SKKN Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 ở Trường Tiểu học Nga Lĩnh, Nga Sơn

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng. Mục tiêu và yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục được chỉ rõ trong điều 2, Luật Giáo dục năm 2005: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [1]. Vì vậy, bên cạnh việc trang bị cho học sinh vốn kiến thức, kỹ năng cơ bản trong học tập, lao động thì còn cần phải chú ý đến việc rèn kỹ năng sống cho học sinh, dạy học sinh cách “làm người”, để học sinh có thêm vốn kinh nghiệm thích ứng với môi trường mới, yêu cầu mới. Rèn kỹ năng sống cho học sinh giúp các em thích ứng được với môi trường xã hội, tự giải quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như vấn đề sức khoẻ, môi trường, tệ nạn xã hội, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người; sống tích cực, an toàn, hài hoà và lành mạnh,...để các em có thể tự tin, chủ động không bị quá phụ thuộc vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại lợi ích chính đáng, điều kiện thuận lợi cho bản thân mình rèn luyện, học tập phấn đấu vươn lên.Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết phù hợp với mục tiêu giáo dục, nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mỹ” để học sinh được phát triển toàn diện đáp ứng những yêu cầu mới của xã hội.
Trong thực tế hiện nay việc rèn kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường đã được chú ý đến, song nhiều trường nhất là các trường tiểu học còn lúng túng trong việc tổ chức, thực hiện các chương trình hoạt động rèn kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt là học sinh các lớp nhỏ. Chính vì thế học sinh thiếu kỹ năng sống không ít, thể hiện: khi có người khách đến lớp các em không chào hoặc chào rất nhỏ, thiếu tự nhiên; ít khi dùng lời nói “Cảm ơn”, “Xin lỗi” Nhiều học sinh khi tham gia thảo luận ngại nói ra những khó khăn của bản thân, một số không biết giao tiếp theo những quy tắc tối thiểu trong gia đình và ngoài xã hội; nhiều học sinh thiếu kỹ năng tự phục vụ cho bản thân kể cả vệ sinh cá nhân, kỹ năng làm một số việc đơn giản như dọn dẹp, sắp xếp đồ dùng học tập, phòng học, nhà cửaĐặc biệt một số em không biết xử lý một số tình huống trong cuộc sống, rất rụt rè, thiếu tự tin trong giao tiếp, thiếu bản lĩnh khi gặp khó khăn.
 Đối với học sinh tiểu học, việc hình thành các kỹ năng sống cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp 1, là khối lớp nhỏ nhất trong trường, tôi luôn trăn trở làm thế nào để việc rèn kỹ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả cao. Từ lý do đó tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu và đưa ra "Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 ở Trường Tiểu học Nga Lĩnh, Nga Sơn" nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường và góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mỹ.
2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu, cơ sở lí luận, thực trạng đề xuất một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 đạt hiệu quả.
3. Đối tượng nghiên cứu: 
- Học sinh lớp 1 trường Tiểu học Nga Lĩnh - Nga Sơn - Thanh Hóa.
- Các phương pháp cách thức để giúp học sinh lớp 1 rèn kỹ năng sống.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu một số tài liệu về rèn kỹ năng sống cho học sinh.
- Phương pháp khảo sát thực tế: Điều tra các tình huống xem kĩ năng sống của các em trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm và sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
- Phương pháp điều tra, quan sát: Quan sát các kĩ năng trong mọi sinh hoạt trên trường.
- Phương pháp thực hành: Cho các em được tiếp xúc với các tình huống trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày để các em được va chạm với những tình huống trong cuộc sống và biết cách xử lí các tình huống.
- Phương pháp thực nghiệm: Thực nghiệm một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động để đúc rút kinh nghiệm. 
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận:
Kỹ năng là năng lực hay khả năng chuyên biệt của một cá nhân về một hoặc nhiều khía cạnh nào đó được sử dụng để giải quyết tình huống hay công việc nào đó phát sinh trong cuộc sống.
Kỹ năng sống là những trải nghiệm có hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu cụ thể, trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Kỹ năng sống bao gồm cả hành vi vận động của cơ thể và tư duy trong não bộ của con người. Kỹ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục hoặc rèn luyện của con người.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh còn có thể quan niệm là việc tổ chức các hoạt động giáo dục đa dạng, phong phú nhằm kích thích học sinh tham gia một cách tích cực chủ động vào các quá trình hoạt động, qua đó hình thành hoặc thay đổi hành vi của trẻ theo hướng tích cực nhằm góp phần phát triển nhân cách toàn diện; giúp học sinh có thể sống an toàn, khỏe mạnh và tích cực, chủ động trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp.
 	Như chúng ta đã biết mục tiêu của giáo dục là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chính vì vậy kỹ năng sống rất cần thiết với mỗi cá nhân nhất là hình thành từ lứa tuổi tiểu học.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
* Về phía giáo viên:
- Một bộ phận giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa; nếu có dạy cũng chỉ là dạy qua loa, cho có.
- Giáo viên đã tổ chức được một số hoạt động nhằm rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh nhưng còn chung chung, chưa đi sâu, chưa có biện pháp cụ thể thuyết phục, chưa thể hiện thường xuyên rõ nét.
- Giáo viên còn lúng túng cả về nội dung và biện pháp giáo dục; nhận thức còn mơ hồ, chưa rõ, chưa đầy đủ là rèn kỹ năng sống cho học sinh là rèn những gì? 
- Giáo viên chưa chịu khó tìm tòi các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động một cách phong phú và đa dạng nên chưa gây được sự hứng thú của học sinh.
* Về phía học sinh:
- Khó khăn lớn nhất của trẻ khi chuyển từ mẫu giáo lên lớp 1 là sự thay đổi môi trường hoạt động một cách triệt để. Một bên là vừa học vừa chơi, hoạt động đa dạng; tính tự do, tùy hứng thú cá nhân còn nặng hơn tính chỉ đạo của cô giáo. Bước sang lớp 1, hoạt động chủ đạo của học sinh là hoạt động học. Học sinh phải tập trung học tập theo sự hướng dẫn của giáo viên. Mặt khác, giáo viên lại thường xuyên đánh giá các hoạt động của trẻ. Chính vì vậy, đứng trước giáo viên và các bạn, trẻ thường rụt rè, ngượng nghịu và đôi lúc mất bình tĩnh. 
- Học sinh chỉ biết học kiến thức qua sách vở, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều.
- Kỹ năng giao tiếp hạn chế, còn e dè sợ sệt chưa mạnh dạn tham gia các hoạt động tập thể một cách tích cực.
* Về phía phụ huynh:
- Quan niệm của đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi Toán, Tiếng Việt mà không cần tham gia các hoạt động khác.
- Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm hiểu kiến thức mà chưa nghĩ đến việc rèn kĩ năng sống cho con, hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình.
- Phụ huynh hiện nay có xu hướng bao bọc con quá mức, lo sợ quá mức nên hầu như không cho con tham gia vào các hoạt động thực nghiệm, kể cả những công việc đơn giản tự phục vụ bản thân.
Từ thực tế trên cho thấy: đa số học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng đều thiếu kĩ năng sống dù là những kĩ năng đơn giản nhất như kĩ năng làm việc nhà, kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng giao tiếp Nhiều em không thể tự dọn dẹp phòng ở của chính mình, không giúp đỡ bố mẹ bất kì việc gì ngoài việc học. Suốt ngày chỉ lo học. Nhiều em còn không biết giao tiếp theo những quy tắc tối thiểu nhất trong gia đình cũng như ngoài xã hội. Hiện tượng trẻ em ngu ngơ khi phải xử lí những tình huống của cuộc sống thực, thiếu tự tin trong giao tiếp, thiếu kĩ năng từ chối trước những dụ dỗ của bạn bè, kẻ xấu, 
 Để nắm rõ hơn về kĩ năng sống của học sinh, ngay từ đầu năm học 2018 - 2019 khi nhận lớp 1A trường Tiểu học Nga Lĩnh tôi đã tiến hành quan sát trực tiếp học sinh lớp mình tham gia hoạt động học tập, vui chơi, giao tiếp hằng ngày, kết quả khảo sát 30 học sinh trong lớp vào tháng 9/2018 thu được như sau:
Kỹ năng sống
Mức độ đạt được
Tốt
Khá
Đạt yêu cầu
Chưa đạt yêu cầu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Kĩ năng quan tâm, chia sẻ
5
16,6
5
16,6
10
33,4
10
33,4
Kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi
5
16,6
2
6,6
10
33,4
13
43,4
Kĩ năng nói lời yêu cầu, đề nghị
6
20
4
13,2
10
33,4
10
33,4
Kĩ năng tự phục vụ
5
16,6
3
10
11
36,7
11
36,7
Kĩ năng hợp tác nhóm
6
20
5
16,6
6
20
13
43,4
KN thuyết trình trước đám đông
5
16,6
5
16,6
9
30,1
11
36,7
Kĩ năng tự tin
8
26,6
5
16,6
5
16,6
12
40,2
Kĩ năng sử dụng các vật dụng 
lao động: dao, kéo, chổi, liềm
8
26,6
5
16,6
7
23,4
10
33,4
Qua thống kê khảo sát cho thấy: số học sinh có kỹ năng sống được đánh giá là tốt, khá còn chiếm tỷ lệ thấp, mà số học sinh kỹ năng sống cơ bản còn chưa đạt yêu cầu chiếm tỷ lệ cao.
3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
Để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1, tôi xin đề xuất một số giải pháp sau:
3.1. Biện pháp 1: Xác định và lựa chọn các kĩ năng sống cần thiết, phù hợp đối với học sinh lớp 1.
	Muốn làm tốt việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường trước hết giáo viên phải xác định rõ các kỹ năng cần giáo dục cho học sinh. Từ đó lựa chọn được những kĩ năng phù hợp với lứa tuổi các em để giáo dục.
	Như chúng ta đã biết kĩ năng sống cần thiết cho mọi người, mọi lứa tuổi và phải được hình thành dần. Đối với mỗi lứa tuổi khác nhau cần hình thành những kĩ năng tương ứng, thích ứng với từng giai đoạn. Chính vì vậy, để giáo dục được kĩ năng sống cho học sinh, giáo viên phải lựa chọn, xác định rõ và nắm vững những kĩ năng sống cần giáo dục cho trẻ. Theo cuốn “Cẩm nang giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học” thì đối với trẻ 6 - 7 tuổi (tương ứng với HS lớp 1) cần giáo dục cho các em một số kĩ năng sống sau:
	- Kĩ năng tự phục vụ: tự ăn, tự mặc quần áo, tự vệ sinh thân thể, tự sắp đồ dùng học tập, tự giác học bài.
	- Kĩ năng thuyết trình trước đám đông, kĩ năng giao tiếp (nói lời yêu cầu, đề nghị; cảm ơn, xin lỗi) trong gia đình và ở nhà trường: giao tiếp với ông bà, cha mẹ, với anh chị em, với khách, với thầy cô, bạn bè
	- Kĩ năng sử dụng các vật dụng thông thường trong gia đình (chổi quét nhà, khăn lau, dao, kéo, nồi cơm điện, ti vi, điện thoại,)
	- Kĩ năng giữ gìn quần áo, đồ dùng, đồ chơi của mình và chia sẻ với bạn.
	- Kĩ năng yêu mến, chăm sóc con vật nuôi trong nhà, cây cối ở gia đình, nhà trường, công viên.
	- Kĩ năng tự tin.
	- Kĩ năng tôn trọng, quan tâm đến bản thân và người khác.
	- Kĩ năng hợp tác nhóm.
	Như vậy, việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi, đối tượng học sinh sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung, biện pháp trọng tâm để dạy trẻ. 
3.2. Biện pháp 2: Xây dựng mối quan hệ thân thiện, gần gũi giữa giáo viên và học sinh, giữa các em học sinh với nhau.
Học sinh lớp 1 vừa bước chân vào trường Tiểu học, các em còn rất bỡ ngỡ với môi trường mới, thầy cô mới và có thêm những bạn bè mới. Bên cạnh đó nhiều em còn rất nhút nhát, rụt rè. Một trong những trở ngại của học sinh lớp 1 là việc kết bạn. Nhiều khi các em bối rối trong môi trường mới nên không thể ngay một lúc làm quen được với những bạn khác. Chính vì vậy để giúp các em nhanh chóng hòa nhập, thấy thoải mái, tự nhiên tôi đã thực hiện một số việc sau:
- Cho học sinh tự do lựa chọn vị trí ngồi của mình để tạo điều kiện kết bạn cho trẻ, qua đó phần nào nắm được đặc điểm tính cách của các em: mạnh dạn hay nhút nhát, thụ động, thích thể hiện hay lãng mạn...Và tiếp tục qua những tuần học sau, tôi chú ý quan sát những biểu hiện về thái độ học tập, những cử chỉ, hành vi tại vị trí ngồi mà các em chọn để bắt đầu có điều chỉnh phù hợp.
- Tạo sự gần gũi và gắn kết giữa các học sinh với nhau bằng cách: sắp xếp thời gian cho học sinh được giới thiệu về bản thân trước lớp, động viên khuyến khích các em chia sẻ với nhau về những sở thích, ước mơ tương lai cũng như mong muốn của các em. Không phải tất cả các học sinh đều có thể tự nhiên giới thiệu được trước lớp, thế nên đầu tiên hãy cho những trẻ mạnh dạn, xung phong thực hiện trước. Giáo viên động viên, khuyến khích các em, rồi lần lượt đến các em khác. Như vậy các em sẽ thấy đây là một hoạt động rất tự nhiên, nhưng thực tế đây chính là bài học đầu tiên về kĩ năng giao tiếp trước đám đông của trẻ lớp 1. Sau này các em sẽ tự nhiên hơn khi giao tiếp trước cô giáo, trước các bạn. 
- Luôn để học sinh được nói lên ý kiến của mình, đặc biệt là với những trẻ nhút nhát rụt rè. Đó có thể là những suy nghĩ hết sức ngây ngô thậm chí có phần khó hiểu tuy nhiên lại là cơ hội để trẻ thể hiện bản thân và giáo viên có thể chỉ bảo uốn nắn. Nhờ đó kỹ năng giao tiếp của trẻ sẽ được cải thiện đáng kể làm nâng cao kỹ năng sống cho trẻ. 
- Tạo sự gần gũi và gắn kết giữa học sinh và giáo viên chủ nhiệm bằng cách: dành thời gian quan tâm, chuyện trò, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, động viên các em. Khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy nghĩ, những quan sát của mình với cô, với bạn một cách thoải mái, tự nhiên. Có thể giờ ra chơi giáo viên cùng các em xem một quyển truyện tranh, hướng dẫn các em chơi những trò chơi dân gian, giúp các em chải, buộc lại bím tóc Đây là hoạt động giúp giáo viên và học sinh hiểu nhau, đồng thời tạo một môi trường học tập thân thiện - Nơi trường học thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cô giáo là những người thân trong gia đình. Đây cũng là một điều kiện rất quan trọng để phát triển kĩ năng giao tiếp của học sinh. Bởi học sinh không thể mạnh dạn, tự tin trong một môi trường mà giáo viên luôn gò bó và áp đặt.
	Bằng những cách trên, tôi đã giúp các em cảm thấy rất tự tin, thoải mái khi giao tiếp cùng giáo viên, bạn bè. Qua đó giáo viên cũng có những điều chỉnh, uốn nắn kịp thời khi các em sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp, thái độ giao tiếp phù hợp với từng hoàn cảnh, đối tượng giao tiếp.
	Như vậy, việc xây dựng được mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh và học sinh sẽ giúp các em cởi mở hơn trong giao tiếp, bộc lộ cử chỉ và cảm xúc của mình một cách tự nhiên hơn. Từ đó giáo viên có thể năm bắt được cụ thể những kỹ năng nào học sinh đã thực hiện tốt và những kỹ năng nào cần phải bổ sung và rèn luyện. 
3.3. Biện pháp 3: Tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua các môn học.
	Trong kế hoạch chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ năm học Ban giám hiệu luôn đặt ra yêu cầu: chú trọng giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên giáo dục kĩ năng sống không phải là một môn học. Chính vì vậy, một trong những con đường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng là thông qua các môn học, nhất là các môn: Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội, Thủ công, An toàn giao thông .... 
Trong chương trình lớp một, ở môn Tiếng Việt, tất cả các bài đều có phần luyện nói theo chủ đề như: Bé tự giới thiệu; Bé và bạn bè; Mai sau khôn lớn; Vâng lời cha mẹ; Giúp đỡ cha mẹ; Nghề nghiệp của cha mẹ; Những người bạn tốt; Nói lời xin lỗi; Sức khỏe là vốn quý nhấtĐây chính là cơ hội để cho học sinh bộc lộ kĩ năng giao tiếp và cũng là thời điểm để giáo viên rèn kĩ năng giao tiếp cho các em. Thông thường, ở mỗi phần luyện nói tôi chỉ gợi mở sau đó cho các em tự nói một cách tự nhiên hoàn toàn không gò bó áp đặt. Như khi dạy Tiếng Việt chủ đề luyện nói: "Bé tự giới thiệu" (Bài 41- Sách giáo khoa Tiếng Việt 1- Tập 1) tôi đưa ra nội dung: “Em hãy giới thiệu về bản thân em và làm quen với mọi người”. Sau khi cho các em thực hiện trong nhóm 2, tôi tổ chức cho các em đứng thành vòng tròn trước lớp, tự giới thiệu về tên và sở thích của từng em và làm quen với các bạn xung quanh. Lúc đầu các em rất e dè, không tự tin khi nói về mình nhưng tôi đã khuyến khích, động viên, giúp đỡ, lưu ý cách xưng hô phù hợp, những điều cần chú ý trong khi giao tiếp, cộng thêm một môi trường hoà đồng thân thiện thì các em đã thực hiện rất tốt. Nhiều em đã mạnh dạn, tự tin đứng giới thiệu trước lớp.
Bên cạnh việc rèn kĩ năng giao tiếp, qua mỗi chủ đề luyện nói giáo viên còn có thể lồng ghép giáo dục thêm một số kĩ năng sống khác liên quan cụ thể đến chủ đề đó như: kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi (chủ đề “Nói lời xin lỗi” ); kĩ năng tự phục vụ (chủ đề “Giúp đỡ cha mẹ”); kĩ năng sử dụng một số vật dụng đơn giản: chổi, dao, kéo(chủ đề: “Giúp đỡ cha mẹ”)
Học sinh lớp 1A thực hành luyện nói chủ đề: “Bé tự giới thiệu”
Tóm lại, trong môn Tiếng Việt 1 nội dung luyện nói trong các tiết là một phần không thể xem nhẹ. Giáo viên cần tổ chức bằng những hình thức phong phú để phát huy tính tích cực của học sinh, qua đó rèn luyện học sinh kĩ năng giao tiếp phù hợp với từng đối tượng, hoàn cảnh giao tiếp, tạo điều kiện cho các em mạnh dạn, tự lập, tự khẳng định và phát huy mình hơn.	
	Bên cạnh môn Tiếng Việt, có lẽ Đạo đức là môn học gắn liền nhất với việc giáo dục các kĩ năng sống cho học sinh lớp 1. Cụ thể, thông qua môn Đạo đức giáo viên giáo dục, rèn cho học sinh kỹ năng giao tiếp ứng xử như: Biết nhận lỗi và sửa lỗi; biết nói lời yêu cầu, đề nghị; lịch sự khi nhận và gọi điện thoại; lịch sự khi đến nhà người khác; kỹ năng làm việc nhà; kĩ năng sắp xếp các đồ dùng gọn gàng ngăn nắp; kĩ năng trung thực (trả lại của rơi), kĩ năng tôn trọng, quan tâm đến bản thân và người khác (Giúp đỡ người khuyết tật); kỹ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, giữ gìn vệ sinh môi trường (giữ trật tự, vệ sinh nơi công cộng).
	Ví dụ: Khi dạy Đạo đức bài 12: “Cảm ơn và xin lỗi” tôi đã tiến hành kết hợp giáo dục cho học sinh kĩ năng giao tiếp, ứng xử với mọi người, đó là: biết cảm ơn và xin lỗi phù hợp trong từng huống cụ thể qua trò chơi “Ghép hoa” như sau:
	- Giáo viên chia nhóm, phát cho mỗi nhóm 2 nhị hoa (một nhị ghi từ “Cảm ơn”, một nhị ghi từ “Xin lỗi”) và các cánh hoa (trên mỗi cánh hoa là một tình huống cần cảm ơn hoặc xin lỗi)
	- Giáo viên yêu cầu ghép hoa.
- Học sinh làm việc theo nhóm: lựa chọn những cánh hoa có ghi tình huống cần nói cảm ơn và ghép với nhị hoa có từ “Cảm ơn” đề làm thành “Bông hoa cảm ơn”. Đồng thời cũng tương tự như vậy làm thành “Bông hoa xin lỗi”.
- Các nhóm trình bày sản phẩm của mình.
- Tổ chức nhận xét, tuyên dương nhóm có những bông hoa đẹp (ghép đúng).
- GV lưu ý cho học sinh: Cần nói lời cảm ơn khi được người khác quan tâm, giúp đỡ. Cần nói lời xin lỗi khi mắc lỗi, khi làm phiền người khác.
Mỗi bài học của môn Đạo đức đều gắn với những hành vi đạo đức vì vậy giáo viên cần lồng ghép giáo dục cho học sinh cách ứng xử khi gặp những hành vi đó bằng cách cho học sinh được trải nghiệm, thực hành hành vi đạo đức vừa học để giúp các em ghi nhớ, khắc sâu từ đó hình thành kĩ năng ứng xử phù hợp trong cuộc sống hằng ngày cho học sinh.
 	Để rèn kĩ năng sống cho học sinh có hiệu quả tôi thường vận dụng thông qua xử lí tình huống hay các trò chơi học tập có nội dung gần gũi với cuộc sống hằng ngày của các em. Như trong môn Tự nhiên và xã hội: Ở bài: "Ăn uống hằng ngày" tôi cho học sinh thảo luận nhóm và lên thực đơn cho các bữa ăn trong một ngày: Sáng