Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm bảo vệ môi trường

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM 
 BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
 Lĩnh vực: Chủ nhiệm
 Năm học: 2022 – 2023 PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
 Những hiểm họa suy thoái môi trường đang ngày càng đe dọa cuộc sống của loài 
người. Theo các báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia và toàn cầu cho thấy: môi 
trường nước, không khí, đất đai, môi trường làng nghề, môi trường các khu công 
nghiệp, bị ô nhiễm nghiêm trọng, các hiện tượng biến đổi toàn cầu, thiên tai, bão lũ, 
hạn hán diễn ra bất thường và rất nặng nề; các nguồn tài nguyên thiên nhiên bị khai 
thác quá mức, thiếu quy hoạch Chính vì vậy bảo vệ môi trường là vấn đề sống còn 
của toàn nhân loại.
 Nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức 
của con người.
 Giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế 
nhất và có tính bền vững trong các biện pháp để thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường 
và phát triển bền vững đất nước. Thông qua giáo dục, từng người và cộng đồng được 
trang bị kiến thức, nâng cao ý thức, năng lực phát hiện và xử lý các vấn đề về môi 
trường. Trong đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh là vấn đề quan trọng 
nhất vì các em đang ngồi trên ghế nhà trường hôm nay sẽ tiếp tục có trách nhiệm bảo vệ 
môi trường sống cho chính bản thân mình cũng như toàn nhân loại ở tương lai. Trong 
công tác này, các thầy cô giáo có vai trò vô cùng quan trọng, tiến hành triển khai công 
tác giáo dục bảo vệ môi trường sao cho không chỉ phù hợp với điều kiện của nhà trường 
và địa phương mà còn phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.
 Vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh là một vấn đề cấp thiết và cần 
được giải quyết. Việc hình thành cho học sinh tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất 
nước, quan tâm thường xuyên đến môi trường sống của cá nhân, gia đình và cộng 
đồng, ủng hộ và chủ động tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, phê phán mọi 
hành vi có hại cho môi trường, phụ thuộc rất nhiều vào nội dung và cách thức giáo 
dục trong nhà trường cũng như ngoài xã hội. Giáo dục bảo vệ môi trường cần được đưa 
vào chương trình giáo dục phổ thông nhằm bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, bồi dưỡng 
cảm xúc, xây dựng tính thiện trong mỗi con người, hình thành thói quen, kĩ năng bảo vệ 
môi trường.
 Để thực hiện được yêu cầu trên cần áp dụng các phương pháp giáo dục bảo vệ 
môi trường rộng rãi và thường xuyên trong trường học. Với vai trò là một giáo viên chủ 
nhiệm, tôi nhận thấy tầm quan trọng của việc giáo dục học sinh trong lớp các vấn đề 
liên quan đến bảo vệ môi trường. Xuất phát từ các lí do trên tôi chọn đề tài: “Một số 
giải pháp giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm bảo vệ môi trường”. STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm
 Từ 13/8/2022 Tìm hiểu thực trạng và chọn đề Bản đề cương chi tiết 
 1
 đến 25/01/2023 tài, viết đề cương nghiên cứu của đề tài
 - Nghiên cứu lí luận dạy học, - Hoàn thành phần mở 
 PPDH tích cực của bộ môn.. đầu của đề tài.
 Từ 25/01 đến - Khảo sát thực trạng. - Tập hợp lý thuyết của 
 2
 25/02/2023 đề tài.
 - Xử lý số liệu khảo sát 
 được.
 - Trao đổi với đồng nghiệp và đề - Tổng hợp ý kiến của 
 Từ 25/02/2023 xuất sáng kiến kinh nghiệm. đồng nghiệp.
 3
 đến 23/03/2023 - Kiểm tra trước thực nghiệm - Xử lý kết quả trước 
 khi thử nghiệm đề tài.
 Từ 23/03/2023 - Áp dụng thử nghiệm: Dạy thử. - Tổng hợp và xử lý kết 
 4
 đến 30/03/2023 quả thử nghiệm đề tài.
 - Viết sơ lược sáng kiến. - Bản nháp sáng kiến.
 Từ 30/03/2023
 5 - Xin ý kiến của đồng nghiệp. - Tập hợp đóng góp của 
 đến 10/03/2023
 đồng nghiệp.
 Từ 10/3/2023 Hoàn thành sáng kiến kinh Sáng kiến kinh nghiệm 
 6
 đến 20/4/2023 nghiệm chính
6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương phá p nghiên cứ u lý thuyết:
+ Nghiên cứ u các văn bản của Đảng, Nhà Nướ c, Bô ̣GD & ĐT về đổi mớ i PPDH.
+ Nghiên cứ u những tài liêu về hê ̣thống các PPDH tich cưc̣ , các tài liêu về tích hợp nội
dung GDBVMT trong day hoc.
- Phương phá p nghiên cứ u thực sư pham:
nghiêṃ 
+ Đánh giá hiêu quả các giải pháp GDBVMT áp dụng vào các hoạt động lớp chủ nhiệm
đã biên soan.
7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài
- Các giải pháp giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm bảo vệ môi trường là rất cấp thiết và 
cần được áp dụng rộng rãi vào dạy học ở các trường cấp THPT. PHẦN HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Những kiến thức cơ sở về môi trường
 ➢ Khái niệm về môi trường
 “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con 
người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh 
vật” (điều 3, Luật bảo vệ môi trường, Việt Nam, 2005).
 Theo UNESSCO (1981) thì môi trường của con người bao gồm toàn bộ hệ thống 
tự nhiên và các hệ thống xã hội do con người tạo ra, trong đó con người sống và lao 
động, họ khai thác các tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo nhằm thõa mãn nhu cầu cho 
cuộc sống sinh hoạt của mình. Nhìn chung môi trường sống của con người là tất cả các 
nhân tố môi trường tự nhiên và môi trường xã hội.
 Môi trường tự nhiên là các nhân tố thiên nhiên như vật lí, hóa học, sinh học; nó 
tồn tại và vận động theo quy luật của tự nhiên, nhưng cũng chịu sự tác động của con 
người như: năng lượng mặt trời, đại dương, sông núi, không khí, động vật, thực vật
 Môi trường tự nhiên cung cấp cho con người nguồn tài nguyên thiên nhiên như: 
không khí, đất, nước và các khoáng sản để con người sinh tồn và phát triển.
 Môi trường xã hội: là các mối quan hệ giữa con người với con người. Đó là các 
luật lệ, các phong tục tập quán Môi trường xã hội định hướng hoạt động của con 
người theo những khuôn khổ nhất định đảm bảo cho cuộc sống sinh tồn và ngày một 
văn minh.
 Bên cạnh đó, cần phải phân biệt môi trường nhân tạo: bao gồm tất cả các nhân tố 
do con người tạo nên hoặc cải biến nó như: các phương tiện, công cụ, máy móc, thiết bị, 
nhà ở, công viên nhằm phục vụ cho nhu cầu cuộc sống và trong lao động sản xuất của 
mình.
 ➢ Chức năng của môi trường
- Môi trường là không gian sống của con người và sinh vật.
- Môi trường là nơi chứa đựng và cung cấp tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho cuộc 
sống và hoạt động sản xuất của con người.
- Môi trường là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong cuộc sống và 
hoạt động sản xuất của mình.
- Môi trường là nơi bảo vệ và giảm nhẹ các tác động của thiên nhiên tới con người và 
sinh vật.
- Môi trường là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.
1.2. Ô nhiễm môi trường – suy thoái môi trường
 Theo luật bảo vệ môi trường Việt Nam 2005: - Các phần tử lơ lửng như hạt bụi rắn, bụi lỏng, bụi vi sinh vật, nitrat, sunfat, phân tử 
cacbon, muội than, khói, sương mù
- Các loại hạt bụi nặng như bụi đất, bụi kim loại
- Các khí quang hóa như: ozon, FAN, FB2N, NOx, andehit, etilen,
- Các khí thải do quá trình phóng xạ.
- Nhiệt, tiếng ồn
 ➢ Hậu quả của ô nhiễm không khí
- Mù quang hóa: tạo nên sự ngột ngạt và sương mù, gây nhiều bệnh cho con người.
- Mưa axit hủy diệt rừng, các công trình xây dựng và các hệ sinh thái khác.
- Hiệu ứng nhà kính: là kết quả của sự trao đổi không cân bằng về năng lượng giữa trái 
đất và không gian xung quanh, dẫn đến sự tăng nhiệt độ của khí quyển trái đất. Hiện 
tượng này diễn ra tương tự như nhà kính trồng cây. Các khí gây hiệu ứng nhà kính: 
CO2, CFC, CH4, NO2 Các ảnh hưởng của hiệu ứng nhà kính:
+ Gia tăng hiệu ứng nhà kính làm tăng nhiệt độ trung bình của trái đất.
+ Làm thay đổi ranh giới các đới khí hậu, sinh thái, nông nghiệp, dịch tễ học.
+ Nhiệt độ trái đất tăng sẽ làm tan băng ở 2 cực, và trên núi cao, dâng cao mực nước 
biển trung bình, đe dọa nhấn chìm các vùng đất thấp ven biển.
+ Gia tăng nhiệt độ không đồng đều giữa các vùng địa lí làm thay đổi trường khí áp, phá 
vỡ quy luật sinh thành, diễn biến tự nhiên của các hiện tượng thời tiết, gây biến động 
khí hậu toàn cầu, gia tăng thời tiết cực đoan, gây cản trở cho dự báo thời tiết và ứng phó 
tai biến, thiệt hại cho tài nguyên thiên nhiên và các quá trình sản xuất.
- Suy giảm tầng ozon: Sau khi chịu tác động của khí CFC và một số loại chất độc hại 
khác thì tầng ozon sẽ bị mỏng dần rồi thủng. Khi tầng ozon bị thủng, một lượng lớn tia 
tử ngoại sẽ chiếu thẳng xuống trái đất. Con người sống trên trái đất sẽ mắc các bệnh 
nguy hiểm: ung thư da, thị lực bị ảnh hưởng, thực vật không chịu nổi nhiều tia tử ngoại 
chiếu vào sẽ mất dần khả năng miễn dịch, các sinh vật dưới biển bị tổn thương và chết 
dần.
 ➢ Các giải pháp cho ô nhiễm không khí
- Giảm xả thải vào không khí bằng cách giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, tiết kiệm 
tiêu thụ, đặc biệt là tiêu thụ năng lượng, dùng công nghệ sạch, xử lí, lọc khí thải, kiểm 
soát thải tại nguồn.
- Phân tán chất khí từ nguồn bằng cách tăng chiều cao ống khói, thiết lập các vùng đệm, 
cách li có tính tới điều kiện phát tán chất thải tại nguồn (gió, độ cao ống khói).
- Quy hoạch chất thải hợp lí, kiểm soát thải theo vùng xung quanh.
- Trồng rừng và các băng cây xanh để lọc chất ô nhiễm. vật có ảnh hưởng đến giá trị thẩm mỹ, cảnh quan.
 ➢ Hậu quả của ô nhiễm nước
- Huỷ hoại cân bằng sinh thái.
- Ảnh hưởng xấu đến nuôi trồng thuỷ hải sản, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế.
- Là mầm mống gây bệnh cho con người.
- Góp phần làm nặng thêm tình hình ô nhiễm không khí do một số chất khí tạo thành do 
phân huỷ xác động, thực vật bốc lên hoà vào không khí.
 ➢ Các giải pháp cho vấn đề ô nhiễm nước
- Các giải pháp mang tính lưu vực cho vấn đề ô nhiễm nước, bao gồm:
+ Quản lí các dự án phát triển liên quan đến sử dụng tài nguyên nói chung và tài nguyên 
nước nói riêng trên lưu vực, quản lí chất lượng nước theo lưu vực.
+ Giải quyết đồng bộ các vấn đề ô nhiễm môi trường đất và không khí.
- Các giải pháp mang tính địa phương cho vấn đề ô nhiễm nước là:
+ Giảm xả thải bằng cách tiết kiệm, tái sử dụng, tái chế.
+ Phát triển khoa học kĩ thuật công nghệ sạch và công nghệ xử lí chất thải.
+ Trồng rừng, làm sạch nước bị ô nhiễm bằng quá trình tự nhiên hoặc công nghệ.
+ Xây dựng hệ thống luật pháp và hành pháp về môi trường hiệu quả; thiết lập các bộ 
tiêu chuẩn môi trường.
+ Quản lí môi trường bằng các công cụ luật pháp, kinh tế.
+ Kiểm soát, đánh giá chất lượng môi trường bằng máy móc, thiết bị và các dấu hiệu chỉ 
thị giúp cho việc ngăn ngừa, hạn chế lan truyền ô nhiễm, phòng tránh ô nhiễm nước.
+ Giáo dục môi trường các cấp để thiết lập nền tảng đạo đức môi trường và các hành vi 
thân thiện môi trường một cách tự giác, khoa học, hợp lí.
1.2.3. Ô nhiễm môi trường đất
 Ô nhiễm môi trường đất được xem là tất cả các hiện tượng làm nhiễm bẩn môi 
trường đất bởi các chất ô nhiễm.
 ➢ Phân loại ô nhiễm môi trường đất
- Theo nguồn gốc phát sinh:
+ Ô nhiễm đất do chất thải sinh hoạt.
+ Ô nhiễm đất do chất thải công nghiệp.
+ Ô nhiễm đất do hoạt động nông nghiệp.
+ Ô nhiễm đất do hoạt động giao thông vận tải.