SKKN Vận dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong các tiết dạy học lịch sử ở lớp 11A2 và 12A5

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT ĐÔNG SƠN II
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI
VẬN DỤNG HỆ THỐNG CÂU HỎI ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG CÁC TIẾT DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở LỚP 11A2 VÀ 12A5
Người thực hiện:Lê Thị Hương
 Chức vụ: Giáo viên
 SKKN thuộc lĩnh vực môn: Lịch sử
THANH HÓA NĂM 2016
MỤC LỤC
A.PHẦN MỞ ĐẦU
I.Lí do chọn đề tài:    ...Trang 3                  
II.Mục đích nghiên cứu. .Trang 3
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .Trang 4
III.Nhiệm vụ nghiên cứu: Trang 4
IVPhương pháp nghiên cứu: Trang 4
V.Đóng góp của đề tài: . ..Trang 4
B.PHẦN NỘI DUNG
I.Cơ sở khoa học:.Trang 5
II.Cơ sở thực tiễn:.Trang 5
III.Thực trạng dạy và học môn lịch sử ở trường THPT Đông Sơn 2:
1.Ưu điểm:Trang 5,6
2.Hạn chế..Trang 6
IV. Một số giải pháp thực tế trong việc sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực cho học sinh trong dạy học lịch sử lớp ở lớp 11A2 và lớp 12A5.
1.Nêu câu hỏi đặt vấn đề..Trang 8,9
2.Xác định mối liên hệ, xâu chuỗi giữa câu hỏi với các sự kiện, hiện tượng trong bài học..Trang 9,10
3.Xây dựng hệ thống câu hỏi ở trên lớp:..Trang10-15
C.THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM:
1.Những kết quả đạt được sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:Trang 15-16
2.Bài học kinh nghiệm .Trang 16,17
D.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
1.KẾT LUẬN:..Trang 17
2.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ:.Trang 18
TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:                        
Đổi mới dạy học nói chung và đổi mới dạy học lịch sử nói riêng là một quá trình được thực hiện thường xuyên và kiên trì, trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau. Dạy như thế nào, học như thế nào để đạt được hiệu quả học tập tốt nhất là điều mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới phương pháp, biện pháp dạy và học. Người giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ cách ổn định lớp, kiểm tra bài cũ đến cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.
          Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử ? Có rất nhiều biện pháp, ví dụ: phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, phương pháp hướng dẫn học sinh ghi nhớ sự kiện lịch sử, nắm vững và sử dụng sách giáo khoa, vở bài tập, tiến hành công tác ngoại khóa...Nhưng việc sử dụng hệ thống câu hỏi trong dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng là một trong những biện pháp rất quan trọng, rất có ưu thế để phát triển tư duy của học sinh.Quá trình hoạt động chung, thống nhất giữa thầy và trò nhịp nhàng sẽ làm cho học sinh nắm vững hơn những tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, hình thành nhân cách cho các em.
 Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần vào giúp giáo viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài này.
II. Mục đích nghiên cứu
 Nhằm giảm bớt số lượng học sinh yếu kém trong nhà trường và phát huy hết năng lực của các em khá, giỏi nắm chắc được kiến thức bài học và hiểu sâu hơn các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử...
       Để góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, bản thân tôi là giáo viên dạy môn lịch sử đã lâu nên có một số kinh nghiệm trong giảng dạy, chính vì vậy tôi cũng xin mạnh dạn trình bày một số vấn đề về : “  Vận dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực cho học sinh trong tiết dạy học lịch sử”.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Đề tài xoay quanh việc nghiên cứu giảng dạy và học tập với việc: Vận dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực cho học sinh trong tiết dạy học lịch sử bậc trung học phổ thông. Đối tượng nghiên cứu mà tôi áp dụng cho đề tài này là học sinh lớp 11A2 và lớp 12A5 của Trường THPT Đông Sơn 2.
IV. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để thực hiện tốt đề tài nghiên cứu bản thân phải thực hiện các nhiệm vụ:
 - Nghiên cứu các tài liệu về “phương pháp dạy học lịch sử”
 - Thao giảng, dự giờ đồng nghiệp trao đổi rút kinh nghiệm qua từng tiết dạy
 - Nghiên cứu tài liệu gây hứng thú về dạy học lịch sử
 - Nghiên cứu tài liệu: Tâm lí học
 - Sách giáo khoa, sách giáo viên lịch sử 11,12.
 -Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh để từ đó điều chỉnh và bổ sung hợp lí.
V. Phương pháp nghiên cứu:
	- Sử dụng phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Qua thực tế giảng dạy ở các lớp, qua chấm bài kiểm tra của các em, đặc biệt ở lớp 11A2 và 12A5 để thấy những lỗi mà các em thường mắc phải trong quá trình làm bài. 
 - Sử dụng phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Căn cứ vào các bài kiểm tra của học sinh để thống kê những lỗi mà các em thường gặp.Tìm hiểu nguyên nhân và nêu các giải pháp. 
 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp thực nghiệm sư phạm.
VI. Đóng góp của đề tài: 
 - Đề tài nghiên cứu của tôi là những kinh nghiệm được đúc kết qua quá trình giảng dạy nhiều năm, hi vọng những chia sẻ của tôi được đồng nghiệp đón nhận để nâng cao chất lượng giảng dạy môn Lịch sử.
B.PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở khoa học:
          Đai-ri nhà giáo dục Liên Xô cũ đã từng nói: Dạy học lịch sử cũng như bất cứ dạy cái gì đòi hỏi người thầy khêu gợi cái thông minh chứ không phải là bắt buộc các trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi trả lời. Như vậy mục đích của việc dạy học lịch sử là người giáo viên không chỉ giúp cho học sinh hình dung được những kết quả của quá khứ biết và ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng lịch sử mà quan trọng hơn là hiểu được lịch sử tức là phải nắm được bản chất của sự kiện. Trong phát triển tư duy của học sinh việc sử dụng các thao tác lô gíc có ý nghĩa rất quan trọng. Thông thường giáo viên sử dụng các thao tác chủ yếu như so sánh để tìm ra sự giống nhau và khác nhau về bản chất các sự kiện, phân tích và tổng hợp giúp học sinh khái quát các sự kiện, quy nạp, diễn dịch...Để thực hiện những thao tác như vậy có thể dùng nhiều cách, nhiều phương tiện khác nhau(đồ dùng trực quan, tài liệu giải thích...) song việc hỏi và trả lời phù hợp với trình độ yêu cầu của cọc sinh, đưa lại kết qủa tốt. Hỏi và trả lời chính là đặt tình huống có vấn đề rồi tìm cách giải quyết vấn đề. Hỏi và trả lời không phải là sự đánh đố mà là giúp nhau hiểu sâu sắc lịch sử hơn. Việc hỏi và trả lời câu hỏi có ý nghĩa giáo dưỡng, giáo dục và phát triển lớn. Vì vậy việc đặt câu hỏi có vai trò rất quan trọng trong giờ học lịch sử nói riêng và các môn học khác nói chung nó phát huy được tính tích cực của học sinh.
II. Cơ sở thực tiễn:
          Ở trường THPT Đông Sơn 2 đa số học sinh còn lười học và chưa có sự say mê môn học lịch sử, cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử còn yếu. Đa số các em chưa độc lập suy nghĩ để trả lời câu hỏi mà phải đọc nguyên xi trong sách giáo khoa hay chỉ nêu được mốc thời gian mà không diễn tả được thời gian đó nói lên sự kiện gì... Bởi vậy bản thân các em nên có một phương pháp học như thế nào để chiếm lĩnh kiến thức từ bài giảng của giáo viên. Mặc khác giáo viên gảng dạy môn lịch sử ở trường một phần nào đó chưa đưa ra được hệ thống câu hỏi và sử dụng câu hỏi đó như thế nào cho phù hợp, cho nên chất lượng kiểm tra một số em ở một số lớp còn thấp và tỉ lệ yếu kém còn nhiều. Nhằm giảm bớt số lượng học sinh yếu kém và nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường bản thân tôi đã thấy được điều đó và cố gắng đưa ra các phương pháp học tập tích cực mà cụ thể là: “ phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết học lịch sử ”
III. Thực trạng dạy và học môn lịch sử ở trường THPT Đông Sơn 2:
1. Ưu điểm:
* Về phía giáo viên:
- Đa số giáo viên đều cố gắng thay đổi phương pháp giảng dạy của mình theo hướng phát huy tính tích cực cuả học sinh thông qua các phương pháp dạy học như phương pháp trực quan, phương pháp vấn đáp thông qua sự trình bày sinh động giàu hình ảnh của giáo viên trong tường thuật, miêu tả, kể chuyện hoặc nêu đặc điểm của nhân vật lịch sử...
- Giáo viên đã tích cực hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm, hổ trợ kiến thức cho nhau và thông qua hoạt động này những bạn yếu kém được hoạt động tích cực dưới sự hướng dẫn của giáo viên và các bạn học sinh khá giỏi và học sinh nắm chắc kiến thức và hiểu sâu hơn về bản chất của sự kiện, hiện tượng lịch sử...
          - Trong quá trình giảng dạy đã kết hợp nhuần nhuyễn các đồ dùng dạy học, khai thác một cách triệt để các đồ dùng và phương tiện dạy học như tranh ảnh, bản đồ, phim video, phim đèn chiếu...và từng bước ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp trong day học lịch sử...
*Về phía học sinh :
 - Học sinh đa số chú ý nghe giảng, tập trung suy nghĩ trả lời các câu hỏi mà giáo viên       đặt ra như các em chuẩn bị bài mới ở nhà, trả lời các câu hỏi cuối mục trong bài cho nên khi học các em luôn chú ý để nắm chắc bài hơn.
- Đa số học sinh đều tích cực thảo luận nhóm và đã đưa lại hiệu quả cao trong quá trình lĩnh hội kiến thức.
- Học sinh yếu kém đã có nhiều cố gắng nắm bắt các kiến thức trọng tâm của bài. Thông qua các hoạt động học như thảo luận nhóm, vấn đáp, đọc sách giáo khoa... các em đã mạnh dạn trả lời các câu hỏi hay ghi nhớ các sự kiện, nhân vật lịch sử, một quá trình cách mạng trong việc chiếm lĩnh kiến thức của mình.
2. Hạn chế
* Về phía giáo viên:
- Vẫn còn một số ít giáo viên chưa thực sự thay đổi hoàn toàn phương pháp dạy học cho phù hợp với từng tiết dạy, chưa tích cực hóa hoạt động của học sinh tạo điều kiện cho các em suy nghĩ, chiếm lĩnh và nắm vững kiến thức như vẫn còn sử dụng phương pháp dạy học “thầy nói, trò nghe”, “thầy đọc, trò chép”. Do đó nhiều học sinh chưa nắm vững kiến thức mà chỉ học thuộc một cách máy móc, trả lời câu hỏi thì nhìn vào sách giáo khoa hoàn toàn...
- Đa số giáo viên chưa nêu câu hỏi nhận thức đầu gời học tức là sau khi kiểm tra bài cũ giáo viên vào bài luôn mà không giới thiệu bài qua việc nêu câu hỏi nhận thức, điều này làm giảm bớt sự tập trung, chú ý bài học của học sinh ngay từ hoạt động đầu tiên.
- Một số giáo viên đặt ra câu hỏi hơi khó, học sinh không trả lời được nhưng lại không có hệ thống câu hỏi gợi mở nên nhiều khi phải trả lời thay cho học sinh. Vấn đề này được thể hiện rất rõ trong hoạt động thảo luận nhóm, giáo viên chỉ biết nêu ra câu hỏi nhưng lại không hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi đó như thế nào vì không có hệ thống câu hỏi gợi mở vấn đề.
- Một số tiết học giáo viên chỉ nêu vài ba câu hỏi và huy động một số học sinh khá, giỏi  trả lời, chưa có câu hỏi giành cho đối tượng học sinh yếu, kém. Cho nên đối tượng học    sinh yếu, kém ít được chú ý và không được tham gia hoạt động, điều này làm cho các em thêm tự ti về năng lực của mình và các em cảm thấy chán nản môn học của mình.
*Về phía học sinh :
- Học sinh thường trả lời câu hỏi giáo viên đặt ra thông qua việc nhìn sách giáo khoa và nhắc lại, chưa có độc lập tư duy. Một số học sinh còn đọc nguyên xi sách giáo khoa để trả lời câu hỏi.
- Học sinh còn lười học và chưa có sự say mê môn học, một số bộ phận học sinh không chuẩn bị bài mới ở nhà, không làm bài tập đầy đủ, trên lớp các em thiếu tập trung suy nghĩ. Cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử...còn yếu
- Học sinh chỉ có trả lời được những câu hỏi dễ, đơn giản (như trình bày), còn một số câu hỏi tổng hợp, phân tích, giải thích, so sánh...thì học sinh còn rất lúng túng khi trả lời hoặc trả lời thì mang tính chất chung chung.. 
* Điều tra cụ thể :
 - Bản thân tôi đảm nhận việc giảng dạy môn lịch sử lớp 11A2 và lớp 12A5. Trong quá trình giảng dạy với ý thức vừa nghiên cứu đặc điểm tình hình học tập bộ môn của học sinh vừa tiến hành rút kinh nghiệm qua mỗi tiết dạy. Việc điều tra thực hiện thông qua hỏi đáp với những câu hỏi phát triển tư duy học sinh ở trên lớp, kiểm tra 15 phút, kiểm tra 45 phút...
           Kết quả điều tra tôi nhận thấy đa số học sinh chỉ trả lời được những câu hỏi mang tính chất trình bày, còn những câu hỏi giải thích tại sao, so sánh, đánh giá nhận thức thì các em còn rất lúng túng khi trả lời. Do vậy kết quả điều tra cũng không cao.
Cụ thể : Ngày 14 tháng 11 năm 2015
Lớp
SLHS
Giỏi
Khá
Trung
bình
Yếu
Kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
11A2
48
8
16,7
10
20,8
21
43,8
7
14,6
2
4,2
12A5
42
10
23,8
8
19,1
16
38,1
6
14,3
2
4,8
IV. Một số giải pháp thực tế trong việc sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực cho học sinh trong dạy học lịch sử lớp ở lớp 11A2 và lớp 12A5.
  1. Nêu câu hỏi đặt vấn đề.
* Đối với giáo viên :
- Trước khi bước vào bài mới, giáo viên nên nêu ngay câu hỏi định hướng nhận thức cho học sinh. Các câu hỏi nêu vấn đề đưa ra vào đầu giờ nhằm động viên sự chú ý, huy động các năng lực nhận thức của học sinh vào việc theo giỏi bài giảng để tìm câu trả lời. Những câu hỏi này là những vấn đề cơ bản của bài học mà học sinh phải nắm. Đương nhiên, khi đặt câu hỏi không yêu cầu học sinh trả lời ngay mà chỉ sau khi giáo viên đã cung cấp đầy đủ sự kiện thì học sinh mới trả lời được.
Ví dụ : 
+ Khi dạy bài 1: Nhật Bản ( sách giáo khoa lịch sử lớp 11 trang 4)
Giáo viên nêu câu hỏi đầu giờ:Tại sao nói cuộc Duy tân MinhTrị có ý nghĩa như một cuộc cách mạng tư sản?để hiểu rõ vấn đề đó các em cần phải tự mình tìm hiểu kĩ vấn đề này, cách tốt nhất là tìm hiểu hoàn cảnh, nội dung, ý nghĩa từ đó rút ra tính chất của cuộc Duy tân Minh trị.
     + Hoặc khi dạy bài 5 : Các nước Châu Phi và Mĩ La tinh (sách giáo khoa lịch sử lớp12 trang 35) để phần chuyển  ý sang mục II gây được sự chú ý cho học sinh chúng ta có thể nói : Trong cơn bão táp của cách mạng Mĩ La tinh thì hình ảnh đất nước Cu Ba đẹp như một dãi lụa đào, đang bay lên giữa màu xanh của trời biển Ca ri bê với nắng vàng rực rỡ, đó chính là Cu Ba hòn đảo của tự do - hòn đảo anh hùng. Vậy hòn đảo anh hùng này đã tiến hành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc như thế nào và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Cu Ba đạt được kết quả gì? Chúng ta chuyển sang mục II : Các nước Mĩ La tinh.Trong quá trình dạy học, chúng ta vẫn tuân thủ trình tự cấu tạo của sách giáo khoa, song cần khai thác nhấn mạnh, giúp học sinh trả lời câu hỏi nêu trên. Học sinh trả lời được câu hỏi này tức là đã nắm và hiểu được kiến thức chủ yếu của bài.
* Đối với học sinh :
- Câu hỏi loại này thường là câu hỏi có tính chất bài tập muốn trả lời phải huy động kiến thức cơ bản của toàn bài. Chính vì vậy học sinh phải chuẩn bị bài và trả lời trước các câu hỏi cuối mục ở nhà, chú ý, tập trung cao độ theo dõi bài giảng, chọn lọc sự kiện và trình bày trên lớp.
2. Xác định mối liên hệ, xâu chuỗi giữa câu hỏi với các sự kiện, hiện tượng trong bài học.
- Một trong những biện pháp sư phạm là xác lập mối liên hệ giữa câu hỏi các sự kiện, hiện tượng lịch sử trong bài.
Ví dụ :
+ Sau khi học xong bài 21 : Phong Trào Yêu Nước Chống Pháp Của Nhân Dân Việt Nam Trong Những Năm Cuối Thế Kỉ XIX ( sách giáo khoa lịch sử lớp 11 trang 124). Chúng ta có thể tổ chức trò chơi ô chữ để cho các em xâu chuỗi các sự kiện, hiện tượng lịch sử lại với nhau để các em khắc sâu hơn kiến thức và có hứng thú học tập thông qua các câu hỏi gợi ý.
Hệ thống câu hỏi cho trò chơi.
 Câu 1 : Ri-vi-e bị giết ở đâu?
 Câu 2 : Ông vua trẻ kiên quyết chống Pháp là ai?
Câu 3 : Tên hiệp ước triều đình Huế kí với Pháp năm 1884?
Câu 4 : Thành miền Tây mà Phan Thanh Giản dâng cho Pháp?
Câu 5 : Tên thật của vua Hàm Nghi?
Câu 6 : Tên dãy núi vua Hàm Nghi vượt sang để sang Hà Tĩnh?
Câu 7 : Người đứng đầu phe chủ chiến là ai?
Câu 8 : Nơi vua Hàm Nghi bị đi đày?
Đáp án của các ô chữ:
C
Â
U
G
I
Â
Y
H
A
M
N
G
H
I
P
A
T
Ơ
N
Ô
T
V
I
N
H
L
O
N
G
Ư
N
G
L
I
C
H
T
R
Ư
Ơ
N
G
S
Ơ
N
T
Ô
N
T
H
Â
T
T
H
U
Y
Ê
T
A
N
G
I
Ê
R
I
 Từ hàng dọc : Cần Vương
         Những kiến thức này được sắp xếp trình diễn trên màn hình (viết lên bảng phụ hoặc trên khổ giấy to) để các em có thể quan sát được câu hỏi và hệ thống kiến thức, học sinh tự tìm ra câu trả lời, tìm ra mối liên hệ giữa chúng. Trong học sinh sẽ có cuộc tranh luận  đâu là từ chìa khóa của ô chữ và học sinh sẽ phát hiện ra chìa khóa là “Cần Vương”. Cách lập bảng như vậy hợp với cách  sử dụng câu hỏi sẽ có hiệu quả không chỉ về nắm kiến thức mà còn có tác dụng giáo dục, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo, phát triển tư duy cho  học sinh và giúp các em tránh nhàm chán trongc các tiết học.
- Việc xây dựng bảng các sự kiện qua các câu hỏi trò chơi và mối liên hệ giữa chúng là một trong những biện pháp giúp học sinh nhớ ngay sự kiện cơ bản ở trên lớp, đồng thời kích thích tính tích cực học tập của các em.
 3. Xây dựng hệ thống câu hỏi ở trên lớp:
- Trong quá trình giảng dạy ở trên lớp, giáo viên còn phải biết đặt ra và giúp học sinh giải quyết các câu hỏi có tính chất nhận thức kiến thức. Một hệ thống câu hỏi tốt nêu ra trong quá trình giảng dạy phải phù hợp với khả năng của các em, kích thích tư duy phát triển. Đồng thời tạo ra mối liên hệ bên trong của học sinh và giữa học sinh với giáo viên. Tức là mỗi câu hỏi đưa ra, mỗi học sinh và cả giáo viên phải thấy rõ vì sao trả lời được ? Vì sao trả lời không được ? Câu hỏi quá khó hay chưa đủ điều kiện, tư liệu để các em trả lời.
- Trong sách giáo khoa, thường sau mỗi mục, mỗi bài có từ 1 đến 3 câu hỏi, những câu hỏi này là cơ sở để giáo viên xác định kiến thức trong sách, đồng thời bổ sung để xây dựng hệ thống câu hỏi của bài. Câu hỏi phải có sự chuẩn bị từ khi soạn giáo án, phải có dự kiến nêu ra lúc nào ? Học sinh sẽ trả lời như thế nào ? Đáp án ra sao ? Rõ ràng việc sử dung câu hỏi trong dạy học còn là một nghệ thuật.
Những câu hỏi đặt ra bắt buộc học sinh phải suy nghĩ, phải kích thích được lòng ham hiểu biết, trí thông minh, sáng tạo của học sinh. Đặc biệt giúp học sinh yếu kém tích cực hoạt động và dần dần hình thành kiến thức cơ bản cho các em qua hệ thống câu hỏi, từ đó các em có hứng thú học tập và xây dựng bài hơn.
-Thông thường trong quá trình giảng dạy chúng ta thường đặt ra nhiều loại câu hỏi, căn cứ vào tính chất, đặc điểm của các kiến thức lịch sử, chúng ta có các loại câu hỏi. Cụ thể:
* Loại câu hỏi về sự phát sinh các sự kiện, hiện tượng lịch sử mà chúng ta thường hỏi về nguyên nhân, bối cảnh hay hoàn cảnh lịch sử của sự kiện, hiện tượng lịch sử và thường áp dụng cho học sinh yếu kém.
Ví dụ: 
+ Nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì, Binh biến Đô Lương ( Bài 16 SGK Lịch sử 12 trang 105,106,107).
+ Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới lần thứ hai (Bài 17 SGK Lịch sử 11 trang 90,91).
Loại câu hỏi này thường xuất hiện vào phần đầu bài giảng. Bởi vì bất kì một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào đều xuất hiện trong hoàn cảnh lịch sử nhất định, đều có nguyên nhân phát sinh của nó. Đây cũng là một đặc điểm tư duy của lịch sử cần hình thành từng bước cho học sinh.
*Loại câu hỏi về quá trình, diễn biến, phát triển của sự kiện, hiện tượng lịch sử như diễn biến của các cuộc khởi nghĩa, diễn biến của các cuộc cách mạng.
Ví dụ:
+ Hãy trình bày diễn biến chiến dịch Biên giới thu đông năm 1950 (Bài 18 SGK Lịch sử 12 trang 137).
+ Trình bày quá trình hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong thời gian ở Pháp (Bài 12 SGK Lịch sử 12 trang 81,82).
Tuy đây là câu hỏi ít suy luận song lại đòi hỏi trí nhớ, phải biết nhiều sự kiện, địa danh, nhân vật để giúp học sinh phát triển trí nhớ nên cần phải chia câu hỏi thành nhiều câu hỏi nhỏ, đồng thời lập các bảng niên biểu, mối liên hệ giữa các sự kiện.
*Loại câu hỏi nêu lên đặc trưng bản chất của các hiện tượng lịch sử, bao gồm sự đánh giá và thái độ của học sinh đối với các hiện tượng lịch sử ấy. Loại câu hỏi này thường dùng cho học sinh khá giỏi khi thảo luận để bổ trợ kiến thức cho các đối tượng yếu kém.
Ví dụ:
+Tại sao nói, ngay sau khi ra đời Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở vào tình thế “Ngàn cân treo sợi tóc”? (Bài 17 SGK Lịch sử 12 trang 121,122).
 +Tại sao Nguyễn Tất Thành lại ra đi tìm đường cứu nước? Hướng đi của Người có gì mới so với các nhà yêu nước chống Pháp trước đó? (Bài 24 SGK Lịch sử 11 trang 152, 153).
+ Tại sao nói từ năm 1858 đến năm 1884 là quá trình triều đình Huế