SKKN Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học phần Lịch sử trong môn LS & ĐL ở trường Tiểu học

MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU
 Lí do chọn đề tài
Thủa sinh thời Bác Hồ đã dạy:
                                      Dân ta phải biết sử ta
                             Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam
          Đúng vậy, là người dân sống trên đất Việt mỗi người cần phải biết nguồn cội của mình, về những gì con người đã trải qua về truyền thống hào hùng của dân tộc, về sự phát triển của loài người, từ đó giúp chúng ta kế thừa, phát huy những gì tốt đẹp tiếp tục đổi mới và phát triển xã hội trong tương lai.
          Chúng ta đã biết môn lịch sử là một môn khoa học xã hội rất quan trọng, nó giúp ta quay ngược lại thời gian để tìm hiểu, phân tích đánh giá những sự kiện nhân vật trong lịch sử. Là môn khoa học xã hội nhưng lịch sử lại yêu cầu độ chính xác cao bởi mỗi mốc thời gian, mỗi sự kiện, mỗi nhân vật đều mang một ý nghĩa lịch sử riêng biệt. Vì thế đòi hỏi người tìm hiểu lịch sử phải có thái độ nhận thức một cách nghiêm túc, tuyệt đối không được nhầm lẫn.
Trong những năm gần đây cả xã hội nói chung và ngành giáo dục nói riêng đang báo động về vấn đề trình độ yếu kém môn lịch sử của học sinh nước ta. Những nhầm lẫn ngớ ngẩn không thể chấp nhận. Điều này làm cho dư luận không khỏi băn khoăn suy nghĩ và đặt câu hỏi: Tại sao kiến thức lịch sử của các em lại kém như vậy?
Xuất phát từ nỗi trăn trở của những người thầy, người cô có trách nhiệm với nghề. Đã có nhiều cuộc thảo luận, nhiều bài viết xoay quanh vấn đề này nhưng có lẽ cho đến nay vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu giúp học sinh yêu thích và học tốt bộ môn lịch sử.
Từ những lý do trên là một cán bộ quản lý ở trường tiểu học, tôi rất trăn trở với việc chỉ đạo giảng dạy phân môn này do đó tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: "Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học phần Lịch sử trong môn LS&ĐL ở trường Tiểu học" 
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu nguyên nhân tại sao học sinh không yêu thích môn lịch sử, học sinh thường học trước quên sau hay nhầm lẫn các sự kiện lịch sử với nhau.
- Tìm ra phương pháp dạy sao cho học sinh dễ ghi nhớ các mốc thời gian, sự kiện và nhân vật.
 - Để những tiết dạy lịch sử sinh động, truyền cảm, gây hứng thú học tập cho học sinh.
 - Nhằm nâng cao chất lượng môn lịch sử trong trường tiểu học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu thực hiện đề tài này tôi sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp điều tra giáo dục.
- Phương pháp thực nghiệm giáo dục.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
- Phương pháp đàm thoại.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học lên Trung học cơ sở. Giáo dục Tiểu học đảm bảo cho học sinh có những hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kĩ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể và giữ vệ sinh; có những hiểu biết ban đầu về múa, hát, âm nhạc và mĩ thuật. Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Vì vậy, mỗi giáo viên phải có trách nhiệm dạy học sao cho học sinh của mình đạt được những kiến thức và kĩ năng mà chương trình Tiểu học quy định. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng trong nhân cách con người Việt Nam. Trong các môn học, phân môn Lịch sử trong môn Lịch sử và Địa lý, cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Tổ tiên, Đất nước, dân tộc mình. Các kiến thức Lịch sử ở Tiểu học, chủ yếu là lịch sử dân tộc, đảm bảo cho học sinh những hiểu biết chính xác, cơ bản, có hệ thống về con đường phát triển của nhân dân ta từ thời dựng nước đến nay. Lịch sử nước nhà không chỉ trang bị vốn kiến thức cơ bản rất cần thiết cho thế hệ trẻ mà còn góp phần hoàn thiện nhân cách, bản lĩnh con người Việt Nam. Tuy nhiên, kiến thức lịch sử là kiến thức về quá khứ, yêu cầu học sinh khi nhận thức phải tái hiện những sự kiện, hiện tượng đó một cách sinh động như đang diễn ra trước mắt mình là một yêu cầu khó, đòi hỏi mỗi giáo viên phải tổ chức những tiết dạy học lịch sử sinh động, truyền cảm, gây hứng thú học tập cho học sinh. 
2.2. Thực trạng về dạy-học lịch sử ở trường Tiểu học nói chung và trường Tiểu học Yên Trường nói riêng.
 Việc dạy học Lịch sử ở bậc Tiểu học đã được giáo viên quan tâm về mặt nội dung kiến thức, phương pháp, phương tiện dạy học song vẫn còn nhiều thiếu sót, hạn chế: nhiều giáo viên sử dụng phương pháp dạy học chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, đọc chép mà không chú ý đến việc gây hứng thú học tập, phát huy tính tích cực của học sinh, giáo viên chưa biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học đặc trưng của môn lịch sử, chưa biết sử dụng hợp lý các phương tiện trực quan để khai thác trọng tâm của bài; phương pháp kiểm tra nặng về ghi nhớ; việc cập nhật thông tin, vốn kiến thức lịch sử hầu như quá ít ỏi, mặt khác, vẫn còn không ít giáo viên chỉ chăm lo dạy môn Toán, Tiếng Việt mà chưa chú trọng đến việc dạy - học Lịch sử. Đối với học sinh, các em còn hạn chế về khả năng hình dung, tái hiện các sự kiện lịch sử; khả năng phân tích và tổng hợp các thông tin, sự kiện để nhớ đầy đủ và chính xác, phân biệt rõ ràng các giai đoạn lịch sử qua các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần.... Bên cạnh đó, chịu ảnh hưởng của xã hội, nhiều học sinh thờ ơ với lịch sử dân tộc, chưa coi trọng việc học lịch sử, chưa có cách học phù hợp với đặc thù môn học mà mang tính thụ động, đối phó nên hiểu biết lịch sử của các em hời hợt, đại khái, không hệ thống, không hiểu lịch sử, không ham thích, hứng thú học lịch sử, không biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống và còn có hiện tượng “Râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Như vậy, chất lượng dạy học lịch sử chưa đáp ứng được yêu cầu của môn học, tình trạng học sinh “mù mờ lịch sử” khá phổ biến.
	Mặc dù hiện nay, việc đánh giá học sinh đã thực hiện theo Thông tư 22, tuy nhiên để nắm bắt được thực trạng việc dạy, học lịch sử trong nhà trường, sau 5 tuần học tôi đã tiến hành khảo sát đối với 134 học sinh khối 4, 5 năm học 2016 –2017 bằng một bài kiểm tra, sau khi chấm điểm theo thang điểm 10 tôi đã thu được kết quả như sau: 
Kết quả khảo sát đầu năm phân môn Lịch sử năm học 2016-2017
Điểm 9 -10
Điểm 7- 8
Điểm 5- 6
Điểm dưới 5
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
23
17,2%
35
26,2%
47
35%
29
21,6%
 Không chỉ ở Tiểu học, hàng năm chúng ta vẫn phải chứng kiến những tình huống cười ra nước mắt trong các bài thi Lịch sử của học sinh THPT trong kỳ thi tốt nghiệp hoặc kỳ thi vào các trường chuyên nghiệp. Thực trạng trên đòi hỏi mỗi giáo viên phải nâng cao sự hiểu biết Lịch sử, đổi mới cách dạy, từ đó để học sinh biết cách học và thích học Lịch sử. 
 Trước thực trạng dạy học Lịch sử trong nhà trường như trên, tôi đã đề ra những giải pháp và biện pháp cụ thể như sau:
2.3. Các giải pháp để chỉ đạo đổi mới phươmg pháp dạy học Lịch sử ở tiểu học
Trong học tập lịch sử cũng như trong các môn học khác phải đồng thời tiến hành ba nhiệm vụ: Giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Ba nhiệm vụ trên có mối quan hệ hữu cơ với nhau, chúng đòi hỏi ở học sinh tính tích cực trong học tập. Đổi mới phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực trong học tập Lịch sử không phải bỏ công sức của người lượm lặt sự kiện quá khứ, thú sưu tầm đồ cổ, các bản chép cổ mà phải hiểu quá khứ, hiểu cuộc sống ngày nay mới nhận thức đúng, sâu sắc hiện tại, tương lai và ngược lại. Như Mác đã khẳng định: “Quá khứ thuộc về những người xây dựng tương lai”. Là một yếu tố của nền văn hoá, tri thức lịch sử không phải làm cho người học chỉ biết những gì xảy ra trong quá khứ để ngắm nghía, kể chuyện mà phải làm cho tầm nhìn đối với các vấn đề quanh ta được rộng lớn hơn, có thể dự đoán sự phát triển hợp quy luật của sự phát triển của xã hội loài người. Ngày nay, khi thế giới có nhiều sự biến đổi to lớn và mối giao lưu kinh tế, văn hoá ngày càng tăng, học và hành trong môn phân môn Lịch sử đòi hỏi tính tích cực trong tư duy và hành động. Từ quan niệm như vậy, tôi có định hướng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học phần Lịch sử môn LS&ĐL ở Tiểu học theo các giải pháp sau:
2.3.1.Giải pháp 1. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kiến thức và phương pháp dạy học Lịch sử 
2.3.1.1. Nội dung bồi dưỡng 
 Qua kinh nghiệm thực tế giảng dạy và chỉ đạo chuyên môn, tôi nhận thấy 
rằng: để dạy tốt Lịch sử ở Tiểu học, giáo viên phải hiểu được tầm quan trọng của việc học sử, cần nắm kiến thức lịch sử một cách có hệ thống, hiểu sâu sắc các vấn đề lịch sử dân tộc và rút ra được bài học lịch sử, biết liên hệ thực tế để có cái nhìn đúng đắn về các mối liên hệ xã hội, thời cuộc sau này. Giáo viên thường xuyên trau dồi kiến thức, vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh nhằm khắc họa những kiến thức lịch sử một cách cụ thể, chính xác, từ đó phát huy được tính tích cực và sáng tạo của học sinh. Nắm vững đặc trưng của bộ môn và đặc điểm của từng dạng bài học để lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp. Chính vì thế, tôi xây dựng nội dung bồi dưỡng như sau:
*)Mục tiêu, yêu cầu về kiến thức, kỹ năng phân môn Lịch sử
 - Mục tiêu: Phân môn Lịch sử ở tiểu học nhằm giúp học sinh:
 	Có một số kiến thức cơ bản, thiết thực về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu, tương đối có hệ thống theo dòng thời gian lịch sử của Việt Nam từ buổi đầu dựng nước đến ngày nay.
 	Bước đầu hình thành và rèn luyện kỹ năng: Quan sát sự vật, hiện tượng; thu thập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ các nguồn khác nhau; Trình bày, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn thông tin để giải đáp; Trình bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ ; Vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống.
	Từng bước phát triển ở học sinh những thái độ và thói quen: Ham học hỏi; Yêu thiên nhiên, con người, quê hương đất nước; Tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và văn hóa gần gũi với học sinh.
Qua đó, các em hiểu được lịch sử, truyền thống dân tộc và công lao to lớn của tổ tiển trong việc xây dựng “non sông gấm vóc như ngày nay”, bồi dưỡng lòng biết ơn kính trọng những thế hệ trước và nhận thức được trách nhiệm của mình trong hiện tại và tương lai. Trong một chừng mực nhất định, đối với học sinh Tiểu học vẫn có thể tiến hành dạy học lịch sử theo phương châm: Học lịch sử không chỉ biết quá khứ mà trên cơ sở hiểu quá khứ, nhận thức đúng hiện tại, xác định nhiệm vụ của mình trong cuộc sống ngày nay, đặt cơ sở cho sự phát triển tương lai.
 	 - Hệ thống kiến thức lịch sử theo từng chủ đề đã được chọn lọc mang tính tiêu biểu cho từng giai đoạn lịch sử của nội dung chương trình Lịch sử lớp 4, Lịch sử lớp 5; Những kiến thức lịch sử trong từng giai đoạn để giáo viên hiểu sâu rộng vấn đề và làm phong phú, sinh động cho mỗi bài học của mình.
 - Trong dạy học lịch sử cần thực hiện theo các quan điểm sau:
 	 Nắm vững quan điểm lịch sử tức là phải nhận thức quá trình phát sinh, phát triển và thay đổi có liên quan đến điều kiện cụ thể của một sự kiện.
 Vận dụng nguyên lý “chân lý bao giờ cũng cụ thể” vào học lịch sử. Học sinh phải nắm đúng bản chất sự kiện, nhân vật (ra đời, phát triển, suy vong). Nhận thức như vậy sẽ tránh được việc xuyên tạc, hiểu sai lịch sử; góp phần phát triển tư duy học sinh.
 	 Nhận thức rằng sự phát triển của mọi sự vật, hiện tượng đều thông qua sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập. Học sinh cần nhận thấy rằng nguồn gốc, tính chất của các cuộc khởi nghĩa, các cuộc kháng chiến của dân tộc.
 	Tìm mối liên hệ nhân - quả, sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các sự kiện lịch sử.
 	Vận dụng kiến thức đã học để tiếp nhận các kiến thức mới vào trong đời sống thực tế. Đây là vấn đề quan trọng trong học tập Lịch sử, thể hiện nguyên lý giáo dục: Học đi đôi với hành.
 - Dạy học Lịch sử phải tuân thủ những nguyên tắc về lý luận dạy học nói chung và những đặc điểm của môn học. Phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học được giảng dạy với tư cách là môn khoa học mà đặc trưng cơ bản của nó là học sinh không được trực tiếp quan sát các sự kiện, các hiện tượng. Trong khi đó, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học là tư duy và trí nhớ còn hạn chế nên việc sử dụng phương tiện trưc quan để giúp học sinh tái hiện là một nguyên tắc hết sức quan trọng trong dạy học lịch sử. 
 	 2.3.1.2.Chia các bài học thành các dạng bài cơ bản
 	 Chia các bài học thành các dạng bài cơ bản và đưa ra các phương pháp dạy học đặc trưng cho từng dạng bài đó. Có thể chia thành các dạng bài như sau:
Loại bài
Nội dung chính
Phương pháp dạy chính
Sự kiện
(- Lớp 4: Bài 3, bài 4 bài 5, 8, 9, bài 11, 14, bài 16, 21, bài 24, 25; - Lớp 5: bài 8, bài 9, bài 10, bài 13, bài 14, bài 15, bài 17, 19, 20, bài 23, bài 24, bài 26) 
- Hoàn cảnh lịch sử (Thời gian, địa điểm, lý do) 
- Diễn biến chính 
- Kết quả 
- Ý nghĩa 
- Kể chuyện 
- Câu hỏi, sơ đồ, hệ thống tranh tìm hiểu diễn biến, miêu tả trần thuật, học sinh kể lại (có nhiều lời thoại: phương pháp sắm vai). 
- Thảo luận (hỏi đáp) 
Triều đại, chế độ chính trị
(Lớp 4: bài 1, bài 2, bài 12, bài 17, bài 27;
- Lớp 5: bài 7, bài 27)
- Sự ra đời của triều đại, chế độ chính trị đó 
- Những chính sách cũng như những thành tựu tiêu biểu. 
- Ý nghĩa 
- Phương pháp Kể chuyện hoặc hỏi đáp, thảo luận 
- Đồ dùng dạy học + thảo luận 
- Thảo luận (hỏi đáp) 
Thành tựu về
kinh tế, văn hoá
- Lớp 4: bài 10, bài 13, bài 18, bài 19, bài 22, bài 23, bài 28;
- Lớp 5: bài 4, bài 7, bài 12, bài 16, bài 21, bài 22, bài 25, bài 28
- Hoàn cảnh ra đời của thành tựu đó 
- Những nét tiêu biểu của thành tựu 
- Giá trị thực tiễn của thành tựu 
- Kết quả, ý nghĩa 
- Kể chuyện
- Thảo luận
Đồ dùng dạy học
- Thảo luận
- Hỏi đáp
Nhân vật lịch sử
(- Lớp 4: Bài 7, bài 15, bài 24, bài 26;
 - Lớp 5: bài 1, bài 2, bài 3, bài 5, bài 6)
- Nhân vật lịch sử nảy sinh trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào? 
- Hoàn cảnh cụ thể của nhân vật (Tên, nơi sống, nguyện vọng) 
- Suy nghĩ, hành động cụ thể của nhân vật nhằm thực hiện nguyện vọng 
- Đóng góp của nhân vật lịch sử.
 - Kể chuyện
 - Kể chuyện, sắm vai
 - Thảo luận
Ôn tập, tổng kết
- Lớp 4: bài 6, 20, 29; 
- Lớp 5: bài 11, 18, 29. 
Hệ thống hóa và củng cố những kiến thức đã học:
- Vẽ sơ đồ
- Lập bảng niên biểu
- Thống kê
- Dẫn chứng
- Ý nghĩa lịch sử ...
Phối hợp nhiều phương pháp dạy học.
2.3.1.3.Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
 Trong mỗi tiết dạy, giáo viên cần phối hợp linh hoạt các phương pháp dạy 
học, phương tiện hỗ trợ dạy học; tùy vào nội dung bài học, đối tượng học sinh mà giáo viên lựa chọn các P.P.D.H và hình thức tổ chức dạy học phù hợp để học sinh hiểu sâu sắc vấn đề và phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của học sinh. Tăng cường nêu vấn đề để học sinh tìm cách giải quyết, phát hiện kiến thức. Trong dạy học Lịch sử, các phương pháp dạy học thường dùng với sự tham gia tích cực của học sinh là: hỏi đáp, thảo luận, trò chơi, đóng vai, quan sát, thực hành, nêu vấn đề giải quyết vấn đề, điều tra, sử dụng bản đồ, sử dụng biểu đồ, sử dụng dữ liệu,... PPDH đặc trưng của phần Lịch sử là phương pháp miêu tả trần thuật và phương pháp sử dụng bản đồ.
 *) Đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên có thể dạy học theo mô hình:
- Định hướng mục tiêu:
 	Bắt đầu một bài học hoặc một phần của bài học, học sinh cần được “khởi động” bộ máy tư duy của mình. Học sinh phải nhận thức rõ: đối tượng nhận thức đang đến là gì? Những việc cần làm trong tiết học hoặc một phần của tiết học là gì? Kết quả học tập cần phải đạt của cả bài (hoặc một phần của bài) là gì?
	Bằng nhiều phương pháp khác nhau, cần tạo động cơ học tập cho học sinh, đặc biệt là tạo ra tình huống có vấn đề cho toàn tiết học hoặc từng đơn vị của tiết học và từng hoạt động học tập. Tình huống có vấn đề trong dạy học lịch sử được xuất phát từ 3 cơ sở chủ yếu:
 - Các vấn đề của lịch sử đã đặt ra trong quá khứ, các tình huống quyết định (hoặc tình huống lựa chọn) của quá trình lịch sử.
 - Các mâu thuẫn trong kết quả nghiên cứu, nhận định, đánh giá của các nhà sử học.
 - Mâu thuẫn của kiến thức cũ (của HS) với tư liệu lịch sử mới mà học sinh vừa tiếp cận.
 Từ đó, nêu ra nhiệm vụ mà học sinh cần giải quyết qua một vài câu hỏi định hướng. Những câu hỏi này cần được nêu thật rõ cho mọi học sinh.
- Tổ chức cho HS tiếp cận các tài liệu sử học, tạo ra những hình ảnh cụ thể, sinh động về những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ, bằng cách:
 	Tạo ra thông tin về sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử:
 	Sử dụng các thiết bị dạy học để tạo dựng lại sự kiện lịch sử như: tranh ảnh, bản đồ, phục chế hiện vật... Nếu có các phương tiện nghe nhìn như phim video, radio, cassette, đèn chiếu, máy chiếu qua đầu ...thì càng tốt.
Học sinh đọc sách giáo khoa, phát biểu nhận thức của mình; HS kể lại, thuật lại điều mình đã biết.
 	HS làm việc với phiếu học tập, nội dung phiếu là những thông tin, những yêu cầu của giáo viên.
 	Giáo viên kể lại, tường thuật lại diễn biến các sự kiện lịch sử, miêu tả các sự vật, đối tượng đã tồn tại trong lịch sử (biện pháp này chỉ làm khi HS không trình bày được hoặc GV bổ sung).
 Tổ chức hoạt động tích cực, sáng tạo: 
 Quan niệm mới về học tập lịch sử: Học tập lịch sử theo quan niệm hiện đại không phải là sự học thuộc, nạp vào trí nhớ của HS theo lối thầy đọc trò chép, thầy giảng trò nghe, HS học thuộc lòng theo thầy, theo sách giáo khoa mà là: HS thông qua quá trình làm việc với sử liệu mà tự tạo ra cho mình các hình ảnh lịch sử, tự xây dựng cho mình sự hình dung về lịch sử đã diễn ra trong quá khứ hay nói khác đi: học tập lịch sử là làm việc với các nguồn tư liệu lịch sử theo nghĩa rộng của nó. Trên cơ sở các thông tin từ sử liệu, cần nêu lên những câu hỏi, những vấn đề vừa sức để các em tự giải quyết vấn đề. Hãy để cho HS suy nghĩ nhiều hơn, trình bày ý kiến của mình nhiều hơn. Làm thế nào để gợi cho HS suy nghĩ tìm tòi là tốt nhất. 
- Tổ chức cho HS làm việc, tự giải quyết các vấn đề học tập đã nêu ra Những suy nghĩ của HS cần phải có căn cứ sử liệu, thep phương pháp tư duy đúng, các suy luận phải có lí và phải được chứng minh chặt chẽ, theo đúng các qui tắc chung và của phương pháp sử học.
HS cần được trình bày (nói và viết), ý kiến cá nhân cần được trao đổi, tranh luận tự do, dân chủ, hiểu biết lẫn nhau, với GV và các bạn trong lớp, trong nhóm. Ý kiến của HS cần được lắng nghe với thái độ khuyến khích, trân trọng và được đánh giá (khẳng định hoặc phủ định) bằng những ý kiến có cơ sở khoa học vững chắc.
 * Kết luận vấn đề
-Tổ chức cho HS đánh giá ý kiến của cá nhân hoặc các nhóm.
-GV kết luận: khẳng định kết quả học tập của HS những điều cần lĩnh hội qua tiết học, sắp xếp những điều đó vào hệ thống tri thức đã có của HS về thời đại lịch sử.
 Bên cạnh đó, để giúp học sinh củng cố, hệ thống kiến thức lịch sử, giáo viên có thể thiết kế và tổ chức các trò chơi phù hợp như: gắn mũi lên lược đồ các trận đánh; điền đúng, sai vào các ô trống trước các sự kiện, nhận định; gắn các thẻ ghi mốc lịch sử tương ứng với các sự kiện, nhân vật ; Đoán ô chữ, đố vui ...
 Tôi xin giới thiệu một số thiết kế ô chữ và câu đố giúp củng cố, hệ thống kiến thức lịch sử cho học sinh.
Bài 17: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (Lịch sử lớp 5)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Đ
Ờ
C
A
X
T
Ơ
R
I
X
E
T
H
Ồ
H
I
M
L
A
M
B
Ế
V
Ă
N
Đ
À
N
T
Ô
V
Ĩ
N
H
D
I
Ệ
N
M
Ư
Ờ
N
G
T
H
A
N
H
P
H
Á
O
Đ
À
I
Q
U
Y
Ế
T
T
H
Ắ
N
G
V
Õ
N
G
U
Y
Ê
N
G
I
Á
P
P
H
A
N
Đ
Ì
N
H
G
I
Ó
T
 Ô chữ gồm 10 hàng ngang
Hàng ngang số 1: Tên của tướng Pháp chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ bị quân ta bắt sống lúc 17 giờ 15 phút ngày 7 – 5 – 1954.
Hàng ngang số 2: Đây là phương tiện vận tải chủ yếu vận chuyển lương thực, thực phẩm lên Điện Biên Phủ.
Hàng ngan