SKKN Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp bằng các biện pháp giáo dục tích cực

 A. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Giáo dục là quá trình toàn vẹn hình thành nhân cách,được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa nhà giáo dục và người được giáo dục nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội của loài người. Giáo dục là quá trình tác động tới thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi nhằm hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, hành vi, thói quen ứng xử đúng đắn trong xã hội. Chính vì lẽ đó, Đảng và Nhà nước ta đã xác định sự nghiệp trồng người không chỉ là sự nghiệp của toàn nhân loại nói chung mà còn của toàn Đảng, toàn dân ta nói riêng. Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “Quốc sách hàng đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của một con người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. 
 Hơn thế, trong một thời đại hội nhập kinh tế ,công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước hiện nay, việc đào tạo thế hệ trẻ trở thành những người lao động có ích cho xã hội là việc làm cấp bách và cần thiết, đòi hỏi sự dày công của người giáo viên, bởi yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Bên cạnh đó những tệ nạn xã hội đang tồn tại và diễn ra ngay trước mắt các em nó cũng chính là động lực lôi cuốn các em vào những thói hư tật xấu. Do đó, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ, có năng lực phẩm chất đạo đức tốt, tâm huyết với nghề, yêu thương tận tụy với học sinh. Muốn vậy phải qua cả một quá trình lâu dài và có sự kết hợp của nhiều ngành, nhiều bộ phận có liên quan. Trong đó, giáo dục đóng vai trò quan trọng vì mọi kiến thức, hành vi và phẩm chất đạo đức được hình thành ở nhà trường đặc biệt là cấp tiểu học. Mặt khác, giáo viên tiểu học là người đại diện cho nhà trường trực tiếp giảng dạy và giáo dục các em học sinh, ngoài việc cung cấp kiến thức, văn hoá còn dạy các em về nề nếp, cách sống, cách làm người và làm chủ tương lai của đất nước.Song trên thực tế vẫn còn không ít những giáo viên áp dụng các biện pháp giáo dục không mang lại hiệu quả ,có tác động không tốt đến quá trình phát triển, lợi ích và mong muốn của học sinh .Vì vậy các em không có tâm trạng vui vẻ , thoải mái khi đến trường và học tập đạt kết quả cao.
 Từ nhận thức trên, người giáo viên chủ nhiệm lớp hết sức quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục toàn diện. Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng: Vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó có thể uốn nắn các em đi theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp tốt mới dẫn đến việc giảng dạy tốt. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp thì việc học tập của các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Mục đích làm tốt công tác chủ nhiệm, làm tốt nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân đã tin tưởng giao phó là giáo dục, rèn luyện các em ngày càng tốt hơn, giúp các em trở thành những con người lao động “vừa hồng, vừa chuyên”, sống hoàn thiện, có ích trong tương lai. 
 Chính vì những lẽ đó mà tôi đã dành khá nhiều thời gian, tâm sức cho công tác 
chủ nhiệm lớp mình.Vì vậy tôi chọn đề tài : “Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp bằng các biện pháp giáo dục tích cực.”
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
 Đề xuất một số biện pháp giáo dục tích cực trong việc đổi mới công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học.
III. ĐỐI TƯƠNG NGHIÊN CỨU
 Tất cả học sinh lớp 4A – Trường Tiểu học Hoằng Đại – TP Thanh Hóa.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
 Công tác chủ nhiệm lớp đòi hỏi giáo viên có khả năng vận dụng một cách linh hoạt, khéo léo tất cả các phương pháp giáo dục nói chung đồng thời có hiểu biết đầy đủ và có kỹ năng sử dụng tốt các phương pháp tác động đặc thù trong công tác chủ nhiệm sau:
 * Phương pháp giáo dục cá nhân.
 * Phương pháp tác động song song.
 * Phương pháp “bùng nổ sư phạm”. 
 B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Giáo dục Tiểu học là vấn đề chính trị - xã hội quan trọng, có giá trị cơ bản và lâu dài, có tính quyết định đối với cuộc đời cá nhân mỗi người. Vì vậy, người giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học có một vị trí đặc biệt quan trọng. Lao động của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là lao động sáng tạo không ngừng, sự sáng tạo đó đòi hỏi phải toàn diện: sáng tạo trong soạn giảng, trong tổ chức các hoạt động học tập, vui chơi, trong sinh hoạt tập thể và đặc biệt là trong các biện pháp giáo dục đạo đức và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 
Khi bàn về vai trò yếu tố giáo dục trong sự phát triển nhân cách con người, sinh thời Hồ Chí Minh đã viết trong bài thơ “Nửa đêm” (trích “Nhật ký trong tù”): 
 “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
 Phần nhiều do giáo dục mà nên”
 Theo quan niệm của Người : Con người ta khi mới sinh ra vốn bản chất là tốt, nhưng chỉ sau do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con người thiện, ác khác nhau.
 Ngôi trường Tiểu học chính là ngôi nhà chung đầu đời của mỗi con người. Ở nơi ấy, mỗi một thầy cô giáo lại là một người mẹ thứ hai dạy cho học sinh tất cả những kiến thức đầu tiên, những kỹ năng đầu tiên, trang bị cho các em một hành trang lớn để các em bước dần đến tương lai.Chỉ có yêu thương, quan tâm, lo lắng, lắng nghe để hiểu những nhu cầu, những khó khăn của trẻ và cùng trẻ giải quyết sẽ giúp cho trẻ tiến bộ hơn. Vậy, người thầy ở đây phải nắm giữ một vai trò vô cùng quan trọng. Vai trò là một người dìu dắt, người hướng dẫn, người ảnh hưởng và người trang bị cho học sinh tất cả về kiến thức và kỹ năng sống hàng ngày của chính các em. 
 Một nét đặc thù ở cấp Tiểu học là mỗi giáo viên đứng lớp đều là một giáo viên chủ nhiệm (trừ giáo viên bộ môn ít giờ). Vì thế, để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, theo tôi việc đầu tiên của mỗi giáo viên chủ nhiệm là phải nhận thức rõ về vai trò chủ nhiệm của chính mình. Cụ thể:
 - Giáo viên chủ nhiệm phải là một người quản lý tốt, quản lý chặt chẽ, cụ thể, chi tiết và toàn diện. Giáo viên chủ nhiệm phải có tri thức về mọi mặt kể cả tri thức về tâm lý giáo dục. Giáo viên chủ nhiệm phải có kỹ năng sư phạm, biết tiếp cận, phán đoán học sinh khéo léo và đúng đắn với học sinh trong hoạt động dạy học và giáo dục.
 - Giáo viên chủ nhiệm phải là người cố vấn cho các hoạt động tự quản của tập thể học sinh. Để phát huy tốt vai trò cố vấn giáo viên chủ nhiệm cần có năng lực đánh giá và dự báo chính xác khả năng dự báo của học sinh, có khả năng kích thích khả năng sáng tạo của các em, lôi cuốn tất cả học sinh tham gia vào các hoạt động của lớp, hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch giáo dục toàn diện, đồng thời theo dõi, giúp đỡ học sinh thực hiện kế hoạch đó.Lưu ý, cố vấn không có nghĩa là khoán trắng hay đứng ngoài hoạt động của học sinh mà phải cùng hoạt động, kịp thời giúp học sinh tháo gỡ những khó khăn, tranh thủ các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh và tập thể học sinh tiến hành thành công các hoạt động, tạo động lực cho học sinh trong những hoạt động tiếp theo.
 - Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu nối giữa tập thể học sinh với các lực lượng giáo dục trong nhà trường. Đây là một việc không đơn giản, đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm chẳng những phải có trách nhiệm cao, say sưa với nghề, yêu thương học sinh mà còn phải có năng lực thuyết phục, có khả năng thiết lập quan hệ tốt đẹp với các lực lượng giáo dục, biết xây dựng và giữ gìn uy tín, có ý chí vượt khó, không ngại thử thách, đặc biệt trong những trường hợp cần đấu tranh bảo vệ quyền lợi chính đáng của học sinh, kiên định thực hiện lý tưởng giáo dục thế hệ trẻ.
 - Giáo viên chủ nhiệm là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường. Hiệu quả giáo dục học sinh phụ thuộc không nhỏ vào khả năng phối hợp và phát huy tiềm năng của các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường (gia đình, các đoàn thể xã hội, cộng đồng, dân cư, ) về mọi mặt nhằm thực hiện nội dung giáo dục đối với lớp chủ nhiệm. Dựa vào đặc điểm, điều kiện của nhà trường, lớp cộng đồng, gia đình học sinh mà giáo viên chủ nhiệm tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trên.
 Giáo viên chủ nhiệm không chỉ biết cách phối hợp tốt với gia đình học sinh mà còn là người tổ chức bồi dưỡng nhận thức lý luận giáo dục cho các bậc cha mẹ khi cần thiết.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy bản thân tôi thấy rằng: Sản phẩm giáo dục mà chúng ta tạo ra không thể biết trước chính xác kết quả như bao sản phẩm của ngành nghề khác.Vì vậy, để làm tốt công tác giáo dục chúng ta cần phải thật kiên trì, nhẫn nại, chịu khó và phải chịu tốn nhiều thời gian,công sức để tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của học sinh và đặc biệt là phải có tấm lòng yêu thương, nhân ái của người thầy. 
 Đầu năm học 2016 - 2017 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 4A. Tuy trường nằm ở vùng dân cư phần lớn là người lao động chân tay, trình độ văn hóa của người dân chưa cao nhưng được sự quan tâm của Ban giám hiệu nên trường lớp khang trang, cơ sở vật chất đầy đủ tôi nhận thấy có những điều kiện thuận lợi và khó khăn như sau:
1. Thuận lợi:
- Đa số học sinh lớp tôi nhà gần trường. Hầu hết các em đi học đúng độ tuổi, ngoan ngoãn, lễ phép.
- Trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy tương đối đầy đủ cho từng khối lớp nên giờ học rất sinh động.
- Đội ngũ giáo viên luôn đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm cao, thường xuyên trao đổi và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, cùng nhau dạy tốt.
- Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên an tâm công tác.
- Ban đại diện Hội phụ huynh học sinh của lớp, trường rất nhiệt tình gắn bó với các hoạt động của nhà trường về mọi mặt, góp phần động viên tập thể cán bộ, giáo viên nhà trường hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
2. Khó khăn:
Là một trường nằm trên địa bàn xa trung tâm, học sinh lớp tôi chủ yếu là con công nhân, lao động, trồng trọt, buôn bán... các em thiếu sự quan tâm, nhắc nhở của cha mẹ, nên đa số các em chưa có ý thức học tập cao.
 Có những em bố mẹ bỏ nhau,các em ở với ông bà ,chú, bác ...Hoàn cảnh kinh tế gia đình lại khó khăn, không có thời gian học tập, nên kết quả đạt được không cao. Một số em gia đình có điều kiện đầy đủ cho các em nhưng các em lại ham chơi, không chú ý học tập, phụ huynh lại có tư tưởng khoán trắng cho nhà trường và thầy cô trong việc giáo dục con em mình.
 Một số em học sinh nam học yếu luôn bày trò nghịch ngợm, phá phách trong các giờ học cũng như các giờ chơi .
 Một số em học chậm không có hứng thú học tập, rụt rè, không tự tin khi đến lớp.
 Vẫn không ít học sinh chưa chuẩn bị bài và luôn thiếu đồ dùng học tập trước khi đến lớp.
3. Khảo sát chất lượng học sinh:
 Qua những thuận lợi và khó khăn trước khi áp dụng đề tài nghiên cứu tôi đã kiểm tra khảo sát chất lượng đầu năm kết quả như sau:
Môn
Tổng số HS
HHT
Số bài hoàn thành
Số bài chưa hoàn thành
Tiếng Việt
24
3 em = 12,5%
15 em = 62,5%
6 em = 25%
Toán
24
3 em = 12,5%
15 em = 62,5%
6 em = 25%
 Từ kết quả trên, tôi nhận thấy phần lớn các em đã quên kiến thức cũ, có những em quên thực hiện được phép tính đơn giản, đặc biệt là nhân chia. 
Bên cạnh đó, nề nếp lớp học không tốt, nhiều học sinh nam luôn gây mất trật tự trong giờ học, tình trạng học sinh làm việc riêng trong giờ học rất phổ biến. Hơn nữa các em chưa tự ý thức được các việc trong lớp cũng như nội quy ra vào lớp, nội quy của nhà trường đề ra. Nhiều học sinh trong lớp nghỉ học vô lí do, không có sự báo cáo của phụ huynh... Vì vậy tôi nhận thấy: Để ổn định học sinh và đưa nề nếp của các em đi vào quỹ đạo của mình, tôi đã tìm ra một số giải pháp, biện pháp như sau:
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Khảo sát thực trạng đầu năm học:
1.1 Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình học sinh
Năm học 2016 – 2017, sau khi nhận lớp xong, tôi tiến hành điều tra lí lịch của từng học sinh. Vì muốn hiểu kĩ học sinh, tôi phải biết rõ gia đình các em.
Lớp 4A có 24 học sinh trong đó có 11 học sinh nữ, 13 học sinh nam. 
 * Trước tiên, tôi tìm hiểu sơ lược về thành phần gia đình từng cá nhân học sinh: 
 - Cha mẹ làm nông, trồng trọt, chăn nuôi: 10/24
 - Cha mẹ làm công nhân, thợ xây: 11/24
 - Cha mẹ buôn bán: 2/24
 - Cha mẹ là viên chức nhà nước: 1/24
* Hoàn cảnh gia đình: - Số học sinh sống cùng với bố mẹ: 23/24
 - Số học sinh sống cùng ông, bà, chú bác : 1/24 ( Em Lê Thị Hoàn.)
* Sự quan tâm của mỗi gia đình đối với học sinh:
 - 20 em có góc học tập riêng, số còn lại không có góc học tập riêng. 
 - 4 em được bố, mẹ hoặc anh chị kiểm tra, nhắc nhở việc học ở nhà.
 - 23 em có đầy đủ sách vở và dụng cụ học tập.
 *Về tình trạng sức khỏe: - Sức khỏe bình thường: 23/24 học sinh.
 - Nhìn không tốt: 1/24 học sinh.
 - Sức khỏe yếu: 1/ 24 học sinh.
 Qua việc tìm hiểu trên có thể giúp tôi lựa chọn được những phương pháp giáo dục phù hợp đối với từng học sinh. Đặc biệt, sau khi tìm hiểu được hoàn cảnh của các em, tôi nhận thấy rằng muốn các em thật sự tin yêu và gắn bó với mình thì bản thân tôi phải đến với các em bằng tấm lòng của người thầy, bằng tình cảm của một người chị, của một người bạn. Vì trẻ em không phải em nào cũng có tính cách giống nhau. Có em khi sai phạm ta phải hết sức nghiêm khắc, nhưng cũng có em thì các hình thức trách phạt không phải là biện pháp tốt để uốn nắn, sửa chữa mà ta lại phải mềm mỏng, nhẹ nhàng phân tích lỗi lầm thì trẻ mới nhận ra.
1.2 Tình hình học tập:
Với học sinh, sau ba tháng nghỉ hè, quả là một khoảng thời gian khá dài khiến các em quên đi kiến thức cũ. Chính vì lẽ đó mà tôi luôn phải có sự chắt lọc kiến thức đầu năm chính xác, để có phương pháp giáo dục thích hợp nhất với từng học sinh. 
 - Kết hợp ngay trong tuần ổn định, tôi kiểm tra phần đọc và viết của học sinh bằng các bài viết chính tả, đọc văn. Qua đó tôi thấy chữ viết của các em phần lớn rất xấu, sai chính tả, nhiều em đọc bài rất chậm. Cụ thể như: em Phương Linh, em Thảo, em Hải, em Vũ Linh. 
Ngay trong tuần đầu, tôi đã gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm năm lớp 3, giáo viên bộ môn, xem lại kết quả học tập của các em qua sổ Theo dõi chất lượng , nghiên cứu sổ bàn giao của năm học trước, đặc biệt là phần nhận xét của giáo viên trong việc theo dõi quá trình học tập, nhằm có kế hoạch rèn luyện cho các em đạt kết quả cao hơn. Tôi đã thống kê và phân loại như sau:
*Về phẩm chất : 
 Bản thân đã điều tra học sinh trong lớp xem em nào đã thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của người học sinh, chăm học, chăm làm. Biết tự trọng, tự tin trong giao tiếp, trung thực, đoàn kết, thực hiện tốt kỉ luật lớp học .... Để có kế hoạch bồi dưỡng, giáo dục cho các em.
* Về năng lực: 
 + Học sinh có năng lực tốt. Tự học và giải quyết vấn đề (Bước đầu biết tự học, hoàn thành các nhiệm vụ học tập, đặt câu hỏi và tự tìm câu trả lời: (7 em ) 
 + Học sinh có năng lực khá, ngoan nhưng thụ động: (13 em)
 + Học sinh tiếp thu bài chậm, thụ động : (4 em)
 + Học còn yếu về kĩ năng viết câu văn, bài văn, tính toán khá chậm (2 em). Trong trường hợp này có 1 em hay nghỉ học không phép, đi học không chú ý theo dõi bài và làm bài, gây mất trật tự trong lớp, còn nói tục; 3 em chữ viết sai lỗi chính tả nhiều lại rất ít chuẩn bị bài ở nhà.
 Biết được đặc điểm, tính cách, sức học của từng em, tôi đã tiến hành sắp xếp chỗ ngồi cho phù hợp. Một em mắt kém ngồi phía trên gần bảng hơn những bạn khác. Những em thấp, nhỏ ngồi trước, những em cao lớn ngồi phía sau. Tôi sắp xen kẽ giữa những học sinh có năng lực khá, tốt và những học sinh tiếp thu chậm, yếu. Đặc biệt là những em nghịch được tôi bố trí ở chỗ tôi dễ quan sát và ngồi cạnh những em hiền ngoan, lễ phép, chăm học để những em này có cơ hội học ở bạn những điều mình chưa có. 
 Bản thân tôi luôn xác định rằng, tìm hiểu nắm vững đối tượng giáo dục không phải là việc làm có thời hạn, chóng vánh trong một, hai ngày, cũng không phải là công việc chỉ được tiến hành trong giai đoạn đầu mới nhận lớp mà phải là công việc thường xuyên, liên tục trong suốt năm học sao cho có thể hiểu học sinh một cách cập nhật, đầy đủ, toàn diện và sâu sắc nhất. 
 Đặc biệt nếu sử dụng biện pháp “phạt ” hay “trừng phạt” đối với những cá nhân học sinh còn mắc lỗi, vi phạm, không có sự tiến bộ như một số giáo viên vẫn áp dụng chỉ mang lại sự sửa đổi tức thời nhưng lại in hằn trong tâm hồn trẻ thơ sự tổn thương về thể xác và tinh thần. Người giáo viên cần phải thay đổi cách xử lí sai phạm của học sinh, động viên, khuyến khích, nêu gương nhằm giúp học sinh có hành vi, thái độ ứng xử đúng đắn. Hay nói cách khác, để làm tốt công tác chủ nhiệm, người giáo viên cần thay đổi cách cư xử trong lớp học để đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất .
2. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp:
 Sau khi đã điều tra kỹ đối tượng học sinh, tôi bắt đầu xây dựng cho mình một kế hoạch chủ nhiệm theo đặc điểm của lớp. Để đảm bảo có một kế hoạch hợp lý, khả thi, khoa học, khi xây dựng kế hoạch chủ nhiệm tôi căn cứ vào những vấn đề sau:
 - Mục tiêu chương trình hành động chung của ngành và cấp học.
 - Mục tiêu, nhiệm vụ, kế hoạch giáo dục của trường.
 - Đặc điểm của lớp chủ nhiệm (bao gồm các đặc điểm về truyền thống, tập thể, những mặt khó khăn và thuận lợi cơ bản, hoàn cảnh, điều kiện của số đông học sinh và gia đình học sinh, ).
 - Mục tiêu, kế hoạch công tác của các tổ chức đoàn thể trong trường học.
 - Đặc điểm tình hình của địa phương.
 - Dự báo của giáo viên chủ nhiệm về khả năng phát triển từng mặt của lớp.
 Kế hoạch chủ nhiệm phải thể hiện tính toàn diện, cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm của từng thời gian và từng mặt nội dung giáo dục.
 Kế hoạch công tác chủ nhiệm được xây dựng theo các thời gian: kế hoạch tuần, tháng, học kỳ và năm học. Sau khi họp đầu năm học, căn cứ vào chỉ đạo của ngành và kế hoạch của nhà trường, tôi đề ra kế hoạch năm cho lớp mình chủ nhiệm. Từ kế hoạch năm, tôi thực hiện phân tích và đưa ra kế hoạch từng tháng. Ở mỗi tháng, tôi vạch ra kế hoạch cụ thể từng tuần học. Trong kế hoạch chủ nhiệm của từng tuần, tôi luôn đưa ra dự kiến thời gian thực hiện từng kế hoạch cụ thể, biện pháp thực hiện và kết quả thực hiện.
 Kế hoạch chủ nhiệm càng khoa học thì khả năng thực hiện càng cao và vì vậy mà bản kế hoạch này có khả năng quyết định to lớn đối với hiệu quả công tác chủ nhiệm của tôi. Tôi luôn tâm đắc câu nói của Nhà giáo dục học K.Đ.Usinxki nói: 
“Muốn giáo dục cho con người mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Công tác chủ nhiệm đòi hỏi giáo viên phải hiểu học sinh một cách đầy đủ, cụ thể và toàn diện nhằm có thể lựa chọn những tác động sư phạm phù hợp, có khả năng mang lại hiệu quả cao nhất . Hiểu học sinh còn là điều kiện cần trong việc thiết lập quan hệ giao tiếp thuận lợi giữa giáo viên chủ nhiệm và học sinh. Thực tiễn giáo dục đã cho thấy nhiều trường hợp thất bại đáng tiếc của giáo viên thậm chí gây thương tổn nặng nề cho cả học sinh, là tiền đề cho việc hình thành tình cảm thầy trò thông hiểu, gắn bó.
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp học:
3.1. Xây dựng Hội đồng tự quản lớp và bồi dưỡng những học sinh tích cực
Muốn cho ngôi nhà vững vàng, chịu đựng được gió bão thì cái móng nhà phải vững chắc. Lớp học cũng vậy, phải có ban cán sự lớp vững mạnh thì mọi hoạt động, mọi phong trào chắc chắn sẽ thực hiện tốt. Qua một tuần tìm hiểu, ổn định, bước tiếp theo tôi thực hiện ngay việc bình chọn học sinh vào các vị trí thích hợp của lớp, của tổ. Đặc biệt chú trọng các chức danh: Lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó. Vì đây là lực lượng nòng cốt cùng giáo viên chủ nhiệm đôn đốc, nhắc nhở việc thực hiện nề nếp học tập của các bạn trong năm học. Để được ban cán sự “Đầu tàu gương mẫu”, tôi đưa ra tiêu chuẩn gợi ý và tự học sinh bình bầu : những em có năng lực khá, tốt. phẩm chất tốt, hăng hái tham gia các hoạt động, các phong trào ở lớp, ở trường với tinh thần tự giác, có trách nhiệm cao và điều đặc biệt là những em này luôn được bạn bè tín nhiệm, yêu thương. Để xây dựng lớp giáo viên chủ nhiệm tiến hành những công việc sau:
 *Hướng cho học sinh trong lớp bình bầu, lựa chọn những học sinh tích cực phân công vào các chức danh làm cán bộ trong lớp..
 * Quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng vị trí