SKKN Một số kĩ năng giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc lớp 5
Mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng sự đỏi hỏi của cuộc sống hiện đại. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự phát triển xã hội, Bộ Giáo Dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn. Từ đó, giúp các em học tốt các môn học khác.
Những tuần cuối của lớp 3, các em bắt đầu được làm quen, tiếp cận với các ký hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khoá son, với 7 nốt nhạc cũng như các hình nốt cơ bản. Việc học Âm nhạc ở lớp 3 chủ yếu là học các bài hát, kết hợp với các hoạt động phụ hoạ. Thông qua học hát các em được rèn luyện về tai nghe, trí nhớ, phát triển nhạc. Cảm nhận và làm quen với việc thể hiện chính xác cao độ, trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát.
Sang lớp 4, Âm nhạc được tách riêng, có sách giáo khoa và hướng dẫn riêng. Từ đây, ngoài việc học các bài hát, các em còn được tập đọc các bài tập đọc nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như: nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc.
Như vậy, lên lớp 4 việc học Âm nhạc của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới. Việc học Âm nhạc không chỉ đơn thuần là thông qua các bài hát nữa mà các em đã trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc có khoá son.
1. MỞ ĐẦU 1.1 - Lí do chọn đề tài. Mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng sự đỏi hỏi của cuộc sống hiện đại. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự phát triển xã hội, Bộ Giáo Dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn. Từ đó, giúp các em học tốt các môn học khác. Những tuần cuối của lớp 3, các em bắt đầu được làm quen, tiếp cận với các ký hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khoá son, với 7 nốt nhạc cũng như các hình nốt cơ bản. Việc học Âm nhạc ở lớp 3 chủ yếu là học các bài hát, kết hợp với các hoạt động phụ hoạ. Thông qua học hát các em được rèn luyện về tai nghe, trí nhớ, phát triển nhạc. Cảm nhận và làm quen với việc thể hiện chính xác cao độ, trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát. Sang lớp 4, Âm nhạc được tách riêng, có sách giáo khoa và hướng dẫn riêng. Từ đây, ngoài việc học các bài hát, các em còn được tập đọc các bài tập đọc nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như: nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc. Như vậy, lên lớp 4 việc học Âm nhạc của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới. Việc học Âm nhạc không chỉ đơn thuần là thông qua các bài hát nữa mà các em đã trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc có khoá son. Bước lên lớp 5, ngoài việc ôn lại các kiến thức đã học ở lớp 4, chương trình Âm nhạc lớp 5 giúp các em củng cố các kĩ năng hát như: Tư thế hát, cách lấy hơi, giữ hơi, tập hát rõ lời, phát âm gọn tiếng, tập hát những câu dài liền mạch, tập hát đúng những chỗ có luyến hai nốt nhạc. Hơn thế nữa, ở lớp 5 việc thể hiện tình cảm, sắc thái của bài hát cũng đòi hỏi cao hơn. Một bài hát không chỉ đòi hỏi các em hát đúng, mà khi thể hiện còn cần các em phải ít nhiều gửi gắm được những tình cảm của mình cũng như tình cảm của tác giả sáng tác qua giai điệu, lời ca bài hát đó. Tuy nhiên, việc thể hiện tình cảm đó không yêu cầu các em phải làm được như các ca sỹ, nghệ sỹ chuyên nghiệp. Như vậy, sang lớp 5, chương trình Âm nhạc đã mở rộng thêm vốn kiến thức của các em. Tiếp tục bồi dưỡng tình cảm phong phú, lành mạnh, tự tin hơn khi tham gia các hoạt động âm nhạc. Đặc biệt là giúp các em có một nền tảng kiến thức cơ bản sơ đẳng, vững chắc trước khi kết thúc một cấp học, bước vào một cấp học mới, với khối lượng kiến thức cao hơn. Trong thực tại, việc đưa ra phương pháp giảng dạy thích hợp cho bộ môn Âm nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Bên cạnh đó là sự thiếu hụt các phương tiện dạy học, đặc biệt là nhạc cụ, cùng với những phương pháp giảng dạy cũ, chủ yếu là dạy hát và dạy đọc nhạc theo phương pháp truyền miệng, khô cứng. Do đó kết quả đạt được là chưa cao, ít gây hứng thú cho các em trong việc học tập và tiếp thu kiến thức của bộ môn. Là giáo viên dạy môn Âm nhạc ở trường tiểu học, tôi nhận thấy tầm quan trọng của việc hát đúng giai điệu bài hát là nền móng vững chắc để hình thành và phát triễn các kỹ năng ca hát của các em. Từ thực tế đó, tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Một số kĩ năng giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc lớp 5”. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc rút được trong những năm giảng dạy tại trường Tiểu học. 1.2 - Mục đích nghiên cứu. Trong trường tiểu học hiện nay, đối với trẻ em, ca hát là hoạt động hấp dẫn. Nội dung phong phú đa dạng của bài hát đã bổ xung vốn sống cho các em khi còn hạn hẹp. Những lời ca hay, từ ngữ đẹp đã cung cấp vốn ngôn ngữ cho các em khi còn chưa phong phú, cách diễn tả tế nhị của lời ca, của điệu nhạc đã cuốn hút khi trình độ diễn đạt, những suy nghĩ, tình cảm của các em còn vụng về. Với những giai điệu đẹp cùng sắc thái đa dạng của bài hát đã làm cho tâm hồn trẻ thêm rộng mở, tình cảm thêm tế nhị, tinh tế. Tiếng hát cuốn hút không thể thiếu được trong cuộc sống trẻ thơ. Tiếng hát của các em là tiếng nói của tình cảm, là mối dây liên hệ của cộng đồng trong nhà trường, là phương tiện để các em tự giáo dục mình. Mỗi giáo viên phải có trách nhiệm phải là nhịp cầu nối cho các em đến với thế giới Âm nhạc. Các em phải được cung cấp những kiến thức thông thường về nghệ thuật, nhạc, đàn, nhạc hát, được hiểu biết về nguồn gốc và kho tàng âm nhạc dân gian, được nghe các tác phẩm trong và ngoài nước để phát triển óc sáng trí tưởng tượng và nâng cao cảm thụ âm nhạc cho các em. 1.3- Đối tượng nghiên cứu. Bản thân tôi là giáo viên được đào tạo và được phân công trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc tại trường Tiểu học. Tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ môn này. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây, đặc biệt là năm học 2008 cho đến nay các em học sinh lớp 5 đã được học chương trình sách giáo khoa Âm nhạc mới. Các em rất yêu thích bộ môn nhưng không phải em nào cũng hát đúng, hát thuộc lời. Bên cạnh những em có phong cách trình bày tự nhiên và khá thoải mái, đọc chuẩn xác cao độ, trường độ các nốt nhạc trong bài tập đọc nhạc. Vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát với tính chất thuộc lòng, chưa đúng giai điệu. Để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài học cũng như nêu được những cảm nhận ban đầu của mình về giai điệu các bản nhạc. Người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất. Để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học. Dựa vào cơ sở lý luận đã có, cùng với thời gian giảng dạy. Tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học sinh 2 lớp 5. 1.4- Phương pháp nghiên cứu. Là giáo viên chuyên trách, được đào tạo cơ bản, tôi có cơ hội để đem những kiến thức của mình truyền lại cho học sinh. Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện để giáo viên và học sinh hoàn thành nhiệm vụ dạy và học. Hầu hết học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng có cùng một độ tuổi nên có sự đồng đều về nhận thức và đặc biệt các em rất thích học bộ môn Âm nhạc nên các em luôn có sự say mê, hứng thú đối với môn học. Về cơ sở vật chất, có một phòng học âm nhạc riêng được trang bị một cây đàn phím điện tử, cùng các loại nhạc cụ gõ như thanh phách, song loan, các loại tranh ảnh phục vụ cho bộ môn âm nhạc. Với điều kiện thực tế, các tiết học âm nhạc luôn được diễn ra với một bầu không khí hăng say, sôi nổi, giúp cho học sinh nắm bắt nội dung bài học một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. Học sinh tiểu học vẫn còn hiếu động hồn nhiên, sức tập trung tư tưởng còn hạn chế. Do vậy tổ chức và dẫn dắt các tiết học cho các em là cả một nghệ thuật của người giáo viên. Có nhiều bài, học sinh đã hát thuộc trước khi được học nhưng các em hát chưa chính xác cao độ và trường độ. Có bài hát các câu hát liền nhau, giống nhau về lời ca nhưng khác nhau về cao độ học sinh thường hát các câu hát đó cùng một cao độ như nhau. Dựa vào cơ sở lý luận đã có, cùng với thời gian giảng dạy. Tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học sinh 2 lớp 5A và lớp 5B Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra trắc nghiệm: Em có thích học bộ môn Âm nhạc không ? Vì sao thích ? Vì sao không ? Kết quả thu được như sau: STT NGUYÊN NHÂN KẾT QUẢ LỚP 5A LỚP 5B 1 Do môn Âm nhạc hấp dẫn, dễ học 20/26 HS = 76,9% 18/25 HS = 72% 2 Do môn Âm nhạc khó nhớ, hay quên 3/26 HS = 11,5% 4/25 HS = 16% 3 Do thầy dạy hay, dễ hiểu 18/26 HS = 61,5% 15/25 HS = 60% * Khảo sát trình độ học sinh. Tôi đã tiến hành kiểm tra chất lượng đầu năm qua việc trình bày một bài hát và đọc một bài tập đọc nhạc mà em đã học đối với 2 lớp 5A, 5B. Đề bài: Câu 1: Em hãy trình bày một trong 3 bài hát sau: Reo vang bình minh, Con chim hay hót, Trên ngựa ta phi nhanh. Nêu tên tác giả của bài hát ? Câu 2: Em hãy đọc nhạc và hát lời bài tập đọc nhạc số 2 “Mặt trời lên” ? Kết quả thu được như sau: LỚP SỐ HS HOÀN THÀNH TỐT HOÀN THÀNH CHƯA HOÀN THÀNH 5A 26 7 HS = 26,9% 19 HS =73,1% 0 = 0% 5B 25 5 HS = 20% 20 HS = 80% 0 = 0% Qua kiểm tra chất lượng cho thấy các em rất thích học bộ môn, nhưng để học tốt thì số lượng còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài hát hay đọc một bài tập đọc nhạc. Bên cạnh những em có phong cách trình bày tự nhiên và khá thoải mái hoặc đọc chuẩn xác cao độ, trường độ các nốt nhạc trong bài tập đọc nhạc. Vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát với tính chất thuộc lòng, gần đúng giai điệu. Việc thể hiện tính chất của bài hát là rất hạn chế. Phần đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà không đúng trường độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện không đúng tiết tấu của bài nhạc. 1.5- Những điểm mới của SKKN. Để có một tiết học Âm nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên làm quen với các kỹ năng ca hát. Đó là các kỹ thuật cơ bản như tư thế ngồi hát, kỹ năng phát âm, nhả tiếng, quan sát, nghe và cảm nhận tầm cữ giọng, âm sắc, giai điệu... Sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy. Để người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp dưới, các em đã được truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất. 2- NỘI DUNG SKKN. 2.1- Cơ sở lí luận. Công việc đầu tiên khi hướng dẫn học sinh học một giờ Âm nhạc nói chung và tập hát bài mới nói riêng là giúp các em thực hiện qua bước luyện thanh. Do cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên thay đổi tác động rất lớn đến thanh quản của các em. Để bảo vệ thanh đới, bảo vệ giọng và giúp cho giọng của các em phát triển bình thường. Giáo viên phải hướng dẫn các em qua bước khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi là luyện thanh. Tuy nhiên chỉ cần hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản, dễ thực hiện. Ví dụ: * Mẫu 1: * Mẫu 2: * Mẫu 3: * Mẫu 4: * Mẫu 5: * Mẫu 6: Có rất nhiều phương pháp để hướng dẫn học sinh tập một bài hát. Ở đây chỉ đưa ra phương pháp mà theo tôi là giúp học sinh dễ tiếp thu bài học nhất. Đó là phương pháp kết hợp giữa nghe giai điệu tập hát và hướng dẫn sửa lỗi thông qua truyền miệng từng câu. Để làm được điều này, sau khi đã giúp các em qua bước luyện thanh khởi động giọng. Người giáo viên phải giới thiệu và dẫn dắt bài hát một cách sinh động, gây sự chú ý, tò mò cho học sinh. Ngoài những từ ngữ dùng để mô tả những hình ảnh sinh động trong bài hát ra, giáo viên phải cho các em nghe giai điệu bài hát thông qua băng, đĩa nhạc. Nhưng tốt hơn cả là giáo viên nên ghi sẵn phần đệm của bài hát vào bộ nhớ của đàn và trực tiếp hát mẫu cho các em nghe. Thậm chí còn cần phải thể hiện cả các động tác phụ hoạ cho lời ca của bài hát mà sau khi học xong bài hát các em có thể thực hiện được như giáo viên đã làm mẫu. Làm như vậy, các em sẽ cảm nhận được giai điệu, tính chất của bài. Hơn nữa, việc giáo viên làm mẫu trực tiếp còn gây được sự hứng thú chú ý hơn cho các em. Các em còn nhỏ, khả năng nhận thức chủ yếu theo bản năng và cảm tính. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của bài hát là việc làm không thể thiếu được. ở giai đoạn này việc giải nghĩa và luyện đọc những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em phần nào cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài. Người giáo viên chỉ cần hướng dẫn rõ thêm một chút là các em có thể hình dung được những chỗ ngân hay nghỉ sau mỗi câu của bài hát. VD: Trong bài “ Hãy giữ cho em bầu trời xanh” (Nhạc và lời: Huy Trân). Khi hướng dẫn đọc lời ca, phải giúp các em thể hiện được tiết tấu lặng đen, lặng đơn, nốt móc đơn có chấm dôi, móc kép. Cần lướt qua và đảo phách trong bài bằng cách đọc, gõ nhạc cụ gõ hay vỗ tay theo tiết tấu như sau: Hãy xua tan những mây mù đen tối x x x x x x x x Để bầu trời tươi mãi một màu xanh..... x x x x x x x x La la la la la la la la la la x x x x x x x x x x La la la la la la la la la la x x x x x x x x x x Để các em đọc đúng tiết tấu và ngắt cuối câu, giáo viên chỉ bảng phụ và đọc mẫu hướng dẫn các em đọc theo mẫu. Khi tập hát cần tới sự đồng đều hoà giọng chính xác và diễn cảm với những trạng thái khác nhau và đặc biệt là hát rõ lời. Giáo viên luôn phải đặt ra kế hoạch hướng dẫn các em thực hiện tốt. Việc lấy giọng một bài hát cụ thể, phù hợp đúng tầm cữ chung cho cả lớp là hết sức quan trọng. Điều đó giúp các em dễ dàng điều khiển giọng hát của mình đúng cao độ của bài. Để các em cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không nhất thiết giáo viên lúc nào cũng phải hát mẫu. Việc hát mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình bày toàn bài hát vào đầu tiết học giúp các em cảm nhận giai điệu, tiết tấu của bài hoặc dùng để sửa lỗi từng câu hát cho các em. Việc dùng tiếng đàn (Piano) để đàn lên giai điệu của câu hát đó, các em nghe cảm nhận giai điệu sau đó tự hát lời ca theo giai điệu đó là tốt nhất. Việc các em thực hiện tự vỡ bài sẽ giúp cho tai nghe của mình phát triển nhanh hơn. Hơn nữa sự cảm nhận giai điệu và thể hiện giai điệu đó thành câu hát của chính các em sẽ dễ dàng chuẩn xác hơn. Sau mỗi câu hoặc mỗi đoạn, giáo viên nên tấu đàn, hát mẫu lại cho các em nghe và kiểm tra so sánh giai điệu của bài. Việc tập hát từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ lời ca và hát chuẩn xác giai điệu hơn. Việc củng cố luyện tập từng đoạn của bài hát ngoài việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca ra còn giúp cho các em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm nhả tiếng rõ lời. Đặc biệt là giúp các em loại bỏ sự chán nản khi chưa thực hiện được bài tập. Khi các em hát được lời ca và giai điệu của bài, sẽ giúp cho việc luyện tập củng cố, khắc sâu bài học. Giáo viên phải giúp các em vừa hát vừa gõ đệm nhạc cụ để tạo sự sinh động của bài hát và giúp các em giữ được nhịp độ của bài mà không bị cuốn nhanh. Việc sử dụng các nhạc cụ để gõ đệm theo khi hát làm cho bài hát sinh động, gây hứng thú và tránh được sự nhàm chán đơn điệu của tiết học. Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài hát đó là: Hát gõ đệm theo nhịp, hát gõ đệm theo phách và gõ đệm theo tiết tấu lời ca. Tuy nhiên tuỳ theo từng bài hát cụ thể mà vận dụng cho phù hợp. Để khích lệ các em trong học tập và tạo điều kiện cho các em chứng minh khả năng cảm nhận của mình. Sau khi nắm được cơ bản giai điệu của bài hát giáo viên phải tổ chức cho các em thể hiện theo các hình thức đơn ca, song ca hoặc tốp ca. Ở giai đoạn này, việc động viên, khuyến khích các em là hết sức quan trọng cho dù các em có thể chưa thực hiện được bài hát một cách chính xác và tốt nhất. 2.2- Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN. Thông thường, trong chương trình học hát ở Tiểu học, việc dạy một bài hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 2 tiết học. Thậm chí có bài đến 3 tiết học. Trong đó, tiết đầu dạy lời ca mới, tiết 2 củng cố; sửa chữa cao độ lời ca của tiết trước; dạy tiếp lời ca còn lại (nếu có lời 2) và luyện tập củng cố cách gõ đệm theo tiết tấu; theo phách; theo nhịp (tuỳ theo từng bài) và tập vận động, động tác phụ hoạ theo lời ca, tập trình bày bài hát. Sau tiết thứ hai, bài hát đó thỉnh thoảng được ôn tập lại kết hợp với nội dung khác. Bắt đầu ở tiết thứ 2, việc chỉnh sửa cao độ, tiết tấu của từng câu hát phải được giáo viên hướng dẫn các em thực hiện đúng nguyên tắc cơ bản. Thông thường sau tiết 1 các em được học tiết 2 tiếp theo là sau khoảng thời gian 1 tuần. Việc nhớ lại hoàn toàn giai điệu của bài hát không phải học sinh nào cũng làm được. Lúc này người giáo viên phải lấy giọng cho các em, lại phải thực hiện hát mẫu hoặc cho các em nghe bài hát qua băng để các em nhớ lại giai điệu của bài. Giáo viên dạo đàn, học sinh hát lại bài hát. Việc đầu tiên là phát hiện những câu, những từ trong bài các em hát chưa đúng để sửa chữa cho các em. Khi các em thực hiện đúng cao độ của các câu hát trong bài. Việc tiếp theo là giúp các em luyện tập, củng cố. Giáo viên cần đưa ra những yêu cầu, phải nêu rõ những nhiệm vụ mà các em phải thực hiện khi luyện tập. Việc luyện tập bắt đầu từ từng nhóm rồi từng bàn thậm chí từng cá nhân. Giáo viên lắng nghe, chữa từng lỗi sai sót nhỏ của các em, cũng có thể dùng đàn tấu các câu các em hát chưa đúng đó để các em nghe và tự sửa lỗi cho mình. Việc luyện tập hay sửa lỗi cho học sinh phải thực hiện một cách tổng quát. Mặc dù ở thời điểm đó có thể chỉ sửa lỗi cho 1 em. VD: Trong bài “ Em vẫn nhớ trường xưa” câu hát thứ hai các em hay hát sai cao độ như sau: + Hát đúng bản nhạc: + Hát sai bản nhạc: Như vậy, các tiếng “Nhịp cầu tre lối về nhà em” các em đã hát chênh lên một cung, tức là nhầm với câu hát thứ nhất của bài. Giải quyết vấn đề này, giáo viên chỉ cần đàn đúng theo bản nhạc cho học sinh nghe khoảng 3 lần. Sau đó hát mẫu lại câu hát đó và bắt nhịp cho tập lại theo đúng bản nhạc. Cũng có thể đàn theo cao độ các em hát sai và đàn theo đúng bản nhạc để các em so sánh nhiều lần. Làm như vậy sẽ giúp các em tự nhận biết và sửa lỗi cho mình. Việc củng cố lại bài hát không chỉ ở việc hát lại lời hát mà còn thực hiện theo một số phương pháp khác như: gõ đệm nhạc cụ nhẩm theo tiết tấu, giáo viên đàn giai điệu, học sinh gõ, nhẩm theo tiết tấu. Nhắc lại tính chất nhạc điệu của bài. Hát, gõ đệm nhạc cụ theo nhiều âm sắc. Các hình thức luyện tập này vừa hiệu quả lại vừa thu hút học sinh tham gia. Yêu cầu giáo viên phải nêu và giao rõ nhiệm vụ cho các em. VD: Giáo viên đàn lại bài hát, yêu cầu học sinh gõ đệm theo nhịp, theo phách hoặc tiết tấu. Giáo viên yêu cầu học sinh hát câu 1, nhẩm và gõ theo phách câu 2 rồi lại hát câu 3, gõ đệm câu 4... cũng có thể cho nhóm 1, 2 em gõ trống và vỗ tay theo phách mạnh, nhóm 3 và 4 gõ thanh phách, song loan theo phách nhẹ... Khi các em đã thực hiện chuẩn xác giai điệu, tiết tấu của bài hát rồi, để khắc sâu, gây ấn tượng trong tâm trí các em. Cũng để cho việc thể hiện bài hát thêm sinh động. Giáo viên phải hướng dẫn các em thực hiện phụ hoạ cho bài hát. Các động tác phụ hoạ cho bài phải phù hợp với lời ca và giai điệu. Các bước đi phải ăn khớp với động tác tay và nhịp của bài. Tuy nhiên, do các em còn nhỏ nên các động tác đưa vào phụ họa không nên tìm động tác quá khó, chỉ cần đơn giản nhưng phù hợp thì hiệu quả đem lại mới cao. Tóm lại, phương pháp luyện tập củng cố 1 bài hát là hết sức đa dạng. Tuỳ theo từng thời điểm, từng bài mà người giáo viên sử dụng, lựa chọn 1 phương pháp thích hợp. Chỉ có 1 điều dù có thực hiện phương pháp nào thì người giáo viên vẫn phải luôn sử dụng nhạc cụ để thực hiện. Có như vậy các em mới cảm nhận thực sự những âm thanh và đặc biệt là gây sự hứng thú cho các em. Tôi xin được minh họa các phương pháp trên qua tiết dạy sau : ÂM NHẠC (Tiết 26) Học bài hát: Em vẫn nhớ trường xưa Nhạc và lời: Thanh sơn I/ Mục tiêu. Biết hát theo giai điệu và lời ca. Biết gõ đệm theo phách, theo nhịp. II/ Chuẩn bị của giáo viên. Đàn, nhạc cụ gõ đệm như: Song loan, thanh phách.. Hát chuẩn xác bài: Em vẫn nhớ trường xưa. Tranh ảnh, bảng phụ chép sẵn lời ca của bài hát. III/ Các hoạt động dạy - học chủ yếu. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh A. Kiểm tra bài cũ: (3p) B. Bài mới: Giới thiệ
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_ki_nang_giup_hoc_sinh_hoc_tot_mon_am_nhac_lop_5.doc