SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động văn học
Trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước bên cạnh việc phát triển khoa học công nghệ để đất nước ta phát triển lớn mạnh hơn, chúng ta không thể quên được rằng: “Giáo dục là cốt sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực con người để xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc.” Vì vậy chúng ta cần phải chú trọng tới việc giáo dục và đào tạo con người ngay từ thủa ấu thơ. Giáo dục ở nước ta nói chung và giáo dục mầm non nói riêng là nền giáo dục một cách toàn diện nhằm hình thành nhân cách của một con ngưòi. Trong quá trình hình thành nhân cách toàn diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học đóng vai trò đáng kể trong việc giáo dục trẻ.
Năm 1960 sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu của chúng ta đã nói:
“Non sông Việt Nam có được vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ vào công học tập của các cháu”
Câu nói của Hồ Chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho hàng triệu người dạy và người học đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước chúng ta đang trong thời đại bùng nổ thông tin,buộc chúng ta phải đạt dược các mục tiêu và có quyết tâm cao, lẽ tất nhiên chúng ta chưa thực hiện được tất cả các kế hoạch đề ra. Vì vậy nhiệm vụ đó đang chông chờ các thế hệ mầm non tương lai của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khỏe mạnh có sự đồng nhất cả về năng lực và trí tuệ, có tiềm năng sáng tạo vì thế ta phải tin vào thế hệ trẻ tương lai sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ vang đó. Đảng và nhà nước ta đánh giá rất cao về trai trò giáo dục, đầu tư vào giáo dục là đầu tư đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. Đúng như vậy trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ.
MỤC LỤC: 1.MỞ ĐẦU 1.1.Lý do chọn đề tài 1 1.2.Mục đích nghiên cứu..2 1.3. Đối tượng nghiên cứu....2 1.4.Phương pháp nghiên cứu2 1.5.Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.2 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1: Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh ngiệm2 2.2: Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN.3 2.3: Các giải pháp và biện pháp5 2.3.1:Các giải pháp ..5 2.3.2: Các biện pháp.5 2.4: Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục..16 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ: 3.1: Kết luận...17 3.2: Kiến nghị.17 1. MỞ ĐẦU: 1.1. Lí do chọn đề tài: Trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước bên cạnh việc phát triển khoa học công nghệ để đất nước ta phát triển lớn mạnh hơn, chúng ta không thể quên được rằng: “Giáo dục là cốt sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực con người để xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc.” Vì vậy chúng ta cần phải chú trọng tới việc giáo dục và đào tạo con người ngay từ thủa ấu thơ. Giáo dục ở nước ta nói chung và giáo dục mầm non nói riêng là nền giáo dục một cách toàn diện nhằm hình thành nhân cách của một con ngưòi. Trong quá trình hình thành nhân cách toàn diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học đóng vai trò đáng kể trong việc giáo dục trẻ. Năm 1960 sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu của chúng ta đã nói: “Non sông Việt Nam có được vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ vào công học tập của các cháu” Câu nói của Hồ Chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho hàng triệu người dạy và người học đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước chúng ta đang trong thời đại bùng nổ thông tin,buộc chúng ta phải đạt dược các mục tiêu và có quyết tâm cao, lẽ tất nhiên chúng ta chưa thực hiện được tất cả các kế hoạch đề ra. Vì vậy nhiệm vụ đó đang chông chờ các thế hệ mầm non tương lai của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khỏe mạnh có sự đồng nhất cả về năng lực và trí tuệ, có tiềm năng sáng tạo vì thế ta phải tin vào thế hệ trẻ tương lai sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ vang đó. Đảng và nhà nước ta đánh giá rất cao về trai trò giáo dục, đầu tư vào giáo dục là đầu tư đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. Đúng như vậy trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ. Bên cạnh đó đối với trẻ ngôn ngữ có vai trò quyết định sự phát triển tâm lý của trẻ em. Ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và chuẩn mực hành vi văn hoá. Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu hình tượng của các bài hát ru đồng dao, dân ca đi vào tâm hồn tuổi thơ, những câu chuyện cổ tích thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Khi trẻ được tiếp xúc thường xuyên với ngôn ngữ văn học qua các bài ca dao, đồng dao, các câu chuyện kể, bài thơ qua giao tiếp hàng ngày ở trường mầm non. Sẽ giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, cái đẹp trong hành vi, trong cuộc sống. Từ đó giúp trẻ thêm yêu quê hương, yêu đất nước. Bằng hình thức văn học mở ra cho trẻ cuộc sống xã hội và môi trường, các quan hệ qua lại của con người, những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức rõ ràng, chính xác của từ ngữ, làm tăng vốn từ, câu, nói rõ ràng, chính xác. Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm ra những biện pháp để làm tăng và phát triển vốn từ cho trẻ một cách có hiệu quả nhất. Chính vì lẽ đó tôi tìm tòi và nghiên cứu ra đề tài : “một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học” 1.2: Mục đích nghiên cứu: Đề ra “một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học” . 1.3. Đối tượng nghiên cứu: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học” tại lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi A2 trường mầm non Minh Lộc. 1.4. Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận. + Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin. * phương pháp điều tra * Phương pháp quan sát. * Phương pháp trực quan. * Phương pháp thực hành. + Phương pháp thống kê, xử lý số liệu. + Phương pháp tuyên truyền, phối kết hợp với các bậc phụ huynh. 1.5.Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm: Nâng cao hiệu quả ngôn ngữ 5-6 tuổi cho trẻ thông qua hoạt động văn học, Sử dụng những kiến thức về kỹ năng sư phạm trong giáo dục ngôn ngữ vào thực tiễn như: Lấy trẻ làm trung tâm, sử dụng hình ảnh ba boi, cách làm đồ dùng đồ chơi phong phú.sử dụng ngôn ngữ linh hoạt sáng tạo. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1: Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. Với trẻ 5 – 6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc, phát triển vốn từ chịu ảnh hưởng lớn vào việc tích cực hóa vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã phát triển, điều đó một phần cũng nhờ vào hoạt động cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học. Văn học là hoạt động rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để giúp trẻ nói năng lưu loát, diễn đạt ngắn gọn biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động làm quen với văn học này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Với truyện kể, ta hãy giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản trong giọng kể, lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ nhận ra ngôn ngữ đời thường ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính. Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và tinh luyện của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực đến nghĩa bóng, từ nghĩa văn cảnh đến ý tưởng nhà văn muốn truyền đạt. Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ hứng thú “Đọc sách” Kỹ năng đọc và kể lại những tác phẩm văn học. 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. Ở độ tuổi mẫu giáo 5 – 6 tuổi thì tư duy của trẻ là tư duy trực quan hành động, trẻ đã có khả năng cảm thụ được các tác phẩm có nội dung và hình thức nghệ thuật tương đối phức tạp, trẻ có khả năng xác định được thái độ của mình đối với các nhân vật và sự kiện phản ánh trong tác phẩm . Có thể nói việc cho trẻ làm quen với văn học trong trường mầm non không còn là quá khó khăn mà đó còn là niềm đam mê đối với trẻ, trong đó cô giáo là người thổi lên niềm đam mê đó cho trẻ qua các câu chuyện, bài thơ hay trò chơi...Và hoạt động với văn học đóng góp một phần quan trọng vào sự thành công của hoạt động học của trẻ. * Thuận lợi: - Trường mầm non Minh Lộc chúng tôi nằm gần với trung tâm của xã, ngôi trường có 3 dãy nhà với những phòng học khang trang, bên cạnh đó là khuôn viên sân trường sạch đẹp với những bộ đồ chơi ngoài trời thật đẹp mắt gây hứng thú cho trẻ khi đến trường. - Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, nhiệt tình sâu sát trong việc chỉ đạo chuyên môn. Bên cạnh đó là sự quan tâm của Đảng ủy -UBND xã trong việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khuôn viên cho nhà trường. Nhà trường cũng đã có khu bếp ăn sạch sẽ, đảm bảo cho trẻ ăn bán trú tại trường. - Trường có đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn 100%, trong đó có nhiều giáo viên trên chuẩn có kinh nghiệm lâu năm công tác, nhiệt tình, ham học hỏi và cùng tiến bộ, yêu nghề, mến trẻ. - Các bậc phụ huynh luôn tin tưởng đến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Nhà trường có đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động phát triển ngôn ngữ. * Khó Khăn: - Hiện tại vẫn đang còn thiếu phòng học,vẫn còn 3 lớp phải học nhờ ở nhà xã hội. - Số trẻ trong lớp chưa đồng đều về chất lượng. - Nhìn chung mỗi cháu có một đặc điểm riêng, mỗi cá tính khác nhau nhưng có một điểm chung là đa số trẻ là dễ nhớ chóng quên. - Sự phát triển về ngôn ngữ của mỗi trẻ tuy cùng một lứa tuổi nhưng lại ở mức độ khác nhau trẻ còn nói ngọng, nói lắp, trẻ còn nói tiếng địa phương, một số trẻ chưa tự tin trong mọi hoạt động, chưa diễn tả được ý muốn cũng như câu hỏi của cô đưa ra của mình đối với người khác. - Hơn nữa trong phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan vẫn chưa khoa học đang còn hạn chế, chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện sang kịch bản sân khấu, lời thoại còn dài dòng khó hiểu, chưa chủ động linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động đóng kịch nên hiệu quả chưa cao. * Kết quả thực trạng: Năm học 2015 – 2016 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5-6 tuổi tôi nhận thấy hoạt động Văn học của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa thực sự tíc cực tham gia hoạt động cùng cô. Vì vậy ngay bước vào đầu năm học mới tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng trẻ ở mọi lúc mọi nơi và có kết quả như sau: Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng Nội dung khảo sát Số trẻ Đạt Chưa đạt Tốt Khá TB Yếu Kém Số trẻ % Số trẻ % Số trẻ % Số trẻ % Số trẻ % Trẻ mạnh dạn khi giao tiếp. 37 11 29,7 12 32,5 10 27,0 4 10,8 0 0 Trẻ trả lời được các câu hỏi đàm thoại. 37 12 32,5 10 27,0 10 27,0 5 13,5 0 0 Trẻ thể hiện được cảm xúc của mình với cô và các bạn. 37 11 29,0 12 32,5 10 27,0 4 10,8 0 0 Trẻ diễn đạt được câu, từ rõ ràng mạch lạc, chính xác không nói ngọng, nói lắp. 37 12 32,5 10 27,0 10 27,0 5 13,5 0 0 Với kết quả khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy: ngôn ngữ của trẻ 5- 6 tuổi lớp tôi phụ trách có kết quả đạt được trên trẻ còn thấp cụ thể: + Trẻ mạnh dạn khi giao tiếp la 10,8 % chưa đạt. Trẻ trả lời được các câu hỏi đàm thoại là 13,5 % chưa đạt. Trẻ thể hiện được cảm xuacs của mình với cô và các bạn 10,8 % chưa đạt. trẻ diễn đạt được câu, từ rõ ràng mạch lạc ,chính xác không nói ngọng, nói lắp 13,5% chưa đạt. *Nguyên nhân: - Do trẻ còn dụt dè chưa biết nói câu thành thạo. -Trẻ phát âm còn chưa chuẩn,nói lắp và nói ngọng nhiều. - Trong khi trẻ giao tiếp còn chưa mạnh dạn,ít được nói chuyện cùng với gia đình. Chính vì thế mà tôi đã suy nghĩ và tìm ra một vài kinh nghiệm nhỏ qua đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học” ở trường mầm non Minh Lộc trong những thời gian tiếp theo đạt được tốt hơn. 2.3. Các giải pháp và biện pháp: 2.3.1.Các giải pháp: - Một số biện pháp nâng cao hiệu quả cho trẻ thông qua hoạt động văn học. - Bổ sung các kiến thức và kỹ năng sư phạm trong giáo dục ngôn ngữ cho trẻ - Làm đồ dùng đồ chơi tạo phong phú trong tác phẩm văn học. - Sử dụng linh hoạt sáng tạo qua hệ thống câu hỏi. 2.3.2.Các biện pháp: *Biện pháp1. Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng sư phạm về nội dung giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua làm quen với tác phẩm văn học. Mặc dù chuyên đề cho trẻ “Phát triển ngôn ngữ ” Đã dược triển khai và tổ chức thực hiện trong nhiều năm qua, bản thân đã nắm được bản chất của chuyên đề và vận dụng vào hoạt động giảng dạy. Là một giáo viên đứng lớp 5- 6 tuổi để nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ ở lớp, tôi đã không ngừng tự học tập, tự bồi dưỡng để nắm chắc nội dung, phương pháp, sáng tạo trong khi dạy trẻ. Thông qua các buổi hội thảo, các buổi dự giờ, thao giảng của các bạn đồng nghiệp tôi được tìm hiểu những kiến thức vô cùng bổ ích như: + Làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ mẫu giáo là gì? Mục tiêu giáo dục cho trẻ mẫu giáo làm quen tác phẩm văn học là gì? Nội dung làm quen tác phẩm văn học được tiến hành thông qua những hoạt động nào? Để giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động với tác phẩm văn học bạn sẽ làm như thế nào?... Ngoài ra tôi còn tự học tập, tự nghiên cứu qua các tài liệu, các tập san, qua mạng Internet về những kiến thức có liên quan Như vậy: Qua việc được tiếp thu các chuyên đề, dự các buổi hội thảo, dự giờ thao giảng các đồng ngiệp, học hỏi trường bạn để kịp thời uốn nắn bổ sung những hạn chế tồn tại của bản thân. Từ đó giúp tôi nắm vững kiến thức một cách cơ bản trong việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học nói chung và đặc biệt là cho trẻ 5 - 6 tuổi tàm quen với tác phẩm văn học. *Biện pháp 2. Tạo môi trường văn học phong phú cho trẻ tham gia vào hoạt động làm quen với tác phẩm văn học. + Xây dựng môi trường trong lớp học: Ngay đầu năm học, tôi đã vận động phụ huynh và trẻ cùng tham gia làm đồ dùng, đồ chơi, trang trí lớp nhằm giúp trẻ lĩnh hội, khám phá, tìm tòi và phục vụ cho quá trình học tập của trẻ. Chẳng hạn tôi vận động phụ huynh cùng may các con rối, may các trang phục đóng kịch cùng với cô giáo để giúp trẻ có các trang phục đóng kịch. Hay vận động phụ huynh mang sách, báo có các câu chuyện, bài thơ phù hợp đối với trẻ để những lúc trẻ hoạt động ở góc sách, trẻ mang ra xem hình ảnh để trẻ kể chuyện sáng tạo. Bên cạch đó, trong lớp tôi luôn tận dụng diện tích phòng học xây dựng góc thư viện, góc kể chuyện cùng bé yêu. Chú ý bố trí, sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học tập thoải mái cho trẻ. Ví dụ: Ở chủ đề: “Gia đình” tôi đã trang trí lớp bằng cách trang trí các hình ảnh của các nhân vật trong các câu chuyện, bài thơ để giúp trẻ nhớ và khắc sâu nội dung câu chuyện, bài thơ. Chẳng hạn ở khu vực: “Vườn cổ tích của bé” Tôi vẽ hình ảnh cô Tấm đang từ trong quả thị bước ra thì bà cụ rình bắt được, không cho vào quả thị nữa, và một hôm hoàng tử đi qua bà cụ mời hoàng tử ăn trầu cánh phượng. (Trong câu chuyện Tấm Cám). (Ảnh 1: Xây dựng môi trường văn học trong lớp) Hay với chủ đề “Thế giới thực vật” .Tôi đặt tên cho góc là “Thư viện của các loài hoa” Bên trong góc này tôi luôn tìm kiếm, sưu tầm, trưng bày các loại tranh truyện chữ to, thơ chữ to, các bài ca dao, đồng dao, truyện kể sáng tạo, truyện cổ tích, truyện dân gian Việt Nam và một số tranh ảnh, tạp chí khác phù hợp. Khi cho trẻ xem tranh tôi hướng dẫn cho trẻ đọc từ trái sang phải, từ trên xuống dưới, bản thân cũng tham gia đọc sách cùng trẻ, tập cho trẻ kể chuyện theo tranh, giúp trẻ hiểu nội dung ý nghĩa của chữ viết, rèn luyện khả năng quan sát, chú ý có chủ định của trẻ. Để trẻ có thể lĩnh hội những kiến thức đã học hay thích khám phá những đề tài mới tôi đã tạo cho trẻ một góc thư giãn nhỏ để trẻ có thể tự do xem tranh, ảnh, theo các nội dung câu chuyện, nghe những bài thơ, bài hát mà tôi đã ghi âmqua đó trẻ cảm thấy hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động. + Môi trường ngoài lớp học. Bên cạnh đó môi trường ngoài lớp cũng được tôi quan tâm như: Tạo môi trường văn học và chữ viết bằng cách tận dụng những khoảng tường trống để vẽ các nhân vật có trong các câu chuyện, các bài thơ, ca dao, đồng dao, xây dựng vường cổ tích, Giúp trẻ cảm thấy gần gũi với các nhân vật hơn, biết yêu cái tốt, học tập cái tốt, ghét cái xấu, lên án cái xấu... gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện, đọc thơ. Hiện nay nhà trường tôi đã có “Vườn cổ tích” của bé với các câu chuyện có trong chương trình như: Truyện Ông Gióng, truyện Tấm Cám, Sự tích trầu cau. (Ảnh 2: Môi trường cho trẻ làm quen với văn học ngoài lớp ) *Biện pháp 3. Sử dụng đồ dùng trực quan sinh động khi cho trẻ làm quen với văn học để kích thích trẻ phát triển từ. Với trẻ mầm non thì việc sử dụng đồ dùng trực quan sinh động để kích thích việc phát triển từ cho trẻ, sử dụng đồ dùng trực quan là yếu tố không thể thiếu trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, nó xuất phát từ đặc điểm nhận thức của trẻ, từ tư duy trực quan cụ thể đến tư duy trừu tượng, từ cảm tính đến lý tính và khả năng chú ý của trẻ thiếu bền vững dễ phân tán, chóng chán, mệt mỏi. Sử dụng đồ dùng trực quan sẽ khắc sâu tác phẩm một cách dễ dàng. Đồ dùng trực quan phong phú có thể là tranh ảnh, các con rối, mô hình minh họa có từ và phù hợp mới gây hứng thú cho trẻ và khơi dậy những rung cảm thẩm mỹ ở trẻ. Tạo cho trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất. * Sử dụng nghệ thuật múa rối. Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối. - Với truyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ” Tôi sử dụng mô hình sân khấu là một ngôi nhà có các cây xanh, nhân vật trong truyện được cách điệu hoá, thỏ gấu mặc quần áo, đi bằng hai chân. Khi tôi dạy, tôi điều khiển con rối bằng ba ngón tay: Ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong truyện. Nhờ vào việc sử dụng nghệ thuật rối trong hoạt động học mà số trẻ có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt hiệu quả cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính cách của nhân vật trong truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt. Từ đó tạo cho trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc và vốn từ được tốt hơn. * Ứng dụng công nghệ thông tin. - Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt khi cho trẻ hoạt động làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên tôi phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây tôi và các đồng nghiệp thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức mới hiện nay, thời đại ứng dụng công nghệ thông tin nên tôi đã biết ứng dụng để vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. - Với bài thơ “Màu của quả” Tôi đã chụp các loại quả có trong bài thơ và in vào đĩa VCD. Sau đó tôi trình chiếu cho trẻ xem trước khi cho trẻ đọc bài thơ “Màu của quả”. Tôi mở cho trẻ xem vào hoạt động chiều, hoạt động đón - Trả trẻ để trẻ được củng cố ôn luyện và đọc lại bài thơ, trẻ thuộc và nhớ nội dung bài thơ rất nhanh. Qua đó cũng phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. ( Ảnh 4: Chụp minh hoạ cho bài thơ “Màu của quả”) Ví dụ: Cũng với tiết thơ: “Hoa Cúc vàng” Tôi xây dựng chương trình papol có hình ảnh bông hoa cúc vàng, trên mỗi bông hoa cúc có các chữ số từ 1- 5. Mỗi bông hoa có một số và mỗi số tương ứng với một câu hỏi theo trình tự nội dung bài thơ. Trẻ ở các đội sẽ cử đại diện lên chọn bông hoa số bằng cách kích chuột vào số đó. Sau khi trẻ chọn xong bông hoa sẽ nở ra một câu hỏi, cô giáo sẽ đọc và yêu cầu trẻ phải trả lời theo nội dung của câu hỏi cô vừa đọc. * Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua trò chơi đóng kịch Hoạt động đóng kịch giúp trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển vốn từ và ngôn ngữ mạch lạc, logic ở trẻ và tư duy, trẻ cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm. Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách sâu sắc, tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, thực hành về lời nói giọng kể của mình cho phù hợp với nhân vật trong câu chuyện và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất quan trọng, với câu truyện “Dê con nhanh trí” Tôi làm sân khấu
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_nang_cao_hieu_qua_ngon_ngu_cho_tre_5_6.doc