Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy bài Thể dục phát triển chung của Lớp 5

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
 Tân Duyệt, ngày 27 tháng 4 năm 2020
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 Tên sáng kiến: Đổi mới phương pháp dạy bài Thể dục phát triển chung của lớp 5
- Họ và tên: Phạm Thanh Chở
- Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Tân Hồng
- Cá nhân
- Thời gian đã được thực hiện: Từ ngày 05/09/2019 đến ngày 30/05/2020
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên sáng kiến
Đổi mới phương pháp dạy bài Thể dục phát triển chung của lớp 5.
2. Sự cần thiết (lý do nghiên cứu)
- Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy Thể dục lớp 5 tôi thấy cần phải tìm hiểu nghiên cứu về vấn đề này nhằm giúp các em có vốn kiến thức cơ bản để các em học tốt bài thể dục phát triển chung để tạo điều kiện cho các em tập luyện thường xuyên để nâng cao sức khỏe và thể lực của học sinh. Vì vậy tôi mạnh dạn trình bày những suy nghĩ của mình để giúp cho giáo viên và học sinh có những phương pháp và tập luyện đạt kết quả tốt hơn. Những thực tế nêu trên cũng chính là yếu tố quan trọng và là lí do khiến tôi chọn đề tài: “Đổi mới phương pháp bài thể dục phát triển chung lớp 5”
- ViÖc d¹y một số phương pháp dạy bài thể dục phát triển chung của lớp 5 như thÕ nµo ®Ó ®¹t ®ưîc hiÖu qu¶ cao nhÊt ph¸t huy ®ưîc tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña häc sinh phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi cña phư¬ng ph¸p d¹y häc ®ã lµ néi dung t«i muèn ®Ò cËp tíi trong ®Ò tµi.
II. NỘI DUNG 
Néi dung chư¬ng tr×nh
Phân môn thể dục là một môn học được thay đổi nhiều về nội dung chương trình và cấu trúc sách giáo khoa vì nó được xây dựng theo hướng tích cực, tránh sự trùng lặp, giảm thời gian học tập nhằm tăng tính tích cực hoá hoạt động cho học sinh. Giáo viên được tập huấn thay sách, được hướng dẫn cách xây dựng và thiết kế bài học theo hướng phân chia hoạt động cụ thể, rõ ràng, có chỉ dẫn phương pháp giảng dạy từng chủ đề, động tác. Được sự đồng tình và giúp đỡ, động viên của đồng nghiệp, của Ban giám hiệu nhà trường.
Giáo viên nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn cố gắng tìm tòi, nghiên cứu các tài liệu cũng như học hỏi qua các tiết dạy của đồng nghiệp để tìm ra biện pháp giáo dục tốt nhất nhằm đem lại hiệu quả cho tiết dạy.
Sân bãi phục vụ cho công tác dạy và học chưa đảm bảo.
Các loại sách tham khảo phục vụ cho bộ môn thể dục ít nên còn ảnh hưởng nhiều đến công tác nghiên cứu, tìm tòi của giáo viên.
Vẫn còn tồn tại trong số ít phụ huynh học sinh xem thể dục là môn phụ nên thiếu sự quan tâm, dạy bảo học sinh tập luyện ở nhà.
a) Thuận lợi
- Trường Tiểu học Tân Hồng là trường nằm trên Ấp Bàu sen rất thuận lợi cho việc đi lại của học sinh, bên cạnh đó được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu nhà trường đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ như dự giờ đóng góp ý kiến và học hỏi đồng nghiệp, qua hội thi giáo viên dạy giỏi cấp trường và cấp huyện, qua các buổi thao giảng, mở chuyên đề, bản thân tự rút kinh nghiệm trong từng tiết học. Tôi nhận thấy có một vài biện pháp đã và đang được áp dụng trong năm học này. Tôi thấy chất lượng học sinh có rất nhiều tiến bộ so với những năm trước. Các em đã biết vận dụng những bài tập vào tập luyện hàng ngày ở trường cũng như ở nhà.
Về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ đảm bảo cho việc dạy và học. Được Ban Giám Hiệu và phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình, đã tạo diều kiện cho tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ trong giảng dạy.
b) Khó khăn
- Những năm qua do điều kiện sân bãi còn gặp nhiều khó khăn nhất là mặt sân hẹp có nhiều chướng vật, mùa nắng thì oi bức có ít bóng cây che mát, làm cho việc giảng dạy của giáo viên cũng như việc tập luyện của học sinh còn gặp nhiều khó khăn.
 - Các em còn nhỏ hiếu động, nên khi giáo viên dùng lời nói hướng dẫn hoặc dùng một số khẩu lệnh còn một số em không được hiểu hoặc hiểu chậm dẫn đến việc giảng dạy việc tập luyện của học sinh còn hạn chế.
- Nội dung bài thể dục và trò chơi vận động giáo viên chuẩn bị chưa được chu đáo, giáo viên chỉ tổ chức cho học sinh luyện tập và chơi qua loa. Học sinh luyện tập thiếu nhiệt tình, thiếu chủ động, tinh thần luyện tập của các em không cao, khi các em tập bài thể dục không được chủ động, không nhiệt tình, không khí buổi tập không được hào hứng và sôi nổi, không lôi cuốn các em vào bài tập một cách chủ động.
2. Các biện pháp thực hiện 
- Giáo viên thể dục phải là người làm mẫu chuẩn xác các động tác cũng như có thói quen, tác phong rèn luyên thân thể trong cuộc sống. Vì vậy năng lực thực hành có tầm quan trọng số một.
- Để giúp các em học tốt môn thể dục nói chung và bài thể dục phát chung nói riêng, ngoài phương pháp giảng dạy giáo viên cần kết hợp các biện pháp khác nhau.
- Mỗi giờ dạy thể dục là mỗi bước đi bằng hành động cụ thể trong quá trình biến mục đích giáo dục thành kết quả thực tế. Vì vậy mỗi giờ dạy đều phải làm cho học sinh nắm được kiến thức, kỹ năng, mục đích của bài tập được bồi dưỡng về phẩm chất, ý chí thúc đẩy thể lực tăng tiến không ngừng.
Sau đây tôi xin trình bày một số đổi mới phương pháp để giúp các em học sinh lớp 5 của trường phát triển tốt thể chất thông qua một số bài tập thể dục.
a) Đối với nhà trường
- Vào đầu năm học nhà trường phối hợp với phụ huynh học sinh, tổ chức cho y tế địa phương kiểm tra sức khoẻ cho học sinh để các em có một sức khoẻ tốt trong học tập.
- Nhà trường liên hệ thường xuyên gia đình có con em khuyết tật, đặc biệt một số em bị bệnh tim.
Trong lớp có em bị bệnh tim hoặc khuyết tật nhẹ thì giáo viên không yêu cầu các em tập đúng biên độ động tác và lượng vận động của các em cũng nhẹ hơn lượng vận động của các em bình thường. Bài tập không yêu cầu các em tập hết biên độ động tác, tập không hết sức mình như các em khác trong lớp.
Ví dụ như "động tác nhảy" không yêu cầu nhảy như các em bình thường mà còn tuyên dương thêm khi thấy em đó đã hoàn thành được bài tập.
b) Đối với giáo viên
- Giáo viên thường xuyên liên lạc với phụ huynh học sinh về tình hình học tập con em và giờ giấc học tập, theo dõi tình trạng sức khỏe của học sinh nhằm phát hiện sớm một số bệnh như: bệnh tay chân miệng .... từ đó có hướng giải quyết phù hợp.
- Trước giờ dạy cần nắm chắc những diễn biến sức khoẻ hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt, kết quả của bài trước những thay đổi tổ chức học tập, những vấn đề chung của lớp và những em cá biệt. Từ đó kịp thời điều chỉnh kế hoạch mức độ hình thức, phương pháp lên lớp.
- Trước giờ dạy giáo viên kiểm tra sân bãi, kiểm tra sự an toàn của học sinh.
- Khi hướng dẫn một nội dung nào đó trong tiết dạy giáo viên phải phối hợp tốt với cán sự lớp để giúp giáo viên điều khiển lớp tập, giáo viên đi quan sát sửa chữa, uốn nắn, giúp đỡ những em tập chưa hoàn chỉnh đặc biệt cần trú trọng đến khâu bảo hiểm để phòng ngừa chấn thương cho các em.
- Giáo viên hướng dẫn một động tác nào đó cần nói rõ tên động tác .
- Hướng dẫn học sinh xem tranh, phân tích kỹ thuật động tác đặt biệt là biên độ động tác nhằm nâng cao kỹ thuật động tác.
- Giáo viên làm mẫu 2 lần 8 nhịp cho lớp xem vừa làm mẫu vừa phân tích kỹ thuật cho lớp nghe và giáo dục học sinh, tinh thần học tập cũng như tác dụng của bài tập.
- Giáo viên gọi 2 em lên tập thử, cho lớp quan sát, GV cùng học sinh nhận xét tuyên dương.
- Giáo viên điều khiển lớp tập, hô nhịp chậm đều và đi quan sát sửa sai cho các em.
- Giáo viên cho cán sự lớp điều khiển lớp tập 2 lần 8 nhịp, giáo viên đi giúp đỡ học sinh sửa sai.
- Chia nhóm cho các em tập theo từng khu vực đảm bảo an toàn, qui định thời gian cụ thể cho các em tập, giáo viên nhắc nhở học sinh sửa sai .
- Tổ chức thi đua tổ với nhau từ đó đưa ra hình thức khen và hình thức phạt.
VD: Khi hướng dẫn động tác "vươn thở" giáo viên cho lớp quan sát tranh, phân tích kỷ thuật động tác nêu rõ tác dụng của động tác và giáo dục các em, rèn luyện thường xuyên, phát triển tốt sức khỏe, tập kết hợp hít sâu thở ra và chú ý tập trung theo sự hướng dẫn của giáo viên.
- Giáo viên làm mẫu động tác hướng dẫn thật kỹ “hô nhịp chậm kéo dài kết hợp hít sâu thở ra” nếu không hướng dẫn kỹ thì các em tập không hít sâu thở ra, không đúng nhịp và biên độ động tác không đạt hiệu quả cao cho các em.
- Nên cho 2 em học sinh tập thử 2 lần 8 nhịp, lớp nhận xét tuyên dương.
- Giáo viên hô nhịp chậm kéo dài cho lớp tập, quan sát sửa sai cho học sinh.
- Cán sự lớp hô nhịp lớp tập, giáo viên giúp đỡ sửa sai cho các em.
- Giáo viên chia nhóm tập theo từng khu vực, qui định thời gian, quan sát giúp đỡ học sinh sửa sai.
- Tổ chức thi đua tổ với nhau, giáo viên nhận xét tuyên dương.
- Đại diện tổ thi đua, giáo viên cùng học sinh nhận xét tuyên dương.
+ Một số lỗi học sinh thường sai: tập trước nhịp, đưa tay dang ngang lên cao chưa thẳng chưa ngẩng đầu và hít vào. Vì vậy giáo viên cần cho học sinh xác định rõ hướng đưa tay lên cao, nhớ rõ ngẩng đầu và hít sâu thật kỹ.
+ Khi hô nhịp, phân tích động tác hướng dẫn bài tập các em chưa hiểu (hiểu chậm), giáo viên cần hướng dẫn giải thích thêm để các em hiểu bằng cách: làm mẫu nhiều lần, cho học sinh tập thử lớp quan sát nhận xét tuyên dương. Tổ chức thi đua tổ với nhau nhằm phát huy tính tích cực của các em.
+ VD: Hướng dẫn học sinh học "Động tác toàn thân" giáo viên nêu rõ tác dụng của động tác và giáo dục các em phải có tinh thần học tập, động tác này có tác động đến toàn thân, sự phối hợp nhịp nhàng. Hướng dẫn thật kỹ như nhịp 1 bước chân trái sang ngang một bước rộng hơn vai, đồng thời gập thân sâu, bàn tay phải chạm mũi chân trái, thẳng chân, tay trái giơ thẳng lên cao, mặt hướng sang trái. Nhịp 2 nâng thân thành đứng thẳng, hai tay chống hông ngón cái ở phía sau căng ngực, mắt nhìn phía trước. Nhịp 3 gập thân căng ngực, ngẩng đầu. Nhịp 4 về tư thế cơ bản. nhịp 5, 6, 7, 8 như nhịp 1, 2, 3, 4 nhưng đổi bên. Trong khi tập luyện học sinh thường tập không hết biên độ động tác như ở nhịp 1, tay phải các em chưa chạm được mũi chân trái, chân không thẳng, tay trái giơ chưa thẳng lên cao. từ đó gây ảnh hưởng rất nhiều đến tác dụng động tác (giáo viên phải thường xuyên giúp đỡ các em sửa sai, giải thích thêm) để các em tập không còn mắc phải khuyết điểm.
- Giáo viên cho học sinh tập thử hai em, nêu rõ tác dụng động tác, biên độ động tác và giáo viên cùng lớp nhận xét tuyên dương.
- Học sinh tiến hành tập chính thức, giáo viên đi quan sát giúp đỡ sửa sai.
- Trong quá trình tổ chức cho học sinh tập luyện động tác giáo viên phải hết sức chú ý về sân bãi, dụng cụ tập luyện, biến độ động tác cũng như phương pháp tổ chức. Nếu giáo viên không làm tốt vấn đề này thì khi tập luyện các em dễ bị chấn thương gây tâm lý không an tâm cho học sinh trong lúc tập luyện thì hiệu quả của động tác không cao cả về mặt thể lực cũng như sự phát triển về trí thức của các em.
VD: Khi hướng dẫn học sinh học“động tác nhảy” giáo viên cho lớp quan sát tranh, phân tích kỹ thuật động tác, giáo viên làm mẫu 2 lần 8 nhịp. Gọi học sinh tập thử, lớp quan sát nhận xét tuyên dương, giáo viên điều khiển lớp tập giúp đỡ sửa sai cho các em. Chia học sinh trong lớp thành các nhóm tập theo khu vực có qui định thời gian, vệ sinh sân bãi sạch sẽ để khi học sinh tập luyện không bị vấp phải gây chấn thương cho học sinh. Giáo viên nên tổ chức thi đua tổ với nhau, nhận xét tuyên dương.
+ Giáo dục học sinh tinh thần học tập, sức nhanh và kỹ năng bật nhảy cho học sinh, cần có tinh thần đoàn kết .
+ Cho học sinh đại diện nhóm thi đua tổ với nhau, giáo viên cùng lớp nhận xét tuyên dương .
Học sinh thường tập trước lệnh hoặc trước khi hô nhịp, nâng cánh tay chưa bằng vai ngón tay chưa khép lại. Học sinh đưa tay dang ngang lên cao hai tay vỗ vào nhau chưa ngẫng đầu.
- Trong giảng dạy phải phát huy tính tích cực của học sinh bằng các biện pháp thi đua, thi đấu, biểu dương khen thưởng, cần nâng cao tính tự giác khả năng tự quản của học sinh để phát huy tính chủ động tích cực trong học tập.
- Phối hợp tốt giữa luyện tập chính khoá và luyện tập ngoại khoá: giờ ra chơi, sinh hoạt dưới cờ, tập thể dục giữa giờ, tổ chức phong trào thể dục thể thao cho các em học sinh chào mừng các ngày lễ lớn, từ đó tuyển chọn những em có năng khiếu thể thao vào vận động viên của trường.
- Tăng cường đổi mới cách tổ chức dạy học theo nhóm, để các em thi đua với nhau, nhận xét lẫn nhau kiểm tra theo dõi bạn, để mang tính tích cực, tính tự giác trong học tập.
* Tóm lại: Để các em học tốt bài thể dục phát triển chung giáo viên cần:
Chuẩn bị sân bãi trước khi lên lớp.
Sân bãi phải sạch và không có chướng vật.
Dụng cụ tập luyện đầy đủ (như tranh, động tác mẫu ....)
Giáo viên nêu tác dụng động tác (giáo dục học sinh).
Hướng dẫn động tác rõ ràng chính xác.
Giáo viên làm mẫu, phân tích kỹ thuật động tác.
Học sinh lên tập thử, lớp quan sát nhận xét tuyên dương.
Giáo viên điều khiển lớp tập, quan sát giúp đỡ học sinh sửa sai.
Chia nhóm tập theo từng khu vực, giáo viên cần qui định thời gian cụ thể.
Tổ chức thi đua tổ (nhóm) với nhau lớp nhận xét tuyên dương.
Đại diện tổ (nhóm) thi đua với nhau Giáo viên cùng học sinh nhận xét tuyên dương.
c) Đối với học sinh
Để các em học tốt môn thể dục mà đặc biệt là học tốt “Bài thể dục phát triển chung” các em cần:
+ Thường xuyên luyện tập để nâng cao sức khoẻ và hoàn thành tốt các bài tập thể dục mà giáo viên giao cho.
+ Các em phải có tính trung thực trong luyện tập cũng như trong khi chơi trò chơi và biết vận dụng vào cuộc sống.
+ Tập luyện ở nhà vào buổi sáng hằng ngày nhằm nâng cao sức khỏe. Hình thành thói quen tập luyện, nâng cao kỹ thuật động tác.
+ Các em phải có tính bảo quản đồ dùng của giáo viên và chính của các em.
+ Tham gia đầy đủ các cuộc vui chơi do nhà trường tổ chức.
Vi dụ: Nếu giờ trước học sinh ôn 4 động tác, tiết này học động tác thứ 5, thì giáo viên cho học sinh ôn tập phối hợp 5 động tác.
- Khi cán sự điều khiển lớp tập bài, giáo viên cần uốn nắn nhịp hô nhanh hay chậm do cán sự, sau đó mới cho cán sự chủ động điều khiển, giáo viên đi hỗ trợ, giúp đỡ sửa sai cho các em.
Để các em tập đều và đẹp thì ở mỗi động tác giáo viên cũng cần nhắc học sinh nắm hướng quay của mặt. Điều đó giúp cho các em quan sát và tự chỉnh sửa được một số chi tíêt của động tác.
III. ĐÁNH GIÁ VỀ TÍNH MỚI, TÍNH HIỆU QUẢ VÀ KHẢ THI PHẠM VI ÁP DỤNG
1. Tính mới
- Một số học sinh ở đây lại ở vùng nông thôn, phụ huynh đều nuôi trồng thủy sản còn nhiều khó khăn nên chưa quan tâm lắm đến việc học của con em mình. Với tinh thần và trách nhiệm của một giáo viên tôi đã vận dụng những kinh nghiệm đã học hỏi được ở đồng nghiệp và qua quá trình đúc kết của bản thân, cũng như được dự các lớp chuyên môn, chuyên đề và qua tìm hiểu sách báo, tôi đã mạnh dạn áp dụng một số phương pháp đổi mới trong quá trình giảng dạy, giúp loại bỏ dần học sinh chán nản trong học tập, giúp các em ngày càng tích cực chủ động tiếp thu bài, mạnh dạn phát biểu từ đó chất lượng tiết dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh ngày càng một tốt hơn. Đầu năm học, sau khi kiểm tra chất lượng xong, tôi đã rút ra được nguyên nhân học chưa đạt của các em.
2. Tính hiệu quả và khả thi
Số học sinh tham gia qua từng giai đoạn, kể cả học sinh sức khoẻ yếu, khuyết tật, các em đã nắm kỹ nội dung chương trình, tuy không đòi hỏi mức độ cao ở các em song cũng đủ đảm bảo tốt về mặt sức khoẻ, tinh thần ý thức, tổ chức kỷ luật, là cơ sở để các em bước vào lớp kế tiếp với bản lĩnh tự tin hơn, tiến xa hơn.
Với các biện pháp, phương pháp nêu trên, tôi đã giải quyết được một số nhược điểm của học sinh. Kết quả học tập của các em có tiến bộ hơn nhiều, phần lớn các em thực hiện hoàn thành theo yêu cầu và hoàn thành tốt cao hơn nhiều, các em tích cực học tập, không khí lớp học sôi nổi. Cụ thể như cuối học kì I vừa qua.
+ Đánh giá môn thể dục giữa kì I của lớp 5A1
Tổng số HS
Kết quả đánh giá giáo dục giữa kì I
HT Tốt
HT
CHT
SL
%
SL
%
SL
%
25
8
32
13
52
4
16
Sau thời gian áp dụng phương pháp trên chúng tôi thấy rất thuận tiện trong thực tế nội dung tiết học đa số các em có tiến bộ nhiều trong môn học, cụ thể là học sinh rất ham thích luyện tập, thường trông đến tiết học thể dục, chất lượng tăng lên rõ rệt hơn.
+ Đánh giá môn thể dục giữa kì II của lớp 5A1
Tổng số HS
Kết quả đánh giá giáo dục giữa kì II
HT Tốt
HT
CHT
SL
%
SL
%
SL
%
25
12
48
13
52
0
0
3. Phạm vi áp dụng
Áp dụng các phương pháp trên vào giảng dạy tại Trường Tiểu học Tân Hồng. Lớp 5 năm học 2019 - 2020. Có thể nhân rộng ra các trường bạn.
IV. KẾT LUẬN
- Trong quá trình giảng dạy và áp dụng đổi mới phương pháp để uốn nắn sửa sai cho học sinh khi thực hiện động tác thể dục, bản thân tôi rút ra một số kinh nghiệm như sau:
- Chuẩn bị đầy đủ về tranh ảnh trực quan, đồ dùng dạy học như: còi, bóng, cầu, cờ, sân bãi.v.v Dạy học kiến thức mới, ôn lại kiến thức cũ, phối hợp hài hoà các phương pháp. Trong giảng dạy giáo viên sử dụng cán sự lớp một cách linh hoạt, hiệu quả nhất.
- Nắm được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, sức khoẻ của từng học sinh, giáo viên trực tiếp sửa sai uốn nắn điều chỉnh sai sót kịp thời, để tổ chức cho các em luyện tập đạt hiệu quả cao nhất.
- Luôn luôn tuyên dương kịp thời những cái đúng, cái hay, cái đẹp của học sinh.
- Hướng dẫn các em tập ở nhà dần dần hình thành thói quen luyện tập để bảo vệ và nâng cao sức khoẻ, phát triển thể lực, phẩm chất đạo đức cho các em.
- Sau mỗi tiết dạy giáo viên cần rút kinh nghiệm bổ sung những thiếu sót để tiết sau được hoàn thiện hơn.
- Trong giờ học thể dục, học sinh thể hiện được tính tích cực, tính tự giác, luyện tập sôi nổi, hào hứng khi tham gia thi đua các bài tập thể dục, các em tập rất nhiệt tình, tính đồng đội của học sinh cũng được nâng lên.
- Vận dụng được kiến thức học ở trong nhà trường vào cuộc sống hằng ngày, trong gia đình cũng như ngoài xã hội như: đi, đứng, chạy, nhảy, mang, vác
Từ những kinh nghiệm trên, tôi thấy học sinh Trường Tiểu học Tân Hồng ngày một hăng hái và say mê tập luyện thể dục cũng như tham gia vào trò chơi đầy nhiệt tình và tự giác hơn, sức khoẻ và tinh thần của các em tốt hơn.
 	XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Người báo cáo
 ĐƠN VỊ TRỰC TIẾP
 Phạm Thanh Chở