SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý khai thác sử dụng phòng học bộ môn ở trường THPT Nguyễn Viết Xuân trong giai đoạn hiện nay

 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ
Bộ GD & ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo
CSVC Cơ sở vật chất
CNTT Công nghệ thông tin
GV Giáo viên
HS Học sinh
NVTB Nhân viên thiết bị
PPDH Phương pháp dạy học
PHBM Phòng học bộ môn
PGD & ĐT Phòng Giáo dục và Đào tạo.
QLGD Quản lý giáo dục
QTDH Quá trình dạy học
TBDH Thiết bị dạy học
THPT Trung học phổ thông.
TKB Thời khóa biểu.
UBND Ủy ban nhân dân
 i học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho HS phương pháp tự học, 
khả năng hợp tác; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến 
tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho HS”.
 Trong thời điểm hiện tại, nền kinh tế Việt Nam đã phát triển, điều kiện về 
CSVC và thiết bị dạy học (TBDH) trong nhà trường được đầu tư đáng kể, có thể cho 
phép triển khai tổ chức các hình thức dạy học mang tính chuyên sâu nhằm phát huy tối 
đa tính tích cực của HS. Vì thế cần khai thác hiệu quả phương pháp thí nghiệm và 
phương pháp thực hành được sử dụng ở các môn học với sự hỗ trợ của TBDH. 
Dạy học theo phòng học bộ môn (PHBM) là một xu hướng tất yếu của quá trình hiện 
đại hoá giáo dục phải được đặt ra ngay từ bậc THPT. Xây dựng PHBM ở các trường 
học là ý tưởng mang tầm chiến lược trong chủ trương đổi mới phương pháp dạy học 
( PPDH), giúp HS sớm làm quen với môi trường khoa học, có những kiến thức thực 
tiễn và giúp công việc giảng dạy của giáo viên (GV) tiện lợi hơn và coi đó như là một 
trong những mục tiêu chiến lược tạo nên thành công trong phong trào “Xây dựng 
trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
 Hiện nay, tại các trường phổ thông trong cả nước đã tiến hành đầu tư xây dựng 
và đưa vào sử dụng PHBM theo Quyết định số 32/2004/ QĐ-Bộ GD & ĐT ban hành 
quy chế công nhận PHBM trường Trung học đạt chuẩn Quốc gia. Quyết định này tiếp 
tục được điều chỉnh tại Quyết định 37/2008/QĐ-BGD&ĐT về PHBM (Gọi là Quyết 
định 37) thay thế cho Quyết định 32/2004 . Theo quy định, các PHBM không chỉ đáp 
ứng được các điều kiện đạt chuẩn về CSVC mà còn cần đáp ứng các yêu cầu đổi mới 
phương pháp dạy học hiện nay; Yêu cầu mỗi nhà trường cần thực hiện tốt hoạt động 
dạy và học tại PHBM, việc sử dụng và bảo quản PHBM phải đạt hiệu quả.
 Đề án “Đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục - Đào tạo đáp ứng yêu cầu công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ 
nghĩa và hội nhập quốc tê” của Bộ GD&ĐT vừa được Hội nghị Trung ương 8 khóa XI 
thông qua. Đề án đã đề ra 9 nhiệm vụ, giải pháp mấu chốt trong đó chú trọng tới nhiệm 
vụ chuyển từ giáo dục chủ yếu chú trọng trang bị kiến thức (nâng cao dân trí) sang tập 
trung phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học (năng lực công dân). Khâu 
đột phá được xác định là khâu kiểm tra, thi, đánh giá chất lượng giáo dục. Vì vậy quản 
lý khai thác hiệu quả PHBM sẽ góp phần quan trọng đáp ứng mục tiêu để giáo dục 
Việt Nam đến năm 2030 đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.
 2 3. Phạm vi nghiên cứu
 Tác giả tập trung nghiên cứu phân tích thực tiễn công tác quản lý khai thác sử 
dụng PHBM ở trường THPT Nguyễn Viết Xuân. Thời gian là 2 năm: 2017 – 2019
4. Giả thuyết nghiên cứu
 Việc khai thác sử dụng PHBM ở trường THPT Nguyễn Viết Xuân, tỉnh 
Vĩnh Phúc đã được quan tâm, xong vẫn còn một số bất cập ở một số vấn đề: 
Nhận thức về vai trò của PHBM trong quá trình dạy học của một số bộ phận giáo viên, 
học sinh chưa đúng mức; kỹ năng dạy học tại PHBM của một số giáo viên còn hạn 
chế, chất lượng một số thiết bị chưa cao, một số thiếu đồng bộ, việc tổ chức quản lý 
khai thác sử dụng PHBM chưa đạt hiệu quả mong muốn.
 Nếu các biện pháp đề xuất trong sáng kiến đảm bảo tính khoa học và phù hợp 
với thực tế nhà trường sẽ nâng cao hiệu quả quản lý khai thác sử dụng PHBM ở trường 
THPT Nguyễn Viết Xuân trong giai đoạn hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
 a. Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác quản lý khai thác sử dụng PHBM ở 
 trường THPT.
 b. Điều tra, khảo sát thực trạng việc khai thác sử dụng PHBM ở trường THPT 
 Nguyễn Viết Xuân, tỉnh Vĩnh Phúc.
 c. Đề xuất các giải pháp quản lý khai thác sử dụng PHBM ở trường THPT 
 Nguyễn Viết Xuân, có thể áp dụng cho các trường THPT trong toàn tỉnh 
 Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Nghiên cứu tài liệu quản lý và quản lý giáo dục, lý luận dạy học.
 - Tìm hiểu các khái niệm thuật ngữ có liên quan.
 - Nghiên cứu các văn bản, nghị quyết của Đảng, các văn bản của Nhà nước, 
Quốc hội, của ngành giáo dục và đào tạo về công tác xây dựng, khai thác sử dụng PHBM.
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng, khai thác sử dụng PHBM.
 - Các tài liệu khác có liên quan đến đề tài.
 4 NỘI DUNG
Chương 1
 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KHAI THÁC SỬ DỤNG
 PHÒNG HỌC BỘ MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.
1. Các khái niệm cơ bản của đề tài SKKN
1.1. Quản lý
 Quản lý là một hiện tượng xã hội, hình thành và phát triển cùng với sự phát 
triển của xã hội loài người. Đây là một trong các loại hình hoạt động đặc biệt và quan 
trọng nhất của con người. Quản lý tất yếu nảy sinh và nó chính là một phạm trù tồn tại 
khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi quốc gia và 
trong mọi thời đại. Bàn đến khái niệm quản lý có nhiều quan điểm khác nhau. Bản 
thân khái niệm quản lý có tính đa nghĩa nên có sự khác biệt giữa nghĩa rộng và nghĩa 
hẹp. Hơn nữa, do sự khác biệt về thời đại, xã hội, chế độ, nghề nghiệp nên khái niệm 
quản lý cũng có nhiều cách lý giải khác nhau. Cho đến nay, vẫn chưa có một định 
nghĩa thống nhất về quản lý. Đặc biệt là kể từ thế kỷ 21, các quan niệm về quản lý lại 
càng phong phú.
 Quan niệm của các tác giả nước ngoài về quản lý
 Theo lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin về quản lý :”Quản lý xã hội một cách 
khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn bộ hay những hệ 
thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng đắn 
những quy luật khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và phát 
triển tối ưu theo mục đích đặt ra”[6]
 Theo F.W Taylor cho rằng "Làm quản lý là bạn phải biết rõ: muốn người khác 
làm việc gì và hãy chú ý đến cách tốt nhất, kinh tế nhất mà họ làm "[36].
 Theo Fayel: "Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ chức (gia đình, doanh 
nghiệp, chính phủ) đều có, nó gồm 5 yếu tố tạo thành là: Kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, 
điều chỉnh và kiểm soát. Quản lý chính là thực hiện kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo điều 
chỉnh và kiểm soát ấy”[36].
 Theo Harold Koontz – Cyric Odonnell - Heinz Weihrich trong cuốn “Những 
vấn đề cốt yếu của quản lý” cho rằng “Quản lý là hoạt động đảm bảo sự nỗ lực của
 6 “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức có định hướng của chủ thể quản lý 
lên khách thể quản lý về các mặt văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội bằng một hệ thống 
luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể 
nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”. [8, tr 28]
 Trong giáo trình Khoa học tổ chức và quản lý - một số vấn đề lí luận và thực 
tiễn, các tác giả cho rằng: “Quản lý là một quá trình lập kế hoạch, tổ chức hướng dẫn 
và kiểm tra những nỗ lực của các thành viên trong một tổ chức và sử dụng các nguồn 
lực của tổ chức để đạt được những mục tiêu cụ thể”. [5, tr. 194 ]
 Tuy có nhiều cách diễn đạt khái niệm về quản lý khác nhau nhưng chúng đều 
có một điểm chung thống nhất như sau: “Quản lý là một quá trình được tiến hành 
trong một tổ chức hay một nhóm xã hội, tác động có định hướng phù hợp quy luật 
khách quan của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng 
hiệu quả những tiềm năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu 
quản lý trong một môi trường luôn biến động, chủ thể quản lý tác động bằng các 
chế định xã hội, tổ chức về nhân lực, tài lực và vật lực, phẩm chất và uy tín, chế độ 
chính sách đường lối chủ chương trong các phương pháp quản lý và công vụ quản 
lý để đạt mục tiêu quản lý.
 Tóm lại, Quản lý là sự tác động có ý thức nhằm điều khiển, hướng dẫn các quá 
trình xã hội, những hành vi hoạt động của con người, huy động tối đa các nguồn lực 
khác nhau để đạt tới mục đích theo ý muốn của nhà quản lý và phù hợp với quy luật 
khách quan.
 Quản lý bao giờ cũng tồn tại với tư cách là một hệ thống bao gồm:
 - Chủ thể quản lý (Người quản lý, tổ chức quản lý): Đề ra mục tiêu dẫn dắt điều 
khiển các đối tượng quản lý để đạt tới mục tiêu định sẵn.
 - Khách thể quản lý (đối tượng quản lý): Con người (được tổ chức thành một 
tập thể, một xã hội), thế giới vô sinh (các trang thiết bị kỹ thuật), thế giới hữu 
sinh (vật nuôi, cây trồng)
 - Cơ chế quản lý: Những phương thức mà nhờ đó hoạt động quản lý được thực 
hiện và quan hệ tương tác qua lại giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý được vận 
hành điều chỉnh.
 - Mục tiêu chung: Cho cả đối tượng quản lý và chủ thể quản lý, đây là căn cứ để 
chủ thể quản lý tạo ra các hoạt động quản lý.
 8 “mạch máu” của hoạt động quản lý. Chính vì vậy trong những nghiên cứu gần đây coi 
thông tin như một chức năng trung tâm liên quan đến các chức năng quản lý khác.
 Kế hoạch
 Kiểm tra Thông tin Tổ chức
 Chỉ đạo
 Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các yếu tố trong chu trình quản lý
1.2. Phòng học bộ môn
1.2.1. Khái niệm về PHBM
 PHBM về mặt bản chất, đó là phòng chuyên dụng cho một môn học. Trong tài 
liệu lưu hành nội bộ của Viện khoa học Giáo dục Việt Nam năm 1972 có bài viết của 
viện sỹ X.I.Sapôvalencô (Viện sỹ Viện Hàn lâm khoa học giáo dục Liên Xô) có đề cập 
đến PHBM và trong tài liệu của ông đã chỉ ra một số khái niệm về PHBM: "PHBM là 
những phòng học được trang bị những tài liệu trực quan, những thiết bị học tập, bàn 
ghế và các dụng cụ khác phục vụ học tập mà ở đó chúng được sử dụng một cách tích 
cực trong bài học, trong giờ ngoại khóa và giáo trình tự chọn và công tác giáo dục 
học sinh được tiến hành một cách có hệ thống với mức độ khoa học cao về các vấn đề 
hoàn thiện quá trình giáo dục trong nhà trường”[46]. Như vậy ông cho rằng PHBM 
không chỉ có hoạt động dạy và học mà ở đó các TBDH được sử dụng nhằm phát huy 
tính tích cực của HS, ngoài ra nó được sử dụng trong các giờ ngoại khoá và công tác 
giáo dục khác cho HS để hoàn thiện quá trình giáo dục.
 Theo nhóm tác giả Viện khoa học giáo dục Việt Nam định nghĩa như sau: “ 
PHBM là những phòng học được trang bị những tài liệu trực quan, những thiết bị học 
tập, bàn ghế và các dụng cụ khác phục vụ học tập mà ở đó chúng được sử dụng một 
cách tích cực trong bài học, trong giờ ngoại khóa. Giáo trình tự chọn và công tác giáo
 10