SKKN Xây dựng Chuyên đề dạy học nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 10A2 – Trường THPT Thạch Thành IV

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định mục tiêu tổng quát của đổi mới là: Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, hết lòng phục vụ nhân dân và Đất nước; có hiểu biết và kỹ năng cơ bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân, sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp; có cơ cấu và phương thức hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; đảm bảo các điều kiện nâng cao chất lượng; hệ thống giáo dục được chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang đậm bản sắc dân tộc Hướng tới mục tiêu đó, cần phải đổi mới đồng bộ mục tiêu giáo dục, chương trình giáo dục, PP giáo dục, cách thức kiểm tra, đánh giá và công tác quản lí giáo dục.
Trong những năm qua, phần lớn giáo viên đã được tiếp cận với các PP và kĩ thuật dạy học tích cực. Các thuật ngữ như PPDH tích cực, DH dự án, DH giải quyết vấn đề, PP “Bàn tay nặn bột”...; các kĩ thuật dạy học như động não, khăn trải bàn, bản đồ tư duy,không còn xa lạ với GV hiện nay. Tuy nhiên việc nắm vững và vận dụng chúng còn hết sức hạn chế, có khi còn máy móc, lạm dụng. GV vẫn chủ yếu lệ thuộc vào tiến trình các bài học được trình bày trong SGK, chưa dám chủ động trong việc thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức phù hợp với các PP và kĩ thuật dạy học tích cực. Phần lớn GV, những người có mong muốn sử dụng PPDH mới đều lúng túng và lo sợ sẽ bị “cháy giáo án” do HS không hoàn thành các hoạt động được giao trong giờ học. Chính vì vậy, mặc dù có cố gắng nhưng việc sử dụng các PPDH tích cực hiện nay chưa thực sự tổ chức được hoạt động nhận thức tích cực, sáng tạo và bồi dưỡng PP tự học cho HS; việc tăng cường hoạt động học tập cá thể và học nhóm còn hạn chế; chưa kết hợp được sự đánh giá của GV và sự tự đánh giá của HS trong quá trình DH [1]
Nhận thức được tầm quan trọng của việc tăng cường đổi mới kiểm tra, đánh giá (KTĐG), thúc đẩy đổi mới PPDH, trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã tập trung chỉ đạo đổi mới các hoạt động này nhằm tạo ra sự chuyển biến cơ bản về tổ chức hoạt động DH, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các trường học.
	Như vậy, việc hình thành và phát triển năng lực cho HS trong quá trình học tập môn Địa lí cũng như những môn học khác có vai trò hết sức quan trọng, góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương của Đảng, Nhà nước. Vậy nên, tôi xây dựng đề tài: “Xây dựng chuyên đề dạy học nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 10A2 – Trường THPT Thạch Thành IV”. Với mong muốn góp sức mình vào việc hình thành và phát triển năng lực cho HS trung học.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trong những năm học vừa qua, việc đổi mới giáo dục phổ thông nói chung, đổi mới đồng bộ PPDH, kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực người học trong công tác giảng dạy môn địa lí ở trường THPT Thạch Thành IV nói riêng đã và đang có những nỗ lực lớn. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Chính vì vậy việc nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích:
- Nâng cao quyền tự chủ xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục, phát huy vai trò sáng tạo của nhà trường và GV
- Phát triển năng lực HS phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng của HS.
- Điều chỉnh nội dung DH theo hướng tinh giản; xây dựng các chủ đề tích hợp, liên môn; chú trọng giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kĩ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật.
- Phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo và rèn luyện PP tự học; tăng cường kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vẫn đề thực tiễn.
- Có điều kiện áp dụng các hình thức tổ chức và PP giáo dục – DH tiên tiến, trong đó yêu cầu HS vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề của cuộc sống.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài: “Xây dựng chuyên đề dạy học nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 10A2 – Trường THPT Thạch Thành IV” mà tôi đưa ra sẽ đi sâu nghiên cứu và tổng kết về 2 vấn đề: Chuyên đề DH là gì? Và xây dựng chuyên đề DH và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực HS như thế nào?
Chuyên đề dạy học được hiểu như sau: Thay cho việc DH đang được thực hiện theo từng bài/tiết trong SGK như hiện nay, các tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và SGK hiện hành, lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề DH phù hợp với việc sử dụng PPDH tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường.
Xây dựng chuyên đề dạy học là việc: Căn cứ vào những đặc trưng của PPDH tích cực, khi xây dựng các chuyên đề DH cần căn cứ vào một PPDH tích cực cụ thể được lựa chọn để hình dung chuỗi hoạt động học sẽ tổ chức cho HS thực hiện. Nhìn chung các PPDH tích cực đều dựa trên việc tổ chức cho HS phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua các nhiệm vụ học tập. Chuỗi hoạt động học trong mỗi chuyên đề vì thế đều tuân theo con đường nhận thức chung như sau:
- Hoạt động giải quyết một tình huống học tập
- Hoạt động tìm tòi, khám phá, lĩnh hội được kiến thức, kĩ năng mới hoặc/và thực hành, luyện tập, củng cố, hoàn thiện kiến thức, kỹ năng, vừa lĩnh hội được nhằm giải quyết tình huống/vấn đề học tập.
- Hoạt động vận dụng được các kiến thức, kĩ năng để phát hiện và giải quyết các tình huống/vấn đề thực tiễn.
Dựa trên con đường nhận thức chung đó và căn cứ vào nội dung chương trình, SGK hiện hành, tổ/nhóm chuyên môn tổ chức cho GV thảo luận, lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề DH phù hợp.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Các PP nghiên cứu mà tôi đã sử dụng trong đề tài: 
- PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Dựa vào việc nghiên cứu những quan điểm, công văn, hướng dẫn của Bộ GD&ĐT
- PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin:
+ Tiến hành các thí nghiệm xã hội học, tính toán xã hội của khoa học xã hội. Sử dụng những phương tiện, điều kiện vật chất, môi trường thử nghiệm là những điều kiện phổ biến đã có trong toàn xã hội, hoặc chắc chắn được tạo ra trong toàn xã hội để kiểm chứng việc hình thành các phẩm chất và năng lực HS.
+ Sử dụng PP mô hình hoá để nghiên cứu mà không cần quan sát thực nghiệm trực tiếp
+ Vận dụng cả các PP phân tích tổng hợp, quy nạp-diễn giải và lôgíc-lịch sử.
- PP thống kê, xử lý số liệu: Vận dụng để tổng hợp các phiếu hỏi, thống kê kết quả, xử lý số liệu để theo dõi quá trình hình thành năng lực của HS.
 PHẦN 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc HS học được cái gì đến chỗ quan tâm HS làm được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ PPDH nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, chú trọng giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kĩ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật [2].
- Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI: “Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”.
- Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”, “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, đảm bảo trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh fias của nhà trường với đánh giá của gia đình và xẫ hội”.
- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/06/2012 của Thủ tướng chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”; “Đổi mới kì thi tốt nghiệp THPT, kì thi tuyển sinh đại học, cao đẳng theo hướng đảm bảo thiết thực, hiệu quả, khách quan và công bằng; kết hợp kết quả kiểm tra, đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi”. [3].
- Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”, “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực của công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục tư tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kĩ năng, khuyến khích học tập suốt đời”. Theo tinh thần đó, các yếu tố của quá trình giáo dục trong nhà trường trung học cần được tiếp cận theo hướng đổi mới.
- Nghị quyết 44/NQ-CP, ngày 09/06/2014 Ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04/11/2013 Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế xác định: “Đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục theo định hướng đánh giá năng lực của người học; kết hợp đánh giá cả quá trình với đánh giá cuối học kì, cuối năm học theo mô hình của các nước có nền giáo dục phát triển”.
Những quan điểm, định hướng nêu trên tạo tiền đề, cơ sở lí luận và môi trường pháp lý thuận lợi cho việc đổi mới giáo dục phổ thông nói chung, đổi mới đồng bộ PPDH, kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực người học.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Trong những năm học vừa qua, công tác giảng dạy môn địa lí của Cô và trò ở trường THPT Thạch Thành IV gặt hái được nhiều thành quả đáng khích lệ. Tuy nhiên bên cạnh đó còn tồn tại những mâu thuẫn, khó khăn cần tìm cách giải quyết, khắc phục.
- Sự hiểu biết của GV về các PPDH, kĩ thuật dh tích cực còn hạn chế, chủ yếu mới dừng lại ở mức độ “biết” một cách rời rạc, thiếu tính hệ thống; chưa làm chủ được PP mới nên GV “vất vả” hơn khi sử dụng so với các PP truyền thống, dẫn đến tâm lí ngại sử dụng;
- Việc DH hiện nay chủ yếu được thực hiện trên lớp theo bài/tiết trong SGK. Trong phạm vi một tiết học, không đủ thời gian cho việc thực hiện đầy đủ các hoạt động học của HS theo tiến trình sư phạm của một PPDHtích cực, dẫn đến nếu có sử dụng PPDH tích cực thì cũng mang tính hình thức, đôi khi còn máy móc dẫn đến kém hiêu quả, chưa thực sự phát huy được tính tích cực, tự lực, sáng tạo của HS; hiệu quả khai thác, sử dụng các phương tiện DH và tài liệu hỗ trợ theo PPDH tích cực hạn chế.
- Các hình thức kiểm tra kết quả học tập của HS còn lạc hậu, chủ yếu là đánh giá sự ghi nhớ của các em mà chưa đánh giá được khả năng vận dụng sáng tạo, kĩ năng thực hành và năng lực giải quyết vấn đề, vì thế chưa tạo được động lực cho đổi mới PP và hình thức tổ chức DH.
Thực trạng trên đây dẫn đến hệ quả là không rèn luyện được tính trung thực trong thi, kiểm tra; nhiều HS phổ thông còn thụ động trong việc học; khả năng sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức đã học để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống còn hạn chế.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Quy trình xây dựng chuyên đề dạy học1
Mỗi chuyên đề DH phải giải quyết trọn vẹn một vấn đề học tập. Vì vậy, việc xây dựng mỗi chuyên đề DH cần thực hiện theo quy trình như sau:
a, Xác định vấn đề cần giải quyết trong DH chuyên đề sẽ xây dựng. Vấn đề cần giải quyết có thể là một trong các loại sau:
- Vấn đề tìm kiếm, xây dựng kiến thức mới
- Vấn đề kiểm nghiệm, ứng dụng kiến thức
- Vấn đề tìm kiếm, xây dựng, kiểm nghiệm và ứng dụng kiến thức mới.
Căn cứ vào nội dung chương trình, SGK của môn học và những ứng dụng kĩ thuật, hiện tượng, quá trình trong thực tiễn, tổ/nhóm chuyên môn xác định các nội dung kiến thức liên quan với nhau được thể hiện ở một số bài/tiết hiện hành, từ đó xây dựng thành một vấn đề chung để tạo thành một chuyên đề DH đơn môn. Trường hợp có những nội dung kiến thức liên quan đến nhiều môn học, lãnh đạo nhà trường giao cho các tổ chuyên môn liên quan cùng nhau lựa chọn nội dung để thông nhất xây dựng các chủ đề tích hợp, liên môn.
Tùy nội dung kiến thức; điều kiện thực tế của địa phương, nhà trường; năng lực của GV và HS, có thể xác định trong các mức độ sau:
Mức 1: GV đặt vấn đề, nêu cách giải quyết vấn đề. HS thực hiện cách giải quyết vấn đề theo hướng dẫn của GV. GV đánh giá kết quả làm việc của HS.
Mức 2: GV nêu vấn đề, gợi ý để HS tìm ra cách giải quyết vấn đề. HS thực hiện cách giải quyết vấn đề với sự giúp đỡ của GV khi cần. GV và HS cùng đánh giá.
Mức 3: GV cung cấp thông tin tạo tình huống có vấn đề. HS phát hiện và xác định vấn đề nảy sinh, tự đề xuất các giả thuyết, giải pháp và lựa chọn giải pháp. HS thực hiện giải pháp để giải quyết vấn đề. GV và HS cùng đánh giá.
Mức 4: HS tự lực phát hiện vấn đề nảy sinh trong hoàn cảnh của, mình hoặc cộng đồng, lựa chọn vấn đề cần giải quyết. HS giải quyết vấn đề, tự đánh giá chất lượng, hiệu quả, có ý kiến bổ sung của GV khi kết thúc.
b, Xây dựng nội dung chuyên đề: Căn cứ vào tiến trình sư pham của PPDH tích cực được sử dụng để tổ chức hoạt động học cho HS, từ tình huống xuất phát đã xây dựng, dự kiến các nhiệm vụ học tập cụ thể tiếp theo tương ứng với các hoạt động học của HS, từ đó xác định các nội dung cần thiết để cấu thành chuyên đề. Lựa chọn các nội dung của chuyên đề từ các bài/tiết trong SGK của một môn học hoặc/và các môn học có liên quan để xây dựng chuyên đề DH.
c, Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động học dự kiến sẽ tổ chức cho HS theo PPDH tích cực, từ đó xác định các năng lực và phẩm chất có thể hình thành cho HS trong chuyên đề sẽ xây dựng.
d, Xác định và mô tả mức độ yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao) của mỗi loại câu hỏi/bài tập có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của HS trong DH.
đ, Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ, yêu cầu đã mô tả để sử dụng trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá, luyện tập theo chuyên đề đã xây dựng
e, Thiết kế tiến trình dạy học chuyên đề thành các hoạt động học được tổ chức cho HS có thể thực hiện trên lớp và ở nhà, mỗi tiết học trên lớp có thể chỉ thực hiện một số hoạt động trong tiến trình sư phạm của PP và kĩ thuật DH được sử dụng. Trong chuỗi hoạt động học, đặc biệt quan tâm xây dựng tình huống xuất phát. 
g, Thử nghiệm tiến trình dạy học
2.3.2. Cấu trúc trình bày chuyên đề dạy học
a, Vấn đề dạy học của chuyên đề
b, Nội dung của chuyên đề và thời lượng thực hiện
c, Chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ và những phẩm chất, năng lực của HS có thể hình thành và phát triển trong DH chuyên đề
d, Bảng mô tả 4 mức yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao) của các loại câu hỏi/bài tập kiểm tra, đánh giá trong quá trình DH chuyên đề
đ, Các câu hỏi/bài tập tương ứng với mỗi loại/mức độ yêu cầu được mô tả dùng trong quá trình tổ chức hoạt động học cuat HS.
e, Tiến trình dạy học chuyên đề được thiết kế thành các hoạt động thể hiện tiến trình sư phạm của PPDH tích cực được lựa chọn.
2.3.3. Xây dựng chuyên đề dạy học minh họa 
ĐỊA LÍ 10
Chuyên đề: TÌM HIỂU VỀ VŨ TRỤ VÀ HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT (2 Tiết)
I. Nội dung của chuyên đề
1. Một số nét khái quát
- Vũ trụ
- Hệ Mặt Trời trong vũ trụ
- Trái Đất trong Hệ Mặt Trời
2. Nguyên nhân và hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất
- Nguyên nhân:
+ Trái Đất hình cầu
+ Trái Đất tự quay quanh trục
- Hệ quả:
+ Sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất
+ Giờ trên Trái Đất
+ Chuyển động lệch hướng của các vật thể trên Trái Đất
II. Tổ chức dạy học theo chuyên đề
1. Mục tiêu
- Kiến thức:
+ Hiểu được khái quát Vũ Trụ, Hệ Mặt Trời trong Vũ Trụ, Trái Đất trong Hệ Mặt Trời.
+ Trình bày và giải thích/hiểu được các hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. Vận dụng được hệ quả của chuyển động này trong thực tế.
- Kĩ năng: Sử dụng tranh ảnh, hình vẽ, mô hình, quả địa cầu
- Thái độ, giá trị: Tích cực tham gia các nhiệm vụ học tập trên lớp, khẳng định giá trị bản thân thông qua các hoạt động học tập
- Định hướng phát triển các năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, tư duy, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác.
2. Phương pháp và kĩ thuật dạy học
- PPDH: Thảo luận nhóm, sử dụng phương tiện dạy học trực quan, đàm thoại, tình huống, động não, giảng giải, thuyết trình
- Kĩ thuật dạy học: Các mảnh ghép, khăn trải bàn
3. Chuẩn bị của GV và HS 
- Chuẩn bị của GV:
+ Kế hoạch dạy học, bài giảng trên Powerpoint
+ Các phiếu học tập sử dụng trong chuyên đề
+ Một quả cầu địa lí
- Chuẩn bị của HS: Bút chì, tẩy, bút màu, sách, vở, nháp
4. Thiết kế tiến trình dạy học theo chuyên đề
Hoạt động khởi động:
1. GV cho HS trả lời một số câu hỏi sau:
Chọn những đáp án đúng trong những phương án trả lời:
Câu 1: Các tính chất của chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất:
A. Thời gian tự quay khoảng 24 giờ
B. Chiều quay từ Tây sang Đông
C. Chiều quay từ Đông sang Tây
D. Trục Trái Đất nghiêng 66033’ so với mặt phẳng quỹ đạo
E. Trục Trái Đất không nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo
Đáp án: A, B, D
Câu 2. Nguyên nhân khiến ngày và đêm luôn phiên xuất hiện trên Trái Đất là:
            A. Trái Đất hình cầu
            B. Trái Đất Tự quay
            C. Các tia sáng từ Mặt Trời chiếu song song
            D. Ý A và B đúng
Đáp án: D
Câu 3. Do Trái Đất hình cầu và tự quay quanh trục từ Tây sang Đông nên trong cùng một thời điểm:
            A. Người đứng ở các vĩ tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở độ cao khác nhau
            B. Người đứng ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở độ cao khác nhau
            C. Ở phía Tây sẽ thấy Mặt Trời xuất hiện sớm hơn
            D. Mọi nơi trên Trái Đất sẽ thấy vị trí của Mặt Trời trên bầu trời giống nhau
Đáp án: B
Câu 4. Trong các hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục, có ý nghĩa nhất đối với sự sống là hệ quả:
            A. Sự luân phiên ngày đêm
            B. Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế
            C. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể
            D. Ý A và B đúng
Đáp án: D
2. GV chia sẻ cho HS biết mục tiêu của chuyên đề và nêu sự khác nhau giữa mục tiêu của những nội dung này ở lớp 10 và lớp 6.
3. GV cho HS biết khái quát về thời gian, cách thức tổ chức dạy học của chuyên đề.
Hoạt động 1: Tìm hiểu một số nét khái quát về Vũ Trụ,
Hệ Mặt Trời vàTrái Đất trong Hệ Mặt Trời
(Hình thức tổ chức dạy học: Cá nhân/Nhóm/Toàn lớp)
*Bước 1: Tìm hiểu cấu tạo của Vũ Trụ
- Gv chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 4 HS
- GV yêu cầ