SKKN Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ cho học sinh lớp 10A1 trường THPT Quan Sơn qua tiết học Lịch sử địa phương

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài 
Lịch sử địa phương từ lâu được xem là bộ phận không thể thiếu của lịch sử dân tộc, tuy nhiên lịch sử địa phương lại chưa được học sinh chú ý. Trước đây trong phân phối chương trình môn lịch sử của cấp trung học phổ thông (THPT) chủ yếu là tìm hiểu về lịch sử thế giới nói chung và lịch sử Việt Nam nói riêng. Giáo viên và học sinh chỉ tuân thủ theo sách giáo khoa (SGK), lấy SGK làm tài liệu cơ bản. Có những địa phương từng diễn ra những sự kiện lịch sử tiêu biểu, song học sinh cũng chỉ nắm được chung chung và thậm chí các em cũng không biết được địa phương mình có những di tích lịch sử và công trình văn hóa nào. Sau này Bộ giáo dục có đưa vào phân phối chương trình tiết dạy lịch sử địa phương, nhưng hầu như giáo viên đều lúng túng, vì không biết phải dạy như thế nào cho đúng, cho đủ. 
Môn Lịch sử có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc giáo dục thế hệ trẻ, từ những nhận thức về quá khứ lịch sử, học sinh hiểu rõ truyền thống dân tộc, quê hương đất nước, tự hào về những thành tựu trong quá trình dựng nước và giữ nước của tổ tiên. Cũng như các môn học khác trong trường phổ thông, môn Lịch sử cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ sở của khoa học lịch sử để học sinh nhớ, hiểu và vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Do vị trí và ý nghĩa quan trọng của môn Lịch sử, việc học tập, tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử là một môn học rất cần thiết đối với học sinh. Trong đó phần lịch sử địa phương là một nội dung không thể bỏ qua, bởi địa phương là nơi gắn bó chặt chẽ và gần gũi nhất đối với các em.
Từ việc cảm nhận đến hiểu biết các em nhận thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc, từ đó nâng cao lòng tự hào về truyền thống quê hương, đất nước của mình. Học lịch sử địa phương để biết được cội nguồn của dân tộc, quá trình đấu tranh anh dũng và lao động sáng tạo của ông cha, để biết quý trọng những gì mình đang có, biết ơn những người làm ra nó và biết vận dụng vào cuộc sống hiện tại để làm giàu thêm truyền thống dân tộc. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, ngay cả bản thân tôi từ khi còn học phổ thông những tiết học lịch sử địa phương không để lại ấn tượng gì đặc biệt. Bởi một phần các tiết dạy phần lịch sử địa phương nằm ở phần cuối chương trình nên thường nảy sinh tư tưởng là những tiết thư giãn. Từ thực trạng trên có thể dẫn đến một số tình trạng như coi nhẹ tiết lịch sử địa phương, dạy không đủ số tiết quy định, dạy mang tính thông báo kiến thức Với nhận thức của bản thân nhận thấy phần lịch sử địa phương, đặc biệt là lịch sử nơi các em đang sinh sống không kém phần quan trọng nên với trách nhiệm của một giáo viên dạy Sử và một người yêu Sử, tôi luôn trăn trở làm sao để học sinh của mình không xem môn Lịch sử là một môn “phụ”. Để làm được điều này không chỉ trong các giờ học thông sử phải luôn gây được sự hứng thú đối với các em mà cả những tiết bài tập, ôn tập, tiết lịch sử địa phương gần cuối năm... cũng phải làm sao để các em không nhàm chán và các em luôn mong đợi tiết học của mình.
Xuất phát từ thực tế đó và những trăn trở của bản thân, tôi rất muốn làm một điều gì đó cho học sinh của mình. Một thuận lợi rất lớn đối với tôi trong năm học này là tôi được Ban giám hiệu nhà trường giao cho làm công tác chủ nhiệm ở lớp 10A1, số lượng học sinh trong lớp vừa phải và nhìn chung các em đều ngoan và có ý thức học tập tốt, nên tôi muốn qua tiết dạy lịch sử địa phương, giúp các em học sinh có những trải nghiệm, có thêm nhiều kiến thức bổ ích về lịch sử vùng đất mà các em đang sống, cảm thấy tự hào, yêu quý quê hương mình hơn và sống sao cho xứng đáng với công sức của các thế hệ ông cha đã không tiếc xương máu để xây dựng quê hương mình. Bên cạnh đó tôi cũng nhận được sự quan tâm, đồng ý và sự hỗ trợ của Hội cha mẹ học sinh lớp 10A1 đã giúp tôi mạnh dạn tổ chức một chuyến đi cho học sinh lớp 10A1 đến tại Thành Nhà Hồ để tham quan học tập. Chuyến đi đã thành công tốt đẹp và đã để lại cho cô trò chúng tôi nhiều trải nghiệm thực tế. Từ sự thành công của chuyến đi tôi đã quyết định viết thành một sáng kiến kinh nghiệm nhỏ của mình với tên đề tài: “Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ cho học sinh lớp 10A1 trường THPT Quan Sơn qua tiết học Lịch sử địa phương”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nhằm nêu lên kinh nghiệm tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương trong nhà trường THPT Quan sơn, giúp học sinh có những kiến thức cơ bản về truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng, lịch sử về sự hình thành và phát triển và những đặc trưng văn hóa của địa phương Thanh Hoá. Từ đó góp phần hình thành tình yêu quê hương, đất nước và bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong tư duy và hành động của học sinh. Đặc biệt là giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc ý thức giữ gìn di tích lịch sử, có thái độ và hành động trân trọng lịch sử của học sinh nói chung và học sinh lớp 10A1 nói riêng. 
3. Đối tượng nghiên cứu 
Đề tài xoay quanh việc nghiên cứu về “Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ cho học sinh lớp 10A1 trường THPT Quan Sơn qua tiết học Lịch sử địa phương”.
4. Phương pháp nghiên cứu
+ Để thực hiện tốt đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu hỗ trợ.
- Phương pháp phát vấn, nêu vấn đề.
- Trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp để tiến hành dạy.
- Áp dụng kinh nghiệm phương pháp mới trên lớp.
- Kiểm tra đánh giá kết quả học sinh và làm bài thu hoạch. 
- Ngoài việc soạn giáo án thực hiện trên lớp, giáo viên phải chuẩn bị thật chu đáo cho chuyến đi đến tại thực địa, xin ý kiến của Ban giám hiệu, Hội cha mẹ học sinh, chuẩn bị kinh phí và phương tiện đi lại
5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Từ sự thành công của chuyến đưa học sinh lớp 10A1 đi thực tế tại di tích lịch sử Thành Nhà Hồ, tôi xin mạnh dạn trình bày một kinh nghiệm của bản thân tôi trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử đặc biệt là tiết học lịch sử địa phương trong chương trình lịch sử lớp 10. Điểm mới trong sáng kiến kinh nghiệm này của tôi đó là tôi đã triển khai nội dung của một tiết học lịch sử địa phương như bình thường, được soạn giảng bằng phần mềm Power point. Nhưng sau đó được sự đồng ý của Hội cha mẹ học sinh lớp 10A1 và Ban giám hiệu nhà trường tôi đã tổ chức cho 31 học sinh lớp 10A1 đi tham quan học tập lịch sử địa phương tại thực địa đó là di tích Thành Nhà Hồ. Tôi đã từng viết một sáng kiến kinh nghiệm về lịch sử địa phương được áp dụng cho lớp 12 và cũng được Hội đồng khoa học của ngành xếp loại C. Nhưng ở sáng kiến này tôi có thêm một điểm mới đó là rút ra kinh nghiệm từ việc học tập tại thực địa.
Qua thực tế tôi thấy các em hứng thú hơn với tiết học và có thái độ học tập tốt, các em được biết thêm về một số địa danh và nhân vật lịch sử của tỉnh Thanh, từ đó khơi dậy ở các em tình yêu quê hương và tự hào về quê hương mình. Trong quá trình dạy học trên lớp tôi có ứng dụng công nghệ thông tin nhằm làm cho tiết học sinh động hơn và tôi có thể giới thiệu cho học sinh nhiều tranh ảnh hơn. Khi thực hiện tiết học ở di tích Thành Nhà Hồ, tôi chia làm hai phần. Phần thứ nhất là tôi nhờ hướng dẫn viên của ban quản lý di tích trình bày. Phần này đã thu hút được sự chú ý của học sinh vì đây là lần đầu tiên các em được nghe hướng dẫn viên trình bày tại thực địa, có minh chứng cụ thể, sinh động không khô khan lý thuyết như cô từng dạy trên lớp. Trên gương mặt, ánh mắt của các em lộ rõ vẻ thích thú và khâm phục. Phần thứ hai là tôi trực tiếp giới thiệu và trả lời một số câu hỏi thắc mắc của các em về di tích Thành Nhà Hồ. Với bản thân tôi, di tích Thành Nhà Hồ là nơi tôi sinh ra và lớn lên. Khi học đại học tôi có điều kiện tìm hiểu kỹ hơn về triều Hồ và Thành Nhà Hồ. Vì vậy khi được đứng trên quê hương mình để giới thiệu cho học sinh của mình về di tích này trong tôi cảm thấy rất tự hào và xúc động.
B. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Chủ trương đổi mới của Đảng và nhà nước ta đối với sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo
Đại hội Đảng lần thứ VI tháng 12 năm 1986 đã mở ra một bước ngoặt cho nước ta bằng đường lối đổi mới một cách toàn diện. Bắt đầu từ đây, vấn đề giáo dục, khoa học và công nghệ được đặt đúng vị trí và được quan tâm một cách thích đáng. Tiếp đó, Đại hội Đảng lần thứ VII, VIII, IX lần lượt củng cố và hoàn thiện thêm đường lối đổi mới trong đó coi giáo dục là quốc sách hàng đầu và đề cao “chiến lược con người”. Để thực hiện được chiến lược này, rõ ràng không thể xem nhẹ việc giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, tinh thần dân tộc và đặc biệt là thái độ của lớp trẻ đối với lịch sử, đối với cội nguồn, đó chính là những viên đá đặt nền móng cho sự nghiệp hiện đại hoá - công nghiệp hoá để đưa đất nước thoát ra khỏi nghèo nàn, lạc hậu, trở thành giàu mạnh và phồn vinh.
1.2. Vị trí, vai trò của Lịch sử địa phương
Lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc có một mối quan hệ biện chứng không thể tách rời, nằm trong cặp phạm trù “cái chung và cái riêng”. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động và đa dạng của tri thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Nói cách khác, lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử địa phương đã được khái quát và tổng hợp ở mức độ cao.
Chúng ta đều biết rằng, bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào xảy ra đều mang tính chất địa phương, vì nó gắn với một vị trí không gian cụ thể của một địa phương nhất định dù rằng các sự kiện đó có tích chất, quy mô và mức độ ảnh hưởng khác nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có tác dụng ảnh hưởng ở một phạm vi nhỏ hẹp nhưng cũng có những sự kiện, hiện tượng mà tác động của nó vượt ra khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa quốc gia, thậm chí là ý nghĩa quốc tế. Mặt khác, tìm hiểu về lịch sử địa phương không chỉ là việc riêng của các nhà nghiên cứu mà còn là nhu cầu của mỗi con người. Từ thời cổ đại, Xixirôn - một chính trị gia nổi tiếng của La Mã đã nói: “Lịch sử là cô giáo của cuộc sống”. Chính vì lẽ đó, sự hiểu biết về lịch sử dân tộc còn bao hàm cả sự am tường cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu biết về quê hương, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của mình, hiểu rõ mối quan hệ giữa lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc. Chính Bác Hồ kính yêu của chúng ta, vị lãnh tụ thiên tài, và là nhà sử học đã dạy rằng:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
(Hồ Chí Minh – Lịch sử nước ta)
Thực tế cho thấy, để học sinh “biết”, “tường” về lịch sử địa phương không phải là điều đơn giản. Lâu nay, trong con mắt của nhiều phụ huynh và học sinh, môn Lịch sử chỉ được xem là môn phụ và ít được quan tâm. Đối với giáo viên, muốn dạy tốt tiết học Lịch sử địa phương, đòi hỏi phải tốn nhiều thời gian và công sức để sưu tầm tư liệu, lựa chọn, biên soạn tài liệu cần thiết, phù hợp. Mặt khác, việc giảng dạy lịch sử địa phương ở các trường diễn ra một cách tự phát, không đồng bộ, chưa thống nhất, chủ yếu do giáo viên chuẩn bị tùy theo điều kiện, khả năng của mình. Vì vậy là một giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử tôi nhận thấy cần phải xây dựng cho mình một bộ giáo án Lịch sử địa phương ở cả ba khối 10, 11 và 12.
2. Thực trạng của vấn đề
Trên thế giới, nhất là ở các nước tiên tiến, công tác nghiên cứu và giảng dạy lịch sử địa phương rất được chú trọng. Ngành “địa phương học” đã ra đời và có vị trí, vai trò đáng tin cậy trong việc hoạch định và thực thi những nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Nghiên cứu, tìm hiểu Lịch sử địa phương không chỉ là công việc của giới nghiên cứu mà đã được xã hội hoá, thu hút sự quan tâm của nhiều người, nhiều tầng lớp và nhiều ngành, trong đó ngành công nghiệp du lịch là đáng kể nhất. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới và mở rộng giao lưu quốc tế, nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử địa phương lại càng được chú trọng. 
Ở nước ta, việc nghiên cứu lịch sử địa phương, với tư cách là một ngành khoa học được bắt đầu từ sau ngày hoà bình lập lại ở miền Bắc. Sau ngày miền Nam giải phóng, công tác này được tiến hành trên phạm vi cả nước. Hầu hết các tỉnh đã biên soạn được lịch sử của tỉnh và kể cả của huyện, xã. Tuy nhiên, việc dạy và học lịch sử địa phương ở các trường THPT trên cả nước nói chung và ở các trường THPT ở miền núi cao biên giới nói riêng thì công tác này hầu như chưa được coi trọng. Hiện trạng trên là do nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn chủ quan mà chúng ta đều đã biết như: địa hình phức tạp, giao thông cách trở, thiếu cán bộ nghiên cứu, thiếu kinh phí đầu tư thích đáng, chế độ, chính sách đối với những người làm công tác nghiên cứu chưa hợp lý Trong điều kiện đó, tôi thiết nghĩ rằng việc nghiên cứu, giảng dạy lịch sử địa phương là trách nhiệm của đội ngũ giáo viên dạy bộ môn Lịch sử.
Môn Lịch sử vốn có vị trí, ý nghĩa đối với việc giáo dục thế hệ trẻ. Từ những hiểu biết về quá khứ, học sinh hiểu rõ truyền thống dân tộc, tự hào với những thành tựu dựng nước của tổ tiên, xác định vị trí trong hiện tại, có thái độ đúng với sự phát triển hợp quy luật của tương lai. Trong nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 khoá 8 (tháng 2 năm 1997) đã khẳng định vai trò của môn Lịch sử cùng các môn khoa học khác trong công tác giáo dục. Không những ngày nay, nhà nước mới quan tâm đến giáo dục mà ngay từ năm 1998, luật giáo dục cũng đã xác định “phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực của học sinh, bồi dưỡng năng lực học tập, có lòng say mê học tập và có ý thức vươn lên”. Cũng như các môn học khác, đặc điểm và chức năng của mình, việc học tập lịch sử lại cần phát huy tính tích cực của học sinh.
Lòng yêu quê hương là biểu hiện quan trọng nhất của lòng yêu nước chân chính. Từ thuở bé thơ mỗi chúng ta đều biết về con người, cảnh vật, quá khứ nơi chôn nhau, cắt rốn của mình. Những câu hát ru, những câu chuyện cổ tích của bà, của mẹ, của chị mà một phần không nhỏ nói về quê hương, đã sớm in sâu vào tâm trí trẻ em, làm tăng thêm lòng yêu quê hương tha thiết và là tri thức ban đầu về quê hương, đất nước.
Các môn học về địa phương trong đó có những tiết học Lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng đối với việc cung cấp, bổ sung những kiến thức khoa học về tự nhiên, xã hội của quê hương trên mọi lĩnh vực. Tiếc rằng, trong nhiều năm qua những tiết học về địa phương chưa được chú trọng, thậm chí có trường còn xem là giờ phụ có thể dạy, hoặc bỏ qua. Và do quan niệm khác nhau nên nhiều người chưa coi trọng lịch sử địa phương mặc dù trong chương trình dạy môn Lịch sử không thể thiếu mảng kiến thức này. Đây không chỉ là thiếu sót của người dạy mà còn là một thiệt thòi cho học sinh khi muốn tìm hiểu về lịch sử của quê hương. Một khó khăn rất lớn đó là khi tìm hiểu về mảng này đó là thiếu các tài liệu tham khảo, các giáo trình phục vụ cho việc dạy học về lịch sử địa phương. Tỉnh Thanh Hoá chúng ta cũng đã được một số tác giả như: giáo sư Phan Ngọc Liên (Chủ tịch Hội đồng bộ môn lịch sử - Bộ giáo dục và đào tạo, Chủ tịch Hội Giáo dục lịch sử Việt Nam) cùng một số tác giả của trường Cao đẳng Sư phạm Thanh Hoá (nay là trường Đại học Hồng Đức) như: Hoàng Thanh Hải, Vũ Quí Thu biên soạn và xuất bản cuốn giáo trình Lịch sử Thanh Hoá năm 1996 trước đây cho sinh viên lấy tài liêu học tập, tuy nhiên những tài liệu viết về lịch sử địa phương còn quá ít, sách tham khảo cho giáo viên vẫn còn hạn chế.
Thanh Hoá là một tỉnh lớn, có bề dày lịch sử lâu đời và oanh liệt, gắn với lịch sử chung của dân tộc. Thanh Hoá còn là mảnh đất chứa đựng trong lòng nó tính đặc sắc của nền văn hoá các dân tộc thiểu số cũng là một tư liệu hết sức phong phú về lịch sử địa phương. Vì lẽ đó, không có lí do nào để chúng ta - những người dạy sử lại bỏ trống mảng này. Cá nhân tôi cho rằng, với nguồn tư liệu lịch sử địa phương hết sức phong phú như vậy thì 4 tiết trong phân phối chương trình THPT quả là quá ít, bởi vì chúng ta có rất nhiều điều cần giảng dạy cho các em và các em cũng có nhiều điều chưa biết.
Trong chương trình lịch sử THPT, các tiết lịch sử địa phương có mặt với số lượng không lớn chỉ có 4 tiết trong cả ba khối lớp (10, 11, 12 ) nếu không muốn nói là khiêm tốn. Có lẽ vì thế mà nhiều giáo viên chưa chú trọng, đầu tư vào các tiết dạy chương trình lịch sử địa phương hoặc có khi còn bỏ qua, cho nên không tránh khỏi những khó khăn cho giáo viên trong việc sưu tầm và lựa chọn nội dung dạy - học mang tính địa phương. Vấn đề đặt ra là mỗi giáo viên phải lựa chọn, xác định cho mình những nội dung và cách thức học tập phù hợp.
Có thể nói phần lịch sử địa phương là phần chương trình có khả năng dung nạp lớn nhất mọi hình thức học tập (trên lớp, ở nhà, nội khoá, ngoại khoá, điền dã...), cũng là phần có điều kiện thuận lợi nhất trong việc phát huy tính năng động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với phương pháp dạy - học tích cực. Vì vậy, không nên dạy một cách qua loa, đại khái hoặc bỏ qua các tiết dạy – học lịch sử địa phương.
Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi quyết định viết đề tài này để nêu 
lên những kinh nghiệm bản thân trong quá trình giảng dạy và đóng góp một ý kiến nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của tiết dạy - học lịch sử địa phương. 
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
3.1. Các bước xây dựng một giáo án lịch sử địa phương trên phần mềm Power point.
Để xây dựng được một giáo án điện tử nói chung và một giáo án Lịch sử địa phương nói riêng, giáo viên phải xây dựng giáo án theo mục đích và hình thức sử dụng. Việc xây dựng giáo án cơ bản gồm các bước sau đây:
Bước 1. Trước tiên, giáo viên phải chọn những kiến thức cơ bản, ngắn gọn nhưng phải đảm bảo tính chính xác và phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng trong nội dung bài giảng (Dựa vào SGK, tài liệu tham khảo và đặc biệt là tài liệu thu thập được liện quan đến nội dung bài giảng lịch sử địa phương)
Bước 2. Giáo viên chọn Microsoft office Power point/Design hoặc New Slide để chọn mẫu (nền) Slide phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng. 
Bước 3. Giáo viên đưa nội dung kiến thức vào Slide và điều chỉnh cho phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng. (Đánh nội dung kiến thức cần đưa vào Slide).
Bước 4. Giáo viên trang trí, tạo hiệu ứng hoàn chỉnh cho từng Slide (Vào Fill Color (Font Color) để tạo màu, nền cho Slide; vào Slide Show/Custom Animation/Add Effect/ chọn hiệu ứng tùy ý để tạo hiệu ứng cho Slide).
3.2. Những biện pháp và tác động giáo dục
- Xác định rõ mục đích yêu cầu của tiết học.
- Nghiên cứu và tìm hiểu những thông tin, tài liệu liên quan đến di tích Thành Nhà Hồ
- Hệ thống câu hỏi rõ ràng, sát thực tế.
- Tổ chức tham quan học tập tại di tích lịch sử
- Viết bài thu hoạch sau khi đi thực tế
3.3. Xây dựng một tiết dạy cụ thể trên lớp
Tiết 51: Tìm hiểu về triều Hồ và di tích Thành Nhà Hồ
A. Mục đích yêu cầu
1. Kiến thức: 
Học sinh cần nắm được:
- Tiểu sử của Hồ Quý Ly và những cải cách của Hồ Quý Ly
- Nét đặc sắc trong cách xây dựng Thành Nhà Hồ
2. Kỹ năng:
Rèn luyện các kỹ năng cho học sinh:
- Kỹ năng phân tích, đánh giá sự kiện.
- Kỹ năng sưu tầm, tổng hợp các tư liệu.
3. Tư tưởng:
- Giáo dục truyền thống yêu quê hương. Đặc biệt là giáo dục ý thức bảo vệ các di tích lịch sử Thành Nhà Hồ.
B. Chuẩn bị
1. Giáo viên: 
- Các tài liệu, tư liệu có liên quan: tranh ảnh, câu chuyện liên quan đến Hồ Quý Ly và quá trình xây dựng thành.
- Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm học sinh
2. Học sinh:
- Sưu tầm những tư liệu lịch sử về Hồ Quý Ly và Thành Nhà Hồ.
C. Tiến trình Dạy - Học
1. Ổn định lớp và kiểm tra sỉ số (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ (2 phút): Giáo viên kiểm tra sự chuẩn bị tài liệu của học sinh.
3. Bài mới: (40 phút)
Tiết 51: Tìm hiểu về triều Hồ và di tích Thành Nhà Hồ
Nội dung 1
Trước hết giáo viên gợi nhắc lại kiến thức cũ thuộc phần lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XV, đặc biệt là thời kỳ cuối triều Trần (cuối thế kỷ XIV). GV có thể mở bài như sau:
Cuối thời nhà Trần, cuộc đấu tranh giữa khuynh hướng bảo thủ quân chủ quý tộc của tầng lớp quý tộc tôn thất nhà Trần và khuynh hướng quân chủ tập trung quan liêu của lực lượng quan liêu, tầng lớp nho sỹ, mà người đại diện tiêu biểu nhất là Hồ Quý Ly, đã diễn ra rất quyết liệt. Cuối cùng Hồ Quý Ly đã thắng thế