SKKN Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1
Như chúng ta đã biết, vấn đề “giáo dục kỹ năng sống” cho học sinh đang được xem là một vấn đề cấp bách hiện nay, không chỉ trong nhà trường mà là của toàn xã hội. Bởi có quá nhiều nguyên nhân từ cuộc sống của giới trẻ, cách ứng xử cũng như sự hòa nhập và cách thể hiện bản thân của các em trong từng tình huống khác nhau khiến chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận vấn đề này. Chúng ta luôn nhắc đến những tình trạng như: trẻ em ngày nay sống quá ích kỷ, lạnh lùng, vô cảm không quan tâm tới bất cứ vấn đề gì xung quanh các em. Chính vì vậy một trong những nguyên lí giáo dục cơ bản của đất nước chúng ta là giáo dục con người toàn diện. Như vậy, người giáo viên không phải vừa dạy chữ vừa dạy cách làm người mà còn trang bị, cung cấp kiến thức về kỹ năng sống cho học sinh. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1, đây là đối tượng học sinh đầu cấp Tiểu học, các em đang còn rất bỡ ngỡ trong môi trường mới. Hơn nữa, giáo dục kĩ năng sống cũng là một trong năm nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, nếu giao phó trách nhiệm cho nhà trường là không đủ; mà cần có sự phối hợp hiệu quả giữa “Nhà trường, gia đình và xã hội”. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh không phải là một sớm một chiều mà đòi hỏi phải trải qua quá trình dài, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết của người giáo viên. Ngoài ra, qua các kênh thông tin, đặc biệt là nhờ vào thực tế, tôi nhận thấy kỹ năng sống của các em còn nhiều hạn chế. Hầu hết các em lúng túng khi trả lời hoặc xử lý chưa tốt các tình huống thường gặp trong cuộc sống, trong giao tiếp; đặc biệt các em học sinh lớp 1 kỹ năng tự bảo vệ trước những vấn đề xã hội có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn cuộc sống như: kỹ năng nhận diện một vấn đề, cách xác định tình huống, cách từ chối, kỹ năng xử lý mâu thuẫn, kỹ năng ra quyết định, tự chăm sóc sức khỏe. còn gặp nhiều khó khăn. Để thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không thể không quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp. Người giáo viên chủ nhiệm lớp vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó, có thể uốn nắn các em đi theo đúng qui định giáo dục trong nhà trường, có những tác động tích cực đến các em cũng như giúp các em điều chỉnh hành vi theo hướng tích cực có lợi nhất. Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp ngày càng trở nên thiết yếu. Song việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải phù hợp với lứa tuổi, với đặc điểm tình hình riêng của từng lớp học, cấp học, văn hóa của từng địa phương sao cho học sinh cảm thấy gần gũi với cuộc sống của bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội chứ không chỉ trên sách vở hay những lời nói suông. Giáo viên từng bước hình thành cho học sinh thái độ tự tin, yêu thương tôn trọng con người, yêu cái đúng, cái thiện, biết phân biệt đúng sai và làm theo cái đúng, nhắc nhở các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức. Từ nhận thức đó, là người giáo viên chủ nhiệm lớp 1, tôi hết sức tâm đắc trong việc hướng dẫn và đào tạo các em thành “con người mới” với đầy đủ các mặt “Đức - Trí - Thể - Mỹ”. Chính vì những lí do nêu trên và qua thực tế giảng dạy cùng với những kinh nghiệm của bản thân đã tích lũy được qua quá trình giảng dạy nhiều năm tôi mạnh dạn nghiên cứu và đưa ra
“ Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1.”
1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài: Như chúng ta đã biết, vấn đề “giáo dục kỹ năng sống” cho học sinh đang được xem là một vấn đề cấp bách hiện nay, không chỉ trong nhà trường mà là của toàn xã hội. Bởi có quá nhiều nguyên nhân từ cuộc sống của giới trẻ, cách ứng xử cũng như sự hòa nhập và cách thể hiện bản thân của các em trong từng tình huống khác nhau khiến chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận vấn đề này. Chúng ta luôn nhắc đến những tình trạng như: trẻ em ngày nay sống quá ích kỷ, lạnh lùng, vô cảm không quan tâm tới bất cứ vấn đề gì xung quanh các em. Chính vì vậy một trong những nguyên lí giáo dục cơ bản của đất nước chúng ta là giáo dục con người toàn diện. Như vậy, người giáo viên không phải vừa dạy chữ vừa dạy cách làm người mà còn trang bị, cung cấp kiến thức về kỹ năng sống cho học sinh. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1, đây là đối tượng học sinh đầu cấp Tiểu học, các em đang còn rất bỡ ngỡ trong môi trường mới. Hơn nữa, giáo dục kĩ năng sống cũng là một trong năm nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, nếu giao phó trách nhiệm cho nhà trường là không đủ; mà cần có sự phối hợp hiệu quả giữa “Nhà trường, gia đình và xã hội”. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh không phải là một sớm một chiều mà đòi hỏi phải trải qua quá trình dài, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết của người giáo viên. Ngoài ra, qua các kênh thông tin, đặc biệt là nhờ vào thực tế, tôi nhận thấy kỹ năng sống của các em còn nhiều hạn chế. Hầu hết các em lúng túng khi trả lời hoặc xử lý chưa tốt các tình huống thường gặp trong cuộc sống, trong giao tiếp; đặc biệt các em học sinh lớp 1 kỹ năng tự bảo vệ trước những vấn đề xã hội có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn cuộc sống như: kỹ năng nhận diện một vấn đề, cách xác định tình huống, cách từ chối, kỹ năng xử lý mâu thuẫn, kỹ năng ra quyết định, tự chăm sóc sức khỏe... còn gặp nhiều khó khăn. Để thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không thể không quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp. Người giáo viên chủ nhiệm lớp vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó, có thể uốn nắn các em đi theo đúng qui định giáo dục trong nhà trường, có những tác động tích cực đến các em cũng như giúp các em điều chỉnh hành vi theo hướng tích cực có lợi nhất. Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp ngày càng trở nên thiết yếu. Song việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải phù hợp với lứa tuổi, với đặc điểm tình hình riêng của từng lớp học, cấp học, văn hóa của từng địa phương sao cho học sinh cảm thấy gần gũi với cuộc sống của bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội chứ không chỉ trên sách vở hay những lời nói suông. Giáo viên từng bước hình thành cho học sinh thái độ tự tin, yêu thương tôn trọng con người, yêu cái đúng, cái thiện, biết phân biệt đúng sai và làm theo cái đúng, nhắc nhở các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức. Từ nhận thức đó, là người giáo viên chủ nhiệm lớp 1, tôi hết sức tâm đắc trong việc hướng dẫn và đào tạo các em thành “con người mới” với đầy đủ các mặt “Đức - Trí - Thể - Mỹ”. Chính vì những lí do nêu trên và qua thực tế giảng dạy cùng với những kinh nghiệm của bản thân đã tích lũy được qua quá trình giảng dạy nhiều năm tôi mạnh dạn nghiên cứu và đưa ra “ Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1.” 1.2. Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về giáo dục nâng cao kĩ năng sống cho học sinh lớp 1, đưa ra một số giải pháp để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 nhằm góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 trường Tiểu học Thị trấn Hậu Lộc. 1.4. Phương pháp nghiên cứu: Kinh nghiệm này được nghiên cứu trên một số phương pháp như sau: - Phương pháp nghiên cứu các văn bản: Phân tích, nghiên cứu các tài liệu có liên quan. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Quan sát, điều tra, viết tổng kết kinh nghiệm. - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Phân tích số liệu thu được. - Áp dụng một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1. 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận: Trong Luật giáo dục Việt Nam năm 2005, tại Điều 2 - Chương 3 đã quy định như sau: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ”. Hơn thế, giáo dục là quá trình bao gồm giáo dục và giáo dưỡng. Trong giáo dục thì có giáo dưỡng, trong giáo dưỡng thì có giáo dục. Vậy người giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò như thế nào trong công tác rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để hai quá trình này tạo thành một mục tiêu chung? Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức đủ tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm của toàn xã hội, của những người làm công tác giáo dục, của những người làm công tác chủ nhiệm lớp, đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm lớp 1. Trong thông tư số 41/2010/TT-BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2010 cũng đã nêu rõ: Giáo viên chủ nhiệm là người có trách nhiệm thực hiện các chỉ tiêu, kế hoạch nhà trường giao và từ giáo viên đến học sinh nhằm thực hiện có hiệu quả nguyên lý giáo dục và mục tiêu giáo dục cấp học. Không những thế, giáo viên chủ nhiệm còn phải rèn luyện cho học sinh về mặt đạo đức cũng như các mặt hoạt động khác. Đối với bậc học Tiểu học, bậc học nền tảng cho sự phát triển nhân cách và hình thành kiến thức, việc giáo dục kĩ năng sống đúng đắn cho các em cần phải đặc biệt được xem trọng vì từ đó các em có được những suy nghĩ hành động đúng đắn ngay từ ban đầu. Nhất là đối với đối tượng học sinh lớp 1, tất cả mọi kiến thức, kỹ năng, hành vi, thái độ các em được tiếp nhận ở trường gần như là mới và lạ lẫm với các em. Ở giai đoạn 6 năm đầu đời, tất cả vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống mà các em có được hầu như đều hình thành do thói quen sống hàng ngày bằng phương pháp “thử sai”, cũng như do bắt trước người lớn hoặc được người lớn tập cho nhiều lần thành thói quen. Tính bắt trước của trẻ giống như là con dao hai lưỡi. Đa phần các em bắt trước các hành vi, lời nói, việc làm tốt của người khác nhưng cũng không ít trường hợp các em làm theo, nói theo cả những lời nói, việc làm chưa đúng mực. Chính vì vậy môi trường sống xung quanh trẻ có ảnh hưởng rất lớn. Bên cạnh đó, hệ thần kinh của trẻ giai đoạn này đang phát triển rất mạnh và dần hoàn thiện cả về trọng lượng và cấu tạo, sự hoàn thiện này sẽ được giữ lại suốt cuộc đời. Tuy nhiên, do phát triển mạnh nên đồng thời kéo theo xu hướng phản ứng mạnh ở các em, khả năng kìm hãm (khả năng ức chế) của hệ thần kinh còn yếu, chính vì vậy mà các em dễ bị kích thích. Thầy cô giáo và cha mẹ, người thân của các em cần chú ý đến đặc điểm này để giúp trẻ hình thành tính tự chủ, lòng kiên trì, sự kìm hãm của bản thân trước những kích thích của hoàn cảnh xung quanh, biết giữ gìn trật tự nơi công cộng và trong lớp học. Khi trẻ bắt đầu tới trường - tham gia học tập ở trường Tiểu học, là trẻ được bước chân vào một thế giới hoàn toàn khác. Các em phải tiến hành hoạt động học - hoạt động nghiêm chỉnh có kỷ cương, nề nếp với những yêu cầu nghiêm ngặt. Chuyển từ hoạt động chủ đạo là vui chơi sang hoạt động chủ đạo là học tập; chắc chắn trẻ không tránh khỏi sự bỡ ngỡ vì thế phải chuẩn bị cho các em tâm lí chuẩn bị sẵn sàng đi học. Ở tiểu học, do uy tín của người thầy giáo nên các quan điểm, niềm tin, toàn bộ những hành vi cử chỉ của người thầy thường là những mẫu mực cho hành vi của học sinh nói chung. Nó ảnh hưởng sâu sắc đến thái độ và cách ứng xử của các em trong quan hệ với người khác và với xã hội. Các em thường tin tưởng tuyệt đối ở nơi thầy, cô giáo nên chúng thường bắt chước những cử chỉ tác phong của thầy, cô giáo mình. ở trường các em còn được tiếp xúc với bạn bè, với tập thể nhóm bạn, tổ, lớp; những hoạt động tập thể cũng ảnh hưởng không ít đến việc hình thành, phát triển nhân cách và giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Như vậy, vấn đề giáo dục học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện là nhiệm vụ hàng đầu biến các mục tiêu giáo dục thành hiện thực mà người giữ vai trò quyết định thực hiện nhiệm vụ này chính là giáo viên chủ nhiệm lớp.. Xác định được những yêu cầu trên, bản thân tôi nhận thấy rõ vai trò của người giáo viên chủ nhiệm trong việc rèn kĩ năng sống cho học sinh. 2.2. Thực trạng: 2.2.1.Thuận lợi: - Trong quá trình rèn kỹ năng sống cho học sinh luôn gắn liền với việc thực hiện nội dung phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Bên cạnh đó nhà trường trong năm học qua đã đạt Chuẩn Quốc gia mức độ 2 nên thuận lợi trong việc thực hiện nội dung xây dựng môi trường giáo dục sạch đẹp, an toàn cho trẻ. - Được sự hỗ trợ nhiệt tình của Hội cha mẹ học sinh, của các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường. - Trường được trang bị hệ thống cơ sở vật chất đầy đủ, khang trang, trang thiêt bị dạy học hiện đại đảm bảo cho yêu cầu giảng đạy và học tập. - Giáo viên được quan tâm, hỗ trợ kịp thời từ phía Ban Giám Hiệu nhà trường, từ Tổng phụ trách Đội, Đội cờ Đỏ, được các đồng nghiệp trong tổ khối nhiệt tình đóng góp ý kiến, rút kinh nghiệm trong việc giảng dạy và giáo dục cho học sinh. - Đa phần học sinh ngoan, tích cực, chủ động sáng tạo trong các hoạt động. 2.2.2. Khó khăn: - Đa số các em kỹ năng sống còn hạn chế, các em còn nhút nhát, những buổi đầu đến lớp không muốn rời xa người thân để vào học. Khi phát biểu các em nói không rõ ràng, trả lời trông không, không tròn câu. Khả năng tư duy độc lập của các em hạn chế, hầu hết các vấn đề các em đều nhờ vào sự gợi ý nhắc nhở hoặc làm mẫu của cô giáo. - Một số học sinh chưa làm chủ về hành vi và khả năng tập trung trong lớp còn chưa đạt, chưa thực sự chú ý lắng nghe và tích cực làm việc theo nhóm. Các em có nhiều biểu hiện chậm thích nghi, rụt rè, thiếu tự tin hoặc quá tự do trong lớp phần lớn là những em có hoàn cảnh đặc biệt, các em chưa được dạy dỗ cẩn thận hoặc là những em được bố mẹ quá nuông chiều, luôn thích làm, thích nói theo ý mình và không nghe lời mọi người. - Về phía giáo viên: Thông qua tiếp xúc và chia sẻ kinh nghiệm thì tôi thấy việc rèn kĩ năng sống cho học sinh ở một số giáo viên còn hạn chế: có rất nhiều giáo viên còn lúng túng về nội dung và biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, chưa thật sự gần gũi, thân thiện với học sinh. Việc rèn kĩ năng sống qua việc tích hợp vào các môn học còn hạn chế. Rèn kĩ năng sống qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục, vui chơi còn chưa sâu sát, mang tính hình thức. Giáo viên khuyến khích động viên khen thưởng học sinh còn ít. Hơn nữa, kỹ năng sống được hình thành qua một quá trình sống, rèn luyện, học tập trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội. Nó là kết quả thu được sau một quá trình trải nghiệm. Vì vậy, kỹ năng sống của mỗi người vừa có tính cá nhân, vừa có tính xã hội và chịu ảnh hưởng của gia đình, cộng đồng, dân tộc. Sự tác động của giáo viên dù rất quan trọng nhưng vẫn chỉ mang tính định hướng, lựa chọn làm gì, làm như thế nào quyết định cuối cùng vẫn là ở các em. - Một số phụ huynh chỉ quan tâm nhiều đến kiến thức mà ít quan tâm đến nề nếp, tác phong của con mình trên lớp. Một số học sinh điều kiện hoàn cảnh, kinh tế gia đình khó khăn nên phụ huynh ít có điều kiện quan tâm giáo dục các em. Ngoài ra, một số phụ huynh trong lớp thì quá nuông chiều con cái khiến các em ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn, mỗi khi cáp các tình huống trong thực tế lúng túng không biết xử lí như thế nào.. Tôi đã quan sát các em trong quá trình học tập, cách giao tiếp, cách nói, cách các em tư duy, tham gia học tập, vui chơi, ứng xử với thầy cô và bạn bè, xử lý các mâu thuẫn gặp phải đồng thời tham khảo ý kiến của các thầy cô giáo khác cũng như ý kiến của gia đình các em và có đánh giá chung về kỹ năng sống của lớp 1B tôi chủ nhiệm như sau: SỐ HS KỸ NĂNG TỐT CÓ KỸ NĂNG KỸ NĂNG CHƯA TỐT SL TL (%) SL TL (%) SL TL (%) 33 7 21 9 27 17 52 Từ những thuân lợi và khó khăn trên, là giáo viên chủ nhiệm lớp 1, bản thân tôi đã tìm nhiều biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua quá trình giảng dạy và các hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt tập thể,... nhằm hình thành các kĩ năng sống cần thiết cho các em. 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề: 2.3.1. Giải pháp 1: Tạo môi trường học tập thân thiện, tích cực Ngay từ khi nhận lớp, để tạo sự gần gũi và gắn kết giữa các thành viên trong lớp, tôi sắp xếp nhiều thời gian cho học sinh được giới thiệu về bản thân, động viên khuyến khích các em chia sẻ với nhau về những sở thích, ước mơ tương lai cũng như mong muốn của các em. Bên cạnh đó tôi cũng cho các em biết rõ những mong muốn của mình đối với các em. Đây là hoạt động giúp cô trò hiểu nhau, đồng thời tôi muốn tạo một môi trường học tập thân thiện" Trường là ngôi nhà thứ hai của các em ". Đây cũng là một điều kiện theo tôi là rất quan trọng để phát triển khả năng giao tiếp của học sinh. Bởi học sinh không thể mạnh dạn, tự tin trong một môi trường mà giáo viên luôn gò bó và áp đặt. Chúng ta cần phải tạo cơ hội để các em tự nói nhiều hơn, nói những điều các em nghĩ và các em thật sự muốn. Tôi luôn gần gũi học sinh, thường xuyên tìm hiểu, quan sát mọi cử chỉ, hành động, lời nói, thái độ của các em, không chỉ những biểu hiện trong học tập mà ngay cả trong khi các em chơi, trò chuyện với bạn. Chú ý tới tất cả các biểu hiện như: thái độ trước những bài khó, cách các em lắng nghe, trả lời, cách các em bộc lộ suy nghĩ tình cảm, sự vui mừng khi hoàn thành bài hay được khen, các em có dễ hòa đồng không, có kiên nhẫn không hay thường nổi nóng, các em có linh hoạt sáng tạo không. Việc làm này sẽ giúp chúng ta nắm được đặc điểm tính cách của các em: mạnh dạn hay nhút nhát, thụ động, thích thể hiện hay dễ mất kiểm soát Cũng từ đó, nếu các em có những biểu hiện chưa phù hợp hoặc gặp khó khăn, chúng ta có thể uốn nắn, giúp đỡ các em. Việc này thực ra rất đơn giản nhưng yêu cầu chúng ta phải kiên trì và tâm huyết. Như đã nói, đặc điểm tâm lý của các em là hiếu động và thích bắt trước, ở trường thầy cô với các em lại luôn là hình mẫu lý tưởng nhất, chuẩn mực nhất. Mọi vấn đề thầy cô giải quyết, mọi việc thầy cô làm, mọi điều thầy cô nói với các em luôn là đúng. Đặc biệt với học sinh lớp 1, các em nghe, làm theo thầy cô giáo còn hơn là ông bà, cha mẹ bảo ban, dạy dỗ . Các em thường rất hay bắt chước thầy cô của mình, từ nét chữ, lới nói đến cả cử chỉ điệu bộ và nhất là cách ứng xử của cô trước các tình huống. Vì thế, bản thân giáo viên cần luôn chú ý tới mọi cử chỉ, hành động. Luôn mẫu mực, cư xử hòa nhã, quan tâm và dạy bảo các em tận tình. Trong mọi tình huống, mọi cử chỉ, mọi hành động giáo viên luôn cần là tấm gương để học sinh noi theo. Từ đó hình thành kỹ năng sống tốt nhất cho học sinh. 2.3.2. Giải pháp 2: Làm tốt công tác chủ nhiệm lớp Khi được nhà trường phân công nhiệm vụ dạy lớp 1 trong năm, bản thân tôi đã nhận thức được rằng: Công tác chủ nhiệm lớp 1 là một trong những nhiệm vụ cực kỳ khó khăn nếu thực hiện đầy đủ và có trách nhiệm các yêu cầu, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm. Người giáo viên chủ nhiệm phải tham gia các hoạt động dạy học, phải rèn luyện đạo đức, tác phong sư phạm, đây vừa là trách nhiệm vừa yêu cầu cần thiết trong việc giáo dục học sinh. Để làm tốt công tác chủ nhiệm trước hết phải xây dựng được hình tượng cô giáo trong lòng học sinh, được học sinh tin yêu quý trọng; Người giáo viên chủ nhiệm trước hết phải thực hiện tốt những nhiệm vụ của một nhà giáo nói chung, đó là mẫu mực về đạo đức, tác phong, gương mẫu trong việc chấp hành pháp luật và những quy định của nhà nước, nắm vững đường lối, chủ trương, quan điểm, lý luận giáo dục và biết vận dụng sáng tạo vào thực tiển giáo dục thế hệ trẻ, làm tốt công tác giáo dục, trang bị tri thức khoa học, phát triển trí tuệ của học sinh. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm giáo dục cho học sinh những phẩm chất đạo đức, rèn luyện năng lực để các em trở thành những công dân tốt mai sau. * Tìm hiểu đặc điểm tình hình lớp: Khi nhận lớp, tôi đã tìm hiểu các thông tin về hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lý, nhân cách, những ưu điểm, hạn chế của từng học sinh. Sau đó trao đổi cụ thể với từng phụ huynh để hiểu hơn về học sinh. Từ đó tôi tìm cách khắc phục những tồn tại mà học sinh đang mắc phải làm ảnh hưởng đến việc học tập và rèn luyện của các em, động viên để các em phát huy các mặt mạnh. Chính nhờ sự gần gũi, nắm bắt tình hình kịp thời của học sinh và bằng cách xử lý kịp thời nhanh chóng, hợp lý sự chuyển biến tốt của học sinh thể hiện rất rõ, tạo sự phấn khởi trong học sinh giúp các em có hướng phấn đấu đi lên. Nhờ vào việc nắm bắt đặc điểm tình hình của lớp tốt nên bước đầu tôi đã có được những thuận lợi trong công tác chủ nhiệm, nắm bắt các thông tin kịp thời từ phụ huynh và học sinh giúp tôi xây dựng được một kế hoạch chủ nhiệm phù hợp, sát tình hình thực tế và có tính khả thi cao. Qua đó thống nhất với phụ huynh được các biện pháp giáo dục kỹ năng sống tốt nhất cho học sinh. * Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm: Kế hoạch chủ nhiệm là bước thiết kế lộ trình thực hiện nội dung giáo dục mang tính khoa học, giúp cho giáo viên chủ nhiệm lớp tiến hành tổ chức, giáo dục học sinh một cách chủ động, có mục đích rõ ràng. Để lớp có nề nếp tốt, ngay từ đầu năm học tôi đã lên kế hoạch cho cả năm học, từng tháng, từng tuần dựa trên kế hoạch của nhà trường và của bộ phận chuyên môn. Việc xây dựng và lập kế hoạch này giúp tôi có tầm nhìn xa, bao quát hơn trong công tác chủ nhiệm. Kế hoạch chủ nhiệm cần xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu các mặt giáo dục học sinh theo từng tháng, học kì, cả năm học và đặc biệt đưa ra những biện pháp cụ thể nhằm đạt mục tiêu đề ra, phải được quán triệt đến tất cả phụ huynh trong lớp ở buổi họp Cha mẹ học sinh đầu năm học. Sau mỗi học kỳ đều phải tổ chức đánh giá rút kinh nghiệm cụ thể và lập phương hướng hoạt động trong học kỳ 2. Những biện pháp giáo dục phải phù hợp với đặc điểm riêng của lớp, của từng học sinh trên cơ sở các thông tin đã thu thập. Chú trọng việc giáo dục toàn diện và đồng thời cũng nâng cao, phát huy những điểm mạnh của các em để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục. Vì thế dựa trên sự tìm hiểu và nắm bắt đội ngũ học sinh, dựa vào kế hoạch nhà trường tôi lập kế hoạch rất tỷ mỉ sát thực và phù hợp với tình hình của lớp mình chủ nhiệm. * Xây dựng nội quy lớp học: Giáo viên nêu nhiệm vụ chính của năm học, nhắc lại nhiệm vụ của học sinh trong Điều lệ trường tiểu học. Để xây dựng được nội quy lớp học tốt thì tôi đã giúp các em xây dựng bộ máy tổ chức lớp tốt, tôi căn cứ trên các thông tin đã cập nhật để bầu chọn cán sự lớp. Đội ngũ cán bộ lớp không những chỉ có học sinh tiêu biểu mà còn có cả một số em hiếu động ở trong lớp để các em có ý thức tự giác, biết sửa chữa bản thân, hầu hết các em đều có tiến bộ và trở thành những học sinh gương mẫu. Sau đó tôi hướng dẫn cho ban cán sự lớp điều hành các bạn trong lớp nêu ý kiến để thống nhất và xây dựng thành nội quy của lớp, viết và trang trí nội quy lớp. Việc làm này hết sức có ý nghĩa, đó là: Học sinh được tham gia, được cung cấp thông tin, được bày tỏ ý kiến của mình, ý kiến của các em được lắng nghe và tôn trọng. Giúp các em hiểu, tôn trọng và thực hiện tốt nội quy do chính các em đề ra. Giúp các em rèn kĩ năng giao tiếp, bày tỏ ý kiến và tham gia quá trình ra quyết định. Phát huy tinh thần tập thể, nâng cao tinh thần trách nhiệm cho học sinh. Làm tốt điều này, chúng ta đã khơi dậy sự tự tin trong mỗi em học sinh. Khi đó các em sẽ đạt tới nhiều đỉnh cao trong học tập. Để việc này đạt kết quả cao hơn, bản thân tôi không bao giờ bắt các em tuân thủ các nội quy đó xuyên suốt trong cả năm học. Tôi linh động
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_kinh_nghiem_giao_duc_ki_nang_song_cho_hoc_sinh_l.doc