SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả nội dung dạy học Lịch sử lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về việc thực hiện mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đã xác định rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Ở các trường phổ thông nói chung và bậc tiểu học nói riêng đang có bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của học sinh, nghĩa là từ chỗ quan tâm tới việc học sinh học được gì đến chỗ quan tâm tới việc học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, giáo viên phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất cho học sinh. Để làm được điều đó, giáo viên cần tổ chức dạy học linh hoạt để học sinh vừa được trang bị đủ kiến thức kỹ năng cơ bản, đồng thời vừa hình thành và phát triển năng lực hợp tác, năng lực tự học giải quyết vấn đề. Cách làm này có thể được coi là dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh.
Xuất phát từ tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 3/10/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH về “Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017-2018”. Ngay sau khi công văn của Bộ GD-ĐT được ban hành, các nhà trường đã tăng cường tập huấn, hướng dẫn giáo viên về hình thức, phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực; xây dựng kế hoạch bài học theo hướng tăng cường, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học của học sinh thông qua việc thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học để thực hiện cả ở trên lớp và ngoài lớp học.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GD&ĐT CẨM THỦY SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ NỘI DUNG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 5 Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC CẨM VÂN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Người thực hiện: Nguyễn Thị Lan Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Cẩm Vân SKKN thuộc môn: Lịch sử CẨM THỦY, NĂM 2018 MỤC LỤC TRANG A. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lí do chọn đề tài : 1 2. Mục đích nghiên cứu:............................................................................. 2 3. Đối tượng nghiên cứu:............................................................................ 2 4 . Phương pháp nghiên cứu.: ..................................................................... 2 B. PHẦN NỘI DUNG 3 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN. 3 1. Khái niệm năng lực và dạy học theo định hướng phát triển năng lực:.. 3 2. Phân loại năng lực :. 4 II. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY- HỌC LỊCH SỬ .. 5 III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP 5 1. GV phải nắm vững nội dung và mục tiêu dạy học . 5 2. Trong dạy học Lịch sử tập trung những giá trị cốt lõi, . 7 3. Xác định năng lực cần rèn cho học sinh qua từng bài học cụ thể:.. 7 4. Quan tâm các vấn đề thực tiễn, phát triển năng lực hoc sinh:. 15 5. Sử dụng các hình thức, phương pháp dạy học nhằm tích cực 15 6. Tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm:.. 16 7. Tăng cường sử dụng các kỹ thuật dạy học theo định hướng phát triển năng lực 17 IV. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: 19 C. PHẦN KẾT LUẬN: 20 A. PHẦN MỞ ĐẦU 1.Lí do chọn đề tài Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về việc thực hiện mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đã xác định rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Ở các trường phổ thông nói chung và bậc tiểu học nói riêng đang có bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của học sinh, nghĩa là từ chỗ quan tâm tới việc học sinh học được gì đến chỗ quan tâm tới việc học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, giáo viên phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất cho học sinh. Để làm được điều đó, giáo viên cần tổ chức dạy học linh hoạt để học sinh vừa được trang bị đủ kiến thức kỹ năng cơ bản, đồng thời vừa hình thành và phát triển năng lực hợp tác, năng lực tự học giải quyết vấn đề. Cách làm này có thể được coi là dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. Xuất phát từ tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 3/10/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH về “Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017-2018”. Ngay sau khi công văn của Bộ GD-ĐT được ban hành, các nhà trường đã tăng cường tập huấn, hướng dẫn giáo viên về hình thức, phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực; xây dựng kế hoạch bài học theo hướng tăng cường, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học của học sinh thông qua việc thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học để thực hiện cả ở trên lớp và ngoài lớp học. Theo đó, để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh đúng như tinh thần chỉ đạo của Bộ, nhiều giáo viên trong các nhà trường tiểu học hiện nay đã và đang lựa chọn các chủ đề, rà soát nội dung các bài học trong sách giáo khoa tương ứng với chủ đề đó để sắp xếp lại thành một số bài học tích hợp của từng môn học; từ đó, xây dựng kế hoạch giáo dục cho từng môn học, hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường. Tuy nhiên việc làm này đang còn gặp rất nhiều khó khăn vì nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như năng lực giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường. Và phần đông giáo viên tiểu học chỉ mới quan tâm đến các môn học như Toán, Tiếng Việt (được coi là môn học chính), các môn còn lại chưa thực sự quan tâm. Trong đó, môn Lịch sử được xem là môn học khó, khô khan. Chính vì vậy mà trong quá trình dạy học Lịch sử ở tiểu học nhiều giáo viên còn coi nhẹ việc hình thành năng lực tái hiện các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử cho học sinh. Là một giáo viên dạy lớp 5 và là Tổ trưởng tổ chuyên môn, tôi luôn băn khoăn, trăn trở: Làm thế nào để phát huy năng lực cho học sinh trong dạy - học lịch sử ?. Từ thực tiễn quá trình dạy học tôi đã quan tâm đến việc “từng bước cấu trúc nội dung, kế hoạch dạy học các môn học, hoạt động giáo dục; phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh”[6] theo yêu cầu và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Từ đó khái quát những việc làm của mình thành “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả nội dung dạy học lịch sử lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” để giúp học sinh nắm vững những tri thức lịch sử, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức hình thành nhân cách cho các em, góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học theo chủ đề định hướng phát triển năng lực cho học sinh. 2. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu, nghiên cứu những vấn đề cốt lõi trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực. - Vận dụng dạy học theo định hướng phát triển năng lực trong môn Lịch sử lớp 5. 3. Đối tượng nghiên cứu Trong phạm vi đề tài này, như tên gọi của nó, tôi tập trung nghiên cứu các vấn đề lí luận về nội dung dạy học theo định hướng phát triển năng lực để vận dụng vào việc dạy – học lịch sử. 4. Phương pháp nghiên cứu 1. Phương pháp điều tra: - Mục đích để tìm hiểu các nội dung dạy học của giáo viên; tìm hiểu tính tích cực nhận thức của học sinh. 2. Phương pháp thực nghiệm: - Dạy thực nghiệm tại lớp 5A, 5B để đối chiếu kiểm nghiệm, đánh giá hiệu quả nghiên cứu. 3. Phương pháp trực quan: - Tìm hiểu nội dung sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập - Trao đổi với giáo viên – học sinh để tìm hiểu thực trạng dạy – học môn Lịch sử lớp 5. B. PHẦN NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.Khái niệm năng lực và dạy học theo định hướng phát triển năng lực 1.1. Khái niệm năng lực Theo từ điển Tiếng Việt: Năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó. Hoặc: Năng lực là khả năng huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng để thực hiện thành công một loại công việc trong một bối cảnh nhất định. Năng lực gồm có năng lực chung và năng lực đặc thù. Năng lực chung là năng lực cơ bản cần thiết mà bất cứ người nào cũng cần phải có để sống và học tập, làm việc. Năng lực đặc thù thể hiện trên từng lĩnh vực khác nhau như năng lực đặc thù môn học là năng lực được hình thành và phát triển do đặc điểm của môn học đó tạo nên. 1.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực Các nhà lí luận và phương pháp học cho rằng: Dạy học theo định hướng phát triển năng lực là phương pháp tích tụ dần dần các yếu tố của phẩm chất và năng lực người học để chuyển hóa và góp phần cho việc hình thành, phát triển nhân cách. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học được xem như một nội dung giáo dục, một phương pháp giáo dục như phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh. Điểm khác nhau giữa các phương pháp là ở chỗ dạy học phát triển năng lực người học có yêu cầu cao hơn, mức độ khó hơn, nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách là chủ thể có nghĩa là: Về mục tiêu: Kết quả học tập cần đạt được mô tả chi tiết và có thể quan sát, đánh giá được; thể hiện được mức độ tiến bộ của HS một cách liên tục. Về nội dung: Lựa chọn những nội dung nhằm đạt được kết quả đầu ra đã quy định, gắn với các tình huống thực tiễn. Chương trình chỉ quy định những nội dung chính, không quy định chi tiết. Về phương pháp: Giáo viên chủ yếu là người tổ chức hỗ trợ HS tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức. Chú trọng khả năng giải quyết vấn đề, khả năng giao tiếp. Chú trọng sử dụng các quan điểm phương pháp dạy học tích cực, các phương pháp dạy học thực nghiệm thực hành Về hình thức dạy học: Tổ chức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học, trải nghiệm sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. [9] Kết quả học sinh với vai trò chủ thể đạt được là các chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình đã được Bộ giáo dục quy định, trong đó chú trọng đến khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống thực tiễn và kết quả này có tính đến sự tiến bộ, thái độ trong quá trình học tập. Nói một cách khác kết quả học tập của học sinh đạt được là “bốn H”: Học để biết- Học để làm- Học để cùng chung sống và học để tự khẳng định. Dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ chú ý tích cực hoá HS về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ GV- HS theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập phức hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp. 2. Phân loại năng lực 2.1. Năng lực chung Năng lực chung là những năng lực cơ bản, thiết yếu hoặc cốt lõi, làm nền tảng cho mọi hoạt động của con người trong cuộc sống và lao động nghề nghiệp như: năng lực nhận thức, năng lực trí tuệ, năng lực về ngôn ngữ và tính toán; năng lực giao tiếp, năng lực vận động. Các năng lực này được hình thành và phát triển dựa trên bản năng di truyền của con người, quá trình giáo dục và trải nghiệm trong cuộc sống; đáp ứng yêu cầu của nhiều loại hình hoạt động khác nhau. 2.2.Năng lực chuyên biệt Năng lực chuyên biệt là những năng lực được hình thành và phát triển trên cơ sở các năng lực chung theo định hướng chuyên sâu, riêng biệt. Năng lực chuyên biệt của môn Lịch sử được hình thành trên cơ sở những năng lực chung, kết hợp với đặc thù môn Lịch sử và chương trình giáo dục phổ thông. Năng lực chuyên biệt cần hình thành và phát triển cho học sinh trong môn Lịch sử ở cấp Tiểu học là:Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử; năng lực nhận thức xã hội;năng lực thực hành và vận dụng (Năng lực phương pháp học tập bộ môn); năng lực nhận xét, đánh giá rút ra bài học lịch sử từ những sự kiện, hiện tượng, vấn đề, nhân vật lịch sử; năng lực vận dụng, liên hệ kiến thức lịch sử đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra. Dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học không chỉ chú trọng phát triển các năng lực chung, cốt lõi mà còn chú trọng phát triển cả năng lực chuyên biệt (môn học). Do đó trong dạy học lịch sử theo định hướng phát triển năng lực cũng vậy , điều quan trọng nhất là giúp học sinh hình thành và phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt của bộ môn Lịch sử. Để làm được điều đó đòi hỏi người giáo viên trong quá trình dạy học cần tăng cường gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, ứng dụng trong thực tiễn. Tăng cường việc học tập theo nhóm, cộng tác, chia sẻ nhằm phát triển nhóm năng lực xã hội. II. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY- HỌC LỊCH SỬ HIỆN NAY Việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học nói chung và Trường Tiểu học Cẩm Vân nói riêng hiện nay hết sức được quan tâm từ việc chỉ đạo của nhà trường đến đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên.Tuy nhiên qua tìm hiểu , dự giờ và trao đổi với đồng nghiệp, tôi nhận thấy số giáo viên thường xuyên chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp các phương pháp dạy- học cũng như sử dụng các phương pháp dạy- học phát huy năng lực học sinh chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lí thuyết. Chưa tập trung cải tiến nội dung, phương pháp giảng dạy. Tình trạng "dạy chay", bắt học thuộc lòng một cách máy móc vẫn là tình trạng phổ biến. Việc rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình huống thực tiễn chưa thực sự được quan tâm. Nhiều giáo viên còn gặp khó khăn trong việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Ngoài ra, bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên chưa thực sự hiểu sâu về phương pháp dạy học và kiến thức còn lệ thuộc vào sách giáo khoa, tức là chưa làm chủ được kiến thức dẫn đến giờ học khô khan nhàm chán và nặng nề. Tình trạng này đã làm mất đi tính hấp dẫn của môn lịch sử. Hơn nữa, do tư tưởng coi môn lịch sử là “môn phụ”, nên nhiều học sinh không thích học lịch sử, chưa thực sự chú ý, quan tâm nhiều đến môn này. Nhiều em còn “mơ hồ” về lịch sử dân tộc. Những sự kiện quan trọng trong lịch sử dân tộc nhiều học sinh không biết và không hiểu. Các em còn thiếu các kỹ năng cơ bản của bộ môn và năng lực vận dụng liên hệ kiến thức lịch sử đã học để giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra là rất hạn chế. Từ thực trạng việc dạy học sử nói trên thì việc tổ chức cho học sinh học tập theo định hướng phát triển năng lực là vô cùng cần thiết.Qua đó phát huy được sự chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập, hình thành và phát triển các năng lực cho học sinh: tái hiện, thực hành bộ môn, nhận xét, vận dụng liên hệ kiến thức... Như vậy, các em không chỉ biết, hiểu sâu sắc kiến thức mà còn vận dụng tốt những điều đã học để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ 1. Giáo viên phải nắm vững nội dung và mục tiêu dạy học của phân môn lịch sử lớp 5 để thiết kế các hoạt động dạy học phù hợp với năng lực chung của cả lớp và năng lực của từng học sinh. Cũng như các môn học khác, khi dạy học phân môn lịch sử giáo viên phải nắm vững nội dung và mục tiêu môn học. Vì khi đã nắm vững nội dung và mục tiêu môn học, giáo viên sẽ dễ dàng thiết kế các hoạt động dạy học phù hợp giúp học sinh nắm kiến thức một cách vững chắc qua đó phát triển năng lực cho học sinh. Do đó, để dạy tốt phân môn lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học việc đầu tiên tôi làm đó là nắm vững nội dung và mục tiêu môn lịch sử: * Về nội dung bao gồm các chủ đề: một số sự kiện, hiện tượng , nhân vật lịch sử Việt Nam từ khi thực dân Pháp xâm lược nước ta năm 1858 đến nay: - Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ (1858 – 1945) gồm 11 bài (gồm cả bài ôn tập): Bình Tây Đại nguyên soái; Trương Định; Nguyễn Trường Tộ mong muốn canh tân đất nước; Cuộc phản công ở kinh thành Huế; Xã hội Việt Nam cuối thế kỉ XIX; Phan Bội Châu và phong trào Đông du; Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước; Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời; Xô viết Nghệ - Tĩnh; Cách mạng mùa thu; Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập và bài ôn tập. - Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954) gồm 7 bài : Vượt qua tình thế hiểm nghèo; “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước”; Thu – đông 1947; Việt Bắc “ mồ chôn giặc Pháp”; Chiến thắng Biên giới thu - đông 1950; Hậu phương những năm sau chiến dich Biên giới; Chiến tháng lịch sử Điện Biên Phủ; Ôn tập. - Xây dựng CNXH ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước (1954 – 1975) gồm 8 bài : Nước nhà bị chia cắt; Bến Tre đồng khởi; Nhà máy hiện đại đầu tiên của nước ta; Đường Trường Sơn; Sấm sét đêm giao thừa; Chiến thắng “ Điện Biên Phủ trên không”; Lễ kí Hiệp định Pa-ri; Tiến vào Dinh Độc Lập. - Giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước (Từ năm 1975 đến nay) gồm 3 bài: Hoàn thành thống nhất đất nước; dựng nhà máy Thủy điện Hòa Bình; Ôn tập. *Về mục tiêu của phân môn lịch sử: - Cung cấp kiến thức về các sự kiện, nhân vật, lịch sử tiêu biểu, tương đối có hệ thống theo dòng thời gian lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nước cho tới nay. - Hình thành kỷ năng quan sát sự vật, hiện tượng; thu nhập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ các nguồn thông tin khác nhau. - Nêu thắc mắc, điết đặt câu hỏi trong quá trính học tập và chọn thông tin để giải đáp. - Nhận biết đúng các sự vật , sự kiện, hiện tượng lịch sử . - Trình bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, sơ đồ, bảng thống kê, phiều học tập , - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống . - Góp phần cho học sinh thói quen ham học hỏi, tìm hiểu để biết về lịch sử của dân tộc . - Biết yêu thiên, con người, quê hương, đất nước. - Tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và các di tích lịch sử văn hoá.[8]. Với việc nắm vững nội dung và mục tiêu dạy học của phân môn lịch sử lớp 5 sẽ giúp giáo viên có phương pháp , hình thức tổ chức dạy học phù hợp với năng lực chung của cả lớp và năng lực của từng học sinh. đảm bảo học sinh có thể phát triển ở mức tối đa. 2. Trong dạy học Lịch sử tập trung những giá trị cốt lõi, tăng cường cho học sinh vận dụng kiến thức vững vàng vào giải quyết vấn đề Dạy và học theo định hướng phát triển năng lực học sinh đòi hỏi người giáo viên, trong quá trình dạy học phải phát huy tốt vai trò của người tổ chức, phân công và hướng dẫn, điều khiển quá trình nhận thức, biết cách khuyến khích, cổ vũ học sinh tham gia vào hoạt động nhận thức tích cực trong dạy học, Chú trọng hoạt động trải nghiệm sáng tạo nghiên cứu khoa học của học sinh, tăng cường cho học sinh vận dụng kiến thức đã học một cách vững vàng để từ đó các em biết vận dụng vào giải quyết vấn đề các vấn đề thực tiễn. .. Ví dụ: Khi học Bài 14. Thu –Đông 1947, Việt Bắc “Mồ chôn giặc Pháp”; Bài 15: “Chiến thắng Biên giới Thu – Đông 1950”; Bài 17.”Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ”, tùy điều kiện cụ thể của nhà trường và địa phương, cần tổ chức các hoạt động phát triển năng lực cho học sinh. Chẳng hạn, giáo viên có thể tổ chức để học sinh thi tìm hiểu, thu thập thông tin từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau (tư liệu viết, phim, ảnh, nhân chứng lịch sử hoặc tại bảo tàng, thực địa..) về chiến dịch Việt Bắc, Biên giới, Điện Biên Phủ. Qua đó rèn cho học sinh kĩ năng làm việc với tư liệu lịch sử, thu thập thông tin, hình thành kiến thức từ nhiều nguồn sử liệu một cách chủ động sáng tạo. Học sinh cực tham gia thi tìm hiểu nhằm phát triển năng lực bản thân 3. Xác định năng lực cần rèn cho học sinh qua từng bài học cụ thể Có rất nhiều năng lực chung và năng lực chuyên biệt của môn Lịch sử, ở sáng kiến này tôi chỉ đi sâu tìm hiểu một số năng lực chuyên biệt cần được hình thành và phát triển cho học sinh: 3.1 Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử: Là khả năng của học sinh tái hiện lại các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử có ảnh hưởng đến lịch sử thế giới và dân tộc. Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử của học sinh được thể hiện dưới hình thức ngôn ngữ nói và viết. Để hình thành được năng lực này cho học sinh, giáo viên cần hướng dẫn học sinh nắm vững các sự kiện, hiện tượng hay nhân vật lịch sử; khi trình bày ngôn ngữ phải trong sáng, gãy gọn, dùng từ chính xác và bằng ngôn ngữ của mình; có thể kết hợp với sử dụng đồ dùng trực quan, tài liệu tham khảo. Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy, việc giúp học sinh hình thành năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử không phải là dễ vì nội dung lịch sử quá nhiều, trước khối lượng kiến thức quá lớn từ năm, tháng, địa danh, nhân vật, diễn biến, kết quả, ý nghĩa, học sinh khó có thể nhớ nổi và học thuộc các kiến thức đó, nhiều học sinh rất lúng túng trong việc trì
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_nang_cao_hieu_qua_noi_dung_day_hoc_lic.doc