SKKN Kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Địa lí 7 nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh trường THCS Hạ Trung

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Hiện nay, dạy học theo hướng tích hợp liên môn là một trong những quan điểm giáo dục đang được quan tâm. Thực hiện tích hợp trong dạy học sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho việc góp phần hình thành, phát triển năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh.
Về bản chất, mỗi môn học là một lĩnh vực tri thức khoa học có tính liên ngành, bao gồm một hệ thống những kiến thức cơ bản và cần thiết được kết hợp lại trên cơ sở thành tựu của nhiều ngành khoa học và kỹ thuật hiện đại. Người ta gọi đây là một hệ thống tri thức khoa học tích hợp (kết hợp lại với nhau, hòa nhập, lồng ghép vào nhau).
	Tích hợp theo nghĩa chung nhất được hiểu là sự liên kết các thành phần, các bộ phận khác nhau một cách hòa hợp, tương thích trong một tổng thể. Dạy học tích hợp liên môn được hình thành trên cơ sở của những quan niệm tích cực về quá trình dạy học. Tích hợp liên môn trong giáo dục sẽ góp phần phát triển tư duy tổng hợp, năng lực giải quyết vấn đề và làm cho việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn đối với học sinh so với việc học và thực hiện các mặt giáo dục một cách riêng rẽ. Các sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội vốn không tồn tại một cách rời rạc, đơn lẻ, chúng là những thể tổng hợp, hoàn chỉnh và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
	Tích hợp trong xây dựng nội dung môn học là sự kết hợp, tổ chức các nội dung từ các môn học, các lĩnh vực học tập khác nhau (theo cách hiểu truyền thống về các môn học từ vài trăm năm nay) thành những môn học mới hoặc lồng ghép các nội dung mới, cần thiết vào những nội dung vốn có của môn học. Các ngành khoa học đã tạo nên sức mạnh tổng hợp cho việc truyền thụ kiến thức của giáo viên và sự tiếp nhận kiến thức của học sinh một cách tự giác. Cũng chính do đặc điểm đó mà giáo dục môi trường được đưa vào nội dung giáo dục phổ thông chủ yếu bằng con đường tích hợp, tức là liên kết, lồng ghép với các môn học có sẵn trong chương trình giáo dục phổ thông một cách hợp lý, nhưng chủ yếu là môn Địa lý.
Thực trạng môi trường đang ngày càng trở thành vấn đề gay gắt của toàn nhân loại, khi con người đang ngày phải đối mặt với sự cạn kiệt của tài nguyên và ô nhiễm môi trường trên khắp địa cầu; song hành với sự phát triển kinh tế không ngừng trong khi phải chú ý đến việc giữ gìn hành tinh này để bàn giao nó cho thế hệ sau, bảo đảm một lợi ích cần thiết và sự phát triển lâu dài của mọi thế hệ. Đó cũng chính là thông điệp chung cho tất cả mọi người trên thế giới.
Cùng với sự phát triển khoa học kĩ thuật, tri thức giảng dạy trong nhà trường là những kiến thức cơ bản, hiện đại sát thực tế là cơ sở để tạo cho các thế hệ trẻ làm hành trang bước vào thế hệ mới. Việc giáo dục môi trường trong bài dạy Địa lí trang bị những hiểu biết rèn luyện kĩ năng và cung cấp cơ hội cho học sinh THCS phát triển khả năng tích hợp kiến thức vận dụng vào thực tế địa phương. Từ đó các em có thể tiến hành tích hợp giáo dục môi trường có hiệu quả trong môn Địa lý. 
Trong thời gian giảng dạy tại trường THCS Hạ Trung bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, hình thành các phương pháp dạy học tích cực, tự giác học tập, chủ động khai thác kiến thức, chiếm lĩnh tri thức bài học. Bản thân tôi luôn lồng ghép tích hợp các kiến thức cơ bản bài học với việc giáo dục môi trường trong môn Địa lí. Tuy vậy trước yêu cầu mới của ngành giáo dục, với lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp đã thúc bách tôi trong việc làm thế nào để môi trường chúng ta luôn trong sạch, làm thế nào để thông qua môn Địa lí giúp học sinh nhận thức được giá trị của môi trường và có thái độ đúng đắn đối với môi trường.
Đó là lí do tôi lựa chọn sáng kiến “Kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Địa lí 7 nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh trường THCS Hạ Trung”
1.2. Mục đích nghiên cứu
Giáo dục môi trường nhằm vận dụng những kiến thức và kỹ năng vào gìn giữ, bảo tồn, sử dụng môi trường theo cách thức bền vững cho cả thế hệ hiện tại và tương lai. Nó cũng bao hàm cả việc học cách sử dụng những công nghệ mới nhằm tránh những thảm hoạ môi trường, xoá nghèo đói, tận dụng các cơ hội và đưa ra những quyết định khôn khéo trong sử dụng tài nguyên. Hơn nữa, nó bao hàm cả việc đạt được những kỹ năng, có những động lực và cam kết hành động, dù với tư cách cá nhân hay tập thể, để giải quyết những vấn đề môi trường hiện tại và phòng ngừa những vấn đề mới nảy sinh. 
Giáo dục môi trường nhằm giúp các em:
- Một ý thức trách nhiệm sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của Trái Đất.
- Một khả năng cảm thụ, đánh giá vẻ đẹp nền tảng của môi trường.
- Một nhân cách được khắc sâu bởi nền tảng đạo lí môi trường.
- Giáo dục môi trường mang lại cho các em cơ hội khám phá môi trường và những hiểu biết về các quyết định của con người liên quan đến môi trường. Giáo dục môi trường cũng tạo cơ hội để hình thành, sử dụng các kĩ năng liên quan đến cuộc sống hôm nay và ngày mai của các em. Tất cả điều này cho chúng ta niềm hy vọng trẻ em có nhiều ý tưởng sáng tạo và tham gia tích cực vào quá trình phấn đấu cho một thế giới phát triển lành mạnh nhằm xây dựng một môi trường tốt đẹp.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Các bài học trong chương trình Địa lí lớp 7 có kiến thức liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường.
- Các quan điểm chỉ đạo hiện nay về vấn đề vận dụng kiến thức liên môn trong các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; 
- Phương pháp khảo sát, điều tra thực tế; 
- Phương pháp thu thập thông tin, thông kê và xử lí số liệu
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
a. Môi trường và ô nhiễm môi trường 
"Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên." 
Ô nhiễm môi trường là sự làm thay đổi không mong muốn tính chất vật lí, hoá học, sinh học của không khí, đất, nước trong môi trường sống, gây tác động nguy hại tức thời hoặc tương lai đến sức khoẻ, đời sống con người, làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, đến các tài sản văn hoá và làm tổn thất nguồn tài nguyên dự trữ của con người.
b. Giáo dục môi trường là gì?
Có nhiều định nghĩa giáo dục môi trường, tuy nhiên trong khuôn khổ của việc giáo dục môi trường thông qua môn Địa lí ở nhà trường có thể hiểu: "Giáo dục môi trường là một quá trình thông qua các hoạt động giáo dục chính quy và không chính quy nhằm giúp con người có được sự hiểu biết, kỹ năng và giá trị tạo điều kiện cho họ tham gia vào phát triển một xã hội bền vững về sinh thái".
Giáo dục môi trường gắn liền với việc học kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành thái độ và lòng nhiệt tình để hoạt động một cách độc lập hoặc phối hợp nhằm tìm ra giải pháp cho vấn đề môi trường hiện tại và tương lai.
c. Tại sao phải giáo dục bảo vệ môi trường thông qua việc tích hợp liên môn trong dạy học Địa lý?
Dạy học tích hợp là một trong những nguyên tắc quan trọng trong dạy học nói chung và dạy học Địa lý nói riêng, đây được coi là một quan điểm dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục. Dạy học tích hợp giúp học sinh thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời sống xã hội, khắc phục tính tản mạn, rời rạc trong kiến thức.
Phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp không phải là mới, nhưng nếu biết vận dụng hợp lý thì sẽ làm cho bài giảng thêm sinh động, có tính hấp dẫn với học sinh. Qua thực tế quá trình dạy học chúng tôi thấy rằng nếu vận dụng các kiến thức khác tích hợp vào trong bài dạy của mình là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Dạy học theo chủ đề tích hợp giúp giờ học trở nên sinh động hơn, vì không chỉ có giáo viên là người trình bày mà học sinh cũng tham gia vào quá trình tiếp nhận kiến thức, từ đó phát huy tính cực cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Dạy học tích hợp cũng góp phần phát triển tư duy liên hệ, liên tưởng ở học sinh, tạo cho học sinh một thói quen trong tư duy, lập luận từ đó mới có thể nhận thức vấn đề một cách thấu đáo.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
a. Thực trạng chung về môi trường hiện nay
	Trái Đất của chúng ta hiện nay đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Việc bảo vệ môi trường đang là vấn đề nóng bỏng của mỗi quốc gia. Theo đánh giá mới đây của Diễn đàn Kinh tế thế giới Davos, Việt Nam nằm trong số 10 quốc gia có chất lượng không khí thấp và ảnh hưởng nhiều nhất đến sức khỏe con người. Còn theo kết quả nghiên cứu khác của Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, với 59 điểm trong bảng xếp hạng chỉ số hiệu quả hoạt động môi trường, Việt Nam đứng ở vị trí 85/163 các nước được xếp hạng. Từ đó ta thấy, ở Việt Nam ô nhiễm môi trường đặc biệt là môi trường tự nhiên, môi trường xã hội... đang là vấn đề bức xúc đối với môi trường đô thị, khu du lịch, di tích, khu công nghiệp, các làng nghề và các địa phương. 
b. Thực trạng môi trường ở xã Hạ Trung, Huyện Bá Thước, Thanh Hóa
	Xã Hạ Trung là một xã nghèo nằm trên địa bàn của huyện Bá Thước, người dân chủ yếu làm nông nghiệp. Hiện nay, xã Hạ Trung đã và đang chịu ảnh hưởng ô nhiễm môi trường do quá trình hiện đại hoá nông thôn và nhất là rác thải sinh hoạt của người dân gây ra.
Rác thải trên đường làng Hạ Trung - Ảnh 2017
Bao bì thuốc trừ sâu trên đồng ruộng xã Hạ Trung - Ảnh 2017
Qua quá trình đi thực tế ở địa phương cùng các em học sinh tôi có kết luận chung là:
- Đại đa số gia đình các em học sinh đều không có sọt rác gia đình , tất cả rác sinh hoạt hằng ngày đều vứt bỏ lung tung như: bờ bụi, ao hồ, các bãi đất trống gần nhà Làm cho môi trường bị ô nhiễm, gây ô nhiễm nguồn nước và từ đó gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm cho người dân.
- Trình độ dân trí của người dân chưa cao nên họ chưa hiểu hiểu hết được tác hại của ô nhiễm môi trường có ảnh hưởng rất xấu đến sức khoẻ con người. Vì thế ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn thấp như: xả rác, bỏ rác bừa bãi, quy trình chăn nuôi chưa khoa học, người dân sử dụng thuốc trừ sâu, diệt cỏ ngày càng nhiều, ... vẫn đang tồn tại len lỏi trong nhân dân.
- Ý thức bảo vệ môi trường của học sinh bị ảnh hưởng rất nhiều từ nếp sống gia đình. Cha mẹ các em là tấm gương cho các em noi theo, nếu cha mẹ các em vứt rác bừa bãi thì làm sao các em có ý thức bảo vệ môi trường được và tất cả những gì các em được các thầy cô giáo tuyên truyền giáo dục đều không có tác dụng. Vì vậy cần phải có sự kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh thì mới đạt được hiệu quả tốt nhất.
c. Nguyên nhân 
- Từ những kiến thức trong các bài học có liên quan đến vấn đề giáo dục môi trường, các em chưa phát huy được tối đa để vận dụng những kiến thức đó vào thực tiễn. Vì vậy hiện nay trong quá trình dạy học Địa lý ở các trường THCS vấn đề rèn luyện kĩ năng, kiến thức và hình thành thái độ cho học sinh trong giáo dục bảo vệ môi trường ở các bài học hiệu quả chưa cao.
- Trong nhà trường ý thức bảo vệ môi trường của học sinh chưa cao, các em còn xả rác bừa bãi, bỏ rác chưa đúng nơi quy định, hiện tượng học sinh giờ ra chơi ăn quà vặt còn nhiều gây ô nhiễm môi trường, chính vì vậy giáo viên chủ nhiệm cũng như giáo viên bộ môn cần quan tâm giáo dục học sinh giữ gìn vệ sinh cảnh quan chung từ đó tạo một môi trương luôn xanh, sạch, đẹp.
- Ý thức bảo vệ môi trường của người dân sống quanh khu vực trường chưa tốt, xả rác bừa bãi, ít quét dọn, đặc biệt những hộ gia đình có hoạt động chăn nuôi. Ảnh hưởng đến nhận thức của học sinh.
- Học sinh chưa nhận thức đúng về vai trò tác dụng của vấn đề môi trường và tích hợp môi trường trong những môn học, chưa thấy được mối liên hệ giữa các môn học có liên quan đến vấn đề môi trường để từ đó các em liên hệ thực tế đạt hiệu quả giáo dục cao.
- HS chưa quan tâm nhiều đến các nội dung mà giáo viên tích hợp trong giảng dạy, coi đó là phần liên hệ với thực tế chứ không phải là kiến thức cần thiết.
- Giáo viên chưa xác định được những nội dung cần phải giảng dạy tích hợp.
- Nội dung kiến thức bài học tương đối nhiều nên giáo viên chỉ chú trọng đến những kiến thức trọng tâm của bài học.
- Các tài liệu liên quan đến các nội dung cần tích hợp chưa phong phú.
Vì vậy, trong khi giảng dạy bộ môn Địa lý phải biết tích hợp những kiến thức cần thiết trong các nội dung bài giảng. Những kiến thức này bổ sung cho những kiến thức mà các em sẽ được học nên việc tiếp thu kiến thức sẽ đựơc sâu sắc hơn, khả năng vận dụng vào thực tế sẽ dễ dàng hơn.
2.2. Kết quả của thực trạng
Tôi đã sử dụng một số câu hỏi trắc nghiệm khách quan những hiểu biết về môi trường và bảo vệ môi trường tại thời điểm tháng 3 năm 2017 đối với 38 học sinh lớp 7 (lớp không được thực nghiệm những giải pháp được nêu trong sáng kiến), kết quả thu được như sau:
Sĩ số
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
38
3
7,89
16
42,10
17
44,73
2
5,26
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
a. Mục tiêu của giải pháp
- Vận dụng kiến thức của các môn học như: Sinh học, địa lí, giáo dục công dân, hóa học, mĩ thuật, toán, vật lí,... để nâng cao nhận thức về vấn đề về ô nhiễm môi trường và biện pháp giải quyết.
- Học sinh có hành động cụ thể bảo vệ môi trường.
- Học sinh biết tuyên truyền, vận động bảo vệ môi trường trong gia đình, nhà trường và cộng đồng.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
Dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn trong môn Địa lý là rất quan trọng vì Địa lý là môn học nghiên cứu cả kiến thức tự nhiên lẫn kinh tế-xã hội. Nhờ tích hợp kiến thức của các môn học khác, của các vấn đề nóng trong xã hội sẽ giúp các em hứng thú học tập hơn. Trau dồi thêm kiến thức cho bản thân, làm quen với quá trình hoạt động nhóm, kết hợp được “học đi đôi với hành”.
c. Các giải pháp
Giải pháp 1: Xác định rõ những tiết (bài) cần lồng ghép giáo dục môi trường.
Giải pháp 2: Sưu tầm tư liệu có liên quan đến nội dung cần tích hợp liên môn.
Giải pháp 3: Linh hoạt hướng dẫn học sinh tích cực hoạt động có hiệu quả.
	- Tích hợp liên môn giáo dục môi trường qua kiểm tra bài cũ.
	- Tích hợp liên môn giáo dục môi trường trong quá trình học bài mới.
 	- Tích hợp liên môn giáo dục môi trường qua bài tập về nhà.
d. Thực hiện giải pháp
d.1. Xác định nội dung có thể tích hợp liên môn nhằm giáo dục môi trường trong môn Địa lý 7
Vấn đề môi trường
Bài
Tên bài
Kiến thức được khai thác cho giáo dục môi trường
1. Tài nguyên rừng bị suy giảm
6
Môi trường nhiệt đới
Diện tích xavan ngày càng mở rộng
10
Dân số và sức ép dân số tới tài nguyên, môi trường ở đới nóng
- Dân số tăng nhanh tỉ lệ nghịch với tài nguyên rừng
45
Kinh tế Trung và Nam Mĩ
- Vấn đề khai thác rừng Amadon
56
Khu vực Bắc Âu
- Khai thác hợp lí đi đôi với bảo vệ môi trường
17
Ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa
Ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí
3. Suy thoái và ô nhiễm đất
6
Môi trường nhiệt đới
Hiện tượng hình thành đá ong
9
Hoạt động sản xuất nông nghiệp ở đới nóng
- Nông nghiệp với tác động đến môi trường
20
Hoạt động kinh tế của con người ở hoang mạc
- Diện tích hoang mạc ngày càng mở rộng
39
Kinh tế Bắc Mĩ
- Sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch, nguyên liệu thải ra môi trường nhiều chất thải, khí thải
5. Ô nhiễm biển và đại dương
58
Khu vực Nam Âu
- Sự bảo vệ môi trường biển do hoạt động du lịch
22
Hoạt động kinh tế của con người ở đới lạnh
Hoạt động săn bắn quá mức cá voi và các loài thú có lông quý
7. Các khu công nghiệp tập trung và ô nhiễm môi trường
3
Quần cư. Đô thị hóa
- Đô thị hóa
15
Hoạt động công nghiệp ở đới ôn hòa
- Cảnh quan công nghiệp
16
Đô thị hóa ở đới ôn hòa
- Những vấn đề của các đô thị ở đới ôn hòa
8. Ô nhiễm môi trường nông thôn
38
Kinh tế Bắc Mĩ
- Việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu
9. Dân số và môi trường
1
Dân số
- Bùng nổ dân số thế giới và sức ép tới tài nguyên môi trường
10
Dân số và sức ép của dân số tới tài nguyên môi trường ở đới nóng
- Tác động của bùng nổ dân số đến tài nguyên môi trường
11
Di dân và bùng nổ đô thị ở đới nóng
- Tác động xấu đến môi trường do đô thị hóa tự phát
55
Kinh tế châu Âu
- Mối quan hệ giữa phát triển du lịch và môi trường
d.2. Sưu tầm tư liệu có liên quan đến nội dung cần tích hợp liên môn
	Sau khi đã xác định được những bài cần tích hợp liên môn để giáo dục môi trường, chúng ta sẽ sưu tầm các tài liệu phục vụ cho bài dạy. Ở đây có thể là tài liệu chữ viết hay tài liệu tranh ảnh, video... 
Ví dụ: Khi dạy bài 17: Ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa (Địa lý 7)
- Có thể sử dụng các tranh ảnh từ nguồn Internet để làm rõ nguyên nhân gây ô nhiễm không khí và nước:
Một số hình ảnh phản ánh nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Một số hình ảnh phản ánh nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
- Tìm hiểu kiến thức các bộ môn hóa học, sinh học, để giải thích một số hiện tượng như mưa axít, thủy triều đỏ
d.3. Linh hoạt hướng dẫn học sinh tích cực hoạt động có hiệu quả
* Tích hợp liên môn giáo dục môi trường qua kiểm tra bài cũ
Ví dụ 1: 
Khi học xong Bài 20: Hoạt động kinh tế của con người ở môi trường hoang mạc (Địa lý 7), giáo viên có thể đặt câu hỏi kiểm tra bài cũ như:
- Nguyên nhân nào làm cho diện tích hoang mạc ngày càng mở rộng? Theo em nguyên nhân chính là gì?
Ví dụ 2: 
Khi học xong Bài 17: Ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa (Địa lý 7), giáo viên có thể hỏi học sinh như:
- Nguyên nhân của ô nhiễm không khí ở đới ôn hòa?
- Giải thích hiện tượng “thủy triều đen” và “thủy triều đỏ”
* Tích hợp liên môn giáo dục môi trường trong quá trình học bài mới
Ø Ví dụ 1: 
Tiết 19 - Bài 17:
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG Ở ĐỚI ÔN HÒA
- Nội dung tích hợp: Ô nhiễm nước và không khí 
- Vị trí tích hợp: Mục 1 và 2
Bài dạy:
Hoạt động của GV, HS
Nội dung bài học
GV sử dụng máy chiếu cho HS quan sát ảnh:
? Quan sát 2 ảnh H17.1 và 17.2, em có suy nghĩ gì về vấn đề ô nhiễm không khí ở đới ôn hoà?
(H17.1: Khí thải => 1 trong những nguyên nhân gây ra mưa axit.
H17.2: Hậu quả của những trận mưa axit – làm chết cây cối.
 => Môi trường không khí ở đới ôn hoà ô nhiễm nặng nề)
? Theo các em hiểu thì “mưa axít” là mưa như thế nào?
(Vận dụng kiến thức môn hóa học giải thích: “Mưa axít là hiện tượng mưa mà trong nước mưa có độ pH dưới 5,6, được tạo ra bởi lượng khí thải SO2 và NOx từ các quá trình phát triển sản xuất con người tiêu thụ nhiều than đá, dầu mỏ và các nhiên liệu tự nhiên khác)
- GV yêu cầu HS quan sát các bức ảnh được trình chiếu trên bảng và đọc đoạn "Sự phát triển của công nghiệp .... hô hấp cho con người...... " và "Sự bất cẩn khi sử dụng ...... vô cùng nghiêm trọng"
? Em hãy nêu những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở đới ôn hoà?
GV sử dụng máy chiếu cho HS quan sát một số đạo vidio và ảnh để mở rộng nội dung trên
? Ô nhiễm không khí ở đới ôn hoà dẫn tới những hậu quả gì?
- Vận dụng kiến thức môn Vật lý giải thích: Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng lớp vỏ không khí gần mặt đất bị nóng lên do các khí thải tạo ra một lớp màn chắn ở trên cao, ngăn cản nhiệt mặt trời bức xạ từ mặt đất không thoát được vào không gian.
- Vận dụng kiến thức môn lịch sử mở rộng kiến thức về ô nhiễm phóng xạ: Năm 1986 nhà máy Chernobyl-Liên Xô cũ bị rò rĩ 
- Vận dụng kiến thức môn hóa học mở rộng kiến thức: Uranium: U235, Sr90(Stron tium) 27,7 năm, Cs137 32 năm và C14 5568 năm mới phân huỷ trong môi trường tự nhiên.
- GV trình chiếu một số bức ảnh thể hiện hậu quả của ô nhiễm không khí, HS theo dõi.
? Để giảm các khí thải gây ô nhiễm không khí ở đới ôn hoà nói riêng và toàn cầu nói chung thì các quốc gia đã làm gì?
? Nghị định thư Ki-ô-tô có vai trò như thế nào trong việc bảo vệ môi trường không khí toàn cầu?
 GV nhấn mạnh: Hoa kì là nước có lượng