SKKN Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh qua dạy bài “Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1925” môn Lịch sử lớp 12

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lí do chọn đề tài
 Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, “Giáo dục đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”; “Đào tạo những con người lao động tự chủ, năng động sáng tạo, có năng lực giải quyết các vấn đề do thực tiễn đặt ra, tự lo được việc làm, lập nghiệp và thăng tiến trong cuộc sống, qua đó góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”, [8]. Tuy nhiên cuộc sống hiện đại ngày nay (về các mặt chính trị, kinh tế, xã hội,văn hoá, khoa học -kĩ thuật, môi trường khí hậu, ...) ở trong nước và trên thế giới vận động hết sức khẩn trương và chứa đựng rất nhiều yếu tố khôn lường [13] - là những chủ nhân tương lai, là những người sẽ quyết định sự phát triển của đất nước, trong những năm tới sẽ phải chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực, và tiêu cực, và luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực, nên vì thế mà không thể không quan tâm đến việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh .
 Với học sinh THPT, độ tuổi 15 đến18, các em đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, tìm tòi, khám phá, song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động... [4]. Đặc biệt trong những năm qua, trên phương tiện thông tin đại chúng thường xuất hiện các Clip về : bạo lực học đường, đua xe máy, lối sống gấp, sống ích kỷ, lai căng, thực dụng, lệch lạc về nhân cách..., một phần chính là do các em thiếu những kỹ năng sống cần thiết như: kỹ năng xác định giá trị nhân văn, kỹ năng từ chối, kỹ năng kiên định, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, kỹ năng thương lượng, kỹ năng giao tiếp... [6]. Do đó, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một yêu cầu cấp thiết.
 Trước thực trạng trên, ngay từ năm học 2015-2016 , Bộ GD&ĐT ra chỉ thị tăng cường công tác giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh. Nhưng do không phải là một môn học riêng trong hệ thống các môn học của nhà trường phổ thông, hơn nữa đặc điểm của kỹ năng sống phải được giáo dục ở mọi lúc, mọi nơi khi có điều kiện, cơ hội phù hợp. Do đó, giáo dục kỹ năng sống phải thực hiện thông qua từng môn học và dạy học tích hợp sẽ mang lại nhiều lợi ích như: giúp học sinh áp dụng được nhiều kĩ năng, nền tảng kiến thức tích hợp giúp việc tìm kiếm thông tin nhanh hơn, khuyến khích việc học tập sâu và rộng, thúc đẩy thái độ học tập tích cực, chủ động thu nhận kiến thức để có thể vận dụng vào thực tiến. Từ đó hình thành và phát triển cho các em khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống [5]. 
 Môn Lịch sử, là một môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông, mục đích cao cả của bộ môn không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức, lí giải cho thế hệ trẻ hiểu được nguồn gốc của dân tộc, quá trình dựng nước và giữ nước của cha ông ta, khơi dậy ở các em lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm đối với đất nước, mà còn góp phần phát triển tư duy, nhất là tư duy biện chứng, mang lại cho các em phương pháp đúng đắn để nhận thức quy luật phát triển của quá khứ và hiện tại, giúp các em độc lập suy nghĩ, sáng tạo, từng bước hình thành nhân cách. Hơn thế nữa, mỗi một nội dung của bài học lịch sử đều chứa đựng nhiều bài học quý báu để giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức tự chủ, tinh thần chiến đấu Vì thế, dạy học lịch sử sẽ có ý nghĩa quan trọng trong giáo dưỡng, giáo dục, rèn luyện và phát triển kĩ năng tư duy, phân tích tổng hợp, khái quát, so sánh, đối chiếu các sự kiện hiện tượng. Đặc biệt là kĩ năng vận dụng kiến thức lịch sử để nhận biết kiến thức mới và vận dụng trong thực tiễn để rút ra bài học bổ ích cho bản thân [12].
 Với nội dung và phương pháp đặc trưng riêng đó, môn lịch sử hoàn toàn có khả năng tham gia có hiệu quả vào nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt là học sinh THPT. Đồng thời còn có tác dụng giáo dục những truyền thống tốt đẹp của lịch sử dân tộc.
 Từ những lí do trên, tôi đã quyết định tìm hiểu và chọn đề tài cho sáng kiến kinh nghiệm của mình trong năm học 2017 -2018 là: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh qua dạy bài “Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1925” môn Lịch sử lớp 12.
 2. Mục đích nghiên cứu, ý nghĩa khoa học và hiệu quả thực tiễn của đề tài.
 2.1. Mục đích chung:
 - Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Lịch sử THPT.
 - Khai thác và sử dụng có hiệu quả các phương pháp, phương tiện, thiết bị, công cụ dạy học, phục vụ giảng dạy Lịch sử , góp phần đổi mới phương pháp dạy học. 
 - Góp phần hình thành, rèn luyện và nâng cao kỹ năng sống cho học sinh.
 2.2. Mục đích cụ thể:
 - Xác định các biện pháp tích hợp nhằm giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT trong giảng dạy môn Lịch sử .
 - Xác định mức độ hứng thú học tập và kết quả học tập của học sinh bằng cách tích hợp, giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong giảng dạy môn Lịch sử ở trường THPT Lưu Đình Chất.
 - Góp phần giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh để có thể ứng xử, ứng phó với những thay đổi của môi trường xã hội và môi trường tự nhiên .
 Cụ thể như sau:
 Các yêu cầu về kĩ năng của môn Lịch sử như : "biết thu nhập thông tin, sưu tầm tư liệu, phát hiện vấn đề, phân tích, so sánh, làm việc độc lập và làm việc theo nhóm, làm các báo cáo nhỏ, trình bày trước tổ, lớp...", "kĩ năng tư duy, phân tích, nhận định, đánh giá và sâu chuỗi tình hình, đặt ra và giải quyết các vấn đề gặp phải trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống", "biết đồng cảm, nâng cao trách nhiệm, tinh thần đoàn kết, ý chí đấu tranh... nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mỹ”, “nhân, lễ, nghĩa, trí, tín” hay “nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm” [7]
 Việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng tích cực hoá người học đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các kĩ năng làm chủ bản thân, rèn luyện cho các em sống có trách nhiệm với bản thân, bạn bè, gia đình, cộng đồng.
 Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, gắn nội dung môn học với thực tiễn và đặc điểm của chương trình, tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với các tình huống của cuộc sống, góp phần xây dựng cho các em khả năng thích ứng, biết cách ứng phó trước những tình huống khó khăn của cuộc sống .
 Qua học tập bộ môn giúp học sinh suy nghĩ tích cực, tự tin dần hình thành kĩ năng ra quyết định và lựa chọn đúng đắn.
 2.3.Ý nghĩa khoa học và hiệu quả thực tiễn của đề tài.
 Nội dung đề tài đã được thực hiện có hiệu quả thực tế ở trường THPT Lưu Đình Chất, kết quả đề tài đã phản ánh khả năng làm chủ bản thân học sinh trong các hoạt động ngoại khóa của nhà trường, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống và chất lượng học tập bộ môn của học sinh được nâng cao rõ rệt.
 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
 - Đối tượng: Phương pháp, kỹ thuật dạy học tích hợp, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường THPT Lưu Đình Chất .
 - Phạm vi : Bài 12, PPCT thuộc tiết 17 lớp 12 . 
 4. Phương pháp nghiên cứu.
 4.1. Điều tra sư phạm.
 Nghiên cứu, tìm hiểu chất lượng học tập của học sinh, thăm dò ý kiến của học sinh về tiết dạy có tích hợp và không có tích hợp việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong bài học.
 4.2. Nghiên cứu tài liệu:
 Thu thập các tài liệu liên quan đến chủ đề nghiên cứu như các văn bản, nghị quyết, thông tư, tài liệu chuyên môn, phần mềm .
 4. 3. Thực nghiệm sư phạm:
 Nhằm tìm hiệu quả của việc tích hợp giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong tiết dạy.
 Thí nghiệm bố trí theo cách thông thường. Sau đó so sánh kết quả thực nghiệm giữa các lớp để tìm ra hiệu quả thực nghiệm.
 Thực hiện ở một số tiết cụ thể trên các lớp. 
 II. NỘI DUNG
 1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
 1.1. Cơ sở khoa học  
 * Các cuộc vận động của Bộ GD&ĐT như “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo  đức, tự học và sáng tạo” 
 * Chỉ thị Số 40/2008/CT-BGD - ĐT Về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông. 
 * Mục tiêu giáo dục: Mục tiêu giáo dục phổ thông là tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,.Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.
 * Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Thực hiện Nghị quyết, thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức một số hoạt động hướng tới việc rèn luyện năng lực cho học sinh như: Tổ chức Chương trình đánh giá học sinh quốc tế PISA với cách đánh giá kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống; tổ chức cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn giải quyết các vấn đề thực tiễn; triển khai phương pháp dạy học "Bàn tay nặn bột",.
 1.2. Một số khái niệm cơ bản làm công cụ nghiên cứu của SKKN 
 1.2.1. Kĩ năng sống
 * Khái niệm: 
 Thực chất cho đến nay vẫn chưa có một định nghĩa rõ ràng và đầy đủ về kĩ năng sống (mặc dù đã có các định nghĩa của WTO; UNESCO) Nhưng nếu hiểu đơn giản thì kỹ năng sống là năng lực của mỗi người giúp giải quyết những nhu cầu và thách thức của cuộc sống một cách có hiệu quả (cách sống tích cực trong xã hội hiện đại). Về bản chất thì rèn luyện kỹ năng sống là quá trình đưa từ nhận thức (qua kiến thức và thái độ) thành hành động (hành vi tích cực) 
 * Tầm quan trọng trong việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh THPT
 Việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là việc làm không mới. Từ xa xưa cha ông ta đã dúc kết “ Tiên học lễ, hậu học văn” nhưng do sức ép lớn vể chương trình; về điểm số, hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau mà việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đã bị giảm nhẹ hoặc xao nhãng. 
 Đứng trước thực tế xã hội những năm gần đây, bộ GD-ĐT đã nhận thấy việc giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là việc cấp bách ở mọi bậc học nhưng đặc biệt với học sinh THPT vì: Ở lứa tuổi này: Các em cần tìm tòi, học hỏi cái mới, điều lạ không phân biệt nó là tốt hay xấu; đã phát triển tình yêu nam, nữ dẫn đến các quan hệ không đúng mực trong quan hệ khác giới; chịu áp lực lớn trong thi cử dẫn đến dễ rơi vào trạng thái tiêu cực ảnh hưởng tới sức khỏe ,tinh thần; các em cần lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực của mình; cần đưa ra quyết định đúng đắn; thích bộc lộ cái tôi. Như vậy, chúng ta cần rèn luyện kĩ năng gì cho học sinh THPT? Qua nghiên cứu tôi nhận thấy có 10 kĩ năng sống cần thiết ở cấp học THPT là: Kỹ năng xác lập mục tiêu cho cuộc đời; Kỹ năng tự phục vụ bản thân, rèn luyện sức khỏe; Kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả; Kỹ năng điều chỉnh và quản lý cảm xúc; Kỹ năng nhận thức và đánh giá bản thân; Kỹ năng giao tiếp ứng xử; Kỹ năng hợp tác, chia sẻ; Kỹ năng thể hiện tự tin trước đám đông; Kỹ năng đối diện ứng phó khó khăn trong cuộc sống; Kỹ năng đánh giá người khác
 Việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh THPT nhằm xây dựng cho học sinh 12 giá trị của cuộc sống là: tôn trọng, hòa bình, hợp tác, hạnh phúc, chân thật, nhân đạo, tình thương, trách nhiệm, giản dị, khoan dung, tự do và đoàn kết[3].
 * Vị trí, nhiệm vụ của việc rèn luyện kĩ năng sống trong bộ môn lịch sử -lớp 12 THPT
 Qua việc học tập bộ môn giúp học sinh biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh, ngăn ngừa các vấn đề xã hội và bảo vệ quyền con người. Góp phần định hướng cho các em những con đường sống tích cực  trong xã hội hiện đại, giúp các em biết cách ứng xử thân thiện với môi trường tự nhiên, với cộng đồng. 
 Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường còn nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, là xu thế chung của toàn thế giới.
 Với đặc trưng là môn học khoa học xã hội và nhân văn, bộ môn Lịch sử có nhiệm vụ hình thành kĩ năng nhận định, phân tích đánh giá, tổng hợp, rút ra bài học kinh nghiệm .để học sinh có ý thức tự giác học tập, tự chủ trong cuộc sống, có tinh thần xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
 1.2.2. Tích hợp và dạy học tích hợp
 * Khái niệm
- Tích hợp là một hoạt động mà ở đó cần phải kết hợp, liên hệ, huy động các yếu tố, nội dung gần và giống nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết, làm sáng tỏ vấn đề và cùng một lúc đạt được nhiều mục tiêu khác nhau. 
- Dạy học hợp tích là định hướng về nội dung và phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, thông qua đó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới, phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống[12].
 * Ý nghĩa của dạy học tích hợp trong bộ môn lịch sử -lớp 12 THPT
 Việc tiến hành dạy học tích hợp trong bộ môn lịch sử sẽ hình thành ở học sinh những năng lực giải quyết hiệu quả các tình huống thực tiễn dựa trên sự huy động nội dung, kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều môn học khác nhau từ trong nhà trường vào các hoàn cảnh mới lạ, khó khăn, bất ngờ, qua đó sẽ góp phần trở thành một người công dân có trách nhiệm, một người lao động có năng lực.
 Sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học sinh, giúp các em thành công trong vai trò của người chủ gia đình, người công dân, người lao động tương lai.
Do tích hợp mà các kiến thức gần nhau, liên quan với nhau sẽ được nhập vào cùng một môn học nên số đầu môn học sẽ giảm bớt, tránh được sự trùng lặp không cần thiết về nội dung giữa các môn học nhằm giảm tải cho học sinh. Là một trong những yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học.
 Việc kết hợp tốt phương pháp dạy học tích hợp, sử dụng các hiện tượng trong thực tiễn cuộc sống, ngoài giúp học sinh chủ động, tích cực say mê học tập còn lồng ghép được các nội dung khác nhau như: bảo vệ môi trường, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người thông qua các kiến thức thực tiễn đó. Từ đó giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt.
 2. Thực trạng tình hình nghiên cứu
 2.1. Thuận lợi
 Bộ và Sở Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phổ thông; hướng dẫn tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào các địa chỉ qua một số môn học và hoạt động giáo dục ở các cấp học phổ thông.
 Một số hoạt động giáo dục kỹ năng sống đã được đa số các trường chú ý thực hiện trong khuôn khổ và yêu cầu của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động nên giáo viên trong các trường phổ thông đã bước đầu làm quen với thuật ngữ “kỹ năng sống”, mặc dù mức độ hiểu biết có khác nhau.
 Giáo dục kỹ năng sống từ nhà trường cũng như qua các phương tiện thông tin đại chúng đã thu hút được sự chú ý và hưởng ứng của xã hội, của phụ huynh học sinh.
 Hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng sống đã bước đầu được thực hiện trong một số môn học, thông qua hoạt động ngoại khoá và các hoạt động trải nghiệm với nội dung khá đa dạng.
 Xu hướng sử dụng tích hợp kiến thức tổng hợp để tiếp cận tri thức trong dạy học là rất cần thiết, là một xu hướng tối ưu của lý luận dạy học ngày nay đã và đang được nhiều nước trên thế giới thực hiện.
 Tại trường THPT Lưu Đình Chất, nhà trường rất chú trọng đến công tác triển khai thực hiện các mục tiêu giáo dục, các phong trào thi đua của Bộ của Ngành. Do đó ngay từ đầu năm học chúng tôi đã được BGH triển khai nhiệm vụ rèn luyện kĩ năng sống qua các hoạt động lồng ghép vào chương trình học, các môn học và các hoạt động của nhà trường như: Hoạt động chuyên môn: bồi dưỡng thường xuyên , đổi mới phương pháp trong dạy học., hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề Hoạt động đoàn thể: bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, xây dựng trường xanh – sạch - đẹp; xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực Hơn nữa nhận thấy tính cấp bách của việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, bản thân tôi rất trăn trở, làm thế nào để rèn luyện kĩ năng sống có hiệu quả để đưa trường tôi trở thành môi trường giáo dục tin cậy cho phụ huynh học sinh về mọi mặt. Vì vậy, tôi đã mạnh dạn thực hiện đề tài này. 
 2.2. Khó khăn
 - Đối với giáo viên : Thông báo 242-TB/TW ngày 15/4/2009 của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) và phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020, đã nêu một trong những hạn chế của giáo dục phổ thông như sau: “Giáo dục phổ thông mới chỉ quan tâm nhiều đến “dạy chữ”, chưa quan tâm đúng mức đến “dạy người”, kỹ năng sống và “dạy nghề” cho thanh thiếu niên”. Như vậy, về ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống chưa được nhận thức một cách đúng mức trong một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên.
 Khi thực hiện giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn,lúng túng (chưa có tài liệu cho giáo viên và học sinh, tiêu chí đánh giá chưa cụ thể,). Tổ chức giáo dục kỹ năng sống có những đặc thù riêng khác với các hoạt động giáo dục khác, nội dung giáo dục không chỉ diễn ra trong môn học mà còn thông qua một số hoạt động khác (hoạt động ngoài giờ lên lớp, câu lạc bộ,...) cho nên thiếu cơ sở vật chất, kinh phí để thực hiện. [13]
 Thực tế tại trường THPT Lưu Đình Chất, khi xây dựng chương trình dạy học, nội dung dạy học trên lớp, giáo viên đều phải xây dựng 3 mục tiêu: cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Đây là yêu cầu mang tính nguyên tắc trong dạy học và giáo viên đều nhận thức sâu sắc yêu cầu này. Tuy nhiên, công tác soạn giảng  của giáo viên hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, bởi lượng kiến thức trong mỗi bài học vẫn còn nặng nề. Hơn nữa áp lực công việc ngày càng lớn, tính hành chính còn nhiều (chuẩn bị các loại hồ sơ sổ sách) nên  giáo viên không có nhiều thời gian đầu tư vào công tác soạn giảng, các nội dung rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh chưa được chú trọng, chưa đồng bộ.  Cũng có khi được ghi trong mục trọng tâm, kiến thức, kĩ năng nhưng lại không được thể hiện trong nội dung bài giảng bằng hệ thống câu hỏi cụ thể.  Bản thân tôi, trong quá trình giảng - dạy, tôi cũng đã chú trọng nội dung rèn kĩ năng sống cho học sinh ( kĩ năng giao tiếp,trình bày, kĩ năng ra quyết định, tự nhận thức) thông qua phương pháp dạy học tích cực như động não, thực hành, thảo luận nhóm, đặc biệt là dạy - học tích hợp Lúc đầu hiệu quả cũng chưa cao nhưng sau một số tiết luyện tập, củng cố kiến thức, các em cũng đã hình thành được những kĩ năng nhất định như: đã tự tin, chủ động, quản lí thời gian và ý thức cùng chia sẻ công việc cùng với các thành viên khác trong nhóm. Các em tự nhận thức giá trị của bản thân về một cuộc sống có lí tưởng đúng đắn, biết phê phán những hiện tượng tiêu cực, quan điểm lệch lạc trong xã hội.
  Từ thực trạng nêu ở trên nêu, thiết nghĩ mỗi giáo viên cần phải suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo, vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực, thiết kế giáo án giảng dạy phù hợp với mục tiêu bài học để việc giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh có hiệu quả.
 - Đối với học sinh:  Những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội cùng với đó là những tác động nhiều chiều của các nguồn thông tin khác nhau từ xã hội khiến cho học sinh học tập một cách thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động, chỉ chăm chú vào học kiến thức nên khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều. Kỹ năng giao tiếp hạn chế, hay nói tục, chửi bậy thường nóng nảy, gây gỗ lẫn nhau.
 Hơn nữa ,sự nuông chiều con cái của gia đình cũng đã tạo cho các em có những thói quen xấu khó có thể thay đổi, sửa chữa.
 Thực tế tại nơi tôi công tác, cho thấy tình trạng học sinh thiếu kĩ năng sống vẫn xảy ra, biểu hiện qua hành vi ứng xử không phù hợp trong giao tiếp như: còn thiếu lễ độ với thầy cô giáo, cha mẹ và người lớn tuổi; chưa có ý thức bảo vệ môi trư