SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi khám phá khoa học tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn
Chúng ta đã biết, giáo dục mầm non là hệ thống giáo dục đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục mầm non là hình thành cơ sở ban đầu về nhân cách con người phát triển toàn diện [8]. Vì thế, mỗi một trẻ em sinh ra đều có quyền được chăm sóc giáo dục, được tồn tại và phát triển, được thương yêu trong gia đình, nhà trường và cộng đồng.
Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ. Chính vì vậy phải chăm sóc giáo dục trẻ thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. Thông qua các hoạt động giúp cho trẻ phát triển một cách toàn diện về mọi lĩnh vực như: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẫm mĩ và tình cảm kĩ năng xã hội. Giúp trẻ có một hành trang vững vàng, một tâm thế tự tin để bước vào lớp một. Như Bác Hồ đã từng nói:
“ Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan”
Câu thơ trên của Bác Hồ luôn gắn bó với tuổi thơ các em, Bác đã nói lên tâm lý của tuổi mầm non là biết ăn, biết ngủ, học hành, đó cũng là bước đầu tiên hình thành nên nhân cách trẻ thơ.
Khám phá khoa học là một nội dung mới trong chương trình giáo dục mầm non (ban hành tháng 7/2009) thay cho nội dung “Làm quen với Môi trường xung quanh” trong chương trình trước đó. Khám phá khoa học là một quá trình tiếp xúc, tìm tòi tích cực từ phía trẻ nhằm phát hiện những cái mới, những cái ẩn dấu trong các sự vật, hiện tượng xung quanh. So với “Làm quen” thì “Khám phá” bao gồm các hoạt động đa dạng, tích cực hơn, nội dung khám phá cũng phong phú, sâu sắc hơn. Mục tiêu của khám phá khoa học là: Giúp trẻ có những hiểu biết đơn giản, chính xác, cần thiết về các sự vật, hiện tượng xung quanh; phát triển các kỹ năng nhận thức, kỹ năng xã hội và hình thành cho trẻ thái độ sống tích cực trong môi trường, trong đó mục tiêu phát triển kỹ năng là mục tiêu cơ bản [8].
1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Chúng ta đã biết, giáo dục mầm non là hệ thống giáo dục đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục mầm non là hình thành cơ sở ban đầu về nhân cách con người phát triển toàn diện [8]. Vì thế, mỗi một trẻ em sinh ra đều có quyền được chăm sóc giáo dục, được tồn tại và phát triển, được thương yêu trong gia đình, nhà trường và cộng đồng. Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ. Chính vì vậy phải chăm sóc giáo dục trẻ thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. Thông qua các hoạt động giúp cho trẻ phát triển một cách toàn diện về mọi lĩnh vực như: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẫm mĩ và tình cảm kĩ năng xã hội. Giúp trẻ có một hành trang vững vàng, một tâm thế tự tin để bước vào lớp một. Như Bác Hồ đã từng nói: “ Trẻ em như búp trên cành Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan” Câu thơ trên của Bác Hồ luôn gắn bó với tuổi thơ các em, Bác đã nói lên tâm lý của tuổi mầm non là biết ăn, biết ngủ, học hành, đó cũng là bước đầu tiên hình thành nên nhân cách trẻ thơ. Khám phá khoa học là một nội dung mới trong chương trình giáo dục mầm non (ban hành tháng 7/2009) thay cho nội dung “Làm quen với Môi trường xung quanh” trong chương trình trước đó. Khám phá khoa học là một quá trình tiếp xúc, tìm tòi tích cực từ phía trẻ nhằm phát hiện những cái mới, những cái ẩn dấu trong các sự vật, hiện tượng xung quanh. So với “Làm quen” thì “Khám phá” bao gồm các hoạt động đa dạng, tích cực hơn, nội dung khám phá cũng phong phú, sâu sắc hơn. Mục tiêu của khám phá khoa học là: Giúp trẻ có những hiểu biết đơn giản, chính xác, cần thiết về các sự vật, hiện tượng xung quanh; phát triển các kỹ năng nhận thức, kỹ năng xã hội và hình thành cho trẻ thái độ sống tích cực trong môi trường, trong đó mục tiêu phát triển kỹ năng là mục tiêu cơ bản [8]. Trong những năm gần đây việc cho trẻ khám phá khoa học đã có những đổi mới đáng khích lệ. Nhiều trường mầm non đã mạnh dạn lựa chọn những đề tài, nội dung khám phá rất mới so với những đề tài quen thuộc trước đây. Đã có sự chú trọng nhất định trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Tuy vậy trong quá trình khám phá khoa học vẫn còn có những hạn chế, thể hiện rõ nhất là việc ôm đồm quá nhiều nội dung khám phá trong một hình thức tổ chức. Điều này làm cho các hoạt động khám phá trở nên nặng nề, quá tải, trẻ không được tham gia những trải nghiệm phù hợp với khả năng, vì vậy không có cơ hội phát triển ở trẻ các kỹ năng nhận thức, khám phá. Thế giới xung quanh trẻ rất kỳ thú, trẻ muốn tìm hiểu, khám phá tất cả. Trường học là nơi mà trẻ có nhiều cơ hội để khám phá nhất. Qua hoạt động khám phá đó, trẻ lĩnh hội tri thức, phát triển khả năng tư duy, quan sát, so sánh, phân loại, dự đoán, thử nghiệm và từ đó hình thành các khái niệm và cách giải quyết các vấn đề. Từ lâu hoạt động khám phá khoa học là môn học khô cứng và trẻ chủ yếu thực hiện các hoạt động theo yêu cầu của cô, trẻ cũng được tìm hiểu các sự vật hiện tượng nhưng chỉ dừng lại ở những đặc điểm bên ngoài do đó kết quả hoạt động này thường là thấp. Từ thực tế trên, là một giáo viên được nhà trường phân công chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy việc giúp trẻ khám phá khoa học là việc rất quan trọng và cần thiết đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, chịu khó, biết vận dụng linh hoạt sáng tạo các phương pháp để giúp trẻ lĩnh hội những kiến thức đầy đủ nhất, luôn lấy trẻ làm trung tâm trong mọi hoạt động để tạo cơ hội cho trẻ được thực hành, trải nghiệm vì trẻ học tốt nhất khi có cơ hội khám phá và trải nghiệm. Nhận thức được tầm quan trọng và những hạn chế nói trên tôi luôn cố gắng nắm bắt chương trình giáo dục mầm non mới của môn học, cùng với sự phấn đấu nỗ lực của mình tôi suy nghĩ phải làm thế nào để đưa chất lượng của hoạt động khám phá khoa học đi lên. Và đó cũng là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi khám phá khoa học tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn” để viết sáng kiến kinh nghiệm cho bản thân để bạn bè, đồng nghiệp cùng tham khảo. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Thông qua đề tài này tôi muốn cùng bạn bè, đồng nghiệp trao đổi để cùng nhau học hỏi những kinh nghiệm giảng dạy hay, phong phú, tìm ra những phương pháp giảng dạy có hiệu quả cao, giúp cho trẻ khám phá được những điều mới lạ ở thế giới xung quanh trẻ, khơi dậy cho trẻ những cảm xúc lành mạnh, mang đến cho trẻ những tình cảm tốt đẹp, góp phần giáo dục thẩm mỹ cho trẻ giúp trẻ hứng thú hơn với hoạt động khám phá khoa học. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu các hoạt động khám phá khoa học của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại lớp A3 - Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Với đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp như: - Phương pháp nghiên cứu xây dựng lí thuyết - Phương pháp điều tra và khảo sát thực tế nhóm lớp - Phương pháp quan sát, thu thập thông tin - Phương pháp vận dụng thực tiễn - Phương pháp thống kê và xử lý số liệu 2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm Như chúng ta đã biết nền giáo dục của ta xuất phát từ “Tiên học lễ, hậu học văn”. Bác Hồ đã nói “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”. Như vậy nhân cách con người phải được đặt nền móng ngay từ buổi đầu tiên bước vào đời nhất là ở lứa tuổi mầm non. Thấm nhuần lời dạy của Bác, công tác giáo dục đào tạo thế hệ măng non - những người chủ tương lai của đất nước đã, đang và sẽ là chủ trương lớn của toàn Đảng, toàn dân. Để thực hiện tốt mục đích giáo dục này, cấp học mầm non đã có những bước chuyển lớn nhằm góp phần đặt nền móng đào tạo con người phát triển toàn diện - có đủ sức khoẻ, đủ trí tuệ, tài năng là những chủ nhân tương lai của đất nước, lái con tàu Việt Nam ra đại dương sánh vai cùng các cường quốc năm châu thoả lòng Bác hằng mong ước Thông qua việc cho trẻ khám phá khoa học góp phần hình thành cho trẻ những biểu tượng đúng đắn về các sự vật hiện tượng, giúp trẻ hiểu biết sơ đẳng về những đặc điểm, tính chất, cấu tạo, mối quan hệ, giá trị sử dụng và sự phát triển của các sự vật hiện tượng xung quanh. Không những thế nó còn góp phần hoàn thiện các giác quan, tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc nhiều lần với đối tượng trong quá trình khám phá khoa học. Quá trình nhận thức của trẻ được phát triển đồng thời về ngôn ngữ và ghi nhớ. Bởi vậy những biểu tượng mà trẻ thu nhận được thông qua hoạt động khám phá khoa học được cụ thể, chính xác, sinh động và hấp dẫn hơn, do đó trẻ ghi nhớ và nhớ lâu hơn. Không những thế, qua hoạt động khám phá khoa học giáo dục trẻ có tâm hồn trong sáng, tính hồn nhiên, lòng nhân ái, yêu thương những người thân, kính trọng cô giáo và người lớn, biết yêu quý và bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ truyền thống văn hóa của quê hương đất nước, giáo dục trẻ yêu quí người lao động, biết trân trọng và giữ gìn sản phẩm lao động, biết yêu quý cái đẹp, ghét cái xấu, cái không tốt. Hiểu được đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5 - 6 tuổi là nhu cầu nhận thức và phản ánh thế giới xung quanh của trẻ rất lớn vì “ Trẻ em là một thực thể đang phát triển về nhiều mặt” [7]. Trẻ luôn muốn biết, tìm hiểu mọi thứ và thường đặt ra những câu hỏi để tìm hiểu về các sự vật và hiện tượng xung quanh. Thông qua tổ chức hoạt động khám phá, giáo viên sẽ tạo cơ hội cho trẻ được tìm tòi, khám phá, trải nghiệm, trẻ được hoạt động cùng nhau, hoạt động hợp tác giữa cô và trẻ, hoạt động cá nhân kết hợp với hoạt động nhómđiều đó có tác dụng to lớn trong việc giúp trẻ phát triển nhận thức về các sự vật, hiện tượng xung quanh và giáo dục thái độ đúng đắn với thiên nhiên, với xã hội cho trẻ. Đồng thời giúp trẻ hình thành và phát triển các kỹ năng quan sát, kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp, khái quát, biết liên hệ những gì trẻ đã biết với những điều mới lạ. Với phương châm “ Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để hỗ trợ trẻ đạt hiệu quả cao trong học tập và phát triển nhận thức” [3].Từ đó chuẩn bị cho trẻ một tâm thế tự tin, một hành trang vững chắc khi bước vào trường tiểu học tạo tiền đề cho trẻ tiếp thu những kiến thức mới ở trường tiểu học sau này một cách có hiệu quả. 2.2. Thực trạng. * Thuận lợi: - Trường đóng trên địa bàn Thị Trấn với phòng lớp rộng rãi, thoáng mát. Lại là trường trọng điểm của huyện nên được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao về chuyên môn. - Trẻ lớp tôi phụ trách có 33 cháu trong đó có 19 trẻ nam và 14 trẻ nữ, các trẻ đều cùng độ tuổi, khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, tò mò ham hiểu biết. - Phần lớn phụ huynh học sinh có quan tâm đến việc học của các cháu. Nhà trường đã tạo điều kiện cho chị em giáo viên học tập các chuyên đề do Sở giáo dục, Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức, khuyến khích, động viên chị em học tập, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, thường xuyên tổ chức thăm lớp, dự giờ của các giáo viên trong trường để góp ý, đúc rút kinh nghiệm. - Lớp A3 luôn được sự quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương luôn quan tâm chăm lo cho công tác giáo dục. - Bản thân tôi đứng lớp mẫu giáo lớn nhiều năm, đã đạt danh hiệu giáo viên giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, luôn yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình, năng động. Biết ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động. * Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi vẫn còn một số khó khăn: - Một số trẻ mới đi học năm đầu tiên nên chưa mạnh dạn, thiếu tự tin, nhận thức của trẻ lại chênh lệch nhau nên việc truyền thụ kiến thức gặp rất nhiều khó khăn. - Hoạt động khám phá khoa học là một trong những hoạt động đòi hỏi nhiều đồ dùng để cho trẻ được thực hành, trải nghiệm tuy nhiên đồ dùng chưa đa dạng về chủng loại, màu sắc, số lượng đồ dùng vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng ít nhiều đến việc học tập của các cháu. - Mặt khác, phụ huynh ở trường tôi nghề nghiệp chủ yếu là buôn bán nhỏ và làm nông nghiệp nên không ít phụ huynh chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu giáo, còn xem nhẹ việc học ở độ tuổi này nên hay cho con nghỉ học tuỳ tiện, đi học muộn, thường hay lờ đi không trả lời các câu hỏi của trẻ hoặc hạn chế trẻ trong việc khám phá các sự vật hiện tượng... Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất cập giữa gia đình và nhà trường. Trước thực trạng đó ngay từ đầu năm khi được giao đứng lớp A3(5 – 6 tuổi) với tổng số trẻ là 33 cháu tôi đã tiến hành tìm hiểu khả năng nhận biết của trẻ đối với các nội dung của hoạt động khám phá khoa học trên cơ sở đó có biện pháp linh hoạt giúp đỡ trẻ, nội dung khảo sát như sau: *Bảng khảo sát lần 1: TT Nội dung khảo sát Số trẻ KS Mức độ đạt được Đạt Chưa đạt Số trẻ (%) Số trẻ (%) 1 Khả năng nhận biết về các giác quan, bộ phận cơ thể con người 33 19 57,5% 14 42,5% 2 Khả năng nhận biết về đồ dùng đồ chơi, phương tiện giao thông và chất liệu 33 15 45% 18 55% 3 Khả năng nhận biết về thế giới thực vật, động vật xung quanh trẻ 33 14 42% 19 58% 4 Khả năng nhận biết về các hiện tượng tự nhiên 33 12 36% 21 64% 5 Khả năng nhận biết về gia đình, một số ngành nghề phổ biến trong xã hội 33 13 39% 20 61% 6 Khả năng nhận biết về các danh lam thắng cảnh, lễ hội 33 12 36% 21 64% Nhìn vào kết quả trên cho thấy hoạt động khám phá khoa học cho trẻ chưa đạt được yêu cầu đề ra. Để đạt được mục tiêu giáo dục mầm non thì chúng ta phải có sáng tạo trong phương pháp truyền thụ những kiến thức cho trẻ nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ hoạt động khám phá khoa học bằng việc tạo cơ hội cho trẻ được thực hành, trải nghiệm các hoạt động khám phá các vật thật, thông qua các hoạt động thực tiễn cụ thể là rất cần thiết. 2.3. Các biện pháp thực hiện để giúp trẻ 5 – 6 tuổi khám phá khoa học tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn. 2.3.1. Biện pháp tạo môi trường cho trẻ khám phá, xây dựng cơ sở vật chất và bổ sung đồ dùng đồ chơi. Trẻ 5 – 6 tuổi thường đưa ra hàng loạt các câu hỏi về sự vật hiện tượng của thế giới xung quanh, trẻ rất mong muốn tìm hiểu cái mới, làm rõ những cái chưa rõ về đặc điểm, tính chất của các sự vật hiện tượng, ham muốn đi sâu vào bản chất, tìm ra mối quan hệ giữa chúng [1]. Để tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được khám phá khoa học thì cần phải tạo môi trường cho trẻ được hoạt động, khám phá một cách đa dạng, phong phú. Trong đó khuôn viên trong trường và ngoài trường cần đảm bảo đủ các yêu tố cho trẻ trải nghiệm, khám phá thực tế theo yêu cầu cho phép, tránh hình thức, gò bó. Ví dụ: Trẻ được tìm hiểu các loại rau thì trong vườn trường có trồng vườn rau xanh trẻ sẽ được đi tham quan, quan sát và tìm hiểu về ( đặc điểm, công dụng, môi trường sống) của các loại rau đó. Sau đó trẻ cùng thực hành nhổ cỏ, bắt sâu, tưới nước. cho rau, cho trẻ cùng quan sát hoạt động chế biến rau của cô bác nhà bếp để biết được cách chế biến, tác dụng của rau trẻ sẽ rất hứng thú qua hoạt động thực tiễn này và từ đó những kiến thức trẻ tiếp thu được sẽ đa dạng, dể hiểu, dể nhớ và lâu quên hơn góp phần phát triển nhận thức cho trẻ. Đồng thời để giúp trẻ khám phá được tốt thì khâu chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng đồ chơi, đồ dùng trực quan để cho cô và trẻ hoạt động là rất quan trọng, Tôi tham mưu với nhà trường trang bị thêm tranh cho trẻ khám phá, lô tô các loại....Ngoài ra tôi còn tự làm đồ dùng phục vụ tiết dạy, các loại tranh ảnh, hình ảnh, các con vật, cây cỏ, hoa lá .... Sưu tầm tranh có hình ảnh đẹp sử dụng trong việc cho trẻ khám phá khoa học. Tận dụng các hình ảnh ở đốc lịch, bìa, hoạ báo, ảnh cũ .... Vừa trang trí lớp vừa làm đồ dùng đồ chơi . Tôi tận dụng bìa cát tông có dây dật thật sinh động, hấp dẫn, gây hứng thú với trẻ. Sau đó để trẻ tự điều khiển , để trẻ biết con vật này có chân hay có cánh, có chân thì biết chạy có cánh thì biết bay. Tôi để cho trẻ tự làm một sản phẩm như tranh vẽ về các con vật, cỏ cây, hoa lá, hoặc các sản phẩm nặn những đồ vật xung quanh trẻ, các sản phẩm tạo hình, tranh từ những phế liệu, cô và trẻ cùng làm thể hiện vốn hiểu biết phong phú của trẻ về môi trường xung quanh. Tôi sưu tầm những bài thơ về môi trường xung quanh, sau đó dùng hình ảnh minh hoạ và có chữ viết đi cùng. Vừa giúp trẻ củng cố hình ảnh vừa để trẻ rèn luyện ngôn ngữ. Từ đó tư duy của trẻ cũng phát triển. Với những đồ dùng, đồ chơi được phát và tự làm khi tôi đưa vào sử dụng trong tiết dạy khám phá khoa học, tôi thấy trẻ rất hào hứng, hứng thú học, trẻ hiểu biết nhiều, quan sát rất tốt, tìm rất nhanh các vật mẫu cô đưa ra, so sánh và phân loại cũng rất rõ ràng, rành mạch, ngôn ngữ rất phát triển, trẻ thuộc rất nhiều thơ ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các câu đố về các con vật, các cây hoa, các loại quả, loại rau Không những thế việc tạo môi trường và bổ sung đồ dùng đồ chơi cho cho trẻ khám phá sẽ giúp trẻ hứng thú nhận thức, tập trung chú ý cao, thể hiện tính độc lập trong giải quyết nhiệm vụ trí tuệ và thực hành. Trẻ trải nghiệm những cảm xúc tích cực: ngạc nhiên, vui sướng với kết quả nhận thức, tự tin vào bản thân nên cần thường xuyên tạo điều kiện cho trẻ khám phá. Ví dụ: Khám phá về mặt trời - mặt trăng - các vì sao thì trẻ học về đặc điểm như: màu sắc (mặt trời, mặt trăng và các vì sao thay đổi màu sắc như thế nào); hình dạng (mặt trời hình tròn, mặt trăng khi tròn khi khuyết, vì sao nhiều cánh); thời điểm xuất hiện (mặt trời xuất hiện ban ngày, mặt trăng và các vì sao xuất hiện ban đêm); dấu hiệu thông báo về thời tiết (có mặt trời là trời hôm đó nắng, có trăng –sao là ngày hôm sau nắng).Tôi đưa ra các bức tranh, những video về mặt trăng, mặt trời cho trẻ quan sát và khuyến khích trẻ về nhà quan sát mặt trăng và các vì sao vào ban đêm 2.3.2. Biện pháp xây dựng góc “ Bé với thiên nhiên ”. Tôi xây dựng góc thiên nhiên bởi vì tôi nhận thấy cháu rất ham mê khám phá khoa học nhất là những gì mới lạ và cháu thích được tự mình trải nghiệm cho nên tôi quyết định xây dựng góc thiên nhiên theo từng chủ đề để thay đổi đối tượng nghiên cứu hàng tuần cho cháu hứng thú khám phá. Với chủ đề thực vật: Tôi xây dựng góc thiên nhiên có các cây xanh như: cây vạn niên thanh , cây hoa hồng, hoa giấy, giàn dây leođể trẻ được chăm sóc cây cối và làm thí nghiệm của trẻ: Nhặt cỏ, bắt sâu, tưới nước, gieo hạt, theo dõi quá trình phát triển của cây. Ví dụ : Tôi cho trẻ làm thí nghiệm: Cây nảy mầm từ hạt Cho trẻ gieo hạt đậu, gieo hạt lạc... cho cháu tự tay chăm sóc và quan sát hàng ngày. Có hộp xốp chứa đất để gieo trồng 2 - 3 loại rau để hàng ngày trẻ tưới nước và tập chăm sóc. Nếu như dạy trẻ trên máy tính, lô tô. thì trẻ sẽ hiểu theo cách thụ động, gò ép, hiệu quả giáo dục không cao. Nhưng bằng cách cho trẻ tham gia hoạt động thực tiễn cùng thực hiện theo các bước làm đất, gieo hạt, tưới nước, chăm sóc cây để trực tiếp theo dõi quá trình thay đổi và phát triển của cây từ hạt thì kiến thức sẽ khắc sâu và hiệu quả với trẻ hơn rất nhiều. Trẻ chăm sóc và quan sát góc thiên nhiên của lớp A3 2.3.3. Biện pháp gây hứng thú và lấy trẻ làm trung tâm để dạy trẻ trên tiết học khám phá khoa học. Việc gây hứng thú cho trẻ là rất cần thiết bởi trẻ có hứng thú thì mới tiếp thu bài tốt nên trong quá trình tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ nếu giáo viên không dẫn dắt khéo léo, không linh hoạt khi tổ chức thì sẽ dẫn đến tình trạng dạy khô khan và trẻ không hứng thú học. Vì vậy tôi luôn chú ý đến cách gây hứng thú cho trẻ để thu hút được trẻ say mê với hoạt động. Với mỗi đề tài khi cho trẻ khám phá khoa học tôi đều đầu tư cao về khâu chuẩn bị, dẫn dắt vào bài hợp lý nhưng vẫn đảm bảo không bị sa đà , lệch nội dung. Gây hứng thú tôi có thể sử dụng bài thơ, bài hát, câu chuyện hay mô hình Ví dụ: Ở chủ đề Bản thân Đề tài: Tìm hiểu một số bộ phận cơ thể bé Trước khi cho trẻ tìm hiểu tôi cho trẻ hát bài “ Nào chúng ta cùng tập thể dục” để dẫn dắt vào bài một cách nhẹ nhàng. Hoặc trong tiết dạy làm quen với con vật sống trong rừng.Tôi đưa ra câu đố cho trẻ đoán: Bốn chân như bốn cột nhà Hai tai ve vẩy, hai ngà trắng phau Vòi dài vắt vẻo trên đầu Trong rừng thích sống với nhau từng đàn" Là con gì? (con voi) Con gì nhảy nhót leo trèo Mình đầy lông lá nhăn nheo làm trò Là con gì? (con khỉ) [2] Không chỉ gây hứng thú cho trẻ mà tôi “ luôn lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động, luôn đảm bảo hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi đứa trẻ đều được hiểu, đánh giá đúng và được tôn trọng. Mỗi đứa trẻ đều có cơ hội tốt nhất để thành công và mỗi đứa trẻ đều có các cơ hội để học bằng nhiều cách khác nhau”[4] . Cô không nói nhiều mà chỉ là người dẫn dắt, gợi mở cho trẻ, chú ý cho trẻ được thực hành trải nghiệm, phát huy tính tích cực của trẻ. Ví dụ: Tiếp tục đề tài : Tìm hiểu một số bộ phận cơ thể bé Sau khi gây hứng thú cho trẻ tôi cho trẻ nói tên các bộ phận trên cơ thể của bé, rồi cùng trẻ thực hành, làm thí nghiệm - Cho trẻ nhắm mắt hỏi trẻ điều gì xảy ra? ( Không nhìn thấy gì) - Cho trẻ mở mắt, con nhìn thấy gì? ( lọ nước hoa) - Cho trẻ lên xịt nước hoa - Hỏi các con có cảm nhận gì khác biệt? ( mùi thơm) - Nhờ đâu con biết có mùi thơm? ( Nhờ mũi ngửi) - Với các bộ phận khác như miệng tôi cho trẻ nếm quả, tai cho trẻ âm thanh, khi bịt tai lại chuyện gì xảy ra? ( không nghe thấy gì). - Tay chân dùng để làm gì?... Từ đó giáo dục trẻ biết chăm sóc, bảo vệ các bộ phận trên cơ thể, không chọc ngoáy, thường xuyên vệ sinh Để tạo cơ hội cho trẻ thực hành, trải nghiệm thì trong tiết học tôi đã sử dụng vật thật cho trẻ khám phá, cho trẻ tiếp xúc trực tiếp với vật thật bằng cách nhìn, sờ, nếm...và cảm nhận, qua đó trẻ trãi nghiệm bằng chính sự hiểu biết của mình sẽ giúp trẻ hứng thú, ham tìm hiểu và ghi nhớ một cách có chủ định. Tùy từng tiết học, từng chủ đề phù hợp tôi chuẩn bị đồ dùng trực quan sinh động, thực tế để cho trẻ quan sát, trải nghiệm hứng thú nhất. Tránh dạy “chay”, dạy lí thuyết sáo rỗng không hợp lứa tuổi của trẻ sẽ làm trẻ không hứng thú, biểu tượng mờ nhạt. Bằng các vật thật dễ tìm kiếm, sưu tầm, sẵn có trong thực tế để tận dụng tối đa, sử dụng trong các hoạt động cho trẻ khám phá. Ví dụ: Đề tài: Cho trẻ làm quen một số loại quả - Ổn định tổ chức gây hứng thú : Cho trẻ đến tham quan vườn cây ăn quả của bạn Minh. Hỏi trẻ trong vườn có những loại quả gì? - Bạn Minh tặng ch
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_giup_tre_5_6_tuoi_kham_pha_khoa_hoc_ta.doc