SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt thể loại văn miêu tả

MỤC LỤC
TT
Nội dung
Trang
I
MỞ ĐẦU
1
1
Lí do chọn đề tài
1
2
Mục đích nghiên cứu
1
3
Đối tượng nghiên cứu
2
4
Phương pháp nghiên cứu
2
II
NỘI DUNG 
3
1
Cơ sở lí luận
3
2
Thực trạng của việc dạy văn miêu tả của trường Tiểu học Thịnh Lộc
4
2.1
 Việc dạy văn miêu tả của giáo viên
4
2.2
Việc học văn miêu tả của học sinh.
4
3
Các giải pháp thực hiện 
5
3.1
Xây dựng lòng yêu phân môn Tập làm văn cho học sinh.
5
3.2
Giúp học sinh biết cách quan sát và ghi nhận những điểm tiêu biểu của đối tượng miêu tả.
5
3.3
Giúp học sinh viết câu văn hay giàu hình ảnh.
7
3.4
Dạy tích hợp qua các phân môn Tiếng Việt và các môn học khác
11
4
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
17
III
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
18
1
Kết luận
18
2
Kiến nghị.
18
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
 	Tập làm văn là một phân môn được hội tụ tất cả kiến thức và kĩ năng của các phân môn khác. Trong môn Tiếng Việt dạy Tập làm văn cho học sinh là cả một nghệ thuật, thông qua đó để giáo dục tình cảm, thẩm mĩ và hình thành nhân cách cho học sinh. Bên cạnh đó, chúng ta cũng dễ nhận thấy rằng, một học sinh có năng khiếu làm văn, lại được sự quan tâm, đầu tư của gia đình, sự bồi dưỡng, phát triển của nhà trường thì học sinh đó luôn có sự ứng xử nhanh nhẹn trong giao tiếp, giàu cảm xúc và mạnh dạn, tự tin khi nói trước đông người. Ngược lại, những học sinh không có năng khiếu làm văn thường lúng túng, dùng từ thiếu chính xác trong giao tiếp.
Ở tiểu học, phân môn Tập làm văn là nơi thử thách ở học sinh các kĩ năng Tiếng Việt, vốn sống, vốn văn học, năng lực cảm thụ văn học một cách tổng hợp. Văn miêu tả là loại văn có vị trí quan trọng trong chương trình Tập làm văn ở Tiểu học. Việc dạy học sinh làm tốt bài văn miêu tả là một vấn đề được đặt ra từ nhiều năm nay. Trong đời sống, mọi người ai cũng nhận ra những điều mình đã thấy nhưng làm thế nào để nói hoặc viết lại những điều đó cho mọi người cùng hiểu thì chúng ta phải miêu tả. Vì vậy, dạy học văn miêu tả là một vấn đề thiết yếu.
Văn miêu tả ở bậc Tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng mang tính thông báo thẩm mĩ chứa đựng tình cảm của người viết. Bài văn miêu tả giúp các em thể hiện tình cảm và tổng hợp các kiến thức đã học ở các phân môn như: Tập đọc, Chính tả, Luyện từ và câu, Kể chuyện,... đồng thời tạo đà để các em học tốt các thể loại văn khác. Các em có thể “vẽ lại” các sự vật một cách sinh động về dáng vẻ, tính cách, khung cảnh của thiên nhiên phong phú qua ngôn ngữ của mình giúp người nghe, người đọc hình dung được các sự vật ấy. Bằng cách miêu tả các em trau dồi ngôn ngữ nói và viết cho mình từ đó mà phát triển tư duy. 
Qua tìm hiểu và trực tiếp giảng dạy, tôi thấy khả năng quan sát, tìm ý và làm văn của các em học sinh còn nhiều hạn chế, trong khi đó để giúp học sinh học tốt Tập làm văn, đặc biệt là văn miêu tả lại chưa có giải pháp hữu hiệu. Từ thực tế trên đây, tôi nhận thấy vấn đề bồi dưỡng kiến thức và cách làm văn cho học sinh là rất cần thiết. Bản thân tôi cũng luôn trăn trở về vấn đề dạy như thế nào để học sinh làm văn tốt hơn đồng thời phát huy được khả năng làm văn của mình. Vì vậy, trong phạm vi hẹp của sáng kiến này, tôi xin được mạnh dạn trình bày một số kinh nghiệm nhỏ của mình về “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt thể loại văn miêu tả”.
2. Mục đích nghiên cứu.
- Giúp học sinh tiểu học hiểu Tập tập làm văn là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng của nó là hình thành năng lực viết văn cho học sinh. Năng lực đó thể hiện ở các yêu cầu: bài văn có bố cục rõ ràng, chọn chi tiết miêu tả hợp lý, dùng từ chính xác, câu văn viết đúng ngữ pháp, có hình ảnh.
- Giúp cho học sinh tiểu học có lòng yêu phân môn tập làm văn, thường xuyên có thói quen trau dồi ngôn ngữ, biết cách quan sát đối tượng khi miêu tả. 
- Giúp học sinh hiểu được thế nào là những câu văn hay và cách viết những câu văn hay, biết sử dụng những biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa và bộc lộ cảm xúc trong khi viết. 
- Bản thân tôi phải đi sâu tìm hiểu thực tế, thực trạng việc dạy và học có liên quan đến việc viết văn miêu tả của học sinh lớp 5 để xác định một số khó khăn, hạn chế trong quá trình dạy học, từ đó giúp học sinh phát hiện ra các sai sót thường gặp khi viết văn để đưa ra một số biện pháp nhằm giúp học sinh lớp 5 học tốt được thể loại văn miêu tả.
- Trau dồi thêm kiến thức cho bản thân và là tài liệu tham khảo cho các đồng nghiệp.
3. Đối tượng nghiên cứu.
 Năm học 2016-2017, tôi tìm hiểu, nghiên cứu cách dạy thể loại văn miêu tả cho học sinh lớp 5. Đồng thời áp dụng các giải pháp nhằm giúp học sinh lớp 5 học tốt thể lọai văn miêu tả.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Để tìm ra kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt thể loại văn miêu tả, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận.
- Phương pháp thống kê số liệu, nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
 Trong chương trình Tiểu học, Tiếng Việt là một môn công cụ. Tiếng Việt nhằm trang bị kiến thức và rèn luyện các kĩ năng làm văn. Mỗi đoạn văn các em sản sinh ra thể hiện cảm xúc, ngôn ngữ riêng của mình về cách nhìn, quan sát thiên nhiên sinh động, làm phong phú tâm hồn các em. Quan sát và cảm nhận thế giới xung quanh là lẽ tự nhiên của con người nhưng tái hiện lại điều đã quan sát và cảm nhận ấy là chuyện không đơn giản chút nào, nhất là khi phương tiện để tái hiện ấy lại là ngôn ngữ, là cách thể hiện ngôn ngữ riêng của mình. 
 Bài văn miêu tả được xây dựng trên cơ sở những hình ảnh, ấn tượng về đối tượng miêu tả mà người viết thu lượm, cảm nhận được, nó mang tính nghệ thuật cao, tính sáng tạo, tính cá thể của người viết. Ngôn ngữ trong văn miêu tả là ngôn ngữ nghệ thuật, là ngôn ngữ giàu sức gợi tả, gợi cảm, là ngôn ngữ của những biện pháp tu từ. Văn miêu tả mang tính chất thông báo thẩm mĩ, dù miêu tả bất kì đối tượng nào, dù có bám sát thực tế đến đâu thì miêu tả cũng không bao giờ là sự sao chép, chụp ảnh lại những sự vật hiện tượng một cách máy móc mà là kết quả của sự nhận xét, tưởng tượng, đánh giá hết sức phong phú. Đó là sự miêu tả thể hiện được cái riêng biệt của mỗi người.
 Nhà văn Phạm Hổ cho rằng: "Cái riêng, cái mới trong văn miêu tả phải gắn với cái chân thật". Văn miêu tả không hạn chế sự tưởng tượng, không ngăn cản sự sáng tạo của người viết nhưng như vậy không có nghĩa là cho phép người viết “bịa” một cách tùy ý. Để tả hay, tả đúng thì phải tả chân thật, người giáo viên cần uốn nắn để học sinh tránh thái độ giả tạo, giả dối, bệnh công thức sáo rỗng, thói già trước tuổi.
Quá trình thực hiện các kĩ năng phân tích đề, tìm ý, quan sát, viết đoạn là những cơ hội giúp trẻ mở rộng kiến thức về cuộc sống theo chủ điểm đã học. Việc phân tích đề bài, lập dàn ý, chia đoạn bài văn kể chuyện, miêu tả, biên bản, góp phần phát triển khả năng phân tích, tổng hợp, phân loại cho học sinh. Tư duy trừu tượng của trẻ cũng được rèn luyện nhờ vận dụng các biện pháp so sánh, nhân hoá khi miêu tả cảnh và người.
 Trong chương trình Tập làm văn lớp 4,5, văn miêu tả là thể loại chiếm tỷ lệ cao (50% số tiết). Đây là thể loại văn nghệ thuật sử dụng lời văn có hình ảnh và có cảm xúc làm cho người nghe, người đọc hình dung một cách rõ nét, cụ thể, sinh động về sự vật, hiện tượng ... trong đời sống. Có thể nói rằng: Mỗi bài văn miêu tả là sự kết tinh của những nhận xét tinh tế, là sản phẩm, là sự đúc kết của việc tiếp thu và vận dụng những kiến thức đã học. 
 Quá trình dạy học sinh viết văn miêu tả sẽ mang lại kết quả khả quan nếu như thầy biết tổ chức đúng đắn và khơi gợi được những hoạt động cần thiết ở các em, vì tư duy của trẻ ở lứa tuổi tiểu học thường thiên về tính cụ thể. Ở lứa tuổi này có những yếu tố của tư duy trừu tượng nhưng còn hạn chế nhiều so với học sinh ở các lớp trên. Quá trình nhận thức của học sinh lớp 5 khi viết văn miêu tả đều thông qua thực tiễn các em thấy gì viết nấy.Vì thế người giáo viên cần phải quan tâm đúng mức và khơi gợi để học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong viết văn miêu tả. 
2. Thực trạng việc dạy học văn miêu tả của trường Tiểu học Thịnh Lộc
2. 1. Việc dạy văn miêu tả của giáo viên:
 Đối với việc dạy văn miêu tả cho học sinh, giáo viên đều cho rằng: Qua hệ thống bài tập giáo viên đã giúp học sinh quan sát đối tượng miêu tả, lựa chọn sắp xếp ý, dựng đoạn và viết bài văn miêu tả. Song để học sinh biết dùng khả năng của mình để miêu tả một sự vật, một cảnh đẹp ... lại là rất khó, đòi hỏi giáo viên phải có biện pháp phù hợp để đạt kết quả cao. Qua dự giờ, trao đổi, thống kê tôi thấy: Các tiết dạy theo chương trình nhìn chung giáo viên luôn chú ý để đạt được mục tiêu của tiết học. Việc đổi mới phương pháp dạy học đã được giáo viên quan tâm, giảm hẳn lối dạy học một chiều.
 Mặc dù vậy việc dạy văn miêu tả của giáo viên bộc lộ những hạn chế sau:
Giáo viên thường coi trọng lý thuyết, xem nhẹ kỹ năng thực hành. Trong quá trình dạy, giáo viên chưa chú ý đến việc rèn kỹ năng ở các tiết khác để làm điểm tựa cho tiết Tập làm văn... Một số tiết học, GV chưa khơi gợi huy động vốn hiểu biết, cách sử dụng từ ngữ mà bắt HS học nhiều, yêu cầu HS nhớ nhiều để bắt chước rồi “ làm Văn”. 
2. 2. Việc học văn miêu tả của học sinh.
 Học sinh hầu như không có hứng thú với phân môn Tập làm văn. Qua dự giờ, khảo sát chất lượng tôi nhận thấy: Số bài làm khá, có bố cục rõ ràng, chọn chi tiết miêu tả hợp lý, câu văn viết đúng ngữ pháp, dùng từ chính xác câu văn có hình ảnh còn rất ít và có những hiện tượng phổ biến như :
 - Học sinh thường dễ dàng thuộc một đoạn văn, bài văn mẫu. Khi giáo viên chấm bài rất có thể khen nhầm bài văn của người khác mà cứ tưởng là bài văn của HS mình. Khi đọc bài văn của nhiều em cứ na ná nhau. HS còn lúng túng trong cách viết văn thông thường các em bắt chước theo bạn, theo thầy cô. Mà bản chất của làm văn không phải là sự bắt chước máy móc, nếu bắt chước mãi thì bài văn không còn gì là của riêng mình như vậy dần biến mình thành người máy. 
      - Miêu tả hời hợt, chung chung, không trung thực, không có sắc thái riêng biệt nào của đối tượng được miêu tả. Vì thế bài văn ấy có thể gắn cho đối tượng miêu tả cùng loại nào cũng được. Còn thụ động tiếp thu bài giảng, không sáng tạo, còn rập khuôn văn mẫu. Kĩ năng liên kết, sắp xếp các ý trong đoạn bài còn rất hạn chế. Kĩ năng sử dụng ngôn từ, diễn đạt ý thành câu văn còn vụng về.
 Ngay từ thời điểm cuối tháng 9 năm 2016, tôi trực tiếp khảo sát chất lượng học sinh. Qua khảo sát chất lượng và điều tra về học tập đối với phân môn Tập làm văn của lớp chủ nhiệm tôi đã thu được kết quả như sau: 
Tổng số HS
Kết quả đạt được của học sinh
 Viết đúng chính tả
Dùng từ chính xác
Câu văn diễn đạt gãy gọn, rõ ràng
Sắp xếp ý phù hợp, có hình ảnh
Biết sử dụng các biện pháp nghệ thuật
Bố cục chặt chẽ
21
10
6
4
3
5
9
 Kết quả khảo sát trên, cho ta thấy một số học sinh chưa thực hiện được các yêu cầu của một bài văn như:
 - Bố cục bài viết không rõ ràng.
 - Sắp xếp ý còn lộn xộn, diễn đạt câu văn chưa sáng sủa, dùng từ thiếu chính xác.
 - Bài văn nghèo ý, sơ sài.
 - Mắc nhiều lỗi chính tả, sử dụng dấu câu chưa phù hợp.
 Trước thực trạng này tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và sau đây là các giải pháp mà bản thân đã thực hiện có hiệu quả.
3. Các giải pháp đã sử dụng giúp học sinh lớp 5 học tốt thể loại văn miêu tả.
3.1. Xây dựng lòng yêu phân môn Tập làm văn cho học sinh.
 Học văn miêu tả, học sinh cũng có điều kiện tiếp cận với vẻ đẹp của con người, thiên nhiên qua các bài văn, đoạn văn miêu tả điển hình. Khi phân tích đề văn miêu tả, học sinh lại hướng tới cái chân, cái thiện, cái mĩ, được định hướng trong các đề bài. Khi quan sát đối tượng miêu tả, học sinh được rèn luyện cách nhìn đối tượng trong quan hệ gần gũi giữa con người với thiên nhiên. Những cơ hội đó làm cho tình cảm yêu mến, gắn bó với thiên nhiên, con người và sự vật xung quanh của trẻ được nảy nở, tâm hồn, tình cảm của trẻ thêm phong phú. Đó là những nhân tố quan trọng góp phần hình thành nhân cách tốt đẹp của trẻ. 
Trong quá trình dạy tôi đã đọc cho học sinh nghe một số bài văn mẫu “miêu tả về cảnh đẹp vào buổi sáng (trưa, chiều) trong vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng, trên dòng sông...)”, rồi kể cho học sinh nghe những câu chuyện xưa, những chuyện về những nhân vật mà các em yêu quý. Mặc dù, các em chưa được đến những nơi đó nhưng vẫn cảm nhận được những vẻ đẹp đó. Và cho học sinh thấy được mặc dù ta không sống cùng thời với những nhân vật đó nhưng ta vẫn biết về họ, được nghe những câu nói rất hay, rất ý nghĩa của họ. Lưu giữ được những câu chuyện đó là nhờ có các nhà văn, nhà thơ... Từ đó, các em sẽ yêu môn học, mới ham thích, say sưa học tập, tâm hồn các em được “chất dồn” những lời hay, ý đẹp, những cảm xúc và những hiểu biết trẻ thơ góp phần làm cho các bài văn bay bổng hơn, dễ đi vào lòng người hơn.
3.2. Giúp học sinh biết cách quan sát và ghi nhận những điểm tiêu biểu của đối tượng miêu tả.
Để giúp học sinh viết tốt bài văn miêu tả tôi hướng dẫn học sinh quan sát từ xa đến gần, từ bao quát đến cụ thể và bằng nhiều giác quan.
Việc quan sát này tôi có thể tiến hành bằng nhiều hình thức nhưng quan sát trực tiếp vẫn là cơ bản. Quan sát thì phải dùng nhiều giác quan thì mới nhìn nhận sự vật đó một cách chính xác và sinh động.
 Nhờ có thị giác (mắt) ta nhìn thấy hình khối, màu sắc, đường nét
 Nhờ có thính giác (tai) mà ta nghe được những âm thanh, nhạc điệu.
 Nhờ có khứu giác (mũi) mà ta phân biệt các mùi thơm khác nhau.
 Nhờ vào xúc giác (da) mà ta có cảm giác nóng, lạnh.
 Nhờ vào vị giác (lưỡi) ta thấy vị mặn, ngọt, chua chát.
Khi các em sử dụng nhiều giác quan để quan sát một vật nào đó thì chắc chắn vật đó sẽ được nắm bắt rất kĩ, cụ thể, chi tiết thì khi đó các em sẽ có nhiều thông tin để viết.
Tuy nhiên trong khi quan sát, tôi hướng dẫn các em tìm nét riêng biệt và nét tiêu biểu của sự vật, tìm được trọng tâm cần viết, tránh viết lan man không đúng trọng tâm mà phải trải qua sự sàng lọc.
 Ví dụ: Tả bà em. 
Trong bài: “Tả bà em” các em phải sử dụng nhiều giác quan quan sát để có được nhiều chi tiết nhất cho bài văn: Dùng mắt để quan sát hình dáng, nước da mái tóc, khuôn mặt của bà. Dùng tai để nghe giọng nói của bà. Dùng mũi để ngửi thấy mùi thơm gội đầu bằng lá xả, lá bưởi của mái tóc bà. Dùng tay nắm bàn tay bà để thấy sự ấm áp từ đôi bàn tay của bà như truyền thêm sức mạnh cho cháu và mỗi khi bà để dành quả chín thơm ngon ta lại dùng lưỡi để thưởng thức vị ngọt ngào ấy. Có được nhiều chi tiết như thế bài văn sẽ hay sinh động và giàu hình ảnh.
 Ví dụ: Tả quê em khi mùa xuân về.
Tôi hướng dẫn các em sử dụng các giác quan để quan sát và cảm nhận mùa xuân xinh đẹp trên quê em: Dùng mắt để quan sát cảnh vật: cây cối đâm chồi nảy lộc, hoa đua nhau khoe sắc. Dùng mũi để thấy mùi hoa thoang thoảng bay theo làn gió. Dùng tai để nghe tiếng chim hót líu lo, tiếng mọi người cười đùa vui vẻ. Và qua làn da ta cảm nhận được sự mát mẻ ấm áp khi mùa xuân về.
Khi các em sử dụng nhiều giác quan để quan sát các em thu thập được nhiều tư liệu và giúp các em làm bài văn tả cảnh mùa xuân hay.
Tuy nhiên, quan sát có thể là trực tiếp, cũng có thể là gián tiếp. Đó là có thể các em quan sát và ghi chép luôn kết quả quan sát (một cơn mưa, cảnh trường em, một cây ăn quả, một bạn học cùng lớp...), phục vụ cho bước tìm ý, lập dàn bài và làm bài hoàn chỉnh. Cũng có thể là các em hồi ức lại một cảnh vật (cảnh đẹp đã được đến thăm, một cơn mưa đã qua...), một nhân vật nào đó (thầy, cô giáo cũ; một bà cụ; một em bé gặp trên đường...) đã từng được quan sát và giờ miêu tả lại. 
3.3. Giúp học sinh viết câu văn hay giàu hình ảnh.
3. 3.1.Giúp học sinh hiểu thế nào là câu văn hay và cách viết những câu văn hay.
Thực tế hiện nay phần lớn học sinh viết câu mới đúng ngữ pháp chứ chưa hay, câu văn khô khan chưa có hồn.
Ví dụ: - Tả cây: Cây bàng ở sân trường to và cao. Lá bàng xanh tốt.
 - Tả em bé: Đôi mắt em to và đen. Tóc thưa và mỏng.
 - Tả ông (bà): Ông em thích nhất uống trà. Ông em rất thích uống trà, thích yên tĩnh và không thích ồn ào.
Qua phân tích tôi thấy rõ: Sở dĩ có tình trạng như vậy vì các em chưa biết cách sử dụng các thủ pháp để tạo ra câu văn hay. Vì vậy, những câu văn ấy còn nặng nề về giá trị thông báo, kể lể chứ chưa có giá trị miêu tả và không tạo được hứng thú cho người đọc, người nghe, chưa diễn tả chính xác được cảnh hoặc sự vật, con người.
Từ đó, tôi tiến hành giúp các em khắc phục những nhược điểm đó như sau: Để có một bài văn hay tất yếu phải có những câu văn hay. Tôi giúp học sinh hiểu như thế nào là câu văn hay, để từ đó các em có thể viết được câu văn hay: Tôi cho học sinh đối chiếu các câu văn cụ thể để các em thấy rõ điều đó:
Ví dụ: - Mùa xuân, bầu trời rất trong và rất cao.
 - Mùa xuân, bầu trời trong xanh, cao vời vợi.
Ví dụ: - Nước sông rất trong.
 - Nước sông trong xanh như một tấm gương khổng lồ phản chiếu mây trời.
 Từ những thực tế đó để các em thấy rõ nếu viết câu văn có hình ảnh, có từ gợi tả thì câu văn sẽ hay hơn nhiều, qua đó giúp các em thấy được cần phải viết ra sao.
Câu văn hay phải là những câu văn diễn tả được một cách sinh động, chính xác những điều mà mình muốn diễn đạt (hình ảnh, màu sắc, có sức truyền cảm)
Muốn viết được những câu văn hay như vậy thì ta phải biết sử dụng những từ gợi tả (gợi hình, gợi thanh) biết sử dụng những biện pháp nghệ thuật như: So sánh, nhân hoá, ẩn dụ, đảo ngữ và dùng những từ bộc lộ rõ cảm xúc, tâm trạng của mình.
3.3.2. Giúp học sinh biết cách sử dụng các biện pháp tu từ.
 Để bài văn sinh động, tôi thường khuyến khích các em để các em sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong khi miêu tả; rèn cho các em có cách nhìn cảm nhận thiên nhiên như những người bạn thân thiết đáng yêu. Sự cảm nhận đó dần trở nên quen thuộc trong ngôn ngữ và cách sử dụng của các em.
 Các biện pháp tu từ: nhân hoá, so sánh cũng là thế mạnh đặc trưng, là phương tiện miêu tả hữu hiệu. So sánh là biện pháp nghệ thuật tạo hình, khiến sự vật được so sánh trở nên đẹp đẽ, sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn và gợi liên tưởng cho người đọc. So sánh có giá trị gợi âm thanh, hình ảnh. Sử dụng so sánh trong bài văn miêu tả còn là cách thức làm đẹp ngôn từ. Trong văn miêu tả có rất nhiều hình ảnh so sánh, cách so sánh khác nhau. Nhân hoá là biện pháp miêu tả sinh động, hấp dẫn, lí thú các sự vật, hiện tượng, làm cho những đối tượng này không phải là người nhưng lại mang dấu hiệu, thuộc tính của con người. Nhân hoá là con đường thú vị nhất, ngắn nhất đưa những vấn đề trừu tượng đến với nhận thức của con người. Khi sử dụng nhân hoá, người viết thả sức vùng vẫy, lựa chọn ngôn từ để làm tăng sự uyển chuyển, mềm mại khi diễn đạt. GV cần hướng dẫn và khuyến khích học sinh có thói quen sử dụng biện pháp nghệ thuật trong viết văn miêu tả.
Ví dụ 1: “Tả cảnh mùa xuân”: 
Tôi cho học sinh nêu câu văn các em miêu tả về mùa xuân.
Học sinh 1 nêu: “Mùa xuân đến cây cối đâm chồi nảy lộc.”
Học sinh 2 nêu: “Những hạt mưa xuân thường là mưa nhỏ và lất phất bay”.
Tôi gợi ý câu văn của học sinh 2: Nội dung được, câu văn gọn, rõ ý nhưng để sinh động hơn ta có thể trình bày như thế nào?
Học sinh khác trả lời có thể sửa là: “ Những hạt mưa xuân bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như đang nhảy nhót trong không gian.” Rõ ràng câu văn này đã hay hơn. 
Với cách làm như vậy, tôi thấy cách vận dụng linh hoạt phù hợp với biện pháp nghệ thuật khi viết văn miêu tả, góp phần tạo nên sự hòa đồng, vừa dễ nhận thấy vừa gợi tả.
 Ví dụ 2: Học sinh đã viết: “Hàng cây được trồng xung quanh hồ”.
 Đây là một câu đúng ngữ pháp, đúng cả về ý nghĩa nhưng chưa có sức gợi cảm. Vậy ta có thể sửa lại như thế nào? để hình ảnh của hàng cây, hồ nước hiện lên cụ thể hơn. Giữa hàng cây và hồ nước có sự gắn bó hơn.
 Tôi gợi ý để học sinh sửa lại bằng cách thêm từ ngữ.
 - Hàng cây như thế nào?
 (Hàng cây xanh tốt. Hàng cây cao vút. Hàng cây sum sê cao vút)
 - Hồ nước thế nào? Mặt hồ thế nào?
 (Mặt hồ như một tấm gương cực lớn. Mặt hồ trong xanh. Mặt hồ lấp lánh mặt trời. Mặt hồ trong