một mục tiêu giáo dục mà nhà 
trường phải chuẩn bị cho học sinh.
 1.2.4. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.
 Trong dạy học, việc đánh giá học sinh không chỉ nhằm mục đích nhận định 
thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện 
nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy.
 Trước đây giáo viên giữ độc quyền đánh giá học sinh. Trong phương pháp 
tích cực, giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát triển kỹ năng tự đánh giá để tự 
điều chỉnh cách học. Liên quan với điều này, giáo viên cần tạo điều kiện thuận lợi 
để học sinh được tham gia đánh giá lẫn nhau. Tự đánh giá đúng và điều chỉnh hoạt 
động kịp thời là năng lực rất cần cho sự thành đạt trong cuộc sống mà nhà trường 
phải trang bị cho học sinh.
 Theo hướng phát triển các phương pháp tích cực để đào tạo những con người 
năng động, sớm thích nghi với đời sống xã hội, thì việc kiểm tra, đánh giá không 
thể dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, lặp lại các kỹ năng đã học mà phải 
khuyến khích trí thông minh, óc sáng tạo trong việc giải quyết những tình huống 
thực tế.
 Với sự trợ giúp của các thiết bị kỹ thuật, kiểm tra đánh giá sẽ không còn là 
một công việc nặng nhọc đối với giáo viên, mà lại cho nhiều thông tin kịp thời hơn 
để linh hoạt điều chỉnh hoạt động dạy, chỉ đạo hoạt động học.
 Từ dạy và học thụ động sang dạy và học tích cực, giáo viên không còn đóng 
vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, giáo viên trở thành người thiết kế, 
tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm nhỏ để học sinh tự lực 
chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ 
theo yêu cầu của chương trình. Trên lớp, học sinh hoạt động là chính, giáo viên có 
vẻ nhàn nhã hơn nhưng trước đó, khi soạn giáo án, giáo viên đã phải đầu tư công 
sức, thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động mới có thể thực hiện bài 
lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng tài trong các 
hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của học sinh. Giáo viên phải có trình 
độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành nghề mới có thể tổ chức, hướng 
dẫn các hoạt động của học sinh mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giáo 
viên.
 1.3. Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực.
 Nói đến phương pháp dạy học tích cực chính là nói đến cách dạy học mà ở 
đó, giáo viên là người đưa ra những gợi mở cho một vấn đề và cùng học sinh bàn 
luận, tìm ra mấu chốt vấn đề cũng như những vấn đề liên quan. Phương pháp này
 9