SKKN Một số giải pháp chỉ đạo giáo viên dạy học sinh lớp 5 giải toán, đề nâng cao chất lượng đại trà

Mở đầu
Lí do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết: sự nghiệp giáo dục có một vị trí quan trọng trong 
sự phát triển đất nước. Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài [2]. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó có nhà trường làm nòng cốt, có vai trò quyết định chất lượng giáo dục.
 Trong hệ thống giáo dục Quốc dân, cấp Tiểu học được coi là cấp học nền tảng trong việc hình thành nhân cách và tri thức cho học sinh. Dạy học toán học trong trường Tiểu học nói chung, dạy học giải toán lớp 5 nói riêng có vai trò rất quan trọng.
 Môn Toán ở tiểu học bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hóa, khái quát hóa, tư duy hóa, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập, phát triển hợp lí khả năng suy luận và diễn đạt đúng bằng lời. 
 Trên cơ sở cung cấp những tri thức ban đầu về số học, số tự nhiên, đại lượng cơ bàn giải toán có lời văn, có ứng dụng thiết thực trong đời sống. Giải toán là một hoạt động trí tuệ khó khăn và phức tạp. Hình thành kĩ năng giải toán khó hơn nhiều so với kĩ năng tính và bài toán là sự kết hợp đa dạng nhiều khái niệm, quan hệ toán học. Giải toán không chỉ là nhớ mẫu để rồi áp dụng mà đòi hỏi nắm chắc khái niệm, quan hệ, quan hệ toán học, nắm chắc ý nghĩa của phép tính đòi hỏi khả năng tư duy độc lập của học sinh. Giúp học sinh từng bước phát triển năng lực tư duy độc lập của học sinh. Giúp học sinh từng bước phát triển năng lực tư duy rèn luyện phương pháp và kĩ năng suy luận, tập dượt khả năng quan sát, phỏng đoán , tìm tòi, rèn luyện cho học sinh những đặc tính phong cách của người lao động như: cẩn thận, chu đáo, cụ thể. Hướng dẫn và giúp học sinh giải toán có lời văn nhằm giúp các em phát triển tư duy trí tuệ, tư duy phân tích và tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, rèn luyện tốt phương pháp suy luận logic. Bên cạnh đó đây là dạng toán rất gần gũi với đời sống thực tế. Do vậy, việc giảng dạy toán có lời văn một cách hiệu quả giúp các em trở thành những con người linh hoạt, sáng tạo, làm chủ trong mọi lĩnh vực và trong cuộc sống thực tế hàng ngày.
Việc dạy học giải toán ở tiểu học nhằm giúp học sinh biết cách vận dụng những kiến thức về toán được rèn luyện kỹ năng thực hành với những yêu cầu thể hiện một cách đa dạng, phong phú. Nhờ việc dạy học giải toán mà học sinh có điều kiện rèn luyện và phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phẩm chất cần thiết của người lao động mới.
Thực trạng của học sinh tiểu học nói chung và của trường tôi nói riêng, chất lượng thực hành giải toán chưa cao. Đặc biệt là giải các bài toán hợp ở lớp 5, kỹ năng diễn đạt của các em rất lúng túng. Khi thực hành giải toán, các em thường chỉ dựa vào các dữ kiện của bài toán chứ không hiểu được mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm. Vì vậy kỹ năng ghi nhớ, phân biệt các dang toán bị hạn chế.
Về giáo viên, hiện nay trong mỗi nhà trường vẫn còn tồn tại như: năng lực đội ngũ không đồng đều, chưa đáp ứng kịp với mục tiêu giáo dục. Trong qúa trình giảng dạy giáo viên chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo, tích cực của học sinh, còn yêu cầu học sinh ghi nhớ một cách máy móc, dập khuôn.
Là Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn của nhà trường, tôi luôn suy nghĩ tìm tòi những cách đi, làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy và học ở đơn vị mình nên tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp chỉ đạo giáo viên dạy học sinh lớp 5 giải toán, đề nâng cao chất lượng đại trà”
Mục đích nghiên cứu.
 - Tìm hiểu nội dung, chương trình và những phương pháp đúng để giảng dạy toán có lời văn.
	- Tìm hiểu những kĩ năng cơ bản cần trang bị để phục vụ việc giải toán có lời văn cho học sinh lớp 5.
	- Khảo sát và hướng dẫn giải cụ thể một số bài toán, một số dạng toán có lời văn ở lớp 5, từ đó đúc rút kinh nghiệm, đề xuất một số ý kiến góp phần nâng cao chất lượng dạy học và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu giải toán. 
Đối tượng nghiên cứu.
Các giải pháp chỉ đạo giáo viên dạy giải toán đề nâng cao chất lượng 
đại trà cho học sinh lớp 5.
Học sinh lớp 5 Trường tiểu học Quảng Lợi.
Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp trực quan
Phương pháp thực hành luyện tập
Phương pháp gợi mở, vấn đáp
Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế.
 2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
Cơ sở lí luận.
	 Trong thế giới hiện đại hầu hết các quốc gia đều nhận thức được vai trò quyết định của giáo dục trong phát triển kinh tế và ổn định.
 Nhìn một cách tổng thể, giáo dục có vai trò hình thành nhân cách con người và đào tạo nhân lực cho phát triển kinh tế xã hội. Việt Nam đang bước vào giai đoạn công nghiệp hóa – hiện đại hóa và mục tiêu đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp phát triển [5] . Nhân tố quyết định thắng lợi công cuộc công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là con người. Vì vậy cần phải chuẩn bị cho con người Việt Nam những phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có năng lực tư duy, phân tích, tổng hợp, biết hợp tác và giao tiếp hiệu quảNhững phẩm chất và năng lực trên là mục tiêu của giáo dục và đào tạo mà trước hết là giáo dục tiểu học.
 Dạy học môn toán ở trường phổ thông là một khâu quan trọng của quá trình dạy học. Trong các môn khoa học và kĩ thuật, toán học giữ một vị trí nổi bật. Nó có tác dụng lớn với đối với kĩ thuật, sản xuất và chiến đấu. “Nó là một môn thể thao của trí tuệ , giúp chúng ta nhiều trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp học tập và phương pháp giải quyết các vấn đề, giúp chúng ta rèn luyện trí tuệ thông minh sáng tạo. Nó còn giúp chúng ta rèn luyện nhiều đức tính quý báu khác như: cần cù, nhẫn nại, tự lực cánh sinh, ý chí vượt khó, yêu thích chính xác, ham chuộng chân lí.” [3]
 Giải toán là một thành phần quan trọng trong chương trình giảng dạy môn toán ở bậc tiểu học. Nội dung của việc giải toán gắn chặt một cách hữu cơ với nội dung của số học và số học tự nhiên, các số thập phân, các đại lượng cơ bản và các yếu tố đại số , hình học có trong chương trình.
	Vì vậy, việc giải toán có lời văn có một vị trí quan trọng thể hiện ở các điểm sau: 
Các khái niệm và các qui tắc về toán trong sách giáo khoa, nói chung đều được giảng dạy thông qua việc giải toán. Việc giải toán giúp học sinh củng cố vận dụng các kiến thức, rèn luyện các kĩ năng tính toán. đồng thời qua việc giải toán của học sinh mà giáo viên có thể dễ dàng phát hiện ra những ưu điểm hoặc thiếu sót của các em về kiến thức, kĩ năng và tư duy để giúp các em phát huy và khắc phục.
Việc kết hợp học và hành, kết hợp giảng dạy với đời sống được thực hiện thông qua việc cho học sinh giải toán, các bài toán liên hệ với cuộc sống một cách thích hợp giúp học sinh hình thành và rèn luyện những kĩ năng thực hành càn thiết trong đời sống hằng ngày giúp các em biết vận dụng những kĩ năng đó trong cuộc sống.
Việc giải toán góp phần quan trong việc xây dựng cho học sinh những cơ sở ban đầu của lòng yêu nước, tinh thần quốc tế vô sản, thế giới quan duy vật biện chứng: Việc giải toán với những đề tài thích hợp, có thể giới thiệu cho các em những thành tựu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta và các nước bè bạn, trong công cuộc bảo vệ hoà bình của nhân dân thế giới, góp phần giáo dục các em bảo vệ môi trường, phát triển dân số có kế hoạch...Việc giải toán có thể giúp các em thấy được nhiều khái niệm toán học. Ví dụ: các số, các phép tính, các đại lượng... đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được các mối quan hệ biện chứng giữa các dữ kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm...
Việc giải toán góp phần quan trọng vào rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính tốt của con người lao động mới. Khi giải một bài toán, tư duy của học sinh phải hoạt động một cách tích cực vì các em cần phân biệt cái gì dã cho và cái gì cần tìm, thiết lập mối quan hệ giữa các giữ kiện của bài toán giữa cái đã cho và cái phải tìm. Suy luận, nêu lên những phán đoán, rút ra những kết luận thực hiện phép tính cần thiết để giải quyết các vấn đề đặt ra...Hoạt động trí tuệ có trong trong việc giải toán góp phần giáo dục cho các em ý trí vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, chu đáo, làm việc có hiệu quả, có kế hoạch, thói quen xem xét có căn cứ, có thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm, có óc độc lập, suy nghĩ sáng tạo, tự tìm ra những lời giải mới hay và ngắn gọn...
	* Nội dung chương trình toán lớp 5:[1]
	1. Ôn tập về số tự nhiên.
	2. Ôn tập về các phép tính số tự nhiên.
	3. Ôn tập dấu hiệu chia hết cho 2.3.5.9.
	4. Phân số ôn tập, bổ sung.
	5. Ôn tập các phép tính về phân số.
	6. Số thập phân.
	7. Các phép tính về số thập phân.
	8. Hình học - chu vi, diện tích, thể tích của một hình.
	9. Số đo thời gian - Toán chuyển động đều.
 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
 Qua nhiều năm làm quản lí, điều hành hoạt động chuyên môn chung, đặc biệt khối lớp 5, tôi đã tích cực nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa, dự giờ về dạy học toán có lời văn ở lớp 5 nhận thấy như sau:
 Môn Toán là môn học khó, học sinh dễ chán. Trình độ nhận thức học sinh không đồng đều. Một số học sinh còn chậm, nhút nhát, kĩ năng tóm tắt bài toán còn hạn chế, chưa có thói quen đọc và tìm hiểu kĩ bài toán dẫn tới thường nhầm lẫn giữa các dạng toán, lựa chọn phép tính còn sai, chưa bám sát vào yêu cầu bài toán để tìm lời giải thích hợp các phép tính (hàng ngang) và kĩ năng thực hành diễn đạt bằng lời còn hạn chế. Một số em tiếp thu một cách thụ động , ghi nhớ máy móc nên còn chóng quên các dạng bài toán hợp vì thế dẫn đến học sinh còn nhiều hạn chế trong học tập, đặc biệt là giải toán có lời văn.
 Vì vậy qua kiểm tra định kì giữa học kì I (năm học 2018 – 2019) vào thời điểm tháng 11/2018, chất lượng về giải toán có lời văn ở lớp 5 đạt như sau:
Lớp
Tổng số HS
Số HS làm bài tốt
Số học sinh làm bài còn sai về lời giải 
Số học sinh làm bài còn sai về phép tính
Số HS chưa làm được bài
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
5A
31
17
54.9
7
22.6
3
9.7
4
22.5
5B
32
18
56.25
6
18.75
4
12.5
4
12.5
5C
31
16
51.6
7
22.6
5
16.1
3
9.7
Tổng
94
51
54.3
20
21.3
12
12.7
11
11.7
 Qua kết khảo sát cho thấy: kĩ năng giải toán có lời văn của các em còn rất nhiều hạn chế. Chính vì thực trạng này đặt ra cho người quản lí phải làm gì để giúp học sinh lớp 5 nâng cao chất lượng dạy – học môn toán theo các yêu cầu cần đat về kiến thức kĩ năng cơ bản.
 * Nguyên nhân của thực trạng trên:
 Ngay từ đầu cấp, các em đã gặp dạng toán này nhưng hầu hết lí do giáo viên vẽ tóm tắt sơ đồ lên bảng và hướng dẫn học sinh giải toán mà không yêu cầu học sinh tự vẽ, đến cuối lớp 3 học sinh được làm quen với việc vẽ sơ đồ đoạn thẳng để tóm tắt bài toán nhưng chỉ ở mức độ đơn giản và đến lớp 4,5 thì bài toán phức tạp và đa dạng hơn. Nhất là lớp 5 nếu giáo viên không quan tâm hướng dẫn để học sinh tự tóm tắt đề thì các em rất khó hình dung ra:
 + Bài toán cho biết gì? 
 + Bài toán hỏi gì? 
 + Cách giải ra sao? 
 Dẫn đến học sinh giải toán còn sai. Mặt khác, tư duy của các em còn hạn chế do đó các em chưa biết phân tích bài toán để thiết lập mối quan hệ phụ thuộc giữa các đơn vị và các em chưa hiểu hết về câu, từ, các thuật ngữ trong toán học dẫn đến các em không thiết lập được sơ đồ biểu thị bài toán.
 Tuy đa số giáo viên lớp 5 đều tâm huyết với nghề, luôn tìm tòi, học hỏi để nâng cao tay nghề, song vẫn có giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc giảng dạy mạch kiến thức này, sự đầu tư về thời gian để nghiên cứu và tìm hiểu sách giáo khoa, sách tham khảo cũng như việc vận dụng phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm giáo viên còn lúng túng chưa để học sinh tự phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề. Vì vậy hiệu quả giờ dạy trên lớp chưa cao.
 Với thực trạng trên, việc dạy – học giải toán có lời văn ở trường chúng tôi được cần đặt ra vấn đề giáo viên cùng nghiên cứu và trao đổi về phương pháp dạy học để đạt hiệu quả cao nhất. Chính vì thế là người quản lí tôi đã mạnh dạn đưa ra một số nội dung và biện pháp chỉ đạo về dạy - học giải toán có lời văn ở lớp 5. 
Các giải pháp chỉ đạo giáo viên dạy học sinh lớp 5 giải toán để 
nâng cao chất lượng .
 * Giải pháp 1: Lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp
 a, Phương pháp trực quan:
 Đây là phương pháp cần thiết trong dạy học toán bởi nhận thức của trẻ 6 – 11 tuổi còn mang tính cụ thể, gắn với hình tượng cụ thể, trong khi đó kiến thức về môn toán có tính trừu tượng và khái quát cao. Sử dụng phương pháp này giúp học sinh có chỗ dựa cho hoạt động tư duy, bổ sung vốn hiểu biết, phát triển tư duy trừu tượng cho học sinh.
 Vì vậy khi dạy giải toán giáo viên cần cho học sinh quan sát mô hình, hình vẽ, sau đó lập tóm tắt bài toán để chọn phép tính phù hợp.
Ví dụ 1: Thùng to có 26 lít dầu, thùng bé có 18 lít dầu. Dầu được chứa vào các chai như nhau, mỗi chai có 0,8 lít. Hỏi có tất cả bao nhiêu chai dầu? [1]
Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện bài toán trên bằng cách minh hoạ bằng tóm tắt đề toán.
+Tóm tắt bài toán : Theo những câu trả lời của học sinh, giáo viên hướng dẫn học sinh tóm tắt như sau:
Thùng to: 26 l
Thùng bé:18 l
Có :...... chai dầu?
Tóm tắt trên chính là chỗ dựa cho học sinh tự tìm ra lời và phép tính tương ứng.
 b, Phương pháp thực hành luyện tập:
 Sử dụng phương pháp này để thực hành luyện tập kiến thức, kĩ năng giải toán từ đơn giản đến phức tạp (chủ yếu các tiết luyện tập). Trong quá trình học sinh luyện tập, giáo viên có thể phối hợp nhiều phương pháp như: gợi mở, vấn đáp và giảng giải minh họa. Ở phương pháp này giáo viên cần kết hợp các hình thức tổ chức dạy học linh hoạt theo nhóm, cá nhân, cần sử dụng các kĩ thuật dạy học thích hợp như: khăn trải bàn, tia chớp,.
 c, Phương pháp gợi mở - vấn đáp:
 Đây là phương pháp cần thiết và thích hợp với học sinh Tiểu học, rèn cho học sinh cách suy nghĩ, cách diễn đạt bằng lời tạo niềm tin và khả năng học tập của từng học sinh.
 Trong quá trình dạy học, giáo viên thường đặt nhiều câu hỏi cho học sinh. Đó là những câu hỏi mà giáo viên không phải để biết mà là để thực hiện việc dạy học của mình. Mục đích của việc đặt câu hỏi này là gây hứng thú, gợi trí tò mò khoa học của học sinh để tóm tắt những điểm chính hoặc để đánh giá sự tiến bộ của học sinh . Vì vậy, mặc dù hàng ngày giáo viên đặt ra không biết bao nhiêu câu hỏi nhưng không phải ai cũng nắm được kỹ thuật và có nghệ thuật đặt câu hỏi. Người giáo viên có năng lực tổ chức, điều khiển quá trình học tập của học sinh trong suốt cả một tiết học bao giờ cũng đưa ra những câu hỏi liên quan đến nội dung bài học với nhiều loại câu hỏi khác nhau. Vì vậy, tôi đã chỉ đạo giáo viên đưa ra những câu hỏi về hiện tượng, sự kiện , câu hỏi đòi hỏi sự nhớ lại, đòi hỏi mức độ nhận thức cao hơn; giải quyết vấn đề có tính chất toán học  và biết cách sắp xếp chúng theo thứ tự từ dễ đến khó. Sử dụng câu hỏi trong dạy học toán được vận dụng linh hoạt vào từng phần của bài học cụ thể và phải phù hợp với nội dung kiến thức môn toán trong bài học đó. 
 Những mức độ khác nhau như
 Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh giải bài toán: 
 Một hình chữ nhật có chiều rộng 16,34m, chiều dài hơn chiều rộng 8,32m . Tính chu vi và diện tích hình chữ nhật đó. [1]
 Tôi yêu cầu dùng hệ thống câu hỏi như sau:
 * Câu hỏi tìm dữ kiện:
 + Bài toán cho ta biết gì?
 + Bài toán yêu cầu ta phải làm gì?
 * Câu hỏi đòi hỏi sự nhớ lại:
 + Chiều dài bằng chiều rộng cho em hiểu gì?
 * Câu hỏi đòi hỏi suy luận:
 + Chiều dài hơn chiều rộng 8,32 m có nghĩa gì?
 * Câu hỏi yêu cầu vận dụng kiến thức đã học :
 + Tìm chiều dài hình chữ nhật vận dụng dạng toán nào?
 + Tìm chiều dài theo cách tìm số lớn hay tìm số bé?
 Khi đặt câu hỏi tôi đã chỉ đạo giáo viên thực hiện khuyến khích học sinh trả lời và dành thời gian cho học sinh thảo luận. Những câu hỏi tôi đặt ra cho học sinh là những câu hỏi có nội dung rõ ràng, dễ hiểu, chính xác, phù hợp với trình độ học sinh, liên quan đến nội dung bài học. 
 Điều cần chú ý khi nhận xét câu trả lời của học sinh, tôi đã chỉ đạo giáo viên không nhận xét những câu trả lời của học sinh phát biểu một cách rõ ràng những câu trả lời đúng để tất cả học sinh đều biết. Có thể xác nhận bằng điệu bộ, cử chỉ mà không cần dùng ngôn ngữ nói. Khi học sinh trả lời chưa đúng, cần uốn nắn chỗ sai một cách cặn kẽ hoặc hướng dẫn học sinh tìm ra chỗ chưa đúng. Khi học sinh trả lời đúng giáo viên không nên gọi nhiều học sinh khác nhận xét câu trả lời của bạn mà chỉ cần hỏi: “ Em có ý kiến gì khác với câu trả lời của bạn?”. Những học sinh trả lời mới đúng lời giải hoặc phép tính giáo viên cần nhận xét theo hướng tích cực để khuyến khích động viên học sinh.
 c, Phương pháp giảng giải – minh họa:
 Đây là phương pháp hổ trợ giúp học sinh rõ hơn yêu cầu nhưng hạn chế sử dụng mà khi cần giảng giải minh họa thì giáo viên nói gọn rõ kết hợp với gợi mở, vấn đáp. Kết hợp giảng giải với hoạt động thực hành của học sinh như: Hình vẽ, mô hình, vật thậtđể học sinh phối hợp nghe, nhìn và làm
 d, Phương pháp sử dụng sơ đồ đoạn thẳng. 
 Đây là phương pháp được sử dụng nhiều ở giải toán có lời văn lớp 5, đặc biệt là dạng toán tìm hai số khi biết tổng và hiệu và tỉ số của hai số; toán chuyển động. 
 Giáo viên dùng sơ đồ đoạn thẳng để biểu diễn các đại lượng đã cho trong bài và mối quan hệ phụ thuộc giữa các đại lượng bằng sơ đồ đoạn thẳng. Khi dùng phương pháp này giáo viên cần chọn độ dài đoạn thẳng một cách thích hợp để dễ dàng thấy mối liên hệ phụ thuộc giữa các đại lượng tạo ra hình ảnh cụ thể giúp học sinh có định hướng giải. Khi sử dụng phương pháp này thì giáo viên nên rèn cho học sinh những kĩ năng vẽ sơ đồ đoạn thẳng chính xác theo các thao tác sau:
 - Hãy vẽ thử bằng bút chì ra giấy nháp đoạn thẳng biểu thị từng đại lượng số lớn, số bé trên mỗi đoạn thẳng, thử chia thành các phần đề nhau theo đúng tỉ số của bài toán đã cho
 - Quan sát lại các phần đoạn thẳng đã vẽ xem dài bằng nhau hay chưa? Đã biểu thị hết các phần của số lớn, số bé chưa? Điều chỉnh độ dài của mỗi đoạn để vẽ đủ số phần các phần đều bằng nhau và dễ nhìn.
 - Vẽ vào vở hoặc giấy nháp bằng bút mực theo sơ đồ đã điều chỉnh, biểu thị hết dữ kiện đã cho trên sơ đồ, yếu tố đã cho; yếu tố phải tìm ghi dấu ? , đặc biệt là đơn vị của các đại lượng.
 Trong các phương pháp trên thì tôi đã chỉ đạo giáo viên trong quá trình giảng dạy cần lựa chọn phương pháp phù hợp để học sinh hiểu bài và tùy dạng toán để vận dụng thích hợp những hai phương pháp được sử dụng nhiều đó là: Phương pháp gợi mở - vấn đáp, phương pháp sơ đồ đoạn thẳng. 
 Qua chỉ đạo giáo viên giảng dạy tôi thấy sử dụng nhiều hai phương pháp trên học sinh dễ hiểu bài nắm được cách giải các bài toán dễ dàng hơn
 Giải pháp 2: Hướng dẫn củng cố các bước giải.
 Đây là việc làm thường xuyên đối với giáo viên và học sinh để học sinh định hướng được cách tìm kết quả của bài toán chính vì thế mà khi giải toán, tôi đã chỉ đạo giáo viên phải thường xuyên nhắc nhở HS phải thực hiện các bước giải để xác định được yêu cầu để rồi tóm tắt được bài toán và tìm cách giải đúng.
 Quy trình giải toán có lời văn giáo viên cần nắm bắt các bước sau:
 - Nghiên cứu kỹ đầu bài: Trước hết cần đọc cẩn thận đề toán, suy nghĩ về ý nghĩa đề bài, nội dung đề toán, đặc biệt chú ý đến câu hỏi đề toán. Chớ vội tính toán khi chưa đọc kĩ đề toán.
 - Thiết lập mối quan hệ giữa các số đo đã cho và diễn đạt nội dung bài toán bằng ngôn ngữ hoặc tóm tắt điều kiện bài toán, hoặc minh họa bằng sơ đồ hình vẽ. Đây là bước giải mà tùy thuộc vào dạng toán để tóm tắt bài toán đã cho một cách dễ hiểu để nhận ra dạng toán để tìm cách giải.
 - Lập kế hoach giải toán: Học sinh phairn suy nghĩ xem để trả lời câu hỏi của bài toán phải thực hiện phép tính gì? Suy nghĩ xem từ số đã cho và điều kiện của bài toán có thể biết gì, có thể làm tính gì, phép tính đó có thể giúp trả lời câu hỏi của bài toán không? Trên các cơ sở đó, suy nghĩ để thiết lập trình tự bài toán.
 - Thực hiện bài toán theo trình tự đã thiết lập để tìm đáp án:
 Mỗi khi thực hiện phép tính cần kiểm tra đã tính đúng chưa? Phép tính được thực hiện có dựa trên cơ sở đúng đắn không?...
 Giải xong bài toán khi cần thiết , cần thử xem đáp số tìm được có trả lời đúng câu hỏ