SKKN Một số biện pháp tổ chức hiệu quả một tiết thực hành môn hóa học lớp 8, 9 tại trường THCS Trung Thành
Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm, có vai trò quan trọng trong việc việc hình thành kiến thức, rèn luyện kỹ năng, giúp học sinh áp dụng và vận dụng linh hoạt giải quyết các vấn đề lý luận cũng như trong đời sống thực tiễn.
Xuyên suốt toàn bộ nội dung chương trình của môn hóa học bậc THCS, luôn có sự kết hợp khoa học giữa nội dung thực hành và lý thuyết, phù hợp giữa các tiết lý thuyết có thí nghiệm và các tiết thực hành. Các bài thực hành hóa học 8, học sinh đã làm quen với các thao tác thí nghiệm đơn giản, đưa ra dự đoán và được giáo viên hướng dẫn làm thí nghiệm để kiểm tra tính đúng đắn của dự đoán. Lên lớp 9 phương pháp này được phát triển và được nâng cao hơn, học sinh thường xuyên đưa ra nhiều dự đoán và nhận xét khác nhau về cùng một hiện tượng, tự lực đề xuất các phương án thí nghiệm, và thực hành thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Như vậy, bên cạnh nhiệm vụ trang bị kiến thức và những hiểu biết cần thiết, trong mỗi bài thực hành hóa học cần nâng cao khả năng tự tiến hành thí nghiệm của học sinh. Bởi vì thực hành thí nghiệm là một trong những kỹ năng quan trọng giúp học sinh chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức, cũng như hình thành ở học sinh những đức tính tốt của người lao động mới: khoa học, chính xác, cẩn thận, nghiêm túc. Đồng thời tạo thế giới quan duy vật biện chứng và tư duy khoa học cho học sinh, củng cố niềm tin trong nghiên cứu khoa học, có hứng thú và yêu thích môn hóa học, do được tự mình tiến hành các thao tác thí nghiệm các em có thể nhanh chóng làm quen với những dụng cụ và thiết bị dùng trong đời sống và sản xuất sau này, là yếu tố then chốt góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục và đào tạo.
Trong nhiều năm giảng dạy hóa học THCS, qua việc tổ chức thực hiện các tiết học thực hành có thí nghiệm hóa học tôi đã tổng kết, đúc rút được “Một số biện pháp tổ chức hiệu quả một tiết thực hành môn hóa học lớp 8,9 tại trường THCS Trung Thành” tôi trình bày trong bản sáng kiến kinh nghiệm này mong các đồng chí, đồng nghiệp cùng tham khảo và đóng góp ý kiến chuyên môn chân thành giúp tôi hoàn thiện tốt hơn đề tài này.
MỤC LỤC PHẦN NỘI DUNG TRANG Mục lục 1 I PHÂNG MỞ ĐẦU 2 1. Lí do chọn đề tài 2 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 4. Phương pháp nghiên cứu 3 II PHẦN NỘI DUNG 4 1. Cơ sở lí luận. 4 2. Thực trạng trước khi áp dụng đề tài. 4 3. Các giải pháp giải quyết vấn đề. 5 3.1. Các hình thức tổ chức thực hành. 5 3.2. Biện pháp tổ chức thực hành hóa học. 6 3.3. Một số ví dụ minh họa 10 4. Hiệu quả của đề tài 15 III PHẦN KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN 16 1. Kiến nghị 16 2. Kết luận 16 Tài liệu tham khảo 17 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm, có vai trò quan trọng trong việc việc hình thành kiến thức, rèn luyện kỹ năng, giúp học sinh áp dụng và vận dụng linh hoạt giải quyết các vấn đề lý luận cũng như trong đời sống thực tiễn. Xuyên suốt toàn bộ nội dung chương trình của môn hóa học bậc THCS, luôn có sự kết hợp khoa học giữa nội dung thực hành và lý thuyết, phù hợp giữa các tiết lý thuyết có thí nghiệm và các tiết thực hành. Các bài thực hành hóa học 8, học sinh đã làm quen với các thao tác thí nghiệm đơn giản, đưa ra dự đoán và được giáo viên hướng dẫn làm thí nghiệm để kiểm tra tính đúng đắn của dự đoán. Lên lớp 9 phương pháp này được phát triển và được nâng cao hơn, học sinh thường xuyên đưa ra nhiều dự đoán và nhận xét khác nhau về cùng một hiện tượng, tự lực đề xuất các phương án thí nghiệm, và thực hành thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Như vậy, bên cạnh nhiệm vụ trang bị kiến thức và những hiểu biết cần thiết, trong mỗi bài thực hành hóa học cần nâng cao khả năng tự tiến hành thí nghiệm của học sinh. Bởi vì thực hành thí nghiệm là một trong những kỹ năng quan trọng giúp học sinh chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức, cũng như hình thành ở học sinh những đức tính tốt của người lao động mới: khoa học, chính xác, cẩn thận, nghiêm túc. Đồng thời tạo thế giới quan duy vật biện chứng và tư duy khoa học cho học sinh, củng cố niềm tin trong nghiên cứu khoa học, có hứng thú và yêu thích môn hóa học, do được tự mình tiến hành các thao tác thí nghiệm các em có thể nhanh chóng làm quen với những dụng cụ và thiết bị dùng trong đời sống và sản xuất sau này, là yếu tố then chốt góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục và đào tạo. Trong nhiều năm giảng dạy hóa học THCS, qua việc tổ chức thực hiện các tiết học thực hành có thí nghiệm hóa học tôi đã tổng kết, đúc rút được “Một số biện pháp tổ chức hiệu quả một tiết thực hành môn hóa học lớp 8,9 tại trường THCS Trung Thành” tôi trình bày trong bản sáng kiến kinh nghiệm này mong các đồng chí, đồng nghiệp cùng tham khảo và đóng góp ý kiến chuyên môn chân thành giúp tôi hoàn thiện tốt hơn đề tài này. 2. Mục đích nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp tổ chức hiệu quả một tiết thực hành môn hóa học lớp 8, 9 tại trường THCS Trung Thành” nhằm phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo và năng lực tự học, tự làm của học sinh. Mục đích cơ bản của đề tài là: Làm thế nào để học sinh có thể làm thí nghiệm thực hành đúng thao tác dưới sự hướng dẫn của giáo viên nhằm giúp học sinh hình thành và củng cố vững kiến thức, học sinh yêu thích học môn Hóa học từ đó nâng cao được chất lượng dạy và học. Đồng thời có thể giúp các giáo viên dạy Hóa học nghiên cứu kĩ hơn các loại thí nghiệm Hóa học, các bước tiến hành làm thí nghiệm và các phương pháp dạy thí nghiệm để từ đó tìm ra các cách thức áp dụng cho từng bài dạy cụ thể. Hệ thống hóa các thí nghiệm hóa học bậc THCS, qua đó làm nổi bật mối liên hệ giữa các kiến thức với nhau, giúp học sinh củng cố và vận dụng kiến thức, giúp các em nhớ kỹ và hiểu kiến thức vững chắc, sâu sắc hơn. Hình thành và củng cố tư duy hóa học về sự biến đổi chất, các hiện tượng hóa học đặc trưng, dự đoán hiện tượng thí nghiệm 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: a. Đối tượng nghiên cứu. Các phương pháp dạy học tích cực. Các bài thực hành môn hóa học 8, 9 trong chương trình THCS. Tình hình thực tiễn ở địa phương và trường THCS Trung Thành. Học sinh khối lớp 8 và khối lớp 9 trường THCS Trung Thành. b. Phạm vi nghiên cứu: Rèn luyện kĩ năng thực hành môn hóa học THCS. Đối tượng: học sinh khối 8, 9 của trường THCS Trung Thành Thời gian thực hiện: Năm học 2016-2017 4. Phương pháp nghiên cứu: + Tìm hiểu qua việc đọc, nghiên cứu tài liệu, xem video về phương pháp dạy thí nghiệm hóa học. - Thu thập các tư liệu có liên quan đến đề tài: Sách giáo khoa Hóa học, các bài học có làm thí nghiệm, các sách tham khảo về phương pháp dạy hóa học, mạng Internet. + Phương pháp điều tra sư phạm - Điều tra trực tiếp bằng cách dự giờ phỏng vấn. - Điều tra gián tiếp bằng cách sử dụng phiếu điều tra. + Tham khảo ý kiến cũng như phương pháp giảng dạy hóa học của đồng nghiệp thông qua các buổi họp chuyên đề, dự giờ thăm lớp tại trường THCS Trung Thành và các trường lân cận. + Lấy thực nghiệm việc giảng dạy hóa học ở trên lớp đặc biệt là những bài học hóa học có thí nghiệm để tìm ra hướng rèn kĩ năng làm thí nghiệm cho các em học sinh. Áp dụng sáng kiến vào dạy học thực tế trong nhiều năm học, từ đó thu thập thông tin phản hồi để điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng học sinh và từng nội dung thực hành. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận. Thực hành thí nghiệm hóa học là nguồn gốc, từ thực hành để tìm ra kiến thức, qua quan sát thí nghiệm, học sinh thấy được hiện tượng, từ đó có nhận xét và rút ra kết luận vấn đề đang nghiên cứu, tức là từ thực tiễn đi đến tư duy lôgic có cơ sở khoa học. Học sinh được tiến hành các thí nghiệm sẽ có hứng thú hơn trong học tập, nâng cao lòng yêu khoa học, phát huy được khả năng sáng tạo, tính tò mò ham học hỏi . Thí nghiệm hóa học giúp học sinh làm sáng tỏ mối liên hệ giữa các sự vật, giải thích được bản chất của các quá trình xảy ra trong tự nhiên, trong sản xuất và đời sống của con người. Thí nghiệm hóa học còn giúp học sinh có khả năng vận dụng những kiến thức đã học được trong nhà trường, trong phòng thí nghiệm vào các lĩnh vực đời sống con người. Thí nghiệm hóa học có tác dụng phát triển tư duy, giáo dục thế giới quan duy vật biện chứng, củng cố niềm tin vào khoa học của học sinh, giúp học sinh hình thành những đức tính tốt của con người mới: làm việc khoa học, thận trọng, ngăn nắp, gọn gàng. Vì vậy việc cách thức tổ chức cho học sinh kĩ năng thực hành trong môn hóa học ở trường THCS, khi các em mới bước đầu làm quen với môn hóa học là nhiệm vụ hết sức quan trọng của người thầy. 2. Thực trạng trước khi áp dụng đề tài: * Về học sinh: Trong các môn học thì hóa học là một trong những môn học được tiếp cận muộn và là một môn học khó, trừu tượng, nhiều hiện tượng phức tạp nên phần lớn các em có tâm lí sợ học bộ môn. Bên cạnh đó theo chương trình đổi mới sách giáo khoa hóa học như hiện nay phần lớn các tiết dạy hóa học đều có thí nghiệm học sinh rất thích làm thí nghiệm nhưng kĩ năng thực hành và xử lí kết quả thí nghiệm, rút ra kết luận từ thí nghiệm của các em còn chậm, chưa vận dụng tốt từ kiến thức lí thuyết vào các thực hành và từ thí nghiệm giải thích các hiện tượng thực tế. Học sinh còn rất lúng túng khi tiến hành thí nghiệm. Các em làm thí nghiệm rất chậm đôi khi còn không theo đúng trình tự thí nghiệm dẫn đến kết quả thí nghiệm chưa được chính xác, làm mất nhiều thời gian, ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng của tiết học. * Về cơ sở vật chất: Thiết bị, dụng cụ và hóa chất thí nghiệm qua một thời gian sử dụng đã bị hỏng không còn đáp ứng được yêu cầu của bộ môn cần mua mới và bổ sung thường xuyên dụng cụ, hóa chất nhất là đối với những dụng cụ, hóa chất phục vụ cho các thí nghiệm điển hình, cơ bản. Điều kiện thực tế của trường THCS Trung Thành chưa có giáo viên chuyên trách, chưa có phòng thiết bị, phòng học bộ môn nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các bài thực hành và các tiết học có thực hành, thí nghiệm. Trước những tình hình đó, tôi luôn cố gắng khắc phục khó khăn, tìm biện pháp để thực hiện các bài thực hành và các tiết học có thí nghiệm, đảm bảo các thí nghiệm hóa học trong tiết học được thành công. 3. Các giải pháp giải quyết vấn đề. Tôi đã tổng hợp các thí nghiệm trong các bài thực hành hóa học lớp 8, 9 và phân chia các thí nghiệm thành các loại thí nghiệm, với mỗi bài lại tìm ra các hình thức tổ chức khác nhau đối với mỗi thí nghiệm: * Phân loại thí nghiệm: phân theo mức độ hoạt động tích cực của học sinh - Thí nghiệm biểu diễn; (ít tích cực): GV hoặc 1 HS thực hiện TN biểu diễn – HS quan sát hiện tượng nhưng chỉ để chứng minh có phản ứng xảy ra hoặc một tính chất, một quy luật mà GV đã nêu. ra. - Thí nghiệm thực hành. (rất tích cực): Nhóm HS trực tiếp thực hiện, nghiên cứu thí nghiệm. * Các hình thức tổ chức thí nghiệm thực hành: - Thí nghiệm thực hành đồng loạt; - Thí nghiệm thực hành phối hợp; - Thí nghiệm thực hành cá thể; Mỗi hình thức tổ chức thí nghiệm có những ưu điểm riêng và trong đề tài này tôi sẽ trình bày các điểm cần lưu ý và những ví dụ minh hoạ đối với mỗi loại thí nghiệm, với mỗi hình thức tổ chức thí nghiệm. 3.1. Hình thức tổ chức thực hành. a. Thí nghiệm thực hành đồng loạt. Đây là dạng thí nghiệm yêu cầu tất cả các nhóm học sinh đều cùng làm một thí nghiệm, cùng thời gian và nếu các nhóm tiến hành thành công thí nghiệm sẽ cho cùng một kết quả. Tôi thường xuyên tổ chức cho học sinh tiến hành loại thí nghiệm này vì có nhiều ưu điểm. Đó là: Việc giám sát, hướng dẫn, nhận xét, tổng kết và rút ra kết luận thí được tiến hành một cách đồng bộ, đồng loạt, đến tất cả học sinh trong lớp học. Trong khi làm thí nghiệm các nhóm có thể trao đổi giúp đỡ nhau, đưa ra kết quả thí nghiệm đối chứng tin cậy. Bên cạnh những ưu điểm, còn một số hạn chế: Do trình độ các nhóm không đồng đều nên kỹ năng thực hành thí nghiệm của các nhóm không giống nhau, sự thành công của thí nghiệm cũng không giống nhau Đòi hỏi sự dồng bộ về dụng cụ, hóa chất thí nghiệm, điều này sẽ là khó khăn đối với các trường không có phòng thực hành bộ môn hoặc thiếu thiết bị, dụng cụ thí nghiệm. b. Thí nghiệm thực hành loại phối hợp. Trong hình thức tổ chức này học sinh được chia thành nhiều nhóm khác nhau, mỗi nhóm chỉ làm một khâu trong thí nghiệm, sau đó phối hợp các kết quả của các nhóm lại sẽ được kết quả cuối cùng của thí nghiệm. Trong bài thực hành có nhiều thí nghiệm, giáo viên có thể chia mỗi nhóm se tiến hành một thí nghiệm khác nhau, sau đó yêu cầu báo cáo kết quả thí nghiệm của nhóm mình cho các nhóm còn lại nghe và nhận xét, bổ sung. -Ưu điểm của loại thí nghiệm này: + Tiết kiệm thời gian cho tiết học. + Rèn luyện cho học sinh ý thức lao động tập thể. + Kích thích tinh thần thi đua làm việc giữa các nhóm. -Một số hạn chế của loại thí nghiệm này: + Mỗi nhóm không được rèn luyện đầy đủ các kĩ năng làm toàn diện thí nghiệm. + Kỹ năng thực hành thí nghiệm của mỗi nhóm không đồng đều, sự chậm trễ của nhóm này sẽ làm ảnh hưởng đến tiến trình thực hành của nhóm khác, đồng thời ảnh hưởng chung đến thời lượng của tiết học. 3.2. Các biện pháp tổ chức một tiết thực hành hóa học. Như ở trên đã nói, học sinh được tiếp cận với hóa học muộn hơn so với những môn học khác, ngay từ những bài thực hành đầu tiên, kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành bộ môn và liên môn chưa nhiều, nhưng khi bước vào các thí nghiệm cụ thể lại đòi hỏi sự chính xác và khoa học. Vì vậy trong khi thiết kế và tiến hành tiết học thực hành người dạy có vai trò quan trọng và quyết định đến sự thành công của các thí nghiệm do học sinh trực tiếp tiến hành làm thí nghiệm. Người dạy vừa phải kết hợp khéo léo các phương pháp sư phạm, vừa hướng dẫn kỹ năng thực hành, sao cho học sinh được trực tiếp làm thí thiệm, trực tiếp quan sát các hiện tượng thí nghiệm, phát hiện vấn đề, rút ra kết luận, nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu và định hướng của bài học. Trong quá trình giảng dạy tôi luôn tìm tòi, học hỏi đồng nghiệp, tài liệu, các kênh truyền thông để có các biện pháp tốt nhất nhằm thực hiện tiết dạy thực hành hiệu quả, các thí nghiệm thành công và an toàn. Qua đó tôi đúc rút được một số kinh nghiệm trong việc tổ chức hiệu quả một tiết thực hành hóa học như sau: Thiết kế hoạt động dạy và học thực hành thí nghiệm ngoài các yêu cầu cơ bản, cần quan tâm và nhấn mạnh những vấn đề sau: - Thiết kế nội dung bài học theo đúng chuẩn kiến thức, kỹ năng. - Mục tiêu bài học rõ ràng. - Khai thác triệt để nội dung thí nghiệm để hình thành và củng cố kiến thức cho học sinh, phát huy hiệu quả kỹ năng của học sinh trong thực hành. - Cần thể hiện rõ cách thức tổ chức hoạt động thực hành thí nghiệm của cả Thầy và Trò, tránh sự cứng nhắc, lặp lại hay gián đoạn trong giờ thực hành. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh là khâu then chốt quan trọng; việc chuẩn bị bao gồm cả kiến thức, kỹ năng và thiết bị, dụng cụ, hóa chất đáp ứng yêu cầu của bài thực hành. * Đối với học sinh: Trước mỗi bài thực hành, giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu trước nội dung thực hành. - Tìm hiểu kỹ nội dung các thí nghiệm trong bài học. - Chuẩn bị trước các thí nghiệm yêu cầu thời gian dài. - Tìm hiểu cách lắp đặt và tiến hành thí nghiệm. - Tìm hiểu các kiến thức liên quan đến nội dung thực hành. - Tìm hiểu liên hệ thực tế với thí nghiệm có trong bài học. - Các câu hỏi liên quan đến bài thực hành. * Đối với giáo viên: Nghiên cứu kỹ nội dung bài thực hành, mục tiêu cần đạt của bài thực hành, từ đó định hướng công việc chuẩn bị kiến thức, kỹ năng cũng như dụng cụ, hóa chất. + Chuẩn bị kiến thức, kỹ năng đáp ứng mục tiêu bài học và các tình huống sư phạm có thể xảy ra trong tiến trình thực hành: - Nội dung bài học cần tiến hành những thí nghiệm nào. - Mục tiêu của cả bài học và mục tiêu của từng thí nghiệm là gì. - Phân bổ thời gian hợp lí cho từng thí nghiệm. - Hiện tượng quan sát được trong thí nghiệm có trùng khớp với kiến thức lí thuyết không, nếu có sự sai khác về trạng thái, màu sắc, mùigiữa kiến thức lí thuyết và thực tế tiến hành thí nghiệm thì giải quyết vấn đề như thế nào, điều này đòi hỏi bản thân giáo viên phải am hiểu bản chất của các hiện tượng hóa học xảy ra trong thí nghiệm. - Phiếu thực hành và hệ thống câu hỏi hướng người học tự rút ra nhận xét, kết luận về những hiện tượng quan sát được trong thí nghiệm. Việc chuẩn bị phiếu thực hành và hệ thống câu hỏi cho bài thực hành đòi hỏi sự đầu tư chuyên môn của giáo viên rất nhiều, phải đảm bảo cho học sinh vừa tiến hành thí nghiệm vừa hoàn thiện phiếu học tập vừa rút ra được kết luận khoa học của các thí nghiệm. Như vậy khi soạn thảo phiếu thực hành cần đảm bảo khoa học, ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu và gợi mở giúp học sinh hoàn thiện nhanh phiếu trong thời gian ngắn đảm bảo thời lượng tiết học. + Chuẩn bị dụng cụ và hóa chất: Đối với nhiều trường chuẩn có phòng học bộ môn, phòng thí nghiệm thực hành hoặc có cán bộ chuyên trách về thí nghiệm thực hành là một điều kiện thuận lợi cho giáo viên giảng dạy thực hành, nhưng cũng phải kiểm tra kỹ lưỡng mọi thiết bị, dụng cụ, hóa chất của bài thực hành trước khi tiến hành giảng dạy. Trong công tác chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, hóa chất cần quan tâm những vấn đề sau: - Thiết bị điện tử phục vụ cho các thí nghiệm như máy chiếu, máy quay, đồng hồ, máy phân tíchphải được kiểm tra và vận hành thử. - Dụng cụ phải sạch sẽ, phần lớn dụng cụ, ống nghiệm trong thực hành hóa đều có chất liệu bằng thủy tinh, nên có thể làm sạch bằng axit loãng hoặc kiềm nóng, đều có sẵn trong phòng thí nghiệm, sau đó rửa sạch bằng nước. Trước khi tiến hành thí nghiệm, các ống nghiệm luôn phải đảm bảo sạch và khô. - Đúng chủng loại và đồng bộ, để đảm bảo các nhóm đều được quan sát hiện tượng thí nghiệm giống nhau. - Ghi tên dán nhãn hoặc quy ước một cách khoa học, tên nhãn dụng cụ nên đánh máy, dễ đọc và nên thay mới sau mỗi năm học. - Sắp xếp dụng cụ, hóa chất khoa học, ngăn nắp, theo từng nhóm, khu vực tùy điều kiện, giúp học sinh dễ dàng thao tác khi lựa chọn hóa chất. - Hóa chất phải đảm bảo độ tinh khiết, đúng hóa chất của bài thực hành, được bảo quản trong các thiết bị, dụng cụ tiện dụng, an toàn dễ thao tác, ghi tên nhãn rõ ràng. - Nhiều thí nghiệm giáo viên phải lắp đặt dụng cụ thí nghiệm, làm trước thí nghiệm, làm thử nhiều lần kiểm tra mức độ thành công của thí nghiệm. Cách thức tổ chức các hoạt động thực hành thí nghiệm, có tính quyết định đến sự thành công của thí nghiệm nói riêng và thành công của cả tiết học nói chung. Ở đây tôi xin được nêu cách thức tổ chức một tiết thực hành, có chia nhóm, học sinh trực tiếp tiến hành thí nghiệm, giáo viên hướng dẫn, chỉ đạo và giúp đỡ các nhóm học sinh tiến hành thí nghiệm: - Ổn định lớp, nhắc lại nội quy phòng thí nghiệm và quy tắc an toàn trong thí nghiệm. - Kiểm tra bài cũ (tùy nội dug bài học nếu cần). - Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trưởng quản lí hoạt động của nhóm và thư kí để ghi chép hoạt động thực hành thí nghiệm của nhóm. - Yêu cầu các nhóm kiểm tra lại dụng cụ và hóa chất của nhóm mình xem đã đầy đủ và đúng theo yêu cầu của bài thực hành chưa. Sau khi hoàn tất mọi công tác chuẩn bị, giáo viên thông báo cho cả lớp bắt đầu vào nội dung bài mới. - Giáo viên thông báo mục tiêu của bài thực hành. - Phát phiếu thực hành cho các nhóm (hoặc có thể để sẵn trong khay dụng cụ đã chuẩn bị sẵn). *Các bước tiến hành cho một thí nghiệm: + Yêu cầu đại diện của một nhóm đứng dậy đọc rõ nội dung và cách tiến hành của thí nghiệm đã được chuẩn bị trong phiếu học thực hành đồng thời trình chiếu cho cả lớp cùng nghe và theo dõi. + Yêu cầu nhóm kiểm tra và chuẩn bị dụng cụ, hóa chất cần sử dụng cho thí nghiệm. Kiểm tra kỹ năng lắp đặt dụng cụ, thao tác khi tiến hành thí nghiệm, một mặt để chuẩn bị ý thức học sinh về thí nghiệm, mặt khác giáo viên có thể bổ sung kỹ năng còn thiếu, thao tác chưa chính xác cho học sinh trước khi tiến hành thí nghiệm. + Cho các nhóm tiến hành lắp đặt dụng cụ, chuẩn bị hóa chất nhưng yêu cầu chưa được tiến hành thí nghiệm, trong quá trình học sinh thao tác, giáo viên quan sát, hỗ trợ cho các nhóm có thao tác chưa chính xác. + Cho các nhóm tiến hành đồng thời thí nghiệm; các nhóm cử những học sinh có năng lực thực hành, cùng tiến hành thí nghiệm, cả nhóm cùng quan sát, tự rút ra nhận xét và kết luận, ghi vào phiếu thực hành. Việc cho các nhóm tiến hành đồng thời các thí nghiệm giúp các học sinh có cái nhìn tổng quát và đối chứng, so sánh giữa các nhóm nhóm tiến hành cùng một thí nghiệm cả về kiến thức kỹ năng và sự thành công thí nghiệm. + Sau khi các nhóm tiến hành thành công thí nghiệm, giáo viên yêu cầu dừng thí nghiệm, lưu ý cho các nhóm kỹ năng dừng thí nghiệm an toàn, ví dụ: tắt đèn cồn, cách tháo và vị trí đặt ống nghiệm còn nóng sau khi nung hóa chất, điều chế oxi bằng phương pháp đẩy nướcVới các kỹ năng này mặc dù rất đơn giản nhưng đòi hỏi sự khoa học và cẩn thận, bất cẩn hoặc sự đùa nghịch của học sinh cũng có thể gây hư hỏng dụng cụ thí nghiệm hoặc gây cháy bỏng, nguy hiểm, vi phạm quy tắc an toàn thí nghiệm. + Cho đại diện một nhóm thông báo kết quả tiến hành thí nghiệm của nhóm; quan sát, nhận xét, kết luận của nhóm mình cho các nhóm còn lại đối chiếu, đưa ra nhận xét, giáo viên tổng hợp thống nhất ý kiến kết luận thí nghiệm và minh chứng kết luận thí nghiệm trên máy chiếu. + Cho các nhóm cử đại diện các nhóm lên bảng viết phương trình phản ứng xảy ra của thí nghiệm nếu có. - Sau khi kết thúc các thí nghiệm, giáo viên tổng kết bài thực hành, nhận xét kết quả các thí nghiệm trong bài thực hành đã đáp ứng yêu cầu mà mục tiêu bài học đặt ra chưa, chỉ ra những thiếu sót trong thao tác, kỹ năng cần khắc phục - Nhận xét tinh thần thực hành của các nhóm, tuyên dương nhóm có kỹ năng thao tác thí nghiệm thành công, biết quan sát, nhận xét và tự rút ra kết luận. - Thu phiếu thực hành và hướng dẫn viết báo cáo thực hành theo nội dung trình chiếu. - Yêu cầu vệ sinh phòng thực hành, xếp ngăn nắp dụng cụ và hóa chất. 3.3. Một số ví dụ minh họa: Tiết 20. Bài 14 Bài thực hành 3. Hóa học 8 DẤU HIỆU CỦA HIỆN TƯỢNG VÀ PHẢN ỨNG HÓA HỌC I. Công tác tổ chức cho bài thực hành: - GV: Chia lớp thành 4 - 6 nhóm, phân nhóm 1,2các nhóm cử nhóm trưởng và thư kí ghi chép hoạt động làm thí nghiệm của nhóm - Khi làm thí nghiệ
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_to_chuc_hieu_qua_mot_tiet_thuc_hanh_mo.doc