SKKN Một số kinh nghiệm đưa Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy môn Địa lý tại trường THCS Phạm Văn Hinh

MỤC LỤC
Phần
 1- Mở đầu 
Trang
1.1
Lý do chọn đề tài
1
1.2
Mục đích nghiên cứu 
2
1.3
Đối tượng nghiên cứu 
2
1.4
 Phương pháp nghiên cứu 
2
 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 
2.1
 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 
3
2.2
 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 
4
2.3
Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
5
2.4
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 
13
 3- Kết luận, kiến nghị
3.1
Kết luận
15
3.2
Kiến nghị
16
Tài liệu tham khảo
18
1. Mở đầu
 1.1. Lí do chọn đề tài
 Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Giáo dục cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của nhân loại cho biết bao thế hệ, giúp cho học sinh những hiểu biết cơ bản cần thiết về khoa học và cuộc sống. Mặt khác giáo dục còn góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách tốt đẹp cho các em.
 Vậy để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần thiết phải đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề bức thiết trong giáo dục ở mọi quốc gia, mọi thời đại. Bởi xã hội luôn phát triển, luôn đổi mới, con người cũng phải đổi mới để bắt kịp với xu thế của thời đại. Nhưng đổi mới như thế nào để đạt hiệu quả cao? Một trong những định hướng đổi mới của giáo dục là: Dạy học theo hướng tích hợp, trong đó Tích hợp liên môn và Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường là hai nội dung được áp dụng vào trong giảng dạy tất cả các phân môn trong hệ thống giáo dục Quốc dân. Môn Địa lý cấp THCS ( Trung học cơ sở) cũng đang chuyển mình bắt kịp với xu thế này . Vậy vì sao lại phải tích hợp hai nội dung này vào quá trình giảng dạy các môn học nói chung và môn Địa lý nói riêng?
 Trước tiên, vì sao phải Tích hợp liên môn vào giảng dạy môn Địa lý cấp THCS. Bởi mục tiêu chung của giáo dục hiện nay là: dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh. (trong đó năng lực vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống rất được đề cao. Bởi nó góp phần hình thành những con người mới, phù hợp với xu thế mới của thời đại. Để giải quyết những vấn đề này (cả về tự nhiên và xã hội ) có hiệu quả đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức liên quan đến nhiều môn học). Vì vậy dạy học phải tích hợp liên môn vào trong việc giảng dạy môn Địa lý nói riêng, trong hệ thống giáo dục nói chung.
 Tại sao phải đưa nội dung tích hợp Giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy môn Địa lý. Chúng ta biết, môi trường là nơi con người tồn tại, sinh trưởng và phát triển. Thế nhưng, môi trường sống của con người trên Trái đất đang bị xuống cấp nghiêm trọng (cả về môi trường tự nhiên như: ô nhiễm môi trường, sự xuống cấp của các thành phần tự nhiên) và môi trường xã hội (với sự xuống cấp, suy đồi trong đạo đức, lối sống). Và Việt Nam - một quốc gia đang trên đà phát triển, hội nhập thì vấn đề môi trường cũng đang trở thành một vấn đề nóng bỏng khi nước ta trở thành một trong 5 quốc gia chịu sự tác động, ảnh hưởng của biển đổi khí hậu mạnh mẽ nhất thế giới và hàng loạt các vấn đề tồn tại trong môi trường xã hội.
 Vấn đề Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường không phải là vấn đề mới mẻ, nhưng cũng không phải là một vấn đề cũ. Nó luôn là vấn đề nóng và thực sự cần thiết trong mọi thời đại. Thế nên việc đưa giáo dục bảo vệ môi trường và tích hợp liên môn vào trong giảng dạy là một định hướng đúng đắn đặc biệt là với môn Địa lý: môn học cung cấp cho con người vốn hiểu biết về cuộc sống của chính họ và thế giới xung quanh họ. Đó chính là nền tảng để xây dựng cuộc sống và xây dựng các môn học khác trong hệ thống giáo dục.
 Nhận thức được tầm quan trọng đó của đề tài, là một giáo viên môn Địa lý, tôi luôn trăn trở về điều này. Vì thế, trong Sáng kiến kinh nghiệm lần này tôi mạnh dạn bày tỏ một số quan điểm, suy nghĩ của mình trong việc đưa Giáo dục bảo vệ môi trường và Tích hợp liên môn vào trong giảng dạy Địa lý với nội dung: “Một số kinh nghiệm đưa Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy môn Địa lý tại trường THCS Phạm Văn Hinh”
1.2. Mục đích nghiên cứu
 Sáng kiến được xây dựng với mục đích nâng cao chất lượng dạy và học hiệu quả của giáo dục tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) trong khi giảng dạy môn Địa lý, đồng thời nhằm tăng thêm tính hấp dẫn cho môn học này. Từ đó góp phần thực hiện đúng mục tiêu đưa Tích hợp Liên môn và tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân của Bộ giáo dục và đào tạo.
 Đặc biệt đối tượng mà sáng kiến hướng tới không chỉ là những đồng nghiệp tham gia giảng dạy môn Địa lý và các môn học mà còn là các em học sinh với mục đích góp phần để học sinh nhận thức được vai trò của các môn học trong quá trình hoàn thiện nhân cách, lối sống của một con người hoàn thiện và hiểu hơn bản chất của vấn đề môi trường như: tính phức tạp, mối quan hệ của môi trường với sự phát triển, với vùng, quốc gia, toàn cầu. Từ đó giúp các em có được kiến thức về môi trường nói riêng, kiến thức kỹ năng trong cuộc sống nói chung. Từ đó các em có thái độ, cách ứng xử đúng đắn, biết lựa chọn phong cách sống thích hợp và hiệu quả trước các vấn đề trong cuộc sống.
 Là tiếng nói với các tổ chức, đoàn thể, chính quyền địa phương trong xã về vấn đề bảo vệ môi trường, vấn đề xử lý các tình huống thực tiễn của địa phương xã nhà nói riêng, của cộng đồng nói chung. Một đối tượng khác chính là người dân địa phương. Việc đưa giáo dục tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) vào trong môn Địa lý sẽ tác động đến các đối tượng học sinh. Từ đó tác động đến những người sống xung quanh các em để tất cả cùng có những kiến thức, kỹ năng sống hoàn thiện hơn và góp phần hoàn thiện nhân cách cho các em,giúp các em có bản lĩnh, suy nghĩ ứng xử, lối sống lành mạnh.
1.3. Đối tượng nghiên cứu. 
 Đưa Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường vào trong việc giảng dạy môn Địa lý cấp THCS
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết
 - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin
 - Phương pháp dự giờ, thăm lớp. 
 - Phương pháp thống kê xử lí số liệu.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1.Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiêm:
 Hiện nay hiện tượng học lệch, sự phát triển thiếu toàn diện trong nhận thức, quan điểm, hành động đang là vấn đề bức thiết trong các nhà trường nói riêng, trong xã hội nói chung. Ta dễ dàng bắt gặp một nhà khoa học, một tiến sỹ có rất nhiều thành tựu trong nghiên cứu Khoa học nhưng lại là những con người của sách vở, thiếu kiến thức, kỹ năng trong cuộc sống. Vì sao lại có những con người như vậy? Đó chính là kết quả của việc học lệch. Hơn thế thực tiễn cho thấy dạy học tích hợp (trong đó có tích hợp liên môn và tích hợp Giáo dục bảo vệ môi trường) là một trong những quan điểm giáo dục nhằm nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại (trong đó có cả vấn đề về môi trường - ô nhiễm môi trường- vấn đề bức thiết và nóng bỏng với mọi thời đại, mọi quốc gia trên toàn cầu)
 Cần đưa giáo dục theo quan điểm tích hợp vào trong hệ thống giáo dục quốc dân bởi nước ta có tới trên 23 triệu học sinh sinh viên chiếm gần 1/3 dân số đất nước. Tác động đến nhóm đối tượng này gần, dễ, nhanh nhất. Đây cũng là chủ nhân, tương lai của đất nước, là lực lượng lớn mạnh trong việc tuyên truyền tới công dân. Giáo dục tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) góp phần hoàn thiện nhân cách, kỹ năng sống cho thế hệ trẻ để họ có thể làm chủ cuộc sống của mình, bảo vệ và phát triển ngôi nhà chung của mình. Môn Địa lý là môn học giúp con người có được hiểu biết cụ thể về cuộc sống nên đưa Giáo dục tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) vào môn học này góp phần tạo nên con người hoàn thiện hơn, chuẩn mực hơn, có kỹ năng và thái độ ứng xử đúng đắn hơn trong cuộc sống.
 Ở Việt Nam, từ thời Pháp thuộc, quan điểm tích hợp (Tích hợp Liên môn và tích hợp Giáo dục bảo vệ môi trường) được thể hiện rất rõ trong một số môn học ở Tiểu học như môn: “Cách trí” sau đổi thành môn: “Khoa học thường thức”. Cho tới năm 1987, việc nghiên cứu và xây dựng môn: “Tìm hiểu tự nhiên và xã hội’’ đã được đưa vào dạy học ở các trường cấp I. Đến năm 2012 thì quan điểm dạy học tích hợp (Liên môn và tích hợp Giáo dục Bảo vệ môi trường) được đồng loạt triển khai, mở rộng trên tất cả các trường học trong hệ thống giáo dục quốc dân và được coi là một trong những nội dung bắt buộc thực hiện trong quá trình dạy và học của giáo viên và học sinh. Thậm chí nhiều tỉnh thành, trong đó có Thanh Hóa đã đưa nội dung ấy vào trong Phân phối chương trình lưu hành nội bộ toàn tỉnh. Tới năm 2015 chương trình Sách giáo khoa dạy học theo hướng tích hợp nhằm phát triển năng lực của học sinh đã được thí điểm dạy ở gần một nửa số trường trong toàn tỉnh với khối 6 cấp THCS.
 Nhưng việc đưa nội dung dạy học tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) mặc dù đã được tập huấn ở tất cả các cấp trong hệ thống giáo dục. Trên thực tế việc đưa nội dung dạy học (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) chưa thực sự sát sao và chưa đem lại hiệu quả cao bởi:
 - Về phía giáo viên: đội ngũ giáo viên phần lớn được đào tạo theo chương trình sư phạm đơn môn, chưa trang bị cơ sở lý luận dạy học liên môn một cách chính thống nên khi giảng dạy giáo viên còn lúng túng trong việc xác định mục tiêu giáo dục tích hợp (Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường) và còn chưa coi trọng việc dạy học theo hướng tích hợp với đối tượng học sinh và với điều kiện thực tiễn của địa phương. Có những giáo viên còn chưa trang bị nhiều hiểu biết về môi trường, về các môn học khác và cũng chưa thực sự có ý thức đưa Tích hợp liên môn và Giáo dục môi trường vào trong công tác giảng dạy. Đại đa phần giáo viên chỉ tập chung vào việc cung cấp kiến thức cơ bản của bài học, ít chú trọng mở rộng, đặc biệt là lồng ghép tích hợp liên môn và tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường và bài dạy của mình.
 - Về phía học sinh: Các em chưa nhận thức được tầm quan trọng trong việc học tập các môn học một cách toàn diện, vẫn học tập theo xu hướng học lệch, học tủ, học với mục tiêu chủ yếu để đỗ vào các trường cấp III, trường Đại học. Và các em vẫn học theo xu thế thụ động bởi các em chưa có được các tri thức về các lĩnh vực khác như môi trường, xã hội, đời sống Điều kiện thực tiễn của địa phương, trường học nơi các em sinh sống và học tập cũng chưa có nhiều hoạt động tác động đến nhận thức của các em về vấn đề này.
 - Về chương trình sách giáo khoa của môn Địa lý hiện nay được viết theo hướng đơn môn, chương trình biên soạn nặng về việc cung cấp kiến thức ít chú trọng tới việc bồi dưỡng năng lực cho học sinh. Nội dung nhiều bài thì khô khan thiên về việc cung cấp các kiến thức về tự nhiên của các vùng miền ít xen kẽ và đề cập tới các vấn đề khác.
 - Tư liệu dạy học thiếu, đặc biệt là hệ thống tranh, ảnh, sách báo còn hạn chế... cơ sở vật chất đã được đầu tư song vẫn chưa đầy đủ nên một số hoạt động liên quan đến vấn đề môi trường hay thời gian để tổ chức các tiết học, các hoạt động thực tiễn lồng ghép kiến thức liên môn không có thời gian và cũng không đủ kinh phí để thực hiện.
 - Thời lượng của một tiết học hạn chế (chỉ có 45 phút) nên việc giáo dục tích hợp (Tích hợp Giáo dục bảo vệ môi trường và Tích hợp liên môn) vào trong tiết học đòi hỏi sự gia công nhiều của giáo viên. Và nếu không cẩn thận giờ học môn Địa lý sẽ giống như một nồi lẩu thập cẩm với rất nhiều gia vị, học sinh sẽ không thể nhận thức được đâu là vấn đề chính, trọng điểm của bài học.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
 Hiện nay trường THCS Phạm Văn Hinh là trường về cơ bản đã trang bị tương đối đầy đủ về cơ sở vật chất. Song hoạt động dạy học tích hợp vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu dựa vào sự nỗ lực của các giáo viên trong quá trình giảng dạy. Học sinh trong trường thì thiếu sự đồng đều trong nhận thức nên việc đưa nội dung tích hợp vào giảng dạy còn phụ thuộc nhiều vào đối tượng học sinh (Vì một số học sinh, mục tiêu đưa nội dung kiến thức cơ bản còn gặp khó khăn huống chi là thời gian để mở rộng ra những kiến thức có liên quan của môn học khác). Mặt khác, với vấn đề về môi trường. Mặc dù, xã khá phát triển về kinh tế nhưng đi đôi với sự phát triển là vấn đề môi trường như: ô nhiễm môi trường nước do hoạt động chăn nuôi lợn, gà và hoạt động trồng trọt (phun thuốc trừ sâu, phân bón). Đặc biệt là vấn đề rác thải sinh hoạt của các hộ dân, rác thải của các khu chợ, ô nhiễm môi trường không khí với khói bụi, tiếng ồn, ô nhiễm môi trường đất
 Ô nhiễm: nguồn nước ( Nguồn nước chính được sử dụng cho sản xuất nông nghiệp), rác thải, không khí, tiếng ồn, và những ảnh hưởng của cơ chế thị trường do hoạt động họp chợ suốt ngày, đêm. 
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
 2.3.1. Giáo viên cần nắm chắc một số nguyên tắc cơ bản khi đưa Tích hợp liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy môn Địa lý cấp THCS (Tham khảo tại: Tài liệu tập huấn về Tích hợp liên môn và tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Địa lý cấp THCS - do Phòng giáo dục và đào tạo huyện Vĩnh Lộc triển khai.)
 Cần phải nắm chắc các nguyên tắc này để đến hiệu quả của việc thực hiện cao, không còn gây khó khăn cho hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động tiếp thu của học sinh.
 * Chỉ tích hợp với một số nội dung thực sự liên quan đến các môn học khác và môi trường không gượng ép, không tràn lan, không tích hợp với bài không liên quan.
 Vì sao lại như vậy? Môn Địa lý là một môn học giúp con người có được kiến thức về các vùng miền trên Trái Đất. Nếu như tích hợp không phù hợp sẽ biến giờ học môn Địa lý thành giờ học về môi trường hay giờ học các môn học khác.
 Ví dụ: Khi giáo viên phân tích về đặc điểm Giao thông vận tải nước ta. Học sinh đang tìm hiểu về mạng lưới và các loại hình Giao thông vận tải như: đường bộ, đường sông, đường biển giáo viên lại tích hợp với môn Âm nhạc với các tác phẩm viết về các con đường hay tích hợp với môn Vật lý khi nghiên cứu về nguyên liệu, cách thức tạo ra các loại giao thông vận tải thì quả thực không đem lại hiệu quả cho bài học mà còn làm học sinh mất tập trung.
 * Phải đảm bảo đặc trưng của môn học (phù hợp đặc trưng của giờ dạy về tự nhiên, kinh tế xã hội), không biến giờ học Địa lý thành giờ bảo vệ môi trường hay giờ học của các môn khác.
 * Không tăng thêm nội dung kiến thức dẫn đến quá tải.
 Thời lượng một tiết học chỉ có 45 phút. Người giáo viên vừa phải đảm bảo cung cấp đầy đủ hệ thống kiến thức cơ bản và biết lồng ghép nội dung các môn học cũng như nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào bài dạy (nếu có). Vì vậy đòi hỏi người giáo viên phải kiến thức tổng hợp, có sự phân chia thời gian hợp lý, hài hòa và dẫn dắt một cách hấp dẫn vấn đề về môi trường và nội dung kiến thức của các môn học có liên quan để kích thích sự hăng say của học sinh mà bài dạy vẫn đạt hiệu quả cao nhất.
 * Các vấn đề về môi trường và nội dung kiến thức các môn có liên quan cần được chia nhỏ trong từng bài học, trong từng nội dung của bài.
 * Chỉ tích hợp các mức độ phù hợp (có thể là tích hợp toàn phần, bộ phận hay chỉ ở mức độ liên hệ).
 * Giáo viên cần tạo được sự hấp dẫn, lôi cuốn khi đưa Tích hợp liên môn và tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy.
 Không phải người giáo viên nào cũng có tài thu hút người đối diện - các em học sinh. Để tạo được sự hấp dẫn ấy, đòi hỏi người giáo viên phải biết tự rèn luyện - từ giọng điệu, hành động hay nhờ những tác động tích cực của các đối tượng khác như: tranh ảnh, video, sự khích lệ
 2.3.2. Giáo viên cần có kiến thức cơ bản về các môn học có liên quan và kiến thức về môi trường (ở địa phương, trong nước, trên thế giới), các biện pháp bảo vệ môi trường.
 * Để có được kiến thức về các môn học khác và kiến thức về môi trường giáo viên cần:
 - Chủ động thu thập thông tin từ tạp chí,thời sự ,từ thực tiễn cuộc sống..
 - Nghiên cứu các tài liệu liên quan đặc biệt là vận dụng các kiến thức đã được học trong các nhà trường từ Tiểu học cho tới các trường chuyên nghiệp.
 * Người giáo viên cần nắm được những kiến thức cơ bản một số môn học và kiến thức cơ bản về môi trường.
 - Kiến thức cơ bản của các môn học như: 
 Môn Toán: Cách tính toán số liệu, con số, các tính chất cơ bản trong toán học như tính chất đối xứng, tỉ lệ thuận, tỉ lệ nghịch, số đo, cách đo đạc
 Môn Vật lý: Kiến thức về phần cơ học, nhiệt học, quang học, âm học, điện học..
 Môn Âm nhạc: Các tác phẩm âm nhạc liên quan tới kiến thức của bài ..
 Môn Sinh học như kiến thức về thực vật, động vật, con người, kiến thức về gen và di truyền, mối quan hệ giữa con người, sinh vật với môi trường và hệ sinh thái.
 Môn Hóa học: các nguyên tố, vai trò của nó, các phản ứng hóa học cơ bản.
 Môn Lịch sử: Lịch sử Thế giới và lịch sử dân tộc.
 Môn Công nghệ: Kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt
 Môn Tin học: Các ứng dụng Công nghệ thông tin
 - Giáo viên cần có kiến thức cơ bản về môi trường như:
 + Về môi trường tự nhiên.
 - Đất đai: Đây là nguồn tài nguyên có giới hạn nhưng thực trạng thì càng ngày càng bị thu hẹp do sự tác động của nhiều yếu tố (tự nhiên và quan trọng nhất là do sự tác dộng của con người). Mỗi năm trên thế giới có khoảng trên 10.000 hec ta đất bị hoang mạc hóa. Việt Nam có mỗi năm mất đi hàng trăm hec ta đất . 
 - Nước: Nguồn nước trên thế giới đang bị sử dụng quá mức và ô nhiễm trầm trọng. Chỉ có 15% dân số trên thế giới có nước sạch để dùng. Ô nhiễm nguồn nước là do hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người, do sự biến đổi khí hậu tác động.
 - Không khí: Ô nhiễm khói bụi, mùi hóa chất. Thậm chí có nơi nồng độ ô nhiễm vượt vài chục lần mức cho phép như ở các thành phố lớn Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh hay trong năm vừa qua cả thế giới không khỏi bàng hoàng khi Bắc Kinh – thành phố lớn của Trung Quốc lần đầu tiên phải treo báo động đỏ về tình trạng ô nhiễm trầm trọng của không khí. Ngoài ra còn có ô nhiễm tiếng ồn do các hoạt động của con người.
 - Khí hậu: Bị biến đổi ngày càng trở nên khắc nghiệt. Trái đất ngày càng nóng lên, thiên tai ngày càng nhiều với tính phức tạp ngày càng cao như động đất, sóng thần, bão lũ...Và Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu sự biến đổi khí hậu lớn nhất thế giới.
 - Tài nguyên khoáng sản cạn kiệt dần (cả về tài nguyên có thể phục hồi và không thể phục hồi): do hoạt động khai thác triệt để, quá mức và cách sử dụng lãng phí của con người. 
 - Rừng và đa dạng sinh học: Ngày càng cạn kiệt, suy giảm với hàng trăm loài thực vật, động vật có nguy cơ tuyệt chủng. Sự đa dạng sinh học ở biển đang ở mức báo động với rất nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng.
 + Về môi trường xã hội với những vấn đề cơ bản.
 - Ảnh hưởng của văn hóa phương Tây.
 - Lối sống thực dụng, vị kỷ cá nhân.
 - Mặt trái của cơ chế thị trường
 - Vấn đề coi nhẹ giá trị tinh thần, văn hóa.
 - Đề cao sức mạnh của đồng tiền
 - Tai tệ nạn xã hội nói chung, tệ nạn học đường nói riêng.
 * Giáo viên cần hiểu và nắm rõ các biện pháp vảo vệ môi trường như:
 - Tăng cường công tác quản lý Nhà nước với các cơ chế pháp lý, chính sách (như các chế tài xử phạt nghiêm minh với các cơ quan, cá nhân vi phạm bằng các chính sách pháp luật)
 - Đẩy mạnh các biện pháp bảo vệ môi trường bằng khoa học kĩ thuật như: Công nghệ xử lý chất thải (bằng công nghệ Unitank hay công nghệ SBR, công nghệ sinh học), thay đổi cách tiêu dùng ( sử dụng các loại túi thân thiện với môi trường thay thế túi nilong) 
 - Đẩy mạnh xã hội hóa bảo vệ môi trường. 
 - Tuyên truyền giáo dục về môi trường bằng nhiều biện pháp: Tuyên truyền trong trường học, trên phương tiện thông tin đại chúng, tuyên truyền bằng hành động, việc làm thực tế. (Đây được coi là một trong những biện pháp quan trọng nhất, tác động nhanh nhất và có hiệu quả nhất)
 2.3.3. Giáo viên cần chủ động đưa nội dung Tích hợp Liên môn và Giáo dục bảo vệ môi trường vào giảng dạy với những bài liên quan. Nhưng cần có sự chọn lọc phù hợp.
 VD: Khi dạy bài: “Dân cư và đặc điểm kinh tế khu vực Nam Á” (SGK Địa lý 8) giáo viên cần chủ động tích hợp liên môn và tích hợp giáo dục bảo