SKKN Một số cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm kết nối, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong chương trình hóa học THPT

 MỤC LỤC
1. Lời giới thiệu... ...1
2. Tên sáng kiến...2
3. Tác giả sáng kiến.2
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.....2
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến....................2
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử....2
7. Mô tả bản chất của sáng kiến..2
 7.1. Nội dung sáng kiến........2
 7.2. Khả năng áp dụng của sáng kiến.......23
8. Những thông tin cần được bảo mật....23
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến........23
10. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến.........................24
10.1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả.................24
10.2. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân 
...24
11. Danh sách những cá nhân đã tham gia sp dụng thử sáng kiến lần đầu.......................25
 Tài liệu tham khảo .26 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. LỜI GIỚI THIỆU
 Trong những năm học gần đây, Bộ giáo dục – đào tạo đã và đang tiến hành lộ 
trình đổi mới giáo dục, đặc biệt là đổi mới hình thức dạy - học của giáo viên và học 
sinh. Vì vậy đổi mới phương pháp dạy học đang là một vấn đề cấp bách hiện nay. 
Thực tiễn đất nước đang đòi hỏi ở thế hệ trẻ sự năng động, sáng tạo, khả năng tự học, 
tự đánh giá, biết cộng tác với mọi người và làm việc trong tập thể. Lần đổi mới này đặt 
trọng tâm vào việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm phát huy tính tích cực của học 
sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Khi đó, giáo viên đóng vai trò vô cùng quan trọng 
trong việc định hướng học sinh về phương pháp dạy học tích cực. Giáo viên bên cạnh 
bồi dưỡng kiến thức chuyên môn thì phải cải thiện phương pháp dạy học nhằm nâng 
cao chất lượng giáo dục bộ môn để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
 Trong quá trình đổi mới , phát huy năng lực tự học và tư duy sáng tạo của học 
sinh có ý nghĩa vô cùng quan trọng nên việc giáo dục phải được tiến hành trên cơ sở tự 
nhận thức, tự hành động ( tư duy và thực tiễn). Vì vậy việc khơi dậy, phát triển ý thức, 
ý chí, năng lực ,bôì dưỡng, rèn luyện phương pháp tự học là con đường phát triển tối 
ưu của giáo dục.
 Qua nhiều năm giảng dạy môn Hóa học tại trường trung học phổ thông đặc biệt 
là từ khi đổi mới phương pháp dạy học tôi nhận thấy việc phát huy năng lực tự học vàn 
phát triển tư duy sáng tạo của học sinh là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Nó có ý nghĩa 
rất lớn trong việc nâng cao chất lượng bộ môn. Nếu khơi dậy đúng mức tính tích cực 
và sự chủ động trong học tập cũng như các hoạt động khác không những làm cho các 
em thu nhận được một lượng tri thức cho bản thân mà còn là cơ sở vững chắc để các 
em bước vào môi trường chuyên nghiệp nơi mà các em phải có năng lực tư duy và ý 
thức tự học cao hơn.
 Trong chuỗi các hoạt động học tập, hoạt động trải nghiệm kết nối đóng vai trò 
như hoạt động khởi động của một bài dạy và là một vấn đề cần được quan tâm và cải 
tiến trong giảng dạy. Bởi xây dựng được nội dung, hình thức phù hợp, tổ chức hợp lý 
các hoạt động trải nghiệm kết nối sẽ định hướng, rèn luyện khả năng tự học của học 
sinh, phát huy phương pháp dạy học tích cực.
 Với nhận thức của bản thân về tầm quan trọng của hoạt động khởi động, với 
những kinh nghiệm của bản thân có được trong quá trình giảng dạy, sáng kiến “Một số 
cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm kết nối, nhằm phát huy tính tích cực của 
học sinh trong chương trình hóa học THPT ” được xây dựng nhằm làm tốt hơn nữa 
 1 - Các học sinh còn lại : là đại diện cho hiệp hội người tiêu dùng
 Sự vào bài hấp dẫn, mới mẻ gây sự hứng thú, tò mò cho học sinh sẽ làm tiền đề 
cho các hoạt động tiếp theo của bài. Khi đó hoạt động hình thành kiến thức cũng trở 
nên dễ dàng và hứng thú hơn qua sự phát vấn của “nhà đầu tư” và “người tiêu dùng” 
để lựa chọn sản phẩm tốt nhất. 
Ví dụ 2: Xây dựng vở kịch về sự hình thành liên kết ion trong phân tử NaCl
 Giảng dạy bài liên kết hóa học – Hóa 10, Giáo viên cùng học sinh xây dựng vở 
kịch và diễn xuất đầu giờ. 
 Diễn viên: gồm 04 học sinh (02 nam đóng vai các nguyên tử Na, Ne, 02 học sinh 
nữ đóng vai các nguyên tử Cl, Ar).
 Trang phục: được gắn biển tên nguyên tố, thiết kế mũ cho mỗi diễn viên mô tả 
được cấu hình electron của các nguyên tử Na, Ne, Cl, Ar).
 Đoạn hội thoại để thấy được Na muốn đạt cấu hình electron của Ne, Cl muốn đạt 
cấu hình electron của Ar. Từ đó có sự nhường electron từ Na cho Cl tạo ion Na +, Cl-; 
hình thành liên kết ion NaCl.
 Yêu cầu học sinh dưới lớp định nghĩa liên kết ion, viết sơ đồ hình thành liên kết 
ion sau khi xem các bạn diễn vở kịch đó.
Ví dụ 3 : Xây dựng câu truyện về Anken qua tranh vẽ và lời kể
 Chủ đề Anken – Hóa 11, Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị bài giảng: Nghiên 
cứu cấu tạo, tính chất vật lý, tính chất hóa học về Etilen như hãy vẽ một bức tranh và 
viết nên câu truyện về Etilen, sau đó giáo viên đưa ra các câu hỏi để khai thác các kiến 
thức hóa học từ các câu truyện đó. Có thể dẫn ra hai câu truyện khác nhau được xây 
dựng tạo sự hứng thú ở các em học sinh.
 H’hen Etilen
 Cô nàng H’hen Etilen là cô gái út dòng họ nhà Anken. Giống như anh chị em của 
cô là propilen, butilen, cô có thân 
hình mảnh mai với đôi cánh biết bay 
và đôi chân biết chạy nhảy trên mặt 
nước. Khi nhiệt độ tăng, gặp được 
anh chàng Hidro với sự chứng kiến 
của chị Niken, Etilen bé bỏng lớn 
nhanh và trở thành cô thiếu nữ Etan 
của dòng họ Ankan. Etilen được thừa 
hưởng khả năng di truyền của dòng 
họ Anken là có tài biến hóa có thể 
 3 Ví dụ 4: Giấc mơ về vòng benzen của nhà hoá học Kekules
 Benzen dùng làm dung môi và là nguyên liệu để tổng hợp chất nổ được nhà khoa 
học người Anh Micheal Faraday (1791-1867) phát hiện từ năm 1825, nhưng sau đó vài 
chục năm người ta vẫn chưa tìm ra công thức phân tử phù hợp cho chất này.
 Người ta hiểu phân tử benzen rất đối xứng nhưng không tưởng tượng ra được là 
6 nguyên tử C hoá trị IV và 6 nguyên tử H hoá trị I được tổ hợp như thế nào để hình 
thành một phân tử benzen ổn định. Một ngày mùa đông năm 1865, Friedrich August 
Kekules (1829-1896), nhà hóa học người Đức ngồi ngủ gật cạnh bếp lò trong sự mệt 
mỏi của công việc nghiên cứu.
 Trong giấc mơ, cùng với ảo giác về những nguyên tử cacbon và hydro nối nhau 
nhảy múa thành một dây xích, ông đã nhìn thấy một con rắn đang quay đầu, miệng 
ngoặm cái đuôi mình và xoay tròn. Kekules bừng tỉnh giấc và hiểu ra rằng benzen là 
vật chất kết cấu dạng vòng, đó là một vòng benzen 6 cạnh, 6 nguyên tử cacbon là 6 
đỉnh của một lục giác đều.
Ví dụ 5 .Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học của Mendeleev
 Có một giấc mơ quan trọng đã xảy ra vào một đêm tháng 02/1869, liên quan đến 
“hiến pháp của vương quốc hóa học” – luật tuần hoàn của các nguyên tố. Lúc bấy giờ 
người ta chỉ mới tìm ra 63 nguyên tố hóa học, nhưng còn chưa rõ chúng được sắp xếp 
như thế nào. Các nhà khoa học luôn trăn trở, cho rằng nhất định các nguyên tố hóa học 
phải được sắp xếp thứ tự theo một quy luật nào đó. Giáo sư hóa học người Nga Dimitri 
Ivanivich Mendeleev (1834-1907) lúc bấy giờ mới 35 tuổi, đã tìm tòi rất nhiều về vấn 
đề này. Một hôm, sự mệt mỏi khiến ông ngủ thiếp đi và ông đã mơ. 
 Trong giấc mơ, ông thấy một bảng gồm nhiều ô, đồng thời lại thấy các nguyên tố 
hóa học lũ lượt rơi vào các ô một cách trật tự. Khi bừng tỉnh, ông vội ghi lại ý tưởng 
và sau đó kiểm chứng lại các tính chất của từng nguyên tố. Bất ngờ là khi kiểm tra lại 
thì ông thấy rất phù hợp, tính chất các nguyên tố thay đổi theo chiều tăng diện tích hạt 
 5 Ví dụ 2 : Bài Anken
 Giáo viên cho học sinh xem một đoạn video được thiết kế từ một số hình ảnh 
liên quan đến tính chất vật lý, tính chất hóa học, điều chế anken.
 Yêu cầu học sinh hoàn thành phiếu học tập sau khi xem xong đoạn video
 Dưới đây là một số hình ảnh trong đoạn video
 7 7.1.3- Sử dụng phiếu học tập
 Phiếu học tập là tờ giấy rời, trên đó ghi các câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ học tập... 
kèm theo các gợi ý, hướng dẫn của giáo viên, dựa vào nhiệm vụ đó học sinh thực hiện, 
hoặc ghi các thông tin cần thiết để tìm hiểu nội dung của bài, mở rộng kiến thức, bổ 
sung kiến thức, hoặc củng cố bài học. 
 Phiếu học tập là công cụ để giáo viên tiến hành tổ chức hoạt động nhận thức cho 
học sinh, đồng thời là cơ sở để học sinh tiến hành các hoạt động một cách tích cực, chủ 
động. Việc sử dụng phiếu học tập thường được diễn ra theo quy trình sau: 
 - Giáo viên nêu nhiệm vụ học tập, giao phiếu học tập cho học sinh, tùy theo hình 
thức tổ chức dạy học mà giáo viên giao cho mỗi học sinh một phiếu hay mỗi nhóm 
một phiếu. 
 - Tiến hành quan sát, hướng dẫn và giám sát kết quả hoạt động của học sinh. 
 - Tổ chức cho học sinh hoạt động cá nhân, hoạt động cặp đôi sau đó hoạt động 
nhóm trình bày kết quả làm việc với phiếu học tập. Hướng dẫn toàn lớp trao đổi, bổ 
sung hoàn thành phiếu học tập. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh trao đổi chéo nhau 
để sửa chữa và phát vấn giữa các nhóm để đánh giá kết quả làm việc với phiếu học tập 
của nhau trên cơ sở các kết luận của giáo viên. 
 Ưu điểm của việc sử dụng phiếu học tập trong hoạt động khởi động: Huy động 
các kiến thức đã được học của học sinh và tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới.
Ví dụ 1 : Bài Liên kết ion
 - Giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập.
 - Giáo viên cho học sinh hoạt động chung cả lớp bằng cách mời một số nhóm báo 
cáo, các nhóm khác góp ý, bổ sung.
 PHIẾU HỌC TẬP 
 Câu 1: Hình ảnh dưới đây khiến em nhớ đến câu nói nào của chủ tịch Hồ Chí 
Minh về tinh thần đoàn kết?
 9 PHIẾU HỌC TẬP
Câu 1: Viết phương trình phản ứng trùng hợp các chất sau: etilen, vinyl clorua, metyl 
metacrylat.
Câu 2: Cho các tơ sau: tơ tằm, tơ visco, tơ nilon-6, tơ axetat, tơ olon, tơ lapsan, tơ 
nilon-6,6.
 1. Phân loại các loại tơ trên?
 2. Viết phương trình điều chế các loại tơ tổng hợp trong các loại tơ trên?
Câu 3: Cho các cao su sau: Cao su buna, cao su isopren, cao su buna-S,cao su buna-N
 1. Phân loại các loại cao su trên?
 2. Viết phương trình điều chế các loại cao su trên?
7.1.4-Sử dụng bài tập về sơ đồ phản ứng
 Phản ứng là ngôn ngữ hóa học, sơ đồ phản ứng thể hiện sự biến đổi các chất. Viết 
phương trình phản ứng theo sơ đồ chuyển hóa là một hình thức rất phổ biến và đặc trưng 
của môn Hóa học, giúp học sinh củng cố kiến thức về tính chất, điều chế các chất. Dùng 
sơ đồ phản ứng có chứa đựng kiến thức đã học và kiến thức mới để kiểm tra bài cũ sẽ 
phát huy tốt tư duy của học sinh, đáp ứng mục tiêu bài học. 
 Ưu điểm của việc sử dụng sơ đồ phản ứng có chứa đựng kiến thức mới trong 
hoạt động khởi động: Kiểm tra được kiến thức bài cũ đồng thời yêu cầu học sinh tư 
duy kiến thức mới. Toàn bộ nội dung bài mới đã được thể hiện ngay trong sơ đồ phản 
ứng. Định hình cho học sinh kiến thức trọng tâm của tiết học, việc giải quyết các nội 
dung khác của bài sẽ nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Phần kiểm tra bài cũ đã đáp ứng 
phần nào mục tiêu của bài học.
Ví dụ 1. Bài Axit sunfuric – Muối sunfat
 - Rèn cho học sinh kỹ năng tư duy logic, sâu chuỗi các kiến thức đã học và kiến 
thức mới nhằm khắc sâu kiến thức.
 Hoàn thành các phương trình phản ứng theo sơ đồ sau:
 (5) (7)
 Na 2SO4  BaSO4 
 (1) (2) (3) ( 4 )
 FeS2  SO2  SO3  H2SO4   CuSO4
 (6)
 Fe
 NaHSO4 (8)  khí X
Câu hỏi phụ:
 1. Trong công nghiệp, axit sunfuric được sản xuất từ quặng sắt pirit. Các phản 
ứng nào trong sơ đồ trên thể hiện quá trình sản xuất đó? 
 2. Axit sufuric tạo được mấy loại muối? lấy ví dụ
 11