SKKN Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu ở trường tiểu học Nga Thủy

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGA SƠN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 3 TÌM HÌNH ẢNH SO SÁNH TRONG PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC NGA THỦY
Người thực hiện: Hàn Thị Thanh
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Nga Thủy
SKKN thuộc lĩnh vực: Tiếng Việt
THANH HÓA, NĂM 2019
MỤC LỤC
Mục
Nôi dung
Trang
1
 Mở đầu
1.1
 Lý do chọn đề tài
3
1.2
 Mục đích nghiên cứu
3
1.3
 Đối tượng nghiên cứu
3
1.4
Phương pháp nghiên cứu
3
2
 Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1
 Cơ sở lý luận
3
2.2
Thực trạng của việc dạy và học về biện pháp so sánh với học sinh lớp 3
4
2.3
 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
6
2.3.1
Tạo hứng thú cho học sinh khi học phân môn Luyện từ và câu
6
2.3.2
Hướng dẫn học sinh xác định hình ảnh so sánh trong thơ văn
7
2.3.3
Giúp các em nhận biết các dạng bài tập so sánh
11
2.3.4
Hướng dẫn học sinh tìm từ thích hợp và điền vào chỗ trống để tạo hình ảnh so sánh.
17
2.3.5
Củng cố về hình ảnh so sánh thông qua trò chơi
18
2.4
Hiệu quả của sáng kiến với hoạt động giáo dục trong nhà trường
22
3
 Kết luận, kiến nghị. 
3.1
 Kết luận
23
3.2
 Kiến nghị
23
1. Mở đầu:
1.1. Lí do chọn đề tài:
Bậc Tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Luyện từ và câu nói riêng có vị trí vô cùng quan trọng, là công cụ giao tiếp và học tập, là loại hình nghệ thuật lấy ngôn ngữ làm phương tiện thể hiện đến đời sống tâm hồn con người, trong đó biện pháp tu từ so sánh góp phần không nhỏ làm nên điều này. Khi viết văn hoặc làm thơ thiếu đi hình ảnh so sánh thì câu văn, câu thơ trở nên khô cứng, không sống động. Đặc biệt khi viết văn, thơ cho thiếu nhi các tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh so sánh để gây hứng thú đọc cho các em. Thông qua hình ảnh so sánh giúp tâm hồn các em trong sáng gần gũi với thiên nhiên , con người hơn.[7].
Mặt khác trong giai đoạn đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tích cực chủ động sáng tạo của học sinh giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức tự giác là yêu cầu cấp thiết với ngành giáo dục. Chính vì vậy đòi hỏi người giáo viên cũng phải đổi mới phương pháp dạy học giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức trong giờ học như nhà giáo dục vĩ đại người Sec J.Acomen xki( 1592-1670): “Dạy học là một nghệ thuật”
 Chính vì vậy, chúng ta cần có cách dạy cho học sinh biết được và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nghệ thuật so sánh một cách nhẹ nhàng hơn. Để cho các em làm những bài tập làm văn hay, giàu hình ảnh. Từ đó góp phần mở mang tri thức làm phong phú về tâm hồn, tạo hứng thú khi viết văn, rèn ý thức yêu quý, giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt ở các em. Nhưng trong thực tế ở các trường Tiểu học hiện nay nói chung và trường Tiểu học Nga Thủy nói riêng, việc dạy phân môn luyện từ và câu, đặc biệt dạy biện pháp so sánh cho học sinh còn nhiều hạn chế dẫn đến các em viết văn còn khô cứng thiếu cảm xúc hầu như là liệt kê.
Vì lẽ đó mà tôi đã nghiên cứu và lựa chọn, đề xuất phương pháp dạy “Giúp học sinh lớp 3 tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu” nhằm nâng cao chất lượng học môn Tiếng Việt ở Tiểu học.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Giúp cho các em học sinh biết và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nghệ thuật so sánh. Đây là nền móng vững chắc cho các em làm tập làm văn hay và sinh động hơn. Nhằm mục đích đáp ứng được yêu cầu của phân môn Luyện từ và câu nói riêng và môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học nói chung.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
	Đối tượng nghiên cứu là việc học biện pháp so sánh trong phân môn Luyện từ và câu của học sinh lớp 3B Trường Tiểu học Nga Thủy – huyện Nga Sơn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
 	Phương pháp nghiên cứu các tài liệu dạy học.
	Phương pháp điều tra.
	Phương pháp kiểm tra đánh giá.
	Dạy thực nghiệm học sinh lớp 3B.
 Thu thập các tài liệu, tìm hiểu sách giáo khoa lớp 3, sách bài soạn và sách hướng dẫn.
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lí luận:
	Theo mục tiêu của môn Tiếng Việt lớp 3, chương trình Tiểu học mới được xác định:
	Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng tiếng việt (Nghe - Nói - Đọc - Viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động cùng lứa tuổi.
	Thông qua việc dạy và học tiếng việt góp phần rèn các thao tác tư duy.
	Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài.
	Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
	Vậy từ những mục tiêu trên của Tiếng Việt nói chung và phân môn “ Luyện từ và câu" sẽ giúp các em trong khi nói hoặc viết biết sử dụng hình ảnh so sánh sẽ gây được ấn tượng hơn, dễ nhớ hơn và bài văn sẽ hay, sẽ sinh động hơn.
	Nhưng hiện nay ở lứa tuổi học sinh Tiểu học nói chung và ở trường tôi nói riêng, cụ thể là các em học sinh lớp 3 bắt đầu được nhận biết và làm quen với “ Hình ảnh so sánh”. Vậy làm thế nào để học sinh tìm được những hình ảnh “ so sánh”. Đó là một điều mà giáo viên trực tiếp giảng dạy phân môn Luyện từ và câu cần phải quan tâm.
	Nội dung chương trình:
Kiến thức lý thuyết về so sánh tu từ được đưa vào giảng dạy trong chương trình lớp 3 ở phân môn: "Luyện từ và câu". Toàn bộ chương trình Tiếng Việt 3 để dạy về so sánh gồm các bài với các mô hình sau:
 a) So sánh: Sự vật – Sự vật
 b) So sánh: Sự vật – Con người
 c) So sánh: Hoạt động – Hoạt động
 d) So sánh: Âm thanh – Âm thanh
 đ) So sánh: Đặc điểm – Đặc điểm
Tác giả SGK đã giúp học sinh nhận diện dạng, loại và phân biệt hiệu quả so sánh qua các dạng bài tập.
 2.2.Thực trạng việc dạy và học về biện pháp so sánh với học sinh lớp 3 ở trường Tiểu học Nga Thủy, Nga Sơn, Thanh Hóa.
2.2.1. Thực trạng về hoàn cảnh học sinh:
 Bước vào đầu năm học 2018 – 2019, tôi được Ban giám hiệu phân công chủ nhiệm lớp 3B. Lớp tôi có 27 em học sinh, trong đó có 8 em là nữ và 19 em nam. Các em ở rải rác 4 xóm . Xóm Đô Lương : 9 em Xóm Lê Lợi : 10 em, xóm Hoàng Long: 3 , xã ngoài :5 em . Sau khi nhận lớp, Tôi tìm hiểu hoàn cảnh gia đình các em và biết :
 2 em có hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn.
 3 em bố mẹ li dị ở với ông bà đã già yếu.
 5 em bố mẹ đi làm ăn xa phải sống với ông bà. 
 7 em khả năng tiếp thu bài còn chậm
Qua thực tế, tôi thấy hoàn cảnh gia đình cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng gián tiếp đến việc học tập của các em. Để hiểu rõ hơn, tôi đã gần gũi các em, nắm bắt được tâm sinh lý của các em. Tôi thấy, đa số các em ngoan, một số học sinh chăm chỉ học tập. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều em tiếp thu bài còn chậm. Nguyên nhân là do các em mải chơi, có em còn phải phụ giúp gia đình, một số em bố mẹ không có thời gian quan tâm nên việc học của các em chưa thực sự hiệu quả. 
2.2.2 Thực trạng việc dạy học của giáo viên:
	Giáo viên gặp không ít khó khăn trong quá trình giảng dạy. Giáo viên chưa thường xuyên sử dụng phương tiện dạy học trực quan. Một số bộ phận giáo viên vẫn chưa có phương pháp dạy học phù hợp để khơi dậy sự hứng thú học tập và sự tò mò của học sinh khi dạy phân môn luyện từ và câu nói chung và dạy về so sánh nói riêng cho học sinh lớp 3.
	Giáo viên chưa biết cách phân biệt cách dạy từng dạng bài cụ thể để học sinh dễ hiểu, dễ nắm bắt kiến thức và có kỹ năng vận dụng. Vì vậy đòi hỏi người giáo viên cần hướng dẫn một cách tỉ mỉ và phân loại các dạng bài tập để học sinh không bị nhầm lẫn.
2.2.3. Thực trạng việc học của học sinh:
	Do khả năng tư duy của học sinh còn dừng lại ở mức độ tư duy đơn giản, trực quan nên việc cảm thụ nghệ thuật so sánh còn hạn chế. Một số học sinh chưa phân biệt được các dạng bài tập để có cách giải quyết đúng đắn. 
	Qua những năm đã trực tiếp dạy phân môn Luyện từ và câu lớp 3, tôi thấy lớp tôi nhiều em còn lúng túng chưa biết tìm những “Hình ảnh so sánh” trong những câu thơ, khổ thơ, bài thơ và những đoạn văn mà bài tập yêu cầu vì vậy chất lượng học sinh hoàn thành còn thấp.
 2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng trên:
	Khi các em bước vào bài học cần đến tư duy hình ảnh gợi tả, gợi cảm các em đều lạ và thấy trìu tượng. Giáo viên cho đặt câu có hình ảnh so sánh là các em chưa tìm được hình ảnh phù hợp. Vì vậy khi viết câu, nói câu có hình ảnh so sánh là các em chưa tích cực, chưa mạnh dạn trình bày. Từ đó các dạng bài chưa được hệ thống sâu sắc trong tư duy của các em.
*Từ những thực trạng tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng về kỹ năng nhận biết về biện pháp so sánh của học sinh lớp 3B – lớp tôi chủ nhiệm trong năm học 2018– 2019, kết quả cuối học kỳ I như sau:
	Tổng số học sinh lớp 3B là 27 em:
Số học sinh
Số học sinh có kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh tốt
Số học sinh có kỹ năng nhận biết biện pháp so sánh đạt yêu cầu
Số học sinh còn nhầm lẫn khi nhận biết về biện pháp so sánh
Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
27
4
14,8
10
37
13
48,2
	Từ bảng phân tích số liệu trên và thực trạng công tác dạy và học cho thấy số học sinh nhận biết về biện pháp so sánh còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy tôi đi sâu nghiên cứu và tìm ra những biện pháp phù hợp để thực hiện hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm về : “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu”. Nhằm cung cấp cho các em những hiểu biết và kỹ năng cơ bản để làm bài tập. Ngoài ra còn giúp học sinh bước đầu cảm thụ văn học, cảm nhận được cái hay, cái đẹp của một số câu văn, câu thơ tạo tiền đề cho các em học tốt môn Tiếng Việt ở các lớp trên. 
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
2.3.1. Tạo hứng thú cho học sinh khi học phân môn Luyện từ và câu.
	- Trong những giờ nghỉ giải lao hoặc trong các buổi sinh hoạt ngoại khoá, trong các bài Tập đọc, giờ học Toán... tôi sưu tầm những câu chuyện có nói đến tác dụng của phép so sánh, những đoạn văn, khổ thơ có những hình ảnh so sánh đẹp kể và đọc cho các em nghe.
Ví dụ: Câu chuyện xưa nói về vua Ngu Vương và Huệ Tử – một người ăn nói rất giỏi. Nhờ tài giỏi ví von, so sánh Huệ Tử đã thoát chết, được vua Ngu Vương trọng dụng và hậu thưởng.
(Sưu tầm trong báo Văn học và Tuổi trẻ – Số 152 tháng 12, năm 2007)
Ngoài ra, tôi còn yêu cầu các em thi đua sưu tầm những câu thơ, câu văn , câu ca dao, tục ngữ có hình ảnh so sánh hay phù hợp nội dung buổi ngoại khoá để cho các em thi nhau đọc.
 Khi dạy các phân môn thuộc bộ môn Tiếng Việt , giáo viên cần lồng ghép giữa các phân môn trong môn Tiếng Việt với nhau. 
 Khi dạy bài Tập đọc: "Hai bàn tay em" SGK Tiếng Việt 3 tập I (Trang 7). Trong bài này có rất nhiều hình ảnh tu từ so sánh giáo viên cần nhấn mạnh để gây hứng thú cho tiết tiếp theo của môn: "Luyện từ và câu". Giáo viên có thể cho học sinh tìm các câu thơ có sử dụng biện pháp tu từ so sánh . 
 Khi dạy bài Tập đọc “ Cửa Tùng ”, để giải thích từ ngữ (chiếc thau đồng, bờ biển Cửa Tùng) GV có thể cho học sinh tìm câu văn có sử dụng biện pháp so sánh . Học sinh sẽ rất dễ dàng tìm ra câu :
 - Mặt trời như chiếc thau đồng đỏ ối chiếu xuống mặt biển .
 - Người xưa đã ví bờ biển Cửa Tùng giống như một chiếc lược đồi mồi cài vào mái tóc bạch kim của sóng biển. 
 Với những câu văn hay như thế, học sinh đã tìm được thì sẽ nhớ rất lâu và sẽ áp dụng tốt trong việc viết văn của mình .
 Khi dạy bài Tự nhiên xã hội “ Các thế hệ trong gia đình’’ Giáo viên có thể cho học sinh tìm những câu tục ngữ, ca dao, thành ngữ nói về tình cảm của những người thân trong gia đình . Học sinh đại trà tìm tự do . Học sinh giỏi , giáo viên có thể yêu cầu cao hơn( có sử dụng biện pháp so sánh )
 - Anh em như thể tay chân 
 - Con hơn cha là nhà có phúc
 - Công cha như núi Thái Sơn 
 Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
 Tích hợp biện pháp so sánh khi dạy Toán qua các dạng về nhiều hơn , ít hơn , Điền dấu , =., So sánh số lớn gấp mấy lần số bé ,Số bé bằng một phần mấy số lớn 
- Trong giờ học các em càng trở nên hứng thú hơn khi tôi sử dụng lời “khen” đúng lúc và thường xuyên “thưởng điểm” cho các em. Điều đó khích lệ lòng hăng say, niềm hứng khởi, tự tin khi các em thực hành. Tôi đã tuân theo một nguyên tắc “coi học sinh là chủ thể luyện tập” tôn trọng cái “tôi” của các em. Bên cạnh những việc làm trên, tôi còn tổ chức nhiều trò chơi học tập để thay đổi không khí lớp học để giúp các em hiểu kĩ hơn các loại hình bài tập về biện pháp tu từ so sánh. Nhờ vậy giờ học trở nên nhẹ nhàng, sinh động và rất hiệu quả bởi nó phù hợp với tâm lí lứa tuổi của các em.
- Trong mỗi giờ dạy tôi thường xuyên sử dụng các thiết bị dạy học, sưu tầm thêm tranh, ảnh, vật thực làm cho tiết dạy thêm sinh động, hiệu quả.
	Từ những việc làm trên, tôi đã dần giúp các em yêu thích môn Tiếng Việt đặc biệt là với phân môn Luyện từ và câu. 
2.3.2. Hướng dẫn học sinh xác định hình ảnh so sánh trong thơ, văn.
- Dạng bài tập tìm các hình ảnh so sánh là dạng bài tập khá phổ biến khi học về biện pháp tu từ so sánh. Các hình ảnh so sánh có thể là một dòng thơ hay nhiều dòng thơ; có thể là một câu văn hoặt một phần của câu văn. Ngoài việc tìm các hình ảnh so sánh, bài tập còn yêu cầu học sinh chỉ ra các từ so sánh. 
- Trong thực tế, do chưa nắm chắc được đặc điểm của hình ảnh so sánh gồm những yếu tố nào nên khi tìm hình ảnh so sánh học sinh thường xác định không chính xác. Trong một số trường hợp, khi gặp các câu văn, các dòng thơ có các từ: là, như, bằng, tựa, giống... thì học sinh đều cho là các từ chỉ sự so sánh nên xác định sai các hình ảnh so sánh. Bởi vì, trong những văn cảnh khác nhau thì các từ: là, như, bằng, tựa, giống... có thể là từ dùng để so sánh hoặc có thể không phải là từ dùng để so sánh.
 	Ví dụ: 
Vườn nhà bà trồng nhiều loại rau như: cải xanh, mướp, mồng tơi...
Trẻ em như búp trên cành.
Trong hai câu trên thì câu: Trẻ em như búp trên cành. là câu văn có hình ảnh so sánh.
 Vì vậy, khi dạy về dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh tôi đã tiến hành như sau:
2.1. Hướng dẫn học sinh nắm được đặc điểm của một hình ảnh so sánh:
Ví dụ: Tìm các hình ảnh so sánh trong câu văn dưới đây:
Mặt biển sáng trong như tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch.
 (Bài tập 2a trang 8 – SGK Tiếng Việt 3- Tập 1) 
Sau khi học sinh tìm ra hình ảnh so sánh "Mặt biển sáng trong như tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch" tôi cho học sinh phân tích để nhận biết được đặc điểm của một hình ảnh so sánh. 
Hỏi:Tìm các sự vật được so sánh với nhau? (Mặt biển so sánh với tấm thảm) 
Mặt biển có đặc điểm gì? (sáng trong)
Tấm thảm có đặc điểm gì? (khổng lồ)
Từ dùng để so sánh là từ nào? (như)
Sau đó giáo viên giúp học sinh khái quát để tìm ra đặc điểm của mỗi hình ảnh so sánh thường gồm có các yếu tố sau:
Vế thứ nhất
Từ
so sánh
Vế thứ hai
Sự vật + đặc điểm (hay hoạt động)
được so sánh
(người, vật, đồ vật, âm thanh...)
Sự vật + đặc điểm (hay hoạt động)
dùng để so sánh.
(người, vật, đồ vật, âm thanh...)
Khi đã nhận biết được đặc điểm của hình ảnh so sánh, trong các bài tập khác học sinh sẽ sử dụng các thao tác phân tích, tổng hợp để tìm các hình ảnh so sánh.
Ví dụ: Tìm hình ảnh so sánh trong những khổ thơ sau:
 a. Em yêu nhà em
 Hàng xoan trước ngõ
 Hoa xao xuyến nở
 Như mây từng chùm.
 (Bài tập 1b trang 24, Tiếng Việt 3 - Tập 1)
Học sinh sẽ phân tích: 
 + Từ dùng để so sánh: như. 
 + Vế thứ nhất: Hoa xao xuyến nở gồm có: hoa (xoan) là sự vật, xao xuyến nở là đặc điểm.
 + Vế thứ hai: mây từng chùm gồm có: mây là sự vật, từng chùm là đặc điểm.
Học sinh sẽ tổng hợp hình ảnh so sánh là: Hoa xao xuyến nở như mây từng chùm.
b. Những đêm trăng sáng, dòng sông là một đường trăng lung linh dát vàng.
 (Bài tập 1d trang 25, Tiếng Việt 3 - Tập 1)
Học sinh sẽ phân tích: 
 + Từ dùng để so sánh là từ: là
 + Vế thứ nhất: dòng sông
 + Vế thứ hai: một đường trăng lung linh dát vàng gồm có: đường trăng là sự vật, lung linh dát vàng là đặc điểm của sự vật.
Học sinh sẽ tổng hợp hình ảnh so sánh là: dòng sông là một đường trăng lung linh dát vàng.
2.2 Hướng dẫn học sinh nắm được từ chỉ so sánh
* Đối với các bài tập tìm từ chỉ sự so sánh trong các hình ảnh so sánh, giáo viên nên để cho học sinh tích cực, chủ động để nhận biết được các từ dùng chỉ sự so sánh bằng cách: Cho học sinh thay thế từ chỉ sự so sánh này bằng từ chỉ sự so sánh khác.
Ví dụ: Trong hình ảnh so sánh: Trăm cô gái đẹp tựa tiên sa. 
Giáo viên cho học sinh có thể thay thế từ "tựa" bằng các từ khác như: giống, hệt, như thể, giống như, hệt như, chẳng khác gì,...
* Nhưng việc quan trọng là học sinh phải phân biệt được không phải lúc nào các từ: là, như, bằng, tựa... cũng là từ dùng để chỉ sự so sánh. Để khắc phục điều này thì giáo viên cần phải:
 - Giúp học sinh hiểu được ý nghĩa của các từ này trong văn cảnh. 
 - Giúp học sinh nhận biết đặc điểm của các sự vật dùng để so sánh bao giờ cũng phải có một dấu hiệu chung nào đó.	
Ví dụ1: Con búp bê này làm bằng vải.
Từ "bằng" chỉ mối quan hệ giữa một bên là sự vật, một bên là chất liệu của sự vật đó.
Hai sự vật: Con búp bê và vải không có dấu hiệu chung. 
Vậy "Con búp bê này làm bằng vải." không phải là hình ảnh so sánh 
Ví dụ 2: Quả này nhỏ bằng ngón tay.
Từ "bằng" dùng để chỉ sự so sánh ngang bằng giữa hai sự vật có hình dáng nhỏ bé.
Hai sự vật: Quả và ngón tay có dấu hiệu chung là nhỏ.
Vậy câu "Quả này nhỏ bằng ngón tay." là hình ảnh so sánh.
* Trong một số hình ảnh so sánh, giữa hai vế không có từ dùng để so sánh. 
Đây là những trường hợp làm cho học sinh khó phát hiện khi tìm hình ảnh so sánh. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh nhận biết dấu hiệu của các trường hợp sau:
- Trường hợp 1: Tìm những sự vật được so sánh với nhau trong các câu thơ dưới đây:
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.
Đêm hè, hoa nở cùng sao
Tàu dừa - chiếc lược chải vào mây xanh.
 (Bài tập 3 trang 43, Tiếng Việt 3 - Tập 1)
Giáo viên hướng dẫn cho học sinh tìm ra hai hình ảnh so sánh là: 
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao. 
Tàu dừa - chiếc lược chải vào mây xanh.
Đây là trường hợp dùng từ gạch ngang thay thế cho từ dùng để so sánh. Khi đọc phải ngắt giọng chỗ gạch ngang.
 - Trường hợp 2: Ở hai hình ảnh so sánh sau:
 Trường Sơn: chí lớn ông cha.
 Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào
Đây là trường hợp dùng dấu hai chấm thay thế cho từ dùng để so sánh. Khi đọc phải ngắt giọng chỗ dấu hai chấm.
- Trường hợp 3: Tay em đánh răng 
 Răng trắng hoa nhài.
Đây là trường hợp giữa hai vế của hình ảnh so sánh không có bất cứ dấu hiệu nào (thường dành cho học sinh khá giỏi).
Ở cả ba trường hợp trên, khi tìm hình ảnh so sánh, giáo viên khuyến khích các em có thể thêm vào những câu chưa có từ so sánh (mà có dấu gạch nối, dấu hai chấm,..) nhiều từ cùng nghĩa khác: như, như là, như thể, tựa,...mà không làm nội dung câu đó thay đổi.
Ví dụ: Tàu dừa như chiếc lược chải vào mây xanh. 
Giáo viên khuyến khích học sinh có thể tìm thêm từ chỉ đặc điểm và từ so sánh vào các câu thơ trên.
Ví dụ: Quả dừa chi chít như đàn lợn con nằm trên cao. 
2.3.3. Giúp các em nhận biết các dạng bài tập so sánh:
 Căn cứ vào phân phối chương trình Tiếng Việt 3 và mục tiêu của phân môn Luyện từ và câu. Tôi đã nghiên cứu các bài tập về so sánh ở lớp 3 để phân thành các dạng bài. Từ đó đề xuất các phương pháp dạy học phù hợp với từng dạng bài và phù hợp với đối tượng học sinh lớp 3 nhằm cải thiện cách dạy và học để nâng cao chất lượng học môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3.
 Dạng 1: So sánh sự vật với sự vật:
Ví dụ 1: Tìm các từ ngữ chỉ sự vật trong khổ thơ sau:
 Tay em đánh răng
 Răng trắng hoa nhài
 Tay em chải tóc
 Tóc ngời ánh mai.
Đối với bài tập này các em dễ dàng tìm ra các từ chỉ sự vật. Vì đó là những sự vật gần gũi với các em. Từ những bài tập thế này, các em sẽ làm tốt hơn đối với những bài tập yêu cầu “ Tìm các sự vật được so sánh”. Ngoài ra giáo viên có thể đưa thêm các hình ảnh gây hứng thú cho các em.
Ví dụ 2: Bài tập 2 (trang 8): Tìm những sự vật được so sánh với nhau trong các câu thơ dưới đây:
 Ơ cái dấu hỏi
 Trông ngộ ngộ ghê,
 Như vành tai nhỏ
 Hỏi rồi lắng nghe.
 Với bài tập này các em rất dễ nhận ra các sự vật được so sánh. Bởi vì ai đi học