SKKN Kinh nghiệm thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong dạy học chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí lớp 11, nhằm phát huy hoạt động tự học của Học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT HÀ VĂN MAO
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
KINH NGHIỆM THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG PHIẾU HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “KHÚC XẠ ÁNH SÁNG” VẬT LÍ 11, NHẰM PHÁT HUY HOẠT ĐỘNG 
TỰ HỌC CỦA HỌC SINH 
Người thực hiện: 	Vũ Thế Biên
Chức vụ: 	Tổ trưởng chuyên môn
SKKN thuộc môn: 	Vật lí
THANH HÓA NĂM 2018
MỤC LỤC
DANH MỤC 
TỪ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHT: 	Phiếu học tập;
SGK: 	Sách giáo khoa;
SBT:	Sách bài tập;
HS: 	Học sinh;
GV: 	Giáo viên;
THPT: 	Trung học phổ thông;
DH: 	Dạy học;
PPDH:	Phương pháp dạy học;
DHVL: 	Dạy học Vật lí;
VL:	Vật lí;
SKKN:	Sáng kiến kinh nghiệm.
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm qua, Ngành giáo dục nước ta đã có nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học. Trong đó yếu tố phát triển năng lực của Học sinh được chú trọng và đề cao. Đặc biệt để phù hợp với đổi mới giáo dục hiện tại và trong tương lai, thì việc tăng cường năng lực tự học cho người học là yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng của hoạt động dạy và học [4].
Đã có nhiều đợt tập huấn về phát huy tính tự học của HS cho Giáo viên các cấp. Trong năm học 2017 - 2018 Sở giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa đã mở đợt tập huấn cho Tổ trưởng chuyên môn các trường THPT trong tỉnh từ ngày 20/3 đến 22/3/2018 về phương pháp kỹ thuật tổ chức hoạt động tự học của Học sinh THPT môn Vật lí. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay tại các nhà trường nói chung và các trường trên địa bàn các huyện miền núi của Thanh hóa nói riêng việc này còn gặp nhiều khó khăn. Một số khó khăn có thể kể đến: điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ dạy học còn thiếu thốn, Học sinh có tính ì lớn lười vận động, lười tư duy. Phương pháp và hình thực tổ chức hoạt động học cho HS của GV còn nghèo nàn, vẫn thiên về phương pháp truyền thống: thầy cô giảng, Học sinh tiếp thu thụ động.
 	Trước thực trạng trên, nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập đến việc đổi mới PPDH theo hướng tăng cường vai trò chủ thể của HS, phát huy tính tích cực, tự lực, sáng tạo chiếm lĩnh tri thức của HS. Trong đó việc sử dụng phiếu học tập trong dạy học là một trong những biện pháp quan trọng cần thiết. Cũng đã có nhiều SKKN, công trình nghiên cứu về việc sử dụng PHT trong dạy học. Tuy nhiên việc thiết kế và sử dụng PHT như thế nào cho phù hợp và hiệu quả để phát huy được khả năng tự học của HS hiện nay là vấn đề đang tiếp tục được bàn luận và quan tâm. Thông qua việc điều tra và trao đổi thông tin với các đồng nghiệp tôi thấy rằng còn có nhiều đồng nghiệp chưa thực sự hiểu đúng về PHT hoặc sử dụng PHT chưa phù hợp hiệu quả. SKKN của tôi xin được trình bày về vấn đề này.
Thực tế hiện nay, việc sử dụng PHT trong dạy học Vật lí nói chung chưa có hiệu quả cao và chưa có sự quan tâm đúng mức. Thực trạng này cần được thay đổi trong xu thế đổi mới PPDH hiện nay là tăng cường hoạt động của người học, đặc biệt là hoạt động nhóm và hoạt động cá nhân. Nguyên nhân ở đây là do GV chưa có quan niệm cụ thể về PHT, về cách xây dựng và sử dụng PHT trong DHVL, hoặc do việc xây dựng PHT đòi hỏi phải dành nhiều thời gian,vv. Do đó, việc nghiên cứu thiết kế và sử dụng PHT trong DHVL để từ đó có thể áp dụng đối với từng phần kiến thức và bài học cụ thể là rất thiết thực nhằm nâng cao năng lực tự học cho HS, góp phần vào đổi mới phương pháp dạy học Vật lí phù hợp với yêu cầu dạy học hiện nay.
Xuất phát từ những lý do trên, qua một số năm làm thử nghiệm và đã đạt kết quả tốt tại trường THPT Hà Văn Mao tôi đã mạnh dạn lựa chọn chủ đề: Kinh nghiệm thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong dạy học chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí lớp 11, nhằm phát huy hoạt động tự học của Học sinh làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình. Sở dĩ tôi chọn chương “khúc xạ ánh sáng” vật lí 11 vì đây là chương đầu tiên của phần II vật lí 11 là phần có nhiều nội dung liên quan đến thực tiễn đời sống và gần gũi với HS. Mặt khác, trong chương này nếu dùng PHT một cách phù hợp và kết hợp với phương tiện hỗ trợ dạy học khác như máy chiếu projecter, máy chiếu hắt, tivi... để HS có thể quan sát những hiện tượng, hình ảnh trực quan trong thực tế thì hiệu quả dạy và học sẽ được nâng cao đặc biệt là khả năng tự học của HS.
2. Mục đích nghiên cứu
	Nghiên cứu cơ sở lí luận về PHT, các loại PHT và quy trình thiết kế PHT nhằm phát huy tính chủ động, tích cực của HS trong học tập.
Thiết kế được các mẫu phiếu học tập phù hợp chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí 11. Thông qua việc thực hiện các phiếu học tập trên lớp (ở nhà) làm nảy sinh yếu tố tìm tòi khám phá cho Học sinh, qua đó HS chủ động tìm hiểu về vấn đề và lĩnh hội tri thức.
Ngoài ra nếu thiết kế được PHT và sử dụng chúng một cách khoa học sẽ tăng cường được hoạt dộng nhóm, rèn luyện kỹ năng làm việc tập thể cho HS. Qua đó làm cho HS thích thú và tự giác hơn trong học tập, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học của môn Vật lí ở trường THPT. 
Thông qua nghiên cứu việc sử dụng PHT trong chương “khúc xạ ánh sáng” lớp 11 đạt hiệu quả có thể mở rộng ra các chương, các bài và ở các khối lớp khác nhau. Tất nhiên việc sử dụng PHT phải linh động phù hợp với kiểu bài, nội dung lên lớp, không phải bài nào cũng cần đến PHT.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu về thiết kế và sử dụng PHT để dạy học chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí 11 nhằm tăng cường khả năng tự học của HS tại trường THPT Hà Văn Mao - Bá Thước. 
Tiến hành thực nghiệm sư phạm kiểm tra kết quả vận dung đề tài ở HS khối lớp 11 trường THPT Hà Văn Mao thông qua hoạt động dạy học trên lớp, dự giờ, lấy ý kiến của HS, của GV và bài kiểm tra năng lực HS.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp lý thuyết: Tìm hiểu về các nội dung liên quan đến đổi mới PPDH hiện nay. Nghiên cứu về PHT, các loại PHT, quy trình thiết kế phiếu học tập nhằm phát huy năng lực tự học cho Học sinh.
- Phương pháp tìm tòi, thu thập thông tin: Thu thập thông tin từ phía GV và HS về nhu cầu và những đề xuất trong phương pháp dạy và học thông qua dự giờ, phiếu điều tra thông tin....
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: tiến hành thực dạy, dự giờ, kiểm tra thực nghiệp sư phạm ở các lớp để đánh giá tác dụng của PHT đến hoạt động học của HS.
- Phương pháp thống kê: Tổng hợp xử lý số liệu để đánh giá tác dụng của việc sử dụng PHT trong dạy học.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận 
1.1. Quan niệm về phiếu học tập
* Định nghĩa phiếu học tập:
PHT là phương tiện DH do GV tự thiết kế, gồm một hoặc một số tờ giấy rời có ghi những nhiệm vụ học tập (câu hỏi, bài tập, yêu cầu...) kèm theo những gợi ý, hướng dẫn hoặc thông tin bổ sung cho bài học... mà HS phải tự lực hoặc hợp tác theo nhóm nhỏ để hoàn thành [1].
* Chức năng của phiếu học tập: 
- Chức năng cung cấp thông tin và sự kiện: PHT có thể là văn bản, bảng số liệu, hình ảnh, sơ đồ... tóm tắt hoặc trình bày bằng những cấu trúc nhất định một lượng thông tin, dữ liệu hoặc sự kiện xuất phát cần thiết cho người học. Trong DH hợp tác, người học có thể nghiên cứu những tư liệu này theo phương thức cá nhân trong nhóm, hoặc cộng tác với nhau trong trong nhóm trên cơ sở phân chia dữ liệu thành những bộ phận khác nhau cho mỗi thành viên [1]. 
- Chức năng công cụ hoạt động và giao tiếp: PHT còn nêu lên nhiệm vụ học tập, những yêu cầu hoạt động, những hướng dẫn học tập, những công việc và vấn đề người học cần sử dụng để HS thực hiện hoặc giải quyết. Thông qua nội dung và tính chất này nó thực hiện chức năng công cụ hướng dẫn và giao tiếp trong quá trình học tập của người học [1].
1.2. Các dạng phiếu học tập 
Tùy theo các căn cứ khác nhau mà ta có các dạng PHT khác nhau:
* Căn cứ vào chức năng của phiếu học tập có thể phân PHT thành 2 dạng sau:
- Phiếu cung cấp thông tin và sự kiện: Đây là loại phiếu có nội dung là những thông tin bổ sung để làm rõ kiến thức cho bài học. Loại phiếu này thường được sử dụng khi dạy những bài có nội dung trừu tượng, phức tạp, khó hiểu hoặc những bài, mục trong sách giáo khoa viết quá ngắn, HS khó có thể tự hiểu nếu không bổ sung thêm thông tin [1]. Để xây dựng loại phiếu này, trước hết GV cần có quá trình thu thập thông tin thành kho tư liệu, khi cần có thể chọn lọc, xử lý thông tin một cách nhanh chóng để đưa vào phiếu.
- Phiếu là công cụ hoạt động và giao tiếp: Loại phiếu này có nội dung là những câu hỏi, bài tập, mệnh lệnh, yêu cầu... kèm theo những hướng dẫn, gợi ý để HS hoàn thành nhằm lĩnh hội tri thức của bài học. Loại phiếu này được sử dụng trong rất nhiều trường hợp khác nhau như kiểm tra bài cũ, dạy bài mới, củng cố, ôn tập [1]. Khi sử dụng loại phiếu này trong DH, GV chỉ phải làm ít, nói ít, còn HS phải làm việc nhiều, điều này phù hợp với quan điểm DH lấy HS làm trung tâm. Tuy nhiên, sự hạn chế giao tiếp bằng lời giữa GV và HS cũng chính là nhược điểm của loại phiếu này. Vì vậy, những câu hỏi, yêu cầu được đưa ra phải đảm bảo cho tất cả HS đều hiểu được, điều đó đòi hỏi cách trình bày phiếu phải hết sức khoa học, rõ ràng và chính xác.
* Căn cứ vào mục đích sử dụng phiếu học tập có các dạng phiếu sau:
- Phiếu dùng trong kiểm tra bài cũ: Phiếu này có nội dung là một đề kiểm tra ngắn được in hoặc ghi sẵn vào phiếu có chừa chỗ trống để HS làm ngay vào đó [1]. Dùng phiếu để kiểm tra bài cũ giúp GV có thể kiểm tra được cùng lúc nhiều HS, khắc phục được tình trạng GV chỉ gọi một hoặc một vài HS kiểm tra còn các HS khác chỉ ngồi nghe hoặc làm việc riêng. Tuy nhiên, loại phiếu này cũng có nhược điểm là không phát huy được năng lực trình bày và diễn đạt bằng lời nói trực tiếp của HS. Vì vậy, tránh dùng tràn lan loại phiếu này mà nên kết hợp cân đối với kiểm tra bài cũ truyền thống (còn gọi là kiểm tra miệng).
- Phiếu dùng trong dạy bài mới: Phiếu dùng trong dạy bài mới là loại phiếu có ghi rõ các công việc được sắp xếp có hệ thống và logic để HS thực hiện nhằm tự lực tìm ra kiến thức mới của bài học [1]. Thông thường, phiếu này phải có gợi ý, hướng dẫn để HS có thể tự lực hoàn thành phiếu. Loại phiếu này có thể sử dụng cho một hoặc một vài đơn vị kiến thức hay có thể cho cả bài học. Việc sử dụng PHT trong dạy bài mới có rất nhiều ưu điểm như phát huy tính tích cực học tập của HS, tự lực tìm ra kiến thức mới, tiết kiệm được thời gian giao câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ học tập, GV có thể nhận biết được thái độ, năng lực học tập của từng HS.... Bên cạnh đó, việc sử dụng phiếu cũng có những hạn chế như việc giao tiếp bằng lời giữa GV và HS không nhiều, không phải bất cứ HS nào cũng hiểu được và làm được những yêu cầu mà GV đưa ra để có thể tiếp thu được bài mới, do đó, cần có sự hướng dẫn riêng đối với những HS này.
- Phiếu dùng trong củng cố bài: Phiếu dùng để củng cố bài là loại phiếu có những câu hỏi, bài tập, những yêu cầu được viết sẵn trên giấy, có chừa sẵn chỗ trống để HS thực hiện nhằm mục đích khái quát hóa, hệ thống lại những kiến thức, kỹ năng vừa mới học [1]. Phiếu này thường được dùng lúc gần cuối tiết học sau khi học xong bài mới, hoặc có thể dùng sau khi học xong một phần nào đó của bài mà cần củng cố lại kiến thức của phần đó ngay.
- Phiếu dùng để giao bài về nhà: Đây là loại phiếu được HS thực hiện ở nhà. Phiếu này dùng để ra bài về nhà là những câu hỏi, bài tập, ... có mục đích yêu cầu HS vận dụng, ôn tập lại những kiến thức, kỹ năng vừa được học hoặc tìm hiểu bài mới trước khi đến lớp.
* Căn cứ vào nội dung của phiếu học tập có các dạng phiếu sau:
- Phiếu bài tập: Phiếu bài tập là dạng phiếu yêu cầu HS làm bài tập, trên phiếu có nội dung là những bài tập mà HS cần giải quyết. Những bài tập này có thể được cho đáp số hoặc trình bày dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm [1]. Để giải được những bài tập này yêu cầu HS phải vận dụng linh hoạt các kiến thức đã học, qua đó rèn luyện kỹ năng giải bài tập cho HS. Loại phiếu này thường được dùng trong tiết bài tập hoặc để củng cố, giao bài về nhà. 
- Phiếu yêu cầu giải quyết tình huống: Phiếu yêu cầu giải quyết tình huống là dạng PHT có nội dung nêu tình huống và vấn đề thảo luận hoặc nghiên cứu yêu cầu HS phải giải quyết để lĩnh hội các tri thức mới. Loại phiếu này thường được dùng để dạy bài mới, ra bài về nhà hoặc để kiểm tra bài cũ.
- Phiếu thực hành: Phiếu thực hành là loại phiếu có nội dung là những nhiệm vụ thực hành, rèn luyện các kỹ năng thực hành, thí nghiệm. Loại phiếu này thường được sử dụng khi dạy các bài thực hành [1]. 
* Căn cứ vào tiêu chí phát triển kỹ năng có thể phân loại PHT thành các dạng sau: 
- Phiếu phát triển kỹ năng quan sát: Đối với loại phiếu này, nội dung của phiếu là những câu hỏi, nhiệm vụ học tập mà HS phải sử dụng thị giác, phối hợp với các giác quan khác để xem xét các sự vật, hiện tượng một cách có ý thức, có mục đích nhằm thu thập thông tin về sự vật, hiện tượng [1]. Đối tượng quan sát ở đây có thể là hình vẽ, đồ thị, một thí nghiệm, một đoạn video... Những hình vẽ, đồ thị có thể in sẵn vào phiếu hoặc có thể dùng hình vẽ trong SGK. 
- Phiếu phát triển kỹ năng phân tích: Loại phiếu này đòi hỏi HS phải sử dụng kỹ năng phân tích để xem xét các nội dung kiến thức trình bày trong SGK, các sự vật, hiện tượng nhằm rút ra những nhận xét, kết luận để hoàn thành PHT. 
- Phiếu phát triển kỹ năng so sánh: Đây là loại phiếu mà để hoàn thành nó HS phải nhận xét, so sánh các sự vật, hiện tượng để rút ra được những điểm giống và khác nhau của nội dung cần so sánh. 
- Phiếu phát triển kỹ năng quy nạp, khái quát hóa: Loại phiếu này đòi hỏi HS phải nắm bắt được những sự kiện riêng biệt từ đó rút ra kết luận, khái quát hóa kiến thức... hay nói cách khác logic hình thành nội dung nghiên cứu là đi từ cái riêng đến cái chung, tổng thể.
- Phiếu phát triển kỹ năng suy luận, đề xuất giả thuyết: Loại phiếu này đòi hỏi các em phải tư duy để suy luận đề xuất ra những ý tưởng mới, những cách giải quyết mới. 
1.3. Vai trò của phiếu học tập trong dạy học phát huy tính tích cực nhận thức của Học sinh 
Việc đổi mới PPDH hiện nay đều hướng tới mục tiêu phát huy tính tích cực nhận thức của HS. Hầu hết các nhà nghiên cứu giáo dục đều cho rằng PPDH hiệu quả nhất là PPDH trong đó đề cao hoạt động chủ động, tích cực, sáng tạo của HS. Để thực hiện được PPDH tích cực đó, đáp ứng được mục tiêu đổi mới PPDH, một trong những điều kiện quan trọng cần phải có, đó là phương tiện DH phải được đáp ứng đầy đủ [4]. 
Phiếu học tập là một phương tiện DH do GV tự thiết kế bao gồm những nhiệm vụ học tập được trình bày một cách logic, khoa học, trong đó GV đã tính toán kĩ từng bước nhỏ, vừa sức với HS để các em có thể tự làm được, qua đó có thể tự mình chiếm lĩnh kiến thức mới. PHT đồng thời cũng là công cụ để GV tổ chức các hoạt động học tập cho HS. HS sử dụng PHT như một tài liệu học tập để thực hiện các nhiệm vụ học tập được giao nhằm lĩnh hội kiến thức mới. Thông qua các hoạt động cá nhân hay hoạt động nhóm, HS rèn luyện được kỹ năng học tập độc lập hay học tập hợp tác, kỹ năng trình bày ý kiến, thảo luận,... 
Khi sử dụng PHT, HS phải tự nghiên cứu SGK và các tài liệu tham khảo, mọi HS phải tự thực hiện nhiệm vụ được giao trong PHT, hạn chế được thói quen ỷ lại, dựa dẫm của đa số HS kém và trung bình. Trong lúc HS tiến hành các hoạt động học tập bằng tay, các biến đổi sinh hóa được diễn ra một cách mạnh mẽ, sâu sắc trong não của các em, giúp các em hiểu sâu và nhớ lâu bài học. Trong quá trình thảo luận để hoàn thành phiếu, HS được tự do trình bày ý kiến của mình trước lớp, qua đó sẽ bộc lộ những quan niệm của HS, từ đó GV sẽ có hướng khắc phục các quan niệm của HS, đặc biệt là những quan niệm sai lầm, không chính xác. Đồng thời, khi tiếp nhận những ý kiến đóng góp, sửa đổi của các HS khác trong nhóm, lớp, của GV, các em sẽ phần nào tự đánh giá được kết quả làm việc của mình.
Mặt khác, trong quá trình HS thực hiện nhiệm vụ trong PHT, qua quan sát, GV có thể thu nhận được thông tin về năng lực, thái độ học tập của HS để có biện pháp uốn nắn kịp thời. Đồng thời, qua các sản phẩm của quá trình làm việc bằng tay của HS, GV có được nguồn thông tin phản hồi trung thực hơn, từ đó điều chỉnh được PPDH của mình.
Như vậy, việc sử dụng PHT đóng một vai trò quan trọng trong DH phát huy tính tích cực nhận thức của HS. Do đó, việc nghiên cứu thiết kế và đưa vào sử dụng PHT trong dạy học Vật lí là rất quan trọng và cần thiết.
2. Thực trạng vấn đề
Để biết rõ về tình hình thực tế của việc thiết kế và sử dụng PHT trong dạy học Vật lí, làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề tài tôi đã tiến hành trao đổi và dự giờ các tiết dạy của các GV ở trường THPT Hà Văn Mao ở nhiều môn khác nhau. Qua khảo sát thăm dò ý kiến của GV cho thấy tình hình thực tế của việc thiết kế và sử dụng PHT trong DHVL hiện nay như sau:
- Đa số GV thừa nhận PHT rất quan trọng và cần thiết trong DH phát huy tính tích cực nhận thức của HS, tuy nhiên kinh nghiệm thiết kế PHT cho phù hợp với đối tượng phát huy được tính chủ động của người học còn gặp khó khăn, chưa được đầu tư. 
- Có rất ít GV sử dụng PHT ở mức độ thường xuyên, phần nhiều các GV có sử dụng PHT nhưng ở mức độ không thường xuyên. Số GV hoàn toàn không sử dụng PHT chiếm tỉ lệ ít đó là những GV lớn tuổi, có kinh nghiệm DH lâu năm.
- Đa số GV sử dụng hình thức DH theo nhóm và theo cá nhân. Trong đó chủ yếu là hình thức DH theo nhóm được nhiều GV quan tâm hơn cả.
- Qua kết quả thăm dò ý kiến GV cho thấy hầu hết các GV thường sử dụng PHT trong khâu củng cố bài và dạy bài mới là chính. Trong đó, phần nhiều GV ưu tiên sử dụng PHT trong khâu củng cố bài, việc sử dụng PHT trong khâu kiểm tra bài cũ thì được lựa chọn ít hơn so với trong khâu dạy bài mới và rất ít GV sử dụng PHT để giao bài về nhà. Cũng có ý kiến GV cho rằng việc sử dụng PHT trong khâu nào của quá trình DH còn tùy thuộc vào từng bài học.
- Khi điều tra về những thuận lợi và khó khăn trong việc thiết kế và sử dụng PHT trong DHVL ở trường THPT Hà Văn Mao, tôi đã thu được những ý kiến như sau: 
* Thuận lợi
Các GV cho rằng ý thức học tập của HS đối với môn Vật lí ngày càng cao, hơn nữa Học sinh THPT đang hình thành thói quen tự học, tự nghiên cứu nên rất thích hợp cho việc học tập độc lập, tự làm việc theo hướng dẫn của PHT.
Bên cạnh đó, theo xu thế đổi mới PPDH hiện nay, nhà trường đang khuyến khích, ủng hộ các GV tiếp cận những phương pháp mới nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS trong học tập. Đây là nguồn động viên rất lớn cho GV trong việc sử dụng các PPDH mới.
Ngoài ra, việc sử dụng PHT còn giúp GV đánh giá được thái độ và khả năng học tập của HS thông qua quá trình quan sát HS làm việc với phiếu và từ kết quả thể hiện trên phiếu học tập.
* Khó khăn
Hầu hết GV đều gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình thiết kế và sử dụng PHT, trong đó khó khăn mà không phải ai cũng khắc phục được đó là việc soạn PHT mất nhiều thời gian, GV phải đầu tư nhiều công sức, việc in sao phiếu lại rất tốn kém đối với mức thu nhập của người GV. Hơn nữa, thời gian tiết học thì quá ngắn không đủ để HS làm việc với phiếu. Ngoài ra, cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng DH trong tình hình hiện nay còn lạc hậu, thiếu thốn, số lượng HS trong một lớp học còn quá đông,... chưa đáp ứng được yêu cầu khi sử dụng PHT. 
3. Các biện pháp tiến hành nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về thiết kế và sử dụng PHT trong DHVL. Các tài liệu liên quan đến phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực.
- Nghiên cứu chuẩn kiến thức kỹ năng yêu cầu trong chương 6 “khúc xạ ánh sáng”. Chương trình SGK, SBT Vật lí 11 và các sách tham khảo.
- Thiết kế và sử dụng PHT trong DH chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí 11 chương trình chuẩn. 
- Thiết kế giáo án mẫu về sử dụng PHT của một bài trong chương “khúc xạ ánh sáng” Vật lí 11.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở khối 11 trong trường THPT Hà Văn Mao để đánh giá hiệu quả của việc sử dụng PHT trong DHVL.
4. Kinh nghiệm thiết kế phiếu học tập trong dạy học
4.1. Quy trình thiết kế phiếu học tập
Bước 1: Xác định những nội dung DH quan trọng, cụ thể trong từng bài. 
Xác định mục tiêu bài học và mục tiêu từng phần của bài học để nắm được cái đích mà HS cần phải đạt tới. Trên cơ sở xác định mục tiêu từng phần của bài học, GV cần phân tích nội dung của bài học để xác định các kiến thức trọng tâm và các kỹ năng cơ bản của bài học. Từ đó GV vạch ra nhiệm vụ cụ thể của HS ở từng phần của bài học: Cần làm gì? Giải quyế