SKKN Hướng dẫn ôn tập phương pháp tọa độ trong không gian cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4 thi thpt quốc gia

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ 
TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI
HƯỚNG DẪN ÔN TẬP PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4 THI THPT QUỐC GIA
Người thực hiện: Lê Kim Hoa
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Toán
THANH HOÁ NĂM 2017
MỤC LỤC
STT
Tên mục
Trang
Ghi chú
1
MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
1
2
Mục đích nghiên cứu
1
3
Đối tượng nghiên cứu
2
4
Phương pháp nghiên cứu 
2
5
NỘI DUNG
Cơ sở lý luận
2
6
Thực trạng vấn đề
3
7
Các giải pháp
3
BÀI 1 : HỆ TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
4
BÀI 2: MẶT CẦU
8
BÀI 3: MẶT PHẲNG TRONG KHÔNG GIAN
6
9
Phương trình mặt phẳng
9
10
Vị trí tương đối của hai mặt phẳng
11
11
Khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng
12
12
Sử dụng khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng để giải các bài toán liên quan:
14
13
BÀI 4: ĐƯỜNG THẲNG TRONG KHÔNG GIAN
6
14
Phương trình đường thẳng trong không gian 
9
15
Vị trí tương đối giữa hai đường thẳng
16
16
Vị trí tương đối của đường thẳng và mặt phẳng
17
17
Hiệu quả
19
18
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
20
MỞ ĐẦU
 Lý do chọn đề tài
Phần Tọa độ trong không gian là phần cuối cùng trong SGK Hình học 12 và là một phần luôn có mặt trong đề thi THPT Quốc gia, chiếm 14% số điểm trong bài thi. Tuy không phải là phần kiến thức khó nhằn với học sinh, nhưng với hình thức thi đổi mới theo hướng trắc nghiệm, học sinh không tránh khỏi lúng túng, phân chia thời gian không hợp lý dẫn tới việc không đủ thời gian để giải xong đề. Đánh mất điểm ở nhiều câu không khó. 
Thêm nữa là tâm lý sợ Hình học khó, ngại học hình, mất căn bản hình học từ cấp dưới nên chỉ ôn tập qua loa và bỏ qua hoặc chỉ “ khoanh mò” nhiều câu Hệ tọa độ trong không gian trong đề thi trắc nghiệm. Trong khi phần kiến thức Tọa độ trong không gian tuy nhiều công thức, dạng bài tập phong phú nhưng các bài tập của phần này thường được hỏi rất trọng tâm “không mang tính đánh đố học sinh” học sinh chỉ cần nắm vững kiến thức cơ bản, được hệ thống hóa lại các dạng bài tập là làm tốt.
Cái khó là thời điểm cuối năm học, thời gian ôn tập hạn chế thời điểm các em học hành chểnh mảng nhất. Học sinh trường THPT Thạch Thành 4 đa phần là con em đồng bào dân tộc Mường, gia cảnh khó khăn, nhà xa đường xấu ảnh hưởng lớn tới việc theo học. Nhiều em là lao động chính trong gia đình, ngày nghỉ đi làm thuê kiếm thêm thu nhập để trang trải cho gia đình và cho việc học của bản thân. Nên các em hầu hết các em không có thời gian tự học, tự kiểm tra đánh giá. 
Quỹ thời gian ôn tập hạn hẹp, mà sức học của các em đa phần là trung bình, yếu rồi kém, nhiều em chưa giải nổi bài tập SGK, dẫn tới tâm lý ngại học, không hiểu bài nên chán học, hay khi làm bài thi các em không làm được rồi chỉ khoanh bừa đáp án nhiều câu trong đề thi mà phần nhiều là những câu Tọa độ trong không gian. 
Năm nay cũng là năm đầu tiên môn Toán chuyển sang hình thức thi trắc nghiệm nên ngay cả các đồng nghiệp giáo viên trường chúng tôi cũng chưa đưa ra được biện pháp học tốt nhất.
 Đó là những lý do khiến tôi trăn trở tìm hiểu nguyên nhân vì sao học sinh lại sợ Toán lại yếu Toán cụ thể là Tọa độ trong không gian, rồi tìm biện pháp ôn tập sao cho phù hợp nhất với học sinh của mình, để các em có thể làm được những bài tọa độ không gian cơ bản nhất, dần dần chinh phục Tọa độ không gian trong các đề thi đạt kết quả tốt nhất trong kỳ thi THPT Quốc gia sắp tới.
Sau nhiều thời gian tìm hiểu, tham khảo rút kinh nghiệm tôi xây dựng biện pháp: “HƯỚNG DẪN ÔN TẬP PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4 THI THPT QUỐC GIA” thu được kết quả là sự tiến bộ rõ rệt của học sinh, nên tôi xin được trình bày mong các thầy cô đồng nghiệp chỉnh sửa góp ý để đạt kết quả tốt nhất, và cũng để các đồng nghiệp có nhu cầu tham khảo thêm.
1.2 Mục đích nghiên cứu
	Hệ trục tọa độ trong không gian là gắn tọa độ vào hình học, giải quyết nhanh gọn nhiều bài tập Hình học không gian.
Vậy trước hết học sinh phải nắm vững các công thức và phép toán vec tơ, phương trình mặt cầu, phương trình mặt phẳng, phương trình đường thẳng. Để các em nắm vững các công thức và vận dụng linh hoạt phù hợp với từng bài tập dạng trắc nghiệm, giải nhanh và đúng bài thi trắc nghiệm. 
Đối tượng nghiên cứu
Phần kiến thức hệ trục tọa độ trong không gian tuy nằm trong sách giáo khoa 12 nhưng lại cuối chương trình, rơi vào thời điểm “nhạy cảm” cuối năm học của học sinh nên các em rất phân tâm. Các công thức tuy có chút kế thừa của hệ trục tọa độ trong mặt phẳng ở lớp 10 nhưng nhiều công thức cần nhớ, nhiều công thức mới hơn, lạ hơn và khó khăn lớn nhất là hình thức thi thay đổi theo hướng câu hỏi trắc nghiệm. Năm đầu tiên nên không khỏi bỡ ngỡ,cũng các câu bài tập đó nếu thi tự luận với các em có lẽ “không vấn đề lắm” nhưng hình thức trắc nghiệm đòi hỏi các em phải làm nhanh, chính xác và không bị “nhiễu” bởi nhiều đáp án được đưa ra. Do đó qua đề tài này tôi mong muốn học sinh sẽ làm được bài thi dạng trắc nghiệm chính xác nhất với cách nhanh nhất.
1.4 Phương pháp nghiên cứu 
Với đề tài "“HƯỚNG DẪN ÔN TẬP PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4 THI THPT QUỐC GIA”
Tôi đã đầu tư tìm hiểu chọn lọc các bài tập dạng trắc nghiệm từ nhiều nguồn khác nhau như: sách giáo khoa và sách bài tập Hình học 12 của Bộ giáo dục, tài liệu tham khảo, internet, các đề thi minh họa của Bộ giáo dục để tìm bài phù hợp với học sinh của mình. Chắt lọc sắp xếp theo từng phần để học sinh không còn thấy đề khó không còn thấy rối rắm không còn lẫn lộn các công thức, mục đích để các em làm đúng những bài tập dễ, dạng cơ bản, tiến dần sang những bài tập phức tạp hơn mà không thấy vướng mắc. Những bài tập ấy tôi sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó, mỗi bài đều có nhiều bài tương tự cho các em tự làm được giúp các em thấy tự tin hơn. Tôi xắp xếp cho các em học theo kiểu gối vụ, buổi này học và làm các bài tập như vậy buối tiếp theo sẽ làm lại một số bài tương tự để củng cố khắc sâu cho các em, khuyến khích các em khá hơn phụ đạo lại cho các bạn chưa nắm vững, liên tục cho các em làm những đề trắc nghiệm với thời lượng ngắn để rèn kỹ năng làm bài và qua đó tôi sẽ thấy được điểm yếu của học sinh mình để bổ xung kịp thời. Sau mỗi tiết học sinh làm đề, tôi chữa cho các em và ghi chú lại những dấu hiệu, những lưu ý, phân tích những sai lầm mà các em thường mắc phải, những “cái bẫy” nho nhỏ trong đề thi, dần dần các em thấy hứng thú với bài tập trắc nghiệm về hệ tọa độ trong không gian.
NỘI DUNG
Cơ sở lý luận
Các kiến thức về phương pháp tọa độ trong không gian được tổng hợp từ sách giáo khoa và sách bài tập Hình học 12 ban cơ bản do Bộ giáo dục và đào tạo ban hành.
Các kỹ năng giả toán Hình học ở mức độ trung bình.
 Thực trạng vấn đề
Qua thực tế giảng dạy, ban đầu tôi cho các em viết tất cả các công thức của phần này vào mảnh giấy, làm bài tập cần công thức nào thì tìm ngay được. Dần dần sẽ nhớ thế nhưng nhiều học sinh yếu kém vẫn lúng túng không biết sử dụng công thức nào, thay số thế nào thì làm sao mà nhanh mà chính xác được. Thế là nhiều em nhắm mắt khoanh bừa một đáp án và chờ may mắn. 
Khảo sát kết quả học tập của học sinh thông qua bài kiểm tra trắc nghiệm theo phân phối chương trình của chương Phương pháp tọa độ trong không gian tôi nhận được thực trạng sau: 
Lớp
Điểm 8 trở lên
Điểm từ 5 đến 7
Điểm dưới 5
12B3( 36 HS)
2 HS ( 6%)
10 HS (28%)
21 HS (58 %)
12B4( 39 HS)
2 HS ( 5%)
11 HS ( 28%)
26 HS ( 67%)
 Vậy là có hơn 50% không đạt điểm trung bình. Tôi nhận thấy vấn đề này là do các em không được làm quen với kiểu bài trắc nghiệm môn Toán, không được luyện làm bài tập trắc nghiệm nhiều, yếu kiến thức, thiếu kỹ năng làm bài dạng trắc nghiệm.
 Các giải pháp
Dù tâm huyết, nhưng thời gian còn hạn chế, tôi chỉ đưa ra những bài tập cơ bản, đơn giản của phần này, những bài tập phức tạp hơn học sinh cần rèn luyện nhiều bài tập để có tư duy kiến thức tổng hợp mới giải quyết được.
Trước hết tôi nhắc lại các công thức cần nhớ trong bài cho học sinh,sau đó bài tập trắc nghiệm được tôi phân thành các dạng cho học sinh ôn tập như sau:
- Bài tập trắc nghiệm về các phép toán vec tơ trong không gian.
- Bài tập trắc nghiệm về viết phương trình mặt cầu
- Bài tập trắc nghiệm về viết phương trình mặt phẳng, vị trí tương đối của hai mặt phẳng, khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng và khoảng cách giữa hai mặt phẳng song song, các bài tập liên quan giữa mặt phẳng và mặt cầu.
- Bài tập trắc nghiệm về viết phương trình đường thẳng, vị trí tương đối giữa hai đường thẳng, vị trí tương đối của đường thẳng với mặt phẳng.
BÀI 1 : HỆ TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
1.	Hệ tọa độ Đêcac vuông góc trong không gian:
	Cho ba trục Ox, Oy, Oz vuông góc với nhau từng đôi một và chung một điểm gốc O. Gọi là các vectơ đơn vị, tương ứng trên các trục Ox, Oy, Oz. Hệ ba trục như vậy gọi là hệ tọa độ Đêcac vuông góc Oxyz hoặc đơn giản là hệ tọa độ Oxyz. 
	Chú ý: 	 và .
2.	Tọa độ của vectơ:
	a) Định nghĩa:	
	b) Tính chất: Cho 
	· 
	· · 
· 
	· cùng phương Û
	· 	· 
	· 	· 
	· (với )
3.	Tọa độ của điểm:
a) Định nghĩa:	(x : hoành độ, y : tung độ, z : cao độ)
	Chú ý:	· M Î (Oxy) Û z = 0; M Î (Oyz) Û x = 0; M Î (Oxz) Û y = 0
	· M Î Ox Û y = z = 0; M Î Oy Û x = z = 0; M Î Oz Û x = y = 0
b) Tính chất: Cho 
· 	· 
· Toạ độ trung điểm M của đoạn thẳng AB: 
· Toạ độ trọng tâm G của tam giác ABC: 
4. Một số ví dụ:
Đây là những công thức đầu tiên, tôi chọn những bài tập ở dạng trắc nghiệm đơn giản quen thuộc với phần kiến thức đã học ở lớp 10, tạo cảm giác dễ hiểu dễ làm cho các em. 
Ví dụ 1 Trong không gian Oxyz, cho 3 vecto ; ; . Tọa độ của là
A.(-3 ;7 ;9)	B. (5 ;3 ;-9)	C.(-3 ;-7 ;-9)	D.(3 ;7 ;9)
Hướng dẫn:
-2a=4;-2;0, 3b=(3;9;-6), -c=(-2;-4;-3)
u=-2a+3b-c=(5;3;-9). Đáp án B.
Ví dụ 2: Trong không gian Oxyz cho các điểm A(3; -4; 0), B(-1; 1; 3), C(3; 1; 0). Tọa độ điểm D trên trục Ox sao cho AD = BC là:
A. D(-2;0;0) hoặc D(-4;0;0).	B. D(0;0;-3) hoặc D(0;0;3).
C. D(6;0;0) hoặc D(12;0;0).	D. D(0;0;0) hoặc D(6;0;0)
Hướng dẫn:
Gọi D(x;0;0) ∈ Ox, AD=(x-3)2+16 , BC=5
AD=BC ↔ (x-3)2+16=5. Suy ra: x=6, x=0. D(6;0;0), D(0;0;0). Đáp án D
Ví dụ 3: Trong không gian Oxyz cho 3 điểm A(2;-1;1), B(5;5;4) và C(3;2;-1). Tọa độ tâm G của tam giác ABC là
A. 	B. 	C. 	D. 
Hướng dẫn: 
Toạ độ trọng tâm G của tam giác ABC: .
Chọn đáp án B.
Ví dụ4 : Trong không gian Oxyz, cho 2 điểm B(1;2;-3) và C(7;4;-2). Nếu E là điểm thỏa mãn đẳng thức thì tọa độ điểm E là 
	B. 	C. 	D.
Hướng dẫn: dùng công thức tính tọa độ vec tơ và tính chất hai vec tơ bằng nhau.
Ví dụ 5: Cho hình hộp ABCD.A’B’C’D’ có A(1;0;1), B(2;1;2); D(1;-1;1) và C’(4;5;5). Tọa độ của C và A’ là: 
C(2 ;0 ;2) ; A’(3 ;5 ;-6)	B. C(2 ;5;-7) ; A’(3;4;-6)	
C.	C(4 ;6 ;-5) ; A’(3 ;5 ;-6)	D. C(2 ;0 ;2) ; A’(3 ;4 ;-6)
Hướng dẫn: cho các em vẽ hình Gắn hệ trục tọa độ vào hình hộp
Ví dụ 6 Trong không gian Oxyz cho hai điểm M(0;3;7) và I(12;5;0). Tìm tọa độ N sao cho I là trung điểm của MN.
N(2;5;-5).	B. N(0;1;-1).	C. N(1;2;-5).	D. N(24;7;-Hướng dẫn: sử dụng công thức tìm tọa độ trung điểm.
BÀI 2: MẶT CẦU
	Nhắc lại các kiến thức cần nhớ
Phương trình mặt cầu:
Mặt cầu có tâm I(a; b; c) và bán kính R : (1)
Phương trình mặt cầu dạng khai triển:
x2 +y2 +z2 – 2ax – 2by – 2cz + d = 0, đk: a2 + b2 + c2 – d > 0	 (2)
Tâm I(a; b; c) và bán kính R= 
Chú ý: 
Mặt cầu có tâm I và qua A thì R = IA = 
Mặt cầu có đường kính AB thì R = và tâm I là trung điểm AB
Mặt cầu qua 4 điểm A, B,C, D thì viết phương trình mặt cầu ở dạng (2) rồi thay tọa độ từng điểm vào phương trình và giải hệ để tìm a, b, c, d. (Hoặc gọi tâm I(a;b;c), giải hpt IA=IB=IC=ID=R)
Vị trí tương đối của điểm với mặt cầu
Cho và điểm , Gọi là tâm mc(S), R là bán kính của mặt cầu.
IM > Rà Điểm M nằm ngoài mặt cầu
IM < Rà Điểm M nằm trong mặt cầu
IM = R à Điểm M thuộc mặt cầu(Hoặc thay tọa độ điểm M vào PT mặt cầu thỏa mãn)
Một số ví dụ
Ví dụ 1: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, tìm tọa độ tâm I và bán kính R của mặt cầu: (x-1)2+(y+2)2+(z-4)2=20.
I-1;2;-4,R=52. 	 B. I-1;2;-4,R=25. 
C.I1;-2;4,R=20. 	 D .I1;-2;4,R=25. 
Hướng dẫn: Từ phương trình mặt cầu dạng: (x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R2
Thì phương trình: (x-1)2+(y+2)2+(z-4)2=20, có tâm I1;-2;4, bán kính R=20=25. Đáp án D. 
 Với những bài này tôi phân tích nguyên nhân sai lầm cho các em rút kinh nghiệm.
Sai lầm 1: nhớ nhầm công thức pt mặt cầu (x+a)2+(y+b)2+(z+c)2=R2
và khai căn sai. Nên Chọn đáp án A
Sai lầm2: nhớ nhầm công thức pt mặt cầu: (x+a)2+(y+b)2+(z+c)2=R2 .Chọn B
Sai lầm 3: nhớ nhầm công thức pt mặt cầu: (x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R. Chọn C.
Cách khắc phục sai lầm. cho học sinh luyện các bài tập tương tự, giáo viên kiểm tra lại vào buổi kế tiếp để ghi nhớ
Ví dụ 2: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, phương trình mặt cầu (S) có tâm I1;2;-3 và đi qua A(1;0;4), có phương trình là:
(x+1)2+(y+2)2+(z-3)2=53. 	C. (x-1)2+(y-2)2+(z+3)2=53.
(x+1)2+(y+2)2+(z-3)2=53. 	D. (x-1)2+(y-2)2+(z+3)2=53.
Hướng dẫn: Bán kính : R=IA=(1-1)2+(0-2)2+(4-(-3))2=53.
Áp dụng công thức phương trình mặt cầu: (x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R2
Suy ra pt mặt cầu (S): (x-1)2+(y-2)2+(z+3)2=53. Đáp án :D.
Nguyên nhân sai lầm thường gặp.
Sai lầm 1: nhầm pt mặt cầu thành: (x+a)2+(y+b)2+(z+c)2=R Chọn A
Sai lầm 2: nhầm pt mặt cầu thành: (x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R Chọn B
Sai lầm 3: nhầm pt mặt cầu thành: (x+a)2+(y+b)2+(z+c)2=R2 Chọn đáp án C
Ví dụ 3: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho mặt cầu(S) có phương trình: x2+y2+z2-4x+2y-6z+5=0. Hãy xác định tâm, bán kính của mặt cầu (S):
I-2;1;-3, R=3. 	B. I-2;1;-3, R=9.
C. I2;-1;3, R=3.	D. I2;-1;3, R=9.
Hướng dẫn: Pt x2+y2+z2+2Ax+2By+2Cz+D=0, có tâm I-A,-B,-C, bán kính R= A2+B2+C2-D.
Pt: x2+y2+z2-4x+2y-6z+5=0, có:
A=hệ số của x2=-42=-2, B=hệ số của y2=22=1, C=hệ số của z2=-62=-3
Suy ra I2;-1;3, R=22+(-1)2+32-5=3. Đáp án C
Phân tích nguyên nhân sai lầm.
Sai lầm 1: nhớ nhầm Phương trình x2+y2+z2+2Ax+2By+2Cz+D=0,
tâm IA,B,C. nên Chọn đáp án A
Sai lầm 2: nhớ nhầm Phương trình x2+y2+z2+2Ax+2By+2Cz+D=0,
tâm IA,B,C, bán kính R= A2+B2+C2-D. nên Chọn đáp án B
Sai lầm 3: nhớ nhầm bán kính R= A2+B2+C2-D. nên Chọn đáp án D
Ví dụ 4: Trong không gian Oxyz , A(1;2;3), B(-3;0;1). Mặt cầu đường kính AB có phương trình là:
A. B. C. D. 
Hướng dẫn mặt cầu đường kính AB có tâm là trung điểm I(-1;1;2) của AB bán kính R=AB/2= 
Áp dụng công thức: (x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R2, Đáp án C 
Sai lầm 1: Nhầm lẫn công thức phương trình mặt cầu tâm I(a;b;c) bán kính R=AB/2= là: phương án A.
Sai lầm 2: Nhầm lẫn bán kinh mặt cầu là: R=AB= phương án B.
Sai lầm 3: Cả Sai lầm 1 và Sai lầm 2 phương án D.
Ví dụ 5 Phương trình mặt cầu tâm I(3 ; -1 ; 2), R = 4 là:
	 B. 	
C. 	 D
Hướng dẫn mc (S) tâm I-A,-B,-C có pt: x2+y2+z2+2Ax+2By+2Cz+D=0, với D=A2+B2+C2-R2=-2. Chọn Đáp án D
Ví dụ 6 Tìm tất cả m để phương trình sau là pt mặt cầu :
	A. hoặc	B. 	C. Không tồn tại m	D. 
Hướng dẫn Xét đk: a2 + b2 + c2 – d > 0
BÀI 3: MẶT PHẲNG TRONG KHÔNG GIAN
1 Phương trình mặt phẳng
Vectơ pháp tuyến của mpa : khác là véctơ pháp tuyến của MP (a) ^ (a)
Cặp véctơ chỉ phương của mp(a) : 
 không cùng phương, là cặp vtcp của (a),có giá song song với (a) hoặc nằm trong (a)
 3. Quan hệ giữa vtpt n và cặp vtcp a b,: n=a;b
 A(x – xo) + B(y – yo ) + C(z – zo ) = 0
 4. Pt mp(a) qua M(xo ; yo ; zo) 
có vtpt (A;B;C)
Chú ý : Muốn viết phương trình mặt phẳng cần: 1 điểm thuộc mp và 1 véctơ pháp tuyến
*) Các bước viết phương trình tổng quát của mặt phẳng:
B1: Tìm toạ độ vectơ pháp tuyến ( là vectơ vuông góc với mặt phẳng)
B2: Tìm toạ độ điểm M0(x0; y0; z0) thuộc mặt phẳng
B3: Thế vàp pt: A(x –x0) + B(y-y0) +C(z-z0) = 0, khai triển đưa pt về dạng: Ax + By +Cz + D = 0
*) Chú ý:
Cho mp (P) :Ax + By +Cz + D = 0
VTPT của (P) 
Nếu điểm M(x1; y1; z1)(P) thì Ax1+By1+Cz1+D=0
Trong trường hợp chưa tìm được vectơ pháp tuyến thì tìm hai vectơ không cùng phương có giá song song hoặc nằm trong mp . Khi đó VTPT của mp là: 
5. Các trường hợp đặc biệt:
- Phương trình mp tọa độ: mp(Oxy): z = 0, mp(Oyz): x = 0, mp(Oxz): y = 0
- Mp song song với các mặt tọa độ: song song với (Oxy): Cz + D = 0,	 song song với (Oyz): Ax + D = 0, song song với (Oxz): By + D = 0
-Mp song song với các trục tọa độ: song song với Ox: By + Cz + D = 0, song song với Oy: Ax + Cz + D = 0, song song với Oz: Ax + By + D = 0
-Mp chứa các trục tọa độ: chứa trục Ox: By + Cz = 0, chứa trục Oy: Ax + Cz = 0, chứa trục Oz: Ax + By = 0
- Mp chứa gốc tọa độ O(0; 0; 0): Ax + By + Cz = 0
- Đặc biệt mp(P) qua A(a;0;0), B(0;b;0), C(0;0;c) có phương trình dạng: 
Một số ví dụ
Ví dụ 1: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho mặt phẳng (P): 3x-y-2z+5=0. Véc tơ pháp tuyến có tọa độ là:
A. = (3; 1; 2 ) 	B. = (3; 1; -2 ).	
C. = (6; -2; -4 ).	D. = (3; -1; 2 ).
Hướng dẫn: = (3; -1; -2 ) là một vtpt của (P) nên 2=(6; -2; -4 ) cũng là một vtpt của (P).
 Đáp án C.
Ví dụ 2: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, phương trình của mặt phẳng (P) đi qua A(1;1;-4) nhận = (3; -2; 5 ) là vectơ pháp tuyến là:
A. 3x-2y+5z+19=0.	B. 3x-2y+5z=0.
C. 3x-2y+5z-19=0.	D. x+y-4z+19=0.
Hướng dẫn: pttq của (P) có dạng: A(x-x0)+B(y-y0)+C(z-z0)=0
Trong đó (A;B;C) là véc tơ pháp tuyến, M0(x0;y0;z0) là điểm thuộc (P).
Đáp án A.
Ngoài ra hs có thể thấy (P) có dạng Ax + By + Cz + D = 0 kiểm tra nhanh véc tơ pháp tuyến loại ĐA D, thay tọa độ của điểm A được ĐA A.
Ví dụ 3: Viết phương trình (P) đi qua ba điểm A(8;0;0), B(0;-2;0), C(0;0;4). 
A.	 B C. . D 
Hướng dẫn: Mặt phẳng (P) đi qua ba điểm A(8; 0; 0), B(0; -2; 0), C(0; 0; 4) là pt mặt phẳng chắn có phương trình dạng: x8+y-2+z4=1 hay: x - 4y + 2z - 8 = 0. Đáp án D.
Phân tích các sai lầm thường gặp:
Sai lầm 1: Nhầm lẫn công thức: xa+yb+zc=0 nên Chọn A.
Sai lầm 2: rút gọn sai nên chọn B
Sai lầm 3: Nhầm pt mặt phẳng chắn đi qua ba điểm A(a; 0; 0), B(0; b; 0), C(0; 0; c) có phương trình dạng: ax+by+cz=0
Ví dụ 4: . Trong không gian Oxyz cho mp(P): 3x-y+z-1=0. Trong các điểm sau đây điểm nào thuộc (P)
A. A(1;-2;-4)	B. B(1;-2;4)	C. C(1;2;-4)	D. D(-1;-2;-4)
Hướng dẫn: thay tọa độ của A vào (P). đáo án A
Ví dụ 5: Trong không gian Oxyz véc tơ nào sau đây là véc tơ pháp tuyến của mp(P): 4x-3y+1=0
A. (4;-3;0)	B. (4;-3;1)	C. (4;-3;-1)	D. (-3;4;0)
HD: pt này khuyết z, mp (P) :Ax + By +Cz + D = 0 có vtpt . Chọn A
Câu 3. Phương trình mặt phẳng đi qua A,B,C, biết , là:
	 	 B. 
C. 	 D. 
Hướng dẫn: mp (ABC) nhận cặp vtp là AB, AC, nên có vtpt là: n=AB, AC
Ví dụ 6: Cho A(1; 3; 2) B(-3; 1; 0) Phương trình mặt phẳng trung trực của đoạn AB là: 
	 	 B. 
 C. 	 D. 
Hướng dẫn: MP trung trực của đoạn thẳng AB có vtpt là AB
Ví dụ 7: Mặt phẳng (P) đi qua ba điểm A(3; 0; 0), B(0; -2; 0), C(0; 0; 1) có phương trình
	A.	x3+y-2+z1=0	B. 3x - 2y + z = 0	
	C. 2x - 3y + 6z - 6 = 0	D. x3+y2+z1=1
Hướng dẫn: Mặt phẳng (P) đi qua ba điểm A(3; 0; 0), B(0; -2; 0), C(0; 0; 1) là pt mặt phẳng chắn có phương trình dạng: x3+y-2+z1=1 hay: 2x - 3y + 6z - 6 = 0. Đáp án C.
Câu 6. Viết phương trình mặt phẳng (P) chứa 2 điểm A(1;0;1) và B(-1;2;2) và song song với trục Ox.
A. x + 2z – 3 = 0. B.y – 2z + 2 = 0. C. 2y – z + 1 = 0. D. x + y – z = 0.
Hướng dẫn: (P) có cặp vtcp là AB=-2;2;1, i= (1;0;0),
 n(P)=AB,i=2100,1-201,-2210=(0;1;-2). Chọn luôn B
2. Vị trí tương đối của hai mặt phẳng
Cho mp (P) :Ax + By +Cz + D = 0 và (P’): A’x + B’y +C’z + D’ = 0. Khi đó (P) và (P’) lần lượt có các vectơ pháp tuyến là 
(P) // (P’) (Hoặc)
 (Hoặc)
(P) cắt (P’) (Hoặc )
Trong TH này nếu AA’ +BB’ +CC’ = 0 hai mặt phẳng vuông góc.
 Chú ý: Cho mp (P): Ax + By + Cz + D = 0 suy ra (P) có VTPT 
Nếu (P’) // (P) thì (P’) cũng nhận là VTPT
Nếu thì (P’) chứa hoặc song song với giá 
3.Một số ví dụ
Ví dụ 1 Trong không gian Oxyz, mặt phẳng đi qua điểm M(1; -2; 2) và song song với mặt phẳng : x – 2y + z + 3 = 0 có phương trình:
	A. x – 2y + z - 7 = 0;	B. x – 2y + z + 1 = 0;
	C. x + 2y + z – 7 = 0	D. x - 2y + z + 7 = 0.
Hướng dẫn: mặt phẳng (α) song song với mặt phẳng (β) nên nhận n=(1;-2;1) làm vtpt. Pt có dạng: A(x –x0) + B(y-y0) +C(z-z0) = 0.
Thay số ta có: 1x-1-2y+2+1z-2=0
Hay x-2y+z-7=0. Đáp án C.
Phân tích các sai lầm thường gặp:
Sai lầm 1: tính toán sai nên chọn B
Sai lầm 2: nhầm dấu vtpt nên chọn C
Sa