SKKN Một số kinh nghiệm về sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong giảng dạy môn GDCD - Giáo dục kinh tế pháp luật ở trường THPT

 SỞ GD & ĐT NGHỆ AN 
TRƯỜNG THPT LÊ HỒNG 
 PHONG 
 - - - - - - - - - - - - - - - ￿￿￿- - - - - - - - - - - - - - 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Đề tài: 
 “MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ SỬ DỤNG 
 PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI NHẰM 
 PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO 
 HỌC SINH TRONG GIẢNG DẠY MÔN GDCD - 
 GIÁO DỤC KINH TẾ PHÁP LUẬT Ở TRƯỜNG 
 THPT” 
 LĨNH VỰC: GIÁO DỤC CÔNG DÂN 
 Tác giả : Phạm Thị Huyền 
 Giáo viên môn : GDCD 
 Số điện thoại : 0904993435 
 Năm học 2022 – 2023 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Đề tài: 
 “MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC 
 TRÒ CHƠI NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO 
 HỌC SINH TRONG GIẢNG DẠY MÔN GDCD - GIÁO DỤC KINH TẾ 
 PHÁP LUẬT Ở TRƯỜNG THPT” 
 LĨNH VỰC: GIÁO DỤC CÔNG DÂN
 2 
 MỤC LỤC 
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................... 1 
1. Lý do chọn đề tài:.................................................................................................. 1 
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................... 2 
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 2 
4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 2 
5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu...................................................................... 3 
6. Đóng góp của đề tài............................................................................................... 3 
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................... 4 
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU................. 4 
1. Cơ sở lý luận ......................................................................................................... 4 
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu ............................................ 4 
1.2. Sự cần thiết phải phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong chương trình 
môn GDCD - GD KT& ở bậc THPT .............................................................. 6 1.3 Sử 1 GDCD Giáo dục công dân
 2 GDPT Giáo dục phổ thông
 3 GDKT& PL Giáo dục kinh tế và pháp luật
 4 THPT Trung học phổ thông
 5 PPDH Phương pháp dạy học 
 6 SGK Sách giáo khoa
 7 Nxb Nhà xuất bản
 8 PL Pháp luật
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
1. Lý do chọn đề tài: 
 Phẩm chất và năng lực là hai thành phần cơ bản và là yếu tố nền tảng tạo nên 
nhân cách của một con người. Do vậy trong các thời đại các chương trình giáo dục 
đều được áp dụng thực hiện tuy có khác nhau về cấu trúc, phương pháp và nội dung... 
nhưng đều hướng tới mục tiêu hình thành phẩm chất năng lực cho học sinh Vì vậy. 
Giáo dục phổ thông hiện nay đang chuyển từ dạy học theo hướng tiếp cận tri thức 
sang định hướng tiếp cận năng lực, phát triển phẩm chất người học nhằm phát huy 
tính chủ động, sáng tạo của người học. 
 Môn GDCD - GDKT&PL ở trường THPT đã được khẳng định là môn học có 
vị trí quan trọng trong việc định hướng phát triển nhân cách của học sinh thông qua 
việc cung cấp hệ thống tri thức cơ bản về các quy luật kinh tế, đường lối chính sách 
của Đảng, và pháp luật của Nhà nước. Đây cũng là môn học đóng vai trò chủ đạo 
trong việc hình thành các phẩm chất năng lực cho học sinh. Vì thế, việc cung cấp 
cho các em những kiến thức, kỹ năng của môn học là vô cùng cần thiết. 
 Đặc biệt, từ năm học 2016- 2017 đến nay, bộ môn GDCD là một trong 3 môn 
thi tổ hợp xã hội được sử dụng trong kì thi THPT Quốc gia của Bộ giáo dục và Đào 
tạo, đặc biệt một số trường Đại học còn lấy điểm thi môn GDCD để xét tuyển đầu 
vào. Bởi vậy, để giúp các em học sinh học tập có hiệu quả cao, có kiến thức vững 
vàng đáp ứng yêu cầu của kì thi thì buộc giáo viên phải không ngừng đổi mới cách 
dạy, đổi mới cách tiếp cận của học sinh. Với việc đổi mới dạy học theo hướng lấy 
học sinh làm trung tâm, không áp đặt kiến thức một chiều từ giáo viên thì việc phát 
huy tối đa phẩm chất năng lực của người học là một vấn đề hết sức quan trọng và 
cần thiết. 
 Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy ở nhiều trường phổ thông nói chung và 
trường THPT Lê Hồng Phong nơi tôi đang giảng dạy nói riêng, trong nhiều năm 
qua học sinh vẫn tiếp thu kiến thức môn GDCD một cách khá thụ động, chủ yếu - Năm học 2022- 2023 
4. Phương pháp nghiên cứu 
 + Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận 
 + Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn (Điều tra, khảo sát, thực nghiệm) 
 + Phương pháp thống kê toán học
 2 
5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu 
 - Là đề tài đầu tiên của tác giả và cho đến nay chưa có công trình nào nghiên 
cứu 
 - Đề tài được áp dụng thực hiện tại trường THPT Lê Hồng Phong và một số 
trường khác trên địa bàn huyện Hưng Nguyên. 
 - Đề tài đã khai thác và trang bị cho học sinh những phương pháp, kỹ năng 
trong việc hợp tác và giao tiếp từ đó giúp các em tự tin, tự chủ bộc lộ bản thân 
trong học tập và cuộc sống. 
 - Đề tài đã xây dựng được các nội dung và kĩ thuật tổ chức trò chơi phù hợp với 
các hoạt động học tập phù hợp để phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy 
học môn GDCD - GD KT& PL THPT 
6. Đóng góp của đề tài 
 - Đề tài góp phần giúp học sinh nắm vũng được kiến thức môn học từ đó sẽ 
giúp các em biết vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, xử lý các hiện 
tượng, vấn đề, tình huống trong thực tiễn cuộc sống, từ đó giúp các em có khả năng 
tham gia các hoạt động phù hợp với lứa tuổi để thực hiện quyền và nghĩa vụ của 
công dân. 
 - Đề tài góp phần đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Phát 
triển ở các em tính tích cực, tự lập, sáng tạo, chủ động trong học tập. Tù đó hình 
thành năng lực hợp tác cho học sinh. chí công vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ và có tinh thần vượt khó; Có trách nhiệm với 
bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên; Thực hiện nghĩa 
vụ đạo đức, tôn trọng, chấp hành kỷ luật, pháp luật. 
1.1.4 Khái niệm năng lực. 
 Hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm năng lực, trong đó đáng 
chú ý một số quan niệm sau: 
 - Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế Thế giới (OECD) quan niệm năng lực 
là khả năng đáp ứng một cách hiệu quả những yêu cầu phức hợp trong một bối cảnh 
cụ thể. 
 - Tài liệu hội thảo chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể trong chương trình 
giáo dục phổ thông mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định: Năng lực là sự huy 
động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, 
niềm tin, ý chí... để thực hiện một loại công việc trong một bối cảnh nhất định. 
 - Năng lực được xem là khả năng huy động tổng hợp các kiến thức (tri thức) kĩ 
năng, phẩm chất vào việc giải quyết các vấn đề diễn ra trong cuộc sống nhằm hướng 
đến sự thành công ở một lĩnh vực cụ thể nào đó. Năng lực biểu hiện cụ thể và đa 
dạng. Mỗi người thường có những năng lực - thế mạnh riêng. Chính vì vậy phát huy 
được thế mạnh là một trong những yếu tố góp phần tạo nên những giá trị cho cuộc 
sống của mỗi người 
1.1.5 Phát triển năng lực 
 Phát triển năng lực là phát triển những khả năng hoàn thành nhiệm vụ đặt ra, 
phát triển nhân cách, trong đó tính tích cực hoạt động và giao lưu của cá nhân đóng 
vai trò quyết định. Phát triển sự kiên trì học tập, rèn luyện và tích lũy kinh nghiệm 
của bản thân trong hoạt động thực tiễn. Phát triển khả năng thực hiện thành công 
hoạt động trong bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng 
và phát triển các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí Phát triển 
các năng lực chung cũng như năng lực đặc thù của học sinh. 
 Năng lực được phân làm hai nhóm, năng lực chung và năng lực đặc thù. 
 + Năng lực chung là năng lực cơ bản, cần thiết mà bất cứ người nào cũng có để 
sống, học tập, làm việc. Đó là những năng lực mà chúng ta cần vận dụng thường 
xuyên liên tục diễn ra hàng ngày trong cuộc sống. 
 5 
 + Năng lực riêng hay có thể gọi là năng lực đặc thù thường biểu hiện trên từng 
lĩnh vực khác nhau, năng lực này có khả năng hình thành nên sở trường, thế mạnh ở 
mỗi người. 
1.1.6. Định hướng phát triển năng lực 
 Định hướng phát triển năng lực là đảm bảo hướng tới phát triển năng lực cho 
người học thông qua nội dung giáo dục với những kỹ năng, kiến thức cơ bản, hiện 
đại và thiết thực; giáo dục hài hòa đức, trí, thể, mỹ ; chú trọng vào việc thực hành, 
vận dụng các kiến thức, kỹ năng đã được trang bị trong quá trình học tập để giải 
quyết các vấn đề phát sinh trong học tập và đời sống hàng ngày. Thông qua hình thức - GDKT& PL là môn học giữ vai trò chủ chốt trong việc giáo dục cho học sinh ý 
thức và hành vi, góp phần hình thành và phát triển ở học sinh những phẩm chất và 
năng lực cần thiết của người công dân trong một xã hội mới: Xã hội công bằng - Dân 
chủ - Văn minh. 
1.3 Sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi trong giảng dạy môn GDCD - GD 
KT&PL THPT 
1.3.1 Một số vấn đề về phương pháp tổ chức trò chơi trong dạy 
học. 1.3.1.1. Bản chất của phương pháp tổ chức trò chơi. 
 Bản chất của phương pháp tổ chức trò chơi trong học tập là dạy học thông qua 
việc tổ chức hoạt động cho học sinh. Dưới sự hướng dẫn của GV, HS được hoạt động 
bằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích của trò chơi chuyển tải mục tiêu của 
bài học. Luật chơi (cách chơi) thể hiện nội dung và phương pháp học, đặc biệt là 
phương pháp học tập có sự hợp tác và sự tự đánh giá 
 Tổ chức trò chơi là phương pháp dạy học có hiệu quả để thu hút sự tham gia 
của học sinh. Trong cuộc chơi, mọi học sinh đều bình đẳng, đều cố gắng thể hiện 
mình. Vì vậy tổ chức trò chơi không chỉ là biện pháp dạy học nhằm tăng hứng thú 
học tập cho học sinh mà còn nâng cao sự chú ý, thay đổi trạng thái tâm lý mệt mỏi 
trong quá trình nhận thức và còn là biện pháp rèn luyện kĩ năng ứng xử, giao tiếp, từ 
đó củng cố và phát triển khả năng tự tin của các em trong học tập, trong hoạt động 
xã hội. 
 Sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi trong học tập để khởi động bài học; 
hình thành kiến thức, kỹ năng mới hoặc củng cố kiến thức, kỹ năng đã học đều có 
thể được. Trong thực tế dạy học, GV phải căn cứ vào nội dung bài học, mục tiêu tiết 
học để lựa chọn tổ chức trò chơi học tập phù hợp với từng hoạt động cụ thể để đạt 
được mục tiêu và tạo hứng thú học tập cho học sinh trong giờ học.
 7 
1.3.1.2. Ưu, nhược điểm của phương pháp tổ chức trò chơi. 
 * Ưu điểm: 
 + Tạo sự hứng thú, huy động được sự tham gia của nhiều học sinh, bầu không 
khí của lớp học tích cực vui tươi đoàn kết, giải tỏa được áp lực của tiết học. 
 + Giúp học sinh khắc sâu được kiến thức theo phương châm học mà chơi, 
chơi mà học. 
 + Giáo viên có thể nắm bắt, kiểm tra được mức độ nhận thức, kiến thức của 
các em học sinh để bổ sung kịp thời 
 + Trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt động rất hấp dẫn HS 
nên duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài học. 
 + Trò chơi làm thay đổi hình thức học tập chỉ bằng hoạt động trí tuệ, do đó 
giảm tính chất căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức lý thuyết mới. 
 + Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ năng học tập 
hợp tác cho học sinh, giúp học sinh được rèn kĩ năng phản ứng nhanh và các giác 
quan nhanh bén hơn. 
 + Góp phần hình thành, rèn luyện các phẩm chất đạo đức, phát triển năng lực 
cho học sinh.