SKKN Nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường thpt qua việc sử dụng tranh biếm họa, phần Lịch sử thế giới lớp 10 - Chương trình chuẩn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT NHƯ THANH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC 
LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT QUA VIỆC SỬ DỤNG TRANH BIẾM HỌA, PHẦN LỊCH SỬ THẾ GIỚI
 LỚP 10 - CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN
Người thực hiện: Nguyễn Xuân Hương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường THPT Như Thanh
SKKN thuộc môn: Lịch sử
THANH HOÁ, NĂM 2019
MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng ta đã xác định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, giáo dục là động lực quan trọng để thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng thành công xã hội chủ nghĩa. Hội nghị lần thứ IV của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa VII đã đưa ra nghị quyết về việc “Tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo” và đưa ra yêu cầu “giáo dục phải đi trước phục vụ đắc lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội”.
Nền giáo dục Việt Nam trong những năm đổi mới đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần được khắc phục. Chính vì vậy, đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới phương pháp dạy học nói riêng là yêu cầu cấp thiết trong cải cách giáo dục hiện nay. 
Bộ môn lịch sử là môn học có ưu thế và ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục những con người toàn diện về cả mặt nhận thức, tư tưởng, tình cảm cũng như khả năng tư duy tìm tòi, sáng tạo. Nhưng hiện nay, trên thực tế, môn học này vẫn chưa phát huy được hết vai trò của mình do việc dạy học vẫn còn áp dụng nhiều phương pháp dạy học truyền thống, hiệu quả bài học không cao, làm cho học sinh không say mê hứng thú học tập. 
Do đặc trưng của bộ môn Lịch sử là nghiên cứu những gì đã xảy ra trong quá khứ nên nhận thức lịch sử không phải bằng con đường trực tiếp “từ trực quan sinh động” mà nó chủ yếu được nhận thức bằng con đường gián tiếp. Việc tiếp nhận tri thức lịch sử đòi hỏi tính trừu tượng và óc tượng tượng phong phú của người học. Để bức tranh quá khứ được dựng lại một cách chân thực thì việc sử dụng tranh ảnh là phương tiện có vai trò quan trọng trong dạy học lịch sử. 
Tranh ảnh không những giúp cho học sinh hiểu được những biểu tượng, khái niệm lịch sử mà còn giúp các em nhớ kĩ, nhớ sâu các kiến thức. Đồng thời, tranh ảnh còn có tác dụng mạnh mẽ và sâu sắc, góp phần quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học sinh. Tranh ảnh được chia làm nhiều loại hình khác nhau, trong đó tranh biếm họa được xem là thể loại tranh có khả năng diễn đạt kiến thức lịch sử một cách sâu sắc. Tranh biếm họa là một phương tiện thông tin chứa nhiều tri thức lịch sử quan trọng. Sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử là một biện pháp hiệu quả nhằm khắc phục thực trạng học sinh nhàm chán môn lịch sử hiện nay, gây hứng thú học tập cho học sinh. Tuy nhiên, việc sử dụng tranh biếm họa một cách đúng đắn và phù hợp vẫn còn gặp nhiều khó khăn và hạn chế, chưa được sử dụng phổ biến trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. 
Để khắc phục hạn chế nêu trên, góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng dạy - học môn lịch sử, tôi xin trình bày về một số kinh nghiệm “Nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường THPT qua việc sử dụng tranh biếm họa, phần lịch sử thế giới lớp 10 - Chương trình chuẩn". 
1.2. Mục đích nghiên cứu.
- Trên cơ sở tìm hiểu lý luận về sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử, xác định rõ vai trò, ý nghĩa, phương pháp khai thác, sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử ở trường THPT
- Xác định nội dung và phương pháp sử dụng hệ thống tranh biếm họa phần lịch sử thế giới lớp 10 THPT 
- Kiểm tra xác định nội dung, phương pháp sử dụng một số tranh biếm họa thông qua việc dạy học ở trường phổ thông, rút ra kết luận về tầm quan trọng sự đúng đắn chính xác của những nội dung và phương pháp sử dụng.
1.3. Đối tượng nghiên cứu. 
- Trong khuôn khổ có hạn của một SKKN, tôi chỉ đi sâu vào việc khai thác nội dung sử dụng tranh biếm họa trong phần lịch sử thế giới lớp 10 THPT (chương trình chuẩn) thông qua một số bức tranh biếm họa tiêu biểu, có chọn lọc và tiến hành vận dụng vào một bài học lịch sử cụ thể trong chương trình.
- Đối tượng tôi áp dụng cho đề tài SKKN là học sinh trường THPT Như Thanh.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Nghiên cứu quan điểm của các tác giả kinh điển, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta về giáo dục.
- Nghiên cứu các công trình của các nhà khoa học, giáo dục lịch sử về những vấn đề có liên quan đến đề tài.
- Nghiên cứu chương trình và SGK lớp 10.
- Phương pháp trực quan (Trực tiếp quan sát giờ dạy của các Giáo viêntrường phổ thông), phương pháp điều tra Giáo viên(về tình hình giảng dạy bộ môn lịch sử và quan niệm sử dụng tranh biếm họa) và học sinh (tình hình và chất lượng nhận thức lịch sử).
- Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận. 
Dạy học Lịch sử là hệ thống gồm nhiều phương pháp khác nhau, có quan hệ hữu cơ, không tách rời nhau. Phương pháp trực quan, trong đó có việc sử dụng tranh biếm họa, đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc tạo biểu tượng lịch sử, cụ thể hóa các sự kiện và khắc phục tình trạng hiện đại hóa lịch sử của học sinh.
Trên phương diện lý luận dạy học, sử dụng tốt các loại tranh biếm họa trong dạy học Lịch sử sẽ phát huy được vai trò quan trọng. 
Thứ nhất: giúp học sinh nhớ kĩ, hiểu sâu những sự kiện, kiến thức lịch sử. 
Thứ hai: phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ của học sinh, giúp học sinh hiểu sâu sắc bản chất của các sự kiện lịch sử, là phương tiện rất hiệu lực để hình thành các khái niệm lịch sử, từ đó giúp các em nắm vững các quy luật phát triển của xã hội. 
Thứ ba: hình thành và hoàn thiện những phẩm chất đạo đức, cảm xúc thẩm mĩ, tình cảm của học sinh.
Trên phương diện thực tiễn, tranh biếm họa là một nguồn sử liệu quan trọng. Đối tượng của biếm họa không có biên giới, từ thể chế, chính quyền, tôn giáo, cho đến vua chúa và cả thường dân Đó là những tư liệu kiến thức và được khái quát hóa bằng hình ảnh để học sinh dễ dàng quan sát, nắm bắt được kiến thức nhanh hơn. Những hình ảnh trong tranh biếm họa mang tính chất gây cười nhưng ẩn chứa ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Việc sử dụng tranh biếm họa sẽ giúp bài giảng của giáo viên sinh động, hấp dẫn hơn, gây hứng thú cho học sinh trong giờ học Lịch sử.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
Trong những năm qua, việc tiến hành đổi mới phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông đã được tiến hành. Thực tiễn của vấn đề khai thác và sử dụng hệ thống kênh hình có nhiều ưu điểm, tiến bộ. Một số Giáo viêngiỏi, có kinh nghiệm, tâm huyết với nghề đã chú ý tới việc khai thác nội dung SGK, đặc biệt là khai thác và sử dụng tốt hệ thống kênh hình, trong đó có tranh biếm họa. 
Tuy vậy, việc tổ chức những giờ học hiệu quả cùng với việc khai thác và sử dụng hệ thống kênh hình nói chung và tranh biếm họa nói riêng còn chưa được phổ biến. Giáo viênchưa giành cho tranh biếm họa sự đầu tư về mặt thời gian. Phương pháp dạy truyền thống thầy giảng, trò chép, thầy đọc, trò ghi còn phổ biến chung ở các trường THPT. Điều này trực tiếp dẫn đến các tiết học lịch sử thực sự chưa gây hứng thú cho học sinh, làm vị trí của bộ môn lịch sử ở trường phổ thông bị giảm sút, mục tiêu và nhiệm vụ của bộ môn vì thế không đạt hiệu quả cao như mong muốn.
2.3 Các biện pháp giải quyết vấn đề.
2.3.1. Xác định vị trí, mục tiêu, kiến thức cơ bản của chương trình lịch sử thế giới lớp 10 - THPT (Chương trình chuẩn).
Khóa trình lịch sử thế giới trong chương trình Lịch sử lớp 10 được thể hiện ở hai phần lớn: Phần thứ nhất gồm 3 thời kì lịch sử: xã hội nguyên thủy, xã hội cổ đại và trung đại. Phần thứ hai đề cập đến thời kì lịch sử thứ nhất của lịch sử thế giới cận đại (1566 - 1870). Đây là một khóa trình có vị trí hết sức quan trọng trong tiến trình lịch sử nhân loại. Nó thể hiện quá trình xuất hiện, phát triển của con người và xã hội loài người.
Qua việc học khóa trình các em sẽ trang bị thế giới quan khoa học về lịch sử để nhìn nhận chính xác nguồn gốc con người, xã hội loài người, sự phát triển các hình thái kinh tế xã hội. Từ đó, học sinh có thể thấy được sự phát triển của nhân loại là quá trình của lịch sử từ thấp đến cao, từ sơ khai chưa hoàn thiện đến hoàn thiện và nó phát triển đi theo một quy luật nhất định. 
Với một hệ thống các sự kiện, khái niệm, nhân vật lịch sử của khóa trình tương đối dài như thế có tác dụng giáo dục vô cùng to lớn đối với học sinh: giáo dục tinh thần lao động; giáo dục các em quan điểm, thế giới quan duy vật biện chứng; giáo dục tư tưởng, tình cảm, ý chí chiến đấu cho sự bảo tồn, phát triển kinh tế - văn hóa- xã hội; hình thành ở các em những phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt đẹp để tiếp tục cho sự phát triển chung của nhân loại.
Cùng với nội dung lịch sử phong phú là sự kết hợp sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học sẽ có tác dụng phát triển toàn diện học sinh: giúp các em phát triển tư duy lịch sử (tư duy so sánh, phân tích, khái quát, tổng hợp để nhìn nhận các sự kiện, hiện tượng mối tương quan logic); giúp các em phát triển óc quan sát, miêu tả, phân tích các loại tranh ảnh lịch lịch sử khi Giáo viênsử dụng vào dạy học. Qua đó phát triển ở các em kĩ năng tri giác hình dung tưởng tượng
Với một khóa trình lịch sử trải dài qua bốn thời kì (từ thời nguyên thủy, cổ đại, trung đại đến thời cận đại), học sinh khó có thể ghi nhớ hết các sự kiện hiện tượng lịch sử. Bởi vậy, để đạt hiệu quả cao nhất trong việc truyền đạt tri thức cho học sinh, Giáo viêncần phải sử dụng nguồn tư liệu lịch sử từ tranh ảnh, đặc biệt là nguồn tư liệu từ tranh biếm họa.
2.3.2. Một số yêu cầu khi sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông.
Để đạt hiệu quả cao nhất trong việc dạy học Lịch sử, khi Giáo viênkhai thác và sử dụng tranh biếm họa phải đảm bảo các nguyên tắc cơ bản như tính tư tưởng, tính trực quan, tính khoa học và tính sư phạm.
Tính tư tưởng thể hiện ở kênh hình phải phục vụ lợi ích thiết thực cho người học, giúp họ phát huy năng lực trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm đạo đức tốt đẹp đồng thời phù hợp với mục đích giáo dục hiện nay. Tính tư tưởng còn thể hiện ở việc tuân thủ vận dụng chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phân tích lịch sử một cách khoa học, đúng đắn như lịch sử đã từng diễn ra.
Tính trực quan trong dạy học lịch sử thể hiện ở việc dạy học phải đảm bảo tính cụ thể, hình ảnh của sự kiện lịch sử “khiến các em luôn cảm thấy được hiện thực lịch sử”. 
Tính khoa học khi khai thác tranh biếm họa yêu cầu phải đảm bảo tính chính xác về nội dung của các sự kiện, hiện tượng lịch sử về địa điểm, thời gian, nhân vật lịch sử. Tính khoa học còn thể hiện ở sự thống nhất, logic chặt chẽ giữa từng kênh hình với từng nội dung cụ thể của bài học.
Đồ dùng trực quan nói chung và tranh biếm họa nói riêng là một bộ phận hữu cơ của toàn bộ hoạt động giáo dục của thầy và trò ở trên lớp. Đảm bảo tính sư phạm là một nguyên tắc quan trọng khi sử dụng kênh hình trong dạy học lịch sử. Tính sư phạm trong dạy học lịch sử khi sử dụng tranh biếm họa lịch sử thể hiện ở sự hợp lý trong khoảng thời gian khai thác tranh biếm họa (2- 3 phút), không loãng trọng tâm, không làm mất đi sự chú ý của học sinh vào bài giảng.
2.3.3. Hệ thống tranh biếm họa có thể sử dụng trong dạy học lịch sử thế giới lớp 10 - THPT
Bài
Mục
Tên tranh
Bài 1:
Sự xuất hiện của loài người và bầy người nguyên thủy.
MỤC 1: Sự xuất hiện loài người và đời sống bầy người nguyên thủy
Tranh 1: Tranh biếm họa về cuộc tranh cãi nguồn gốc ra đời của loài người.
Bài 4:
Các quốc gia cổ đại phương Tây - Hy Lạp và Rô Ma
Mục 3:Văn hóa cổ đại Hy lạp và Rô Ma.
Tranh 2: Tranh biếm họa về Asimet tìm ra nguyên lí đòn bẩy
Bài 5:
Trung Quốc thời phong kiến
Mục 1:Trung Quốc thời Tần, Hán
Tranh 3: Tranh biếm họa về Tần Thủy Hoàng
Bài 10:
Thời kì hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Tây Âu.
Mục 2: Xã hội phong kiến Tây Âu.
Tranh 4: Tranh biếm họa về mối quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô.
Bài 29: Cách mạng tư sản Hà Lan và cách mạng tư sản Anh
Mục 2: Cách mạng tư sản Anh
Tranh 5: Tranh biếm họa về phong trào rào đất cướp ruộng
 Bài 30:
Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.
 Mục 1: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mĩ. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh
Tranh 6: Tranh biếm họa về quá trình di dân của cư dân Châu Âu sang Bắc Mĩ.
Bài 31:
Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
Mục I: Nước Pháp trước cách mạng.
Mục 1: Tình hình kinh tế xã hội
Tranh 7: Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng.
Tranh 8: Tranh biếm họa về tính chuyên chế của vua Pháp thế kỉ XVIII
Tranh biếm họa về tính hai mặt của vua Lu-i XVI
Mục 3: Nền chuyên chính Giacôbanh - đỉnh cao của cách mạng.
Tranh 9: Tranh biếm họa về việc phái Giacôbanh nắm thế chủ động.
Tranh 10: Tranh biếm họa về thời kì khủng bố dưới thời Rô-be-spie.
Bài 33:
Hoàn thành cách mạng tư sản ở châu Âu và Mĩ giữa thế kỉ XIX
Mục 1: Cuộc đấu tranh thống nhất Đức.
Tranh 11: Tranh biếm họa về Bi-xmac thống nhất các công quốc Đức.
Bài 35:
Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ và sự bành trướng thuộc địa.
Mục I: Các nước Anh và Pháp cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
1.Nước Anh.
Tranh 12: Tranh biếm họa về quyền lực của đế quốc Anh – Đế quốc mặt trời không bao giờ lặn.
Mục II. Các nước Đức và Mĩ cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
Mục 2: Nước Mĩ
Tranh 13. Tranh biếm họa về các tổ chức độc quyền ở Mĩ
 Bài 36:
Sự hình thành và phát triển của phong trào công nhân.
Mục 1: Sự ra đời và tình cảnh của giai cấp vô sản công nghiệp. Những cuộc đấu tranh đầu tiên.
Tranh 14: Tranh biếm họa về tình cảnh người công nhân.
Bài 38:
Quốc tế thứ nhất và công xã Paris.
Mục II: Công xã Paris
Mục 1: Cuộc cách mạng 18-3-1873 và sự hình thành công xã.
Tranh 15: Tranh biếm họa về cuộc đấu tranh của nhân dân ngày 18-3-1873.
Mục 2: Công xã paris - Nhà nước kiểu mới
Tranh 16: Tranh biếm họa về cuộc đàn áp công xã Paris.
2.3.4. Một số biện pháp sử dụng tranh biếm họa trong dạy học lịch sử thế giới lớp 10 - THPT 
2.3.4.1. Sử dụng tranh biếm họa trong việc tạo biểu tượng về một nhân vật lịch sử
Đối với những bức tranh biếm họa về nhân vật lịch sử, Giáo viêncần sử dụng vào việc giảng dạy nhằm giúp học sinh có kiến thức về các nhân vật lịch sử quan trọng có ảnh hưởng tới sự phát triển của lịch sử nhân loại. Trong giảng dạy, việc sử dụng tranh ảnh để tạo biểu tượng về nhân vật lịch sử sẽ đạt được hiệu quả cao. Trong các loại tranh ảnh, thể loại tranh biếm họa về nhân vật lịch sử còn chưa phổ biến, nhưng nếu giáo viên có thời gian đầu tư tìm hiểu và khai thác thì việc sử dụng tranh biếm họa để tạo biểu tượng nhân vật lịch sử sẽ khiến học sinh rất thích thú. Nếu như tranh chân dung thực tế phản ánh rõ hình dáng, diện mạo nhân vật lịch sử thì tranh biếm họa lại có chút khác biệt. Tranh biếm họa có thể sử dụng các hình ảnh ẩn dụ để diễn tả nhân vật, thông qua hình ảnh ẩn dụ đó để làm nổi bật tính cách, phẩm chất và cá tính riêng của nhân vật. Khi tạo biểu tượng về nhân vật, giáo viên cần khái quát ngắn gọn tiểu sử của nhân vật, tính cách nổi bật và những hoạt động gắn liền với nhân vật. Bên cạnh đó Giáo viêncần phân tích tranh để học sinh thấy được mối liên hệ giữa tranh biếm họa với nhân vật lịch sử được giới thiệu. 
Giáo viên muốn sử dụng tranh biếm họa vào việc tạo biểu tượng nhân vật lịch sử cần phải cần lựa chọn thời gian sử dụng phù hợp với nội dung và thời lượng của bài giảng, của tiết học, phù hợp với mục tiêu giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Giáo viêncần phân tích, giải thích được nội dung bức tranh biếm họa đề cập đến là gì và hướng dẫn học sinh không những tìm hiểu được vai trò mà còn có thể tự rút ra nhận xét về nhân vật lịch sử đó.
Chúng ta đều nhận thức rằng con người chính là chủ thể, là người sáng tạo và làm nên lịch sử, con người là nhân vật trung tâm của nhân loại. Lịch sử của thế giới tồn tại đến ngày nay không thể không nhắc đến vai trò của những cá nhân. C.Mác đã khẳng định “Mỗi thời đại xã hội đều cần có những con người vĩ đại”. Vì vậy, khi giảng dạy lịch sử, việc sử dụng tranh biếm họa để tạo biểu tượng nhân vật lịch sử là rất quan trọng. Giáo viên cần thiết phải khai thác các nhân vật lịch sử, cố gắng khắc sâu hình ảnh của nhân vật lịch sử vào trong tâm trí của học sinh bằng những phương pháp của riêng mình. Việc cho học sinh quan sát tranh biếm họa về nhân vật lịch sử cần có sự kết hợp một số phương pháp khác thì việc khai thác mới đạt hiệu qua cao. Muốn học sinh nhận thức tốt về một nhân vật lịch sử nào đó, giáo viên không thể chỉ treo tranh lên và yêu cầu học sinh nhận xét, mà cần phải phân tích bức tranh, kết hợp thuyết trình miêu tả về nhân vật lịch sử để học sinh có cái nhìn toàn diện về nhân vật lịch sử, hiểu được nội dung bức tranh biếm họa diễn tả là gì.
Trong nội dung phần lịch sử thế giới lớp 10 THPT có nhiều bức tranh biếm họa có thể sử dụng để tạo biểu tượng về nhân vật lịch sử. Tuy nhiên, Giáo viêncần phải có sự lựa chọn kĩ càng trước khi sử dụng bởi lẽ nhiều bức tranh có tính châm biếm mỉa mai quá độ dễ làm học sinh hiểu sai về nhân vật lịch sử. Để nhân vật lịch sử hiện ra chân thực đằng sau các bức tranh biếm họa, giáo viên cần có sự lựa chọn phù hợp.
Một số bức tranh có thể sử dụng trong dạy học lịch sử thế giới lớp 10 THPT:
Bức tranh 1: Tranh biếm họa về Tần Thủy Hoàng
Phân tích tranh: Nhìn vào bức tranh chúng ta thấy hình ảnh của vua Tần Thủy Hoàng và một con rồng khổng lồ.
Hình ảnh của vua: Khuôn mặt trông hơi dữ tợn và tư thế đứng rất nghiêm nghị, trên người treo một thanh gươm. Quan sát Tần Thủy Hoàng toát lên khí chất của người hùng mạnh, hung bạo.
Hình ảnh con rồng: Rồng là biểu tượng cho sức mạnh của bậc quân vương, là loài vật cao quý. Con rồng trong bức tranh được coi là hình ảnh của Tần Thủy Hoàng. Con rồng có kích thước rất lớn, trông rất hung giữ và có màu đỏ. Nhìn và quan sát, chúng ta có thể thấy tính cách của Tần Thủy Hoàng là một người dữ tợn và tàn ác. Màu đỏ của con rồng là hình ảnh ẩn dụ, nó hàm ý đến sự tàn ác của ông vua này. Màu đỏ có thể hiểu là máu của những người dân bị Tần Thủy Hoàng sát hại.
Nội dung khai thác: Bức tranh trên nói về nhân vật Tần Thủy Hoàng. Tần Thủy Hoàng (259TCN-210 TCN) là vị vua sáng lập ra nhà Tần và cũng là người có công lớn trong việc tiêu diệt các nước khác, thống nhất Trung Quốc. Sau khi thống nhất đất nước, ông đã tiến hành nhiều cuộc cải cách quan trọng về kinh tế và chính trị, xây dựng một bộ máy quân chủ chuyên chế toàn diện. Ông đã tiến hành xây dựng hàng loạt công trình kiến trúc đồ sộ như Vạn lý trường thành, khu lăng mộ bằng đất nung...
Tuy có công rất lớn đối với đất nước nhưng Tấn Thủy Hoàng được mệnh danh là một vị hoàng đế tàn độc. Suốt chiều dài lịch sử cai trị của Tần Thủy Hoàng chính sách độc tôn duy trì chính là sự tàn bạo, đa nghi, xem mạng người như cỏ rác. Tần Thủy Hoàng cai trị một cách độc tài, không chú trọng đến nhân đức, ân nghĩa, trong một thời gian dài không tha tội cho ai, không để ý đến giáo hóa hoặc tuyên truyền cho dân thấu hiểu.
Vốn nghĩ mình là con trời nên Tần Thủy Hoàng luôn thể hiện tính tình gàn dở tự đắc, muốn gì được ấy, tự cho rằng từ xưa đến nay không ai bằng mình. Một trong những quyết định của Tần Thủy Hoàng khiến nhiều văn sĩ đầu rơi máu đổ là chính sách đốt kinh thi, kinh thư, sách vở trong vòng 30 ngày, truy lùng các học sĩ.
	Ông từng ra lệnh chôn sống 460 người ở Hàm Dương vì không cùng quan điểm chính trị. Ngoài ra, một trong những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử là Lã Bất Vi (người được cho là cha ruột của Tần Thủy Hoàng) đã bị chính vị hôn quân này giết chết.
Vì muốn trường sinh bất tử, vị vua này còn sai biết bao người đi tìm thuốc tiên, thần dược. Tần Thủy Hoàng có lẽ là vị vua duy nhất sợ cái chết đến mức điên dại. Quá trình này đã khiến biết bao người dân vô tội bị chết để thỏa mãn cho sở thích quái đản của vị vua này. Lúc còn sống, ông cho xây lăng mộ gồm 3 tầng, trên cùng là ngoại cung, tiếp theo là nội cung và sau cùng là tẩm cung, nằm ở phía Bắc núi Ly Sơn, thuộc địa phận tỉnh Thiểm Tây. Rất nhiều binh sĩ, thợ thuyền được điều động đến để xây lăng mộ cho vị hoàng đế này. Dã man hơn, sau khi thợ chôn cất châu báu, để trá