SKKN Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học môn Toán 5 chương trình Việt Nam Mới (VNEN) qua việc sử dụng (các mảnh ghép)
Mô hình trường học mới khởi nguồn từ Côlômbia từ những năm 1995-2000 tổ chức theo nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm. Mô hình này vừa kế thừa những mặt tích cực của mô hình trường học truyền thống, vừa có sự đổi mới căn bản về mục tiêu đào tạo, nội dung chương trình, tài liệu học tập, phương pháp dạy - học, cách đánh giá, cách tổ chức quản lí lớp học, cơ sở vật chất phục vụ cho dạy - học. Điểm nổi bật của mô hình này là đổi mới về các hoạt động sư phạm, một trong những hoạt động đó là đổi mới về cách thức tổ chức lớp học.
Học tập theo mô hình trường học mới, học sinh phát huy được “5 tự”: tự học, tự sáng tạo, tự tin, tự giác và tự chủ. Với phương pháp dạy học mới, học sinh sẽ trở thành người tự giáo dục một cách tự giác, chủ động, có ý thức. Mô hình này nâng cao tính hợp tác trong cách làm việc nhóm hoặc nhóm tự quản sẽ gắn kết các học sinh lại với nhau. Bên cạnh đó, với cách đánh giá kết quả học tập mới, học sinh sẽ không bị áp lực về điểm số vì giáo viên đánh giá học sinh qua nhận xét. Thực hiện mô hình trường học mới là mở ra cơ hội gắn kết nhà trường với các đoàn thể, các giáo viên với phụ huynh.
Trong chương trình dạy học bậc Tiểu học, môn toán giữ một vai trò quan trọng. Thông qua học toán, học sinh tiểu học thấy được nhiều khái niệm trong toán học như các số, các phép tính, các đại lượng, các yếu tố hình học., đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các sự kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm. Qua việc học toán sẽ rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính của con người mới, có ý thức vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, làm việc có kế hoạch, thói quen xét đoán có căn cứ, thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm và độc lập suy nghĩ, óc sáng tạo giúp học sinh vận dụng các kiến thức, rèn luyện kĩ năng tính toán, kĩ năng ngôn ngữ. Đồng thời qua việc học toán của học sinh mà giáo viên có thể dễ dàng phát hiện những ưu điểm, thiếu sót của các em về kiến thức, kĩ năng, tư duy để giúp học sinh phát huy những mặt được và khắc phục những mặt thiếu sót. Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt chúng (nói và viết) cách phát hiện và cách giải quyết những vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; kích thích trí tưởng tượng; gây hứng thú học tập toán; góp phần hình thành bước đầu phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo.
MỤC LỤC TT Nội dung Trang 1 I. Mở đầu 2 2 1. Lý do chọn đề tài 2 3 2. Mục đích nghiên cứu 3 4 3. Đối tượng nghiên cứu 3 5 4. Phương pháp nghiên cứu 3 6 II. Nội dung 4 7 1. Cơ sở lý luận 4 8 2. Thực trạng 2.1. Trong quá trình học toán sự kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm (các mảnh ghép) vào giải quyết một vấn đề tình huống nào đó trong học toán còn nhiều hạn chế 2.2. Việc sử dụng kỹ thuật kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm (các mảnh ghép) khi dạy dạng bài: Hình thành kiến thức mới cũng như dạng bài ôn tập hiệu quả chưa cao. 5 9 3. Một số biện pháp áp dụng kĩ thuật kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm “các mảnh ghép” vào môn toán 5 3.1. Hướng dẫn học sinh cách thực hiện kĩ thuật “các mảnh ghép” 3.2. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy bài hình thành kiến thức mới và dạng bài ôn tập 3.2.1. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy bài hình thành kiến thức mới 3.2.2. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy bài ôn tập 6 6 6 6 10 10 4. Kết quả đạt được 13 11 Phần kết luận, kiến nghị 14 I. MỞ ĐẦU 1. Lí do Mô hình trường học mới khởi nguồn từ Côlômbia từ những năm 1995-2000 tổ chức theo nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm. Mô hình này vừa kế thừa những mặt tích cực của mô hình trường học truyền thống, vừa có sự đổi mới căn bản về mục tiêu đào tạo, nội dung chương trình, tài liệu học tập, phương pháp dạy - học, cách đánh giá, cách tổ chức quản lí lớp học, cơ sở vật chất phục vụ cho dạy - học. Điểm nổi bật của mô hình này là đổi mới về các hoạt động sư phạm, một trong những hoạt động đó là đổi mới về cách thức tổ chức lớp học. Học tập theo mô hình trường học mới, học sinh phát huy được “5 tự”: tự học, tự sáng tạo, tự tin, tự giác và tự chủ. Với phương pháp dạy học mới, học sinh sẽ trở thành người tự giáo dục một cách tự giác, chủ động, có ý thức. Mô hình này nâng cao tính hợp tác trong cách làm việc nhóm hoặc nhóm tự quản sẽ gắn kết các học sinh lại với nhau. Bên cạnh đó, với cách đánh giá kết quả học tập mới, học sinh sẽ không bị áp lực về điểm số vì giáo viên đánh giá học sinh qua nhận xét. Thực hiện mô hình trường học mới là mở ra cơ hội gắn kết nhà trường với các đoàn thể, các giáo viên với phụ huynh... Trong chương trình dạy học bậc Tiểu học, môn toán giữ một vai trò quan trọng. Thông qua học toán, học sinh tiểu học thấy được nhiều khái niệm trong toán học như các số, các phép tính, các đại lượng, các yếu tố hình học..., đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các sự kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm. Qua việc học toán sẽ rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính của con người mới, có ý thức vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, làm việc có kế hoạch, thói quen xét đoán có căn cứ, thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm và độc lập suy nghĩ, óc sáng tạo giúp học sinh vận dụng các kiến thức, rèn luyện kĩ năng tính toán, kĩ năng ngôn ngữ. Đồng thời qua việc học toán của học sinh mà giáo viên có thể dễ dàng phát hiện những ưu điểm, thiếu sót của các em về kiến thức, kĩ năng, tư duy để giúp học sinh phát huy những mặt được và khắc phục những mặt thiếu sót. Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt chúng (nói và viết) cách phát hiện và cách giải quyết những vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; kích thích trí tưởng tượng; gây hứng thú học tập toán; góp phần hình thành bước đầu phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo. Cũng như các môn học khác, khi dạy học môn Toán ở lớp 5 việc lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để phát huy được tính tích cực, tự giác tư duy độc lập sáng tạo của mỗi cá nhân học sinh để từ đó các em chủ động chiếm lĩnh kiến thức là việc làm cần thiết, nhưng để thực hiện được yêu cầu đó là điều không dễ. Xác định tầm quan trọng cũng như thực tế khi chỉ đạo các trường thực hiện dạy học môn toán lớp 5 theo mô hình trường học mới, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học môn Toán 5 chương trình Việt Nam Mới (VNEN) qua việc sử dụng (các mảnh ghép)” với mong muốn đưa ra một số biện pháp nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực khi dạy học môn toán lớp 5, từ đó giúp học sinh nắm vững kiến thức nâng cao chất lượng dạy học môn toán lớp 5. 2. Mục đích nghiên cứu Đưa ra “Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học môn Toán 5 chương trình Việt Nam Mới (VNEN) qua việc sử dụng (các mảnh ghép) ”. 3. Đối tượng nghiên cứu Học sinh lớp 5 của 5 trường tiểu học dạy học theo mô hinh trường học mới huyện Yên Định năm học 2018-2019. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp thực hành - Phương pháp điều tra - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm dạy và học của GV và học sinh. - Phương pháp điều tra trên các đối tượng giáo viên và học sinh. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. II. NỘI DUNG Cơ sở lí luận Môn toán ở trường TH là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong chương trình học của HS. Môn toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người. Môn toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận lôgíc, thao tác tư duy cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. Dạy học toán ở Tiểu học ngoài việc giúp học sinh thành thạo trong tính toán còn giúp HS biết cách vận dụng những kiến thức về toán vào các tình huống thực tiễn đa dạng, phong phú những vấn đề thường gặp trong đời sống. Chính vì vậy, không thể tồn tại kiểu dạy học thụ động, một chiều mà cần phải rèn cho HS một tư duy linh hoạt thích nghi với thời đại, muốn vậy người giáo viên (GV) phải có phương pháp phù hợp làm sao để vừa tạo được không khí vui tươi, gần gũi vừa phát huy tính tích cực tư duy độc lập, sáng tạo của HS. Kĩ thuật dạy học là một trong những cách lựa chọn thích hợp. Kĩ thuật dạy học là những biện pháp, cách thức hành động của của giáo viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Các kỹ thuật dạy học là những đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy học. Có những kỹ thuật dạy học chung, có những kỹ thuật đặc thù của từng phương pháp dạy học. Ngày nay người ta chú trọng phát triển và sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học như: Động não, Tia chớp, Bể cá, XYZ, Bản đồ tư duy... Kĩ thuật dạy học tích cực là những kĩ thuật dạy học có ý nghĩa đặc biệt trong việc phát huy sự tham gia tích cực của HS vào quá trình dạy học, kích thích tư duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm việc của HS. Kĩ thuật “Các mảnh ghép” là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm nhằm: - Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp (có nhiều chủ đề) - Kích thích sự tham gia tích cực của HS: - Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn thành nhiệm vụ ở vòng 2). Trong những năm gần đây khi chỉ đạo thử nghiệm chương trình dạy học VNEN qua nghiên cứu tài liệu dự giờ thăm lớp Tôi nhận thấy: Đối với chương trình này, môn Toán lớp 5 được sắp xếp theo các đề mục trong tài liệu Hướng dẫn học tương đối hệ thống, kênh hình kênh chữ rõ ràng, màu sắc đẹp. HS được thực hành nhiều với những phương pháp dạy học mới như: nhóm, cặp đôi việc vận dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào là rất phù hợp. HS tiếp thu và thực hành rất nhanh cho nên hiệu quả dạy học đạt được khá cao. 2. Thực trạng 2.1. Trong quá trình học toán sự kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm (các mảnh ghép) vào giải quyết một vấn đề tình huống nào đó trong học toán còn nhiều hạn chế Qua tìm hiểu dự giờ thăm lớp, tìm hiểu giáo viên học sinh các trường tiểu học dạy học theo mô hinh trường học mới, tôi nhận thấy đa số giáo viên, học sinh cứ máy móc rập khuôn theo tài liệu vì trong đó đã có logo cho từng bài. Nếu như thế sẽ không phát huy được “màu sắc” của bản thân GV, bản thân HS. Sở dĩ có tình trạng trên là do giáo viên và học sinh chưa biết và hiểu hết tầm quan trọng của việc ứng dụng các kĩ thuật dạy học tích cực vào dạy học toán.... Vì vậy mà giờ học toán còn thiếu hứng khởi, học sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinh yếu kém còn ngại học toán, đến giờ học toán các em không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không cao. 2.2. Việc sử dụng kỹ thuật kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm (các mảnh ghép) khi dạy dạng bài: Hình thành kiến thức mới cũng như dạng bài ôn tập hiệu quả chưa cao Việc phân định các dạng bài từ đó có phương pháp hình thức tổ chức dạy học phù hợp là rất quan trọng. Thực hiện tốt phần việc này sẽ giúp cho các tiết dạy học toán đạt kết quả tốt hơn. Từ khi thực hiện dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam, đa số giáo viên và học sinh các trường tiểu học dạy học theo mô hinh trường học mới huyện Yên Định đã thay đổi cách dạy, cách học theo hướng tích cực. Giờ học toán bớt nặng nề và khô khan hơn trước. Một số giáo viên đã biết cách sử dụng, khai thác các đồ dùng dạy học môn Toán tương đối hiệu quả. Học sinh có hứng thú học, khơi gợi cho các em lòng yêu thích, ham muốn khám phá... Với chương trình VNEN, các phòng học được sắp xếp, trang trí lại nên lớp nào cũng khang trang, sáng sủa, bàn ghế phù hợp với từng lứa tuổi HS, phù hợp với các hoạt động học đặc trưng của chương trình. Một số học sinh đã biết cách làm việc, khai thác tài liệu học, bước đầu các em đã có một số kĩ năng như quan sát, và phân tích đề toán; kĩ năng đọc, phân tích sơ đồ; kĩ năng giải thích; sắp xếp hệ thống các số liệu... Tài liệu hướng dẫn học môn toán là sách “ba trong một”, nó vừa là sách giáo viên, vừa là sách học sinh, vừa là sách bài tập do đó tài liệu dường như là thao tác chung của cả thầy và trò. Tuy nhiên, không phải GV nào cũng có vốn kiến thức chuyên sâu có trách nhiệm cao đối với học sinh bởi không có vốn kiến thức chuyên sâu sẽ gặp khó khăn trong việc giúp học sinh phát hiện, lựa chọn được cách giải các bài toán hay nhất. Bên cạnh đó một số giáo viên áp dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn toán còn khá máy móc, đơn điệu chủ yếu hướng tới việc hoàn thành mục tiêu bài học, môn học chứ chưa chú ý đến việc học sinh có hứng thú học hay không dẫn đến hiệu quả mang lại chưa cao. Một số học sinh còn học một cách thụ động trong khi kiến thức ngày càng nhiều đòi hỏi người học phải có tư duy độc lập sáng tạo. 3. Một số biện pháp áp dụng kĩ thuật kết hợp giữa cá nhân học sinh với nhau, giữa nhóm với nhóm “các mảnh ghép” vào môn toán 5 3.1. Hướng dẫn học sinh cách thực hiện kĩ thuật “các mảnh ghép” Trước hết giáo viên phải giải thích cho học sinh hiểu về kĩ thuật mà mình áp dụng. Đó là một kĩ thuật trong dạy học mang tính hợp tác, kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm nhằm giải quyết một nhiệm vụ phức hợp, lôi kéo sự tham gia tích cực cũng như nâng cao vai trò cá nhân trong quá trình hợp tác. Áp dụng kĩ thuật này mỗi bạn sẽ là 1 “chuyên gia” trong 1 lĩnh vực để giải thích cho các bạn khác trong nhóm “các mảnh ghép” hiểu về lĩnh vực mà mình được phân công tìm hiểu. Cách tiến hành kĩ thuật “các mảnh ghép” như sau: Vòng 1: Nhóm chuyên gia: + Hoạt động theo nhóm 3 đến 8 người + Mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ [Ví dụ : nhóm 1: nhiệm vụ A; nhóm 2: nhiệm vụ B, nhóm 3: nhiệm vụ C, (có thể có nhóm cùng nhiệm vụ)]. + Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút, suy nghĩ về câu hỏi, chủ đề và ghi lại những ý kiến của mình. + Khi thảo luận nhóm phải đảm bảo mỗi thành viên trong từng nhóm đều trả lời được tất cả các câu hỏi trong nhiệm vụ được giao và trở thành “chuyên gia” của lĩnh vực đã tìm hiểu và có khả năng trình bày lại câu trả lời của nhóm ở vòng 2. Vòng 2: Nhóm các mảnh ghép + Hình thành nhóm 3 đến 6 người mới (1 – 2 người từ nhóm 1, 1 – 2 người từ nhóm 2, 1 – 2 người từ nhóm 3). + Các câu trả lời và thông tin của vòng 1 được các thành viên trong nhóm mới chia sẻ đầy đủ với nhau. + Khi mọi thành viên trong nhóm mới đều hiểu được tất cả nội dung ở vòng 1 thì nhiệm vụ mới sẽ được giao cho các nhóm để giải quyết. + Các nhóm mới thực hiện nhiệm vụ, trình bày và chia sẻ kết quả. Kĩ thuật này áp dụng cho hoạt động nhóm với nhiều chủ đề nhỏ trong tiết học, học sinh được chia nhóm ở vòng 1 (chuyên gia) cùng nghiên cứu một chủ đề. Phiếu học tập mỗi chủ đề nên sử dụng trên giấy cùng màu có đánh số 1,2,, n. Sau khi các nhóm ở vòng 1 hoàn tất công việc giáo viên hình thành nhóm mới (mảnh ghép) theo số đã đánh, có thể có nhiều số trong 1 nhóm mới. Bước này phải tiến hành một cách cẩn thận tránh làm cho học sinh ghép nhầm nhóm. 3.2. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy bài hình thành kiến thức mới và dạng bài ôn tập 3.2.1. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy bài hình thành kiến thức mới Khi dạy kiến thức mới có nhiều cách khác nhau nhưng chung lại một mục tiêu là hình thành cho HS khái niệm mới, kiến thức mới. Với môn toán hình thành kiến thức mới rất quan trọng vì đó là những “viên gạch” xây nên “tòa tháp” kiến thức của nhân loại. Để đạt hiệu quả cao thì cách tổ chức của GV quyết định đến sự thành công của tiết dạy và còn tạo cho HS luôn tích cực, năng động và có thói quen chủ động trong học tập. Sử dụng kĩ thuật “các mảnh ghép” vào dạy kiến thức mới tôi nhận thấy giờ học nhẹ nhàng hơn, không khí lớp sôi nổi từ đó mang lại hiệu quả cao. HS dần nâng khả năng học tập hợp tác nhóm và kĩ năng học tập độc lập, đồng thời các em cũng thấy được vai trò của mình trong kết quả học tập của nhóm lớp. Ví dụ 1. Bài 56: Diện tích hình tam giác 1. Mục tiêu: Em biết: - Tính diện tích hình tam giác. - Tính diện tích hình tam giác vuông khi biết độ dài của hai cạnh góc vuông. 2. Cách tiến hành a. Chia lớp thành 6 nhóm, mỗi nhóm từ 4 - 6 bạn (tùy theo số lượng học sinh mỗi lớp) b. Vòng 1: Nhóm chuyên sâu Bước 1: Thành lập nhóm chuyên sâu, mỗi nhóm đánh số từ 1-6 Bước 2: Giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm thông qua phiếu học tập. GV giao phiếu sau khi các nhóm đã ổn định vị trí và nhân sự của nhóm mình. Bước 3: Cách thực hiện: Thời gian thực hiện là 5 phút (GV giúp đỡ theo yêu cầu của HS) Nhóm 1 thực hiện phiếu số 1, nhóm 2 thực hiện phiếu số 2, nhóm 3 thực hiện phiếu số 3, nhóm 4 thực hiện phiếu số 4, nhóm 5 thực hiện phiếu số 5, nhóm 6 thực hiện phiếu số 6. Phiếu số 1,2,3 có nội dung là: Lấy 2 tờ giấy hình tam giác nhọn bằng nhau. Em hãy cắt ghép thành một hình chữ nhật. So sánh diện tích hình chữ nhật vừa ghép với diện tích hai hình tam giác ban đầu? Phiếu số 4,5,6 có nội dung là: Lấy 2 tờ giấy hình tam giác vuông bằng nhau. Em hãy cắt ghép thành một hình chữ nhật. So sánh diện tích hình chữ nhật vừa ghép với diện tích hai hình tam giác ban đầu? Yêu cầu mỗi thành viên trong nhóm thực hiện yêu cầu trong phiếu 1 lần * Lưu ý: Số lượng mảnh ghép không quá lớn để đảm bảo các thành viên có thể truyền đạt kiến thức cho nhau. * Khi thực hiện như trên các nhóm đã đạt được tối thiểu theo yêu cầu cơ bản (chuẩn) sau: - Nhóm 1, nhóm 2, nhóm 3 đã đạt được: Cắt được 1 hình tam giác thành 2 hình tam giác nhỏ hơn theo chiều cao của tam giác đó. Ghép lại được 1 hình chữ nhật và nhận xét diện tích hình chữ nhật bằng tổng diện tích 2 hình tam giác ban đầu. - Nhóm 4, nhóm 5, nhóm 6 đã đạt được: Ghép 2 tam giác vuông thành 1 hình chữ nhật nhận xét diện tích hình chữ nhật bằng tổng diện tích 2 hình tam giác ban đầu. Như vậy khi hoàn thành Vòng 1 phải đảm bảo mỗi thành viên trong nhóm nắm chắc nội dung nhóm mình được giao nhiệm vụ để trình bày trong nhóm mới (Vòng 2). Vai trò cá nhân không chỉ là hoàn thành nhiệm vụ mà còn truyền đạt lại kết quả và thực hiện tiếp ở mức độ cao hơn. c. Vòng 2: Nhóm mảnh ghép: Bước 1: Thành lập nhóm mảnh ghép - Những HS cùng số thứ tự ở 6 nhóm trong vòng chuyên sâu sẽ lập một nhóm. Tên nhóm mới là: Nhóm mảnh ghép 1 (gồm những HS có số thứ tự là 1) Nhóm mảnh ghép 2 (gồm những HS có số thứ tự là 2) Nhóm mảnh ghép 3 (gồm những HS có số thứ tự là 3) Nhóm mảnh ghép 4 (gồm những HS có số thứ tự là 4) Nhóm mảnh ghép 5 (gồm những HS có số thứ tự là 5) Nhóm mảnh ghép 6 (gồm những HS có số thứ tự là 6) Tùy theo số lượng học sinh mỗi lớp để phân số lượng thành viên của mỗi nhóm ví dụ các nhóm 1,2,3,4 mỗi nhóm có 6 thành viên, nhóm 5, 6 mỗi nhóm có 4 thành viên. Bước 2: Trao đổi thông tin: Từng thành viên trong nhóm mới sẽ trao đổi kết quả thu được của mình trong vòng chuyên sâu cho các thành viên trong nhóm mới cùng biết, sau đó sẽ cùng thảo luận để cùng nhau thực hiện nhiệm vụ mới. Thời gian trao đổi 4 phút. Bước 3: Giao nhiệm vụ mới cho nhóm mảnh ghép Nhiệm vụ chung của nhóm mảnh ghép là trả lời câu hỏi: + Dựa vào hình vừa ghép, hãy tính diện tích hình tam giác? + Đối với tam giác vuông có cách tính nào khác không? - Thời gian thảo luận các nhóm mảnh ghép là 5 phút. Bước 4: Trình bày kết quả: - Đại diện 1 số thành viên của nhóm “các mảnh ghép” trình bày kết quả. - Các nhóm khác có ý kiến nhận xét, bổ sung. - HS kết luận: + Muốn tính diện tích hình tam giác ta lấy độ dài đáy nhân với chiều cao (cùng đơn vị đo) rồi chia cho 2; + Đối với tam giác vuông, muốn tính diện tích ta lấy độ dài 2 cạnh góc vuông nhân với nhau (cùng đơn vị đo) rồi chia cho 2- (GV bổ sung nếu cần). Tóm lại: Qua hoạt động nhóm ở nhóm mảnh ghép với 4 bước tôi nhận thấy các em rất tích cực bởi bản thân đã hiểu rõ vấn đề của mình ở vòng 1, các em tự tin trình bày ý kiến của mình, trao đổi bổ sung cho nhau, cùng nhau hoàn thành tốt nhiệm vụ ở vòng 2. Ví dụ 2. Bài 69: Diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp chữ nhật 1. Mục tiêu: Em biết tính diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp chữ nhật. 2. Cách tiến hành: a. Chia nhóm b. Vòng 1: Nhóm chuyên sâu Bước 1: Thành lập nhóm chuyên sâu, mỗi nhóm đánh số từ 1-6, đối với bài bày nên chia nhóm theo trình độ HS: Nhóm 1,2 ở mức độ 1 (thấp); nhóm 3,4 ở mức độ 2 (trung bình); nhóm 5,6 ở mức độ 3(khá, giỏi) Bước 2: Giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm thông qua phiếu học tập GV yêu cầu mỗi nhóm chuẩn bị 1 hộp bằng bìa dạng hình hộp chữ nhật, đánh số lần lượt từ 1 đến 6 vào các mặt. Quy ước các mặt 1,2 là mặt đáy. Phiếu số 1,2 có nội dung là: Đo các kích thước của hộp bìa, những mặt nào có diện tích bằng nhau? Phiếu số 3, 4 có nội dung là: Đo các kích thước của hộp bìa, tính tổng diện tích 4 mặt bên của hộp bìa? Phiếu số 5, 6 có nội dung là: Đo các kích thước của hộp bìa, tính tổng diện tích tất cả các mặt của hộp bìa? Bước 3: Cách thực hiện: Thời gian thực hiện là 8 phút (GV giúp đỡ theo yêu cầu của HS) Nhóm 1 thực hiện phiếu số 1, nhóm 2 thực hiện phiếu số 2, nhóm 3 thực hiện phiếu số 3, nhóm 4 thực hiện phiếu số 4, nhóm 5 thực hiện phiếu số 5, nhóm 6 thực hiện phiếu số 6. * Khi thực hiện nhiệm vụ như trên các nhóm đã đạt được tối thiểu theo yêu cầu cơ bản (chuẩn) sau: - Nhóm 1, nhóm 2 đã đạt được: đo kích thước hộp bìa và chỉ ra mặt 1 có cùng diện tích với mặt 2, mặt 3 có cùng diện tích với mặt 5, mặt 4 có cùng diện tích với mặt 6. - Nhóm 3, nhóm 4 đã đạt được: Tổng diện tích 4 mặt bên bằng diện tích mặt 3+ diện tích mặt 4+ diện tích mặt 5+ diện tích mặt 6. (gợi ý để HS tính tổng 4 mặt bằng cách tính tổng 2 mặt: mặt 3 và 4 rồi nhân với 2) - Nhóm 5, nhóm 6 đã đạt được: Tổng diện tích 6 mặt bên bằng diện tích mặt 3+ diện tích mặt 4+ diện tích mặt 5+ diện tích mặt 6 + diện tích mặt 1+ diện tích mặt 2 (gợi ý để HS tính tổng 6 mặt bằng cách tính tổng 3 mặt : mặt 1, mặt 3 và 4 rồi nhân với 2) c. Vòng 2: Nhóm mảnh ghép: Bước 1: Thành lập nhóm mảnh ghép Bước 2: Trao đổi thông tin: Từng thành viên trong nhóm mới sẽ trao đổi kết quả thu được của mình trong vòng chuyên sâu cho các thành viên trong nhóm mới cùng biết, sau đó sẽ thảo luận để cùng nhau thực hiện nhiệm vụ mới. Thời gian trao đổi là 4 phút Bước 3: Giao nhiệm vụ mới cho nhóm mảnh ghép Nhiệm vụ ch
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_nham_phat_huy_tinh_tich_cuc_cua_hoc_si.doc