SKKN Sử dụng một số tranh biếm họa trong dạy học chương: Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII) (Lịch sử lớp 10 THPT) nhằm nâng cao hứng thú học tập lịch sử cho học sinh

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
	Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng ta luôn xác định “ Giáo dục và Đạo tạo là quốc sách hàng đầu”. Nhà nước ta luôn coi giáo dục là động lực quan trọng để thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng thành công xã hội chủ nghĩa. 
	Nền giáo dục Việt Nam trong những năm đổi mới đã đạt được nhiều thành tựu to lớn . Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần được khắc phục. Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới phương pháp dạy học nói riêng là yêu cầu cấp thiết trong cải cách giáo dục hiện nay.
	Bộ môn lịch sử là môn học có ưu thế và ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục những con người toàn diện về cả mặt nhận thức, tư tưởng, tình cảm cũng như khả năng tư duy tìm tòi sáng tạo. Nhưng hiện nay trên thực tế môn học này vẫn chưa phát huy được hết vai trò của mình do việc dạy học vẫn còn áp dụng nhiều phương pháp dạy học truyền thống như phương pháp đọc chép, phương pháp hỏi đáp đơn thuần nên hiệu quả bài học không cao, làm cho học sinh không say mê hứng thú học tập. 
	Lịch sử là một môn thuộc lĩnh vực khoa học - nhân văn, nghiên cứu những gì đã xảy ra trong quá khứ. Do đó nhận thức lịch sử không phải bằng con đường nhận thức trực tiếp từ trực quan sinh động mà nó chủ yếu được nhận thức bằng con đường gián tiếp. Từ đặc thù trên, việc tiếp nhận tri thức lịch sử đòi hỏi tính trừu tượng và óc tượng tượng phong phú của người học. Để bức tranh quá khứ được dựng lại một cách chân thực thì việc sử dụng phương pháp dạy học trực quan có vai trò quan trọng. Đồ dùng trực quan không chỉ là phương tiện minh họa mà nó còn là nguồn tri thức giúp học sinh khai thác kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát triển tư duy độc lập sáng tạo.
Trong các loại đồ dung trực quan, tranh ảnh là phương tiện có vai trò quan trọng trong dạy học lịch sử. Tranh ảnh không những giúp cho học sinh trình bày được những biểu tượng, khái niệm lịch sử mà còn giúp các em nhớ kĩ, nhớ sâu các kiến thức, đồng thời tranh ảnh còn góp phần quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học sinh. Tranh ảnh được chia làm nhiều loại hình khác nhau trong đó tranh biếm họa được coi là thể loại tranh có khả năng diễn đat kiến thức lịch sử một cách sâu sắc. Tranh biếm họa là một phương tiện thông tin chứa nhiều tri thức lịch sử quan trọng. Thông qua góc nhìn hài hước học sinh có thể nhận thức được hiện thực lịch sử. Sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử là một trong những biện pháp hiệu quả có thể khắc phục thực trạng học sinh nhàm chán môn lịch sử hiện nay. Tranh biếm họa có tác dụng quan trọng trong việc gây hứng thú học tập cho học sinh vì thông qua quan sát tranh biếm họa học sinh có thể thấy những yếu tố châm biếm chứa đựng trong đó từ đó thúc đẩy học sinh tìm tòi ra tri thức lịch sử. 
Việc sử dụng tranh biếm họa có vai trò rất lớn trong việc giáo dục dạy học lịch sử. Tuy nhiên sử dụng tranh biếm họa một cách đúng đắn và phù hợp vẫn còn gặp nhiều khó khăn và hạn chế chính vì vậy tranh biếm họa vẫn chưa được sử dụng phổ biến trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã chọn đề tài “ Sử dụng một số tranh biếm họa trong dạy học chương : Các cuộc cách mạng tư sản ( từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII ) ( Lịch sử lớp 10 THPT) nhằm nâng cao hứng thú học tập lịch sử cho học sinh”. 
1.2. Mục đích nghiên cứu: 
Việc sử dụng đồ dùng trực quan là chỗ dựa để hiểu biết sâu sắc bản chất của sự kiện lịch sử, là phương tiện rất hiệu quả để hình thành khái niệm lịch sử quan trọng nhất, giúp học sinh nắm vững các quy luật của sự phát triển xã hội. Trong quá trình dạy học đồ dùng trực quan có một ý nghĩa vô cùng lớn trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy, góp phần to lớn nâng cao chất lượng học lịch sử, gây hứng thú học tập cho học sinh. Đồ dùng trực quan được xem là chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Tranh biếm họa là một trong số các dạng đồ dùng trực quan. 
Tranh biếm họa là thể loại tranh có khả năng gây ấn tượng sâu sắc nhất với học sinh. Tranh biếm họa là tranh có sử dụng thủ pháp cường điệu nhằm phản biện hoặc thể hiện quan điểm riêng và có chất trào lộng. Nhiều bức tranh biếm họa còn chứa đựng trong đó sự hài hước nhưng ẩn chứa bên trong lại là những nội dung lịch sử quan trọng. Thông qua việc tìm hiểu những bức tranh biếm họa lịch sử học sinh không chỉ có những phút giây thư giãn trong học tập mà học sinh có thể tìm thấy hiện thực lịch sử. 
Hơn nữa chương “ Các cuộc cách mạng tư sản" ( từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII )” là một chương có dung lượng kiến thức lớn và khó, kiến thức không gần gũi đối với học sinh đầu cấp nên khi học học sinh dễ nhàm chán. Vì vậy sử dụng tranh biếm họa sẽ giúp bài giảng của giáo viên sinh động, hấp dẫn, qua đó giúp các em khắc sâu kiến thức bài học.
Thông qua tìm hiểu đề tài này giúp tôi có thể nắm được lý luận dạy học bộ môn nói chung và lý luận về sử dụng tranh biếm họa nói riêng để từ đó vận dụng vào việc dạy học lịch sử của mình ở trường phổ thông .
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Trong đề tài này tôi chọn chương Các cuộc cách mạng tư sản ( từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII ) phần lịch sử thế giới lớp 10 để vận dụng. Tìm hiểu nội dung lịch sử thế giới lớp thông qua tranh biếm họa giúp các em học sinh có thể nhận thức nhiều nhân vật, hiện tượng lịch sử một cách chân thực nhất, tạo nên sự hứng thú trong học tập lịch sử góp phần giáo dục các em phát triển toàn diện về cả cả ba mặt kiến thức, giáo dục và phát triển kĩ năng.
1.4. Phương pháp nghiên cứu: 
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp trực quan ( Trực tiếp quan sát giờ dạy của các giáo viên trường phổ thông)
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết, phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
1.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến:
Bộ môn lịch sử ở trường phổ thông giúp học sinh có biểu tượng chân thực về quá khứ. Nhận thức được những kiến thức cơ bản như sự kiện lịch sử, không gian, thời gian, nhân vật lịch sử tiêu biểu qua đó hình thành khái niệm, rút ra quy luật và bài học lịch sử . Môn lịch sử ở trường THPT còn giáo dục cho học sinh quan điểm, tư tưởng, lập trường phẩm chất đạo đức, nhân cách, tình cảm, tri thức lịch sử. Do vậy, lịch sử góp phần đào tạo con người Việt Nam yêu tổ quốc, lòng yêu quê hương, căm ghét áp bức bất công ...
	Dạy học lịch sử nhằm rèn luyện năng lực tư duy biện chứng trong nhận thức và hành động, hình thành khả năng nhận thức tích cực độc lập, sáng tạo biết phân tích đánh giá liên hệ, kỹ năng học tập và thực hành bộ môn biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống.
 Môn Lịch sử có vai trò quan trọng như vậy, tuy nhiên thực tế hiện nay, việc dạy và học lịch sử đang trở thành mối quan tâm của toàn xã hội. Nhiều nơi, nhiều giáo viên vẫn áp dụng các phương pháp thầy đọc, trò chép. Hơn nữa, do lịch sử là một trong những môn thuộc khối C ( là khối có nhiều ngành học không được học sinh lựa chọn vì sau khi học các trường chuyên nghiệp ra trường nhiều sinh viên không xin được việc làm ). Do vậy, nhiều học sinh không thích học môn Lịch sử và xem bộ môn là một môn phụ, chỉ cần học cho qua, không cần chú ý. Chính tư tưởng đó là một trong những nguyên nhân làm cho chất lượng dạy và học môn lịch sử ở trường phổ thông trong những năm gần đây rơi tình trạng đáng báo động, nhiều em học sinh quay lưng lại với môn lịch sử.
	Vậy làm thế nào để các em thích học lịch sử, nhận thức được tầm quan trọng của bộ môn. Trong quá trình giảng dạy nhiều giáo viên đã tìm tòi nhiều phương pháp, nhiều tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học và đưa vào bài giảng để đem lại giờ dạy đạt hiệu quả cao. Và việc sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử là một trong những biện pháp gây hứng thú cho học sinh học tập bộ môn.
1.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng viết sáng kiến:
Cùng với sự nghiệp đổi mới đất nước, sự nghiệp đổi mới giáo dục, đào tạo cũng được đặt ra một cách cần thiết. Một nội dung quan trọng trong đổi mới giáo dục, đào tạo là phải đổi mới phương pháp dạy học lịch sử theo quan điểm lấy học sinh làm trung tâm.
Trong những năm qua việc tiến hành đổi mới phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông đã được tiến hành. Thực tiễn của vấn đề khai thác và sử dụng hệ thống kênh hình có nhiều ưu điểm tiến bộ. Một số giáo viên giỏi, có kinh nghiệm, tâm huyết với nghề đã sử dụng tìm tòi nhiều tư liệu, phương pháp dạy học phù hợp với từng dạng bài, chú ý khai thác và sử dụng tốt hệ thống kênh hình trong đó có tranh biếm họa. Việc sử dụng đồ dùng trực quan có trong sách giáo khoa kết hợp với đầu tư suy nghĩ sẽ tạo nên hiệu quả bài học rất cao. Học sinh có thể nắm được kiến thức của bài học nhanh chóng, vững chắc đồng thời có ấn tượng sâu sắc với hiện tượng, sự kiện lịch sử.
Tuy vậy việc tổ chức những giờ học hiệu quả cùng với việc khai thác và sử dụng hệ thống kênh hình nói chung và tranh biếm họa rất ít. Lối dạy truyền thống thầy giảng, trò chép, thầy đọc, trò ghi, giáo viên không tạo nên sự tìm tòi, hứng thú học tập bộ môn còn phổ biến. Điều đó làm vị trí của bộ môn lịch sử ở trường phổ thông bị giảm sút, học sinh không hứng thú với các giờ học lịch sử. Mục tiêu và nhiệm vụ của bộ môn vì thế không đạt hiệu quả cao như mong muốn.
Ở trường phổ thông hiện nay hầu hết các giáo viên giảng dạy đều cho rằng tranh biếm họa là một nguồn kiến thức quan trọng cần được sử dụng. Song, đa số giáo viên ở các trường THPT sử dụng tranh biếm họa vào dạy học lịch sử chưa thường xuyên, thường trong sách giáo khoa có bức nào thì sử dụng bức ấy. Như vậy có thể thấy việc sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông vẫn chưa được chú ý một cách thích đáng. Giáo viên đã nhìn nhận được đây là nguồn tư liệu quan trọng nhằm tạo nên sự hứng thú trong học tập bộ môn cho học sinh nhưng lại không dành cho tranh biếm họa một sự đầu tư về mặt thời gian. Điều này trực tiếp dẫn đến các tiết học lịch sử thực sự chưa gây cho học sinh niềm thích thú. Đây là nguồn tài liệu rất hay chứa đựng nhiều tri thức lịch sử cần phải được khai thác nhiều hơn.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
 “ Sử dụng tranh biếm họa trong dạy học chương " Các cuộc cách mạng tư sản" ( từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII ) ( Lịch sử lớp 10 THPT) nhằm nâng cao hứng thú học tập lịch sử cho học sinh” tôi đã đưa ra các giải pháp đó là: 
- Yêu cầu học sinh về nhà sưu tầm một số tranh biếm họa có liên quan đến bài học.
- Sử dụng một số bức tranh biếm họa cụ thể vào một số mục của bài học
Cụ thể các giải pháp trên được thực hiện như sau: 
2.3.1. Yêu cầu học sinh về nhà sưu tầm một số tranh biếm họa có liên quan đến bài học.
- Đối với bài: “Cách mạng Hà Lan và Cách mạng tư sản Anh” yêu cầu học sinh sưu tầm những bức tranh biếm họa như: Cảnh rào đất cướp ruộng hoặc cảnh vua Sác-lơ I bị xử tử...
- Đối với bài: “ Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ” yêu cầu học sinh sưu tầm những bức tranh biếm họa như: cuộc di dân từ châu Âu sang Châu Mĩ 
- Đối với bài: “ Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII” yêu cầu học sinh sưu tầm những bức tranh biếm họa như: Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng, Tranh biếm họa về Lui XVI...
Giáo viên yêu cầu học sinh mỗi tổ về nhà sưu tầm tranh ảnh theo định hướng của giáo viên. Với việc yêu cầu học sinh sưu tầm sưu tầm tranh ảnh sẽ tạo sự hứng thú tìm tòi cho các em và hơn nữa các em đã hiểu được một phần nội dung bài học. Vì vậy, đây là khâu rất quan trọng giáo viên không nên bỏ qua .
2.3.2. Sử dụng trình chiều Power point hoặc phóng to và treo bảng một số bức tranh biếm họa để sử dụng vào từng mục có liên quan đến bài học cụ thể :
* Sử dụng tranh biếm họa vào bài: “ Cách mạng Hà Lan và Cách mạng tư sản Anh”
Ở bài này, giáo viên sử dụng vào phần tình hình kinh tế nước Anh trước cách mạng ở mục 2 “Cách mạng tư sản Anh”. 
	Ở phần này, trước hết giáo viên dùng phương pháp khăn phủ bàn để học sinh tìm hiểu về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của nước Anh trước cách mạng- nguyên nhân sâu xa dẫn đến bùng nổ cách mạng-. Học sinh thảo luận khoảng 5 phút, sau đó các tổ cử đại diện nhóm trình bày ý kiến. 
Sau đó giáo viên nhận xét kết luận, khi giảng về nền kinh tế, xã hội nước Anh trước cách mạng giáo viên cho học sinh quan sát bức tranh sau:
Tranh: Cảnh rào đất cướp ruộng ở Anh
Giáo viên miêu tả và phân tích: Vào thế kỉ XVI ở Anh ngành sản xuất len dạ phát triển một cách nhanh chóng. Để thu được nhiều đặc lợi các lãnh chúa phong kiến chiếm đoạt đất đai của nông dân, đuổi họ ra khỏi ruộng đất mà họ đang canh tác để lập các đồng cỏ chăn nuôi cừu. Hàng vạn gia đình nông dân mất ruộng đất trở thành những người không có nhà cửa, không tài sản, phiêu bạt khắp nơi. Tình cảnh đó được nhà văn Toomat Morơ gọi là hiện tượng “cừu ăn thịt người”.
Sau khi kết luận về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của nước Anh trước cách mạng, giáo tiếp tục dẫn dắt để học sinh giải quyết vấn đề: Mâu thuẫn trong lòng xã hội Anh là gì ? Hướng giải quyết mâu thuẫn ?
Học sinh trả lời và giáo viên dẫn dắt vào phần diễn biến. Ở phần này giáo viên sử dụng phương pháp tường thuật. Đó là giáo viên tường thuật diễn biến, sau đó yêu cầu một học sinh trình bày diễn biến của cách mạng tư sản Anh 
Sau khi học sinh trình bày diễn biến, giáo viên hỏi: Sự kiện nào được xem cách mạng tư sản Anh đạt đến đỉnh cao ? Tại sao ?
 Học sinh trả lời : Đó là sự kiện đầu năm 1649, vua Sác-lơ I bị xử tử .
Sau đó giáo viên kết luận và giới thiệu sự kiện bằng bức tranh trên và các em sẽ thấy được việc xử tử Sác-lơ I biểu tượng của chế độ phong kiến nên nhiệm vụ đặt ra cho cuộc cách mạng đã được thực hiện. Do vậy đây là sự kiện đạt đến đỉnh cao. 
* Sử dụng tranh biếm họa vào bài: “ Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ” 
Đối với bài này, giáo viên sử dụng bức tranh biếm họa về cuộc di dân từ châu Âu sang Châu Mĩ vào mục 1 “ Sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Bắc Mĩ. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh ”. 
Tranh: Cuộc di dân từ châu Âu sang Châu Mĩ
Khi giới thiệu khái quát về Bắc Mĩ về diện tích dân số... giáo viên có thể sử dụng bức tranh trên để cung cấp và lí giải hiện tượng cư dân Châu Âu di cư sang Bắc Mĩ.
Để tìm hiểu hiện tượng lịch sử này giáo viên cho học sinh quan sát kĩ bức tranh. Sử dụng các câu hỏi để định hướng học sinh tìm hiểu: Quan sát bức tranh em thấy những gì ? Những hình ảnh đó phản ánh hiện tượng gì đang diễn ra?
Sau khi học sinh đưa ra các ý kiến của mình giáo viên nhận xét và giảng bài. Sử dụng kiến thức đã được tìm hiểu giáo viên thuyết trình về hiện tượng di dân của người Châu Âu sang châu Mĩ: Bức tranh trên là hình ảnh người châu âu xếp hàng lên thuyền để sang Bắc Mĩ. Đứng trước cửa thuyền là hình ảnh một người to lớn đang dang cánh tay chào đón. Đây là hiện thân của một Bắc Mĩ đang phát triển. Bắc Mĩ luôn hân hoan chào đón các bạn. Bức tranh dưới là hình ảnh một người đàn ông đang níu tay một người phụ nữ không cho theo đoàn người theo sang Bắc Mĩ. Bên cạnh người đàn ông là một con chó dữ tợn đại diện cho sự hà khắc, các chính sách áp bức của chính quyền Châu Âu lúc bấy giờ khiến người dân sợ hãi không dám ở lại. Trái ngược với hình ảnh đó là hình ảnh một người đàn ông đang ở phía xa trong tư thế tự do đang vẫy chào những cư dân châu Âu. Hai bức tranh diễn tả cảnh cư dân châu âu đang du nhập sang Bắc Mĩ. Nên đến nửa đầu thế kỷ XVIII, Anh đã lập được 13 thuộc địa dọc theo bờ Đại Tây Dương ở Bắc Mĩ
Sau đó giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu về tình hình kinh tế, xã hội Bắc Mĩ trước khi bùng nổ chiến tranh
* Sử dụng tranh biếm họa vào bài: “ Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII”
Ở mục 1 phần I “ Tình hình kinh tế, xã hội” trong bài 31 sách giáo khoa lớp 10 THPT. Trước hết giáo viên sử dụng phương pháp hỏi đáp để học sinh tìm hiểu về tình hình kinh tế, chính trị Pháp trước cách mạng. Đến phần tình hình xã hội giáo viên sử dụng phương pháp khăn phủ bàn cho học sinh quan sát bức tranh “ Tình cảnh của người nông dân Pháp trước cách mạng” và yêu cầu các nhóm thảo luận trong 4 phút trả lời câu hỏi: Bức tranh trên có mấy người ? Qua trang phục của họ các em đoán họ là những ai đại diện cho tầng lớp nào trong xã hội? Cán cuốc mòn kia ám chỉ điều gì ? Vì sao dưới chân người nông dân lại có thỏ và chuột, hình ảnh đó phản ánh điều gì?
Tranh: Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng
Học sinh thảo luận theo nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập, sau đó giáo viên kết luận : Bức tranh trên có ba người, người ngồi đằng trước mặc chiếc áo choàng, cổ đeo cây thánh giá, nét mặt có vẻ sung sướng thỏa mãn, tượng trương cho tăng lữ ( Đẳng cấp thứ nhất). Người ngồi đằng sau đeo thanh kiếm dài ở cạnh sườn có nhiều đồ trang sức và mũ lông chim rất cao quý, tượng trưng cho tầng lớp quý tộc (Đẳng cấp thứ hai). Cả hai đều béo mũm mĩm, má toàn mỡ, ăn mặc thì màu mè, diêm dúa và quý phái. Trong túi quần và túi áo của tăng lữ, quý tộc thò ra những loại văn bản vay nợ, cho thuê ruộng, những quy định về nghĩa vụ phong kiến của nông dân. Còn người gầy gò, lưng còng xuống, trên tay chống bởi chiếc cuốc là hình ảnh người nông dân Pháp ( Đại diện cho đẳng cấp thứ 3). Người nông dân gầy gò lại phải cõng trên lưng hai người to béo bị hai đẳng cấp trên bóc lột, không có đặc quyền đặc lợi, phải chụi mọi thứ thuếChiếc cuốc trên tay người nông dân là biểu hiện cho công cụ sản xuất thô sơ và lạc hậu của người nông dân cũng như nền nông nghiêp của Pháp trước cách mạng. Dưới chân người nông dân là những con vật thường xuyên phá hại mùa màng như chuột, chim câu và thỏ sản phẩm làm ra đã ít ỏi thì vừa phải nộp cho quý tộc, tăng lữ vừa bị bọn thú vật phá hoại. 
Như vậy, qua bức tranh ta thấy được bất bình đẳng trong xã hội Pháp, tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng. Với việc cho học sinh tìm hiểu bức tranh trên, giáo viên đã khắc sâu được tình hình kinh tế, xã hội Pháp trước cách mạng.
Đối với mục 1 của phần II “Tiến trình của cách mạng”. Khi cho học sinh tìm hiểu tới sự kiện tháng 9/1791 Vua Lui XVI thông qua hiến pháp, xác lập nền quân chủ lập hiến. Sau đó vua Lui XVI đã có hành động chống phá cách mạng đó là việc câu kết với thế lực phong kiến bên ngoài để lật đỏ chính quyền giai cấp tư sản. Giáo viên có thể sử dụng bức tranh biếm họa vua Lui XVI để khắc họa cho học sinh thấy bản chất, tính cách và hành động không đúng của vua Lui XVI.
Tranh biếm họa về Lui XVI...
Sau khi treo tranh lên bảng giáo viên yêu cầu học sinh trả lời một số câu hỏi gợi mở như : Bức tranh có gì đặc biệt ? Theo em người ở giữa là ai ? Hai bên là những ai ? 
 Sau khi học sinh đưa ra câu trả lời GV sử dụng một số phương pháp để giúp các em tạo biểu tượng về nhân vật như thuyết trình, phân tích: Quan sát bức tranh chúng thấy người đứng giữa có hai mặt là vua LUI XVI. Bên tay phải là người đại diện cho liên minh phong kiến Áo- Phổ, người bên tay trái là người đại diện cho phái lập hiến đưa bản hiến pháp đến. Bức tranh thể hiện tính hai mặt của vua LUI XVI khi một bên hướng về phái lập hiến để phê chuẩn hiến pháp còn một bên thì quay sang bắt tay với bọn phong kiến Châu Âu nhờ giúp đỡ. 
Giáo viên tiếp tục đưa ra câu hỏi gợi mở: Hành động này của vua LUI XVI có tác hại gì đối với nước Pháp lúc bấy giờ ?...
Học sinh quan sát tranh kết hợp với kiến thức tìm hiểu để trả lời câu hỏi. Sau đó giáo viên kết luận: Hành động này của vua LUI XVI đã có tác hại rất lớn đối với nước Pháp lúc bấy giờ đưa nước Pháp vào tình thế phải đấu tranh chống ngoại xâm và cũng gián tiếp đưa cách mạng Pháp tiếp tục phát triển sang giai đoạn mới.
Đối với mục 4 của phần II “Tiến trình của cách mạng”. Khi cho học sinh tìm hiểu về sự kiện 1804 Na-pô-lê-ông lên ngôi hoàng đế giáo viên có thể sử dụng bức tranh sau để tạo biểu tượng về Na-pô-lê-ông.
Tranh biếm họa về Na-pô-lê-ông vầ đội quân của ông
Giáo viên cho các em học sinh quan sát tranh và đưa ra một số câu hỏi để các em chú ý tìm hiểu: Em thấy những gì trong bức tranh?
Sau khi học sinh đưa ra ý kiến giáo viên tiến hành trình phân tích bức tranh biếm họa và gợi mở đây là tranh biếm họa về Na-pô-lê-ông: Bức tranh là hình ảnh đội quân cá sấu xếp hàng ngay ngắn nghiêm trang tay cầm kiếm với tư thế sãn sàng chiến đấu đại diện cho đội quân của