SKKN Kinh nghiệm giáo dục học sinh cá biệt ở lớp 8B nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường thcs Quảng Đông

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GD& ĐT THÀNH PHỐ THANH HÓA
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
KINH NGHIỆM GIÁO DỤC HỌC SINH CÁ BIỆT Ở LỚP 8B NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS QUẢNG ĐÔNG
 Người thực hiện: Trịnh Thị Hân
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường THCS Quảng Đông
 SKKN thuộc lĩnh vực: Chủ nhiệm 
 THANH HÓA, NĂM 2017
M ỤC L ỤC
M ỤC L ỤC .............................................................................................................2
PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU...............................................................................3
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................3
2. Mục đích nghiên cứu:...........................................................................................3
3. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................3
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................3
PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM .............................3
I- Cơ sở lí luận của vấn đề........................................................................................3
II- Thực trạng của vấn đề........................................................................... .............4
II.1. Nguyên nhân khách quan.................................................................................4
II.1.1.Nguyên nhân từ phía gia đình................................................................ .......4
II.1.2.Nguyên nhân từ phía nhà trường...................................................................5
II.1.3.Nguyên nhân từ phía môi trường xã hội........................................................5
II.2.Nguyên nhân từ phía bản thân các em..............................................................5
III. Các biện pháp giáo dục......................................................................................5
III.1.Tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh cá biệt...................................................5
III.2.Phân nhóm đối tượng học sinh cá biệt ............................................................5
III.2.1. Dạng học sinh ương ngạnh do gia đình quá chiều chuộng..........................6
III.2.2. Dạng học sinh cá biệt do gia đình thiếu quan tâm.......................................6
III.2.1. Dạng học sinh cá biệt do có hoàn cảnh gia đình khá đặc biệt ....................6
III.3. Tìm ra phương pháp giáo dục tối ưu nhất cho từng nhóm đối tượng.............6
III.3.1.Biện pháp giáo dục bằng tâm lý...................................................................6
III.3.1.1 Dạng học sinh ương ngạnh do gia đình quá chiều chuộng........................6
III.3.1.2. Dạng học sinh cá biệt do gia đình thiếu quan tâm....................................7
III.3.1.3.Dạng học sinh cá biệt do có hoàn cảnh gia đình khá đặc biệt ..................7
III.3.2.Giao nhiệm vụ và kiểm tra kết quả công việc...............................................8
III.3.3.Yêu cầu các em viết nhật ký hàng ngày........................................................8 
III.3.4.Kết hợp giáo dục qua giáo viên bộ môn.......................................................8
III.3.5.Kết hợp với các ban ngành, các bộ phân trong và ngoài nhà trường............8
III.3.5.1.Kết hợp với tổ chức Đội thiếu niên ......................................................... .9
III.3.5.2.Kết hợp với các tổ chuyên môn..................................................................9
III.3.5.3.Kết hợp với hội khuyến học và hội phụ nữ xã...........................................9
IV.Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục...............................................10
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ....... .................................................10
I.Kết luận................................................................................................................10
II.Kiến nghị.............................................................................................................11
PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:
Khái niệm “ Học sinh cá biệt ” được hiểu đó là những học sinh có cá tính khác biệt so với số đông học sinh bình thường. Những học sinh này thường xuyên vi phạm nội qui, qui định của trường, của lớp. Nói chung đây là những học sinh yếu về mặt đạo đức. Thế nhưng thực tế trong các trường THCS hiện nay một bộ phận học sinh cá biệt dường như trường nào lớp nào và năm nào cũng có. Vì vậy giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt là một trong những nhiệm vụ thiết yếu trong nhà trường nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng. Bản thân tôi gặp không ít đối tượng học sinh cá biệt nhưng mỗi em một vẻ cá biệt khác nhau, đòi hỏi trong quá trình giáo dục phải có nhiều sáng tạo mới mong có hiệu quả.
	Qua tìm tòi học hỏi ở đồng nghiệp, tham khảo phương pháp giáo dục trên các tạp chí giáo dục, trên truyền hình, vận dụng vào quá trình công tác chủ nhiệm lớp, bản thân tôi cũng rút ra được một số kinh nghiệm. Trong phạm vi đề tài này tôi xin được trao đổi với các bạn đồng nghiệp, mong muốn được góp một phần nhỏ bé của mình tạo nguồn kinh nghiệm dồi dào về biện pháp giáo dục học sinh góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục hiện nay.
II. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài được nghiên cứu với mong muốn tìm ra những biện pháp giáo dục học sinh yếu về mặt đạo đức góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. 
III.Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu là những em học sinh cá biệt ở lớp 8 trường THCS Quảng Đông, thành phố Thanh Hóa.
IV. Phương pháp nghiên cứu: 
- Điều tra điều tra khảo sát thực tế.
- Nghiên cứu tài liệu 
- Ứng dụng thể nghiệm 
PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Cơ sở lí luận:
	Ở lứa tuổi học sinh THCS - lứa tuổi đang có sự chuyển giao giữa trẻ em và người lớn, các em luôn mong muốn trở thành người lớn và luôn tưởng mình đã là người lớn, vì vậy các em luôn có sự mất cân bằng về mặt tâm sinh lý, việc các em mong muốn trở thành người lớn trong khi các em chưa có sự hiểu biết tương ứng cộng với hoàn cảnh sống mỗi em một khác nhau, có em may mắn nhận được sự tư vấn kịp thời của cha mẹ có em không được sự quan tâm đúng mức, có em thì lại được quá chiều chuộng... Từ sự khác biệt trên nảy sinh ra những hiện tượng cá biệt trong học sinh và chính một bộ phận học sinh này đã gây không ít khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm lớp.
 Những biểu hiện cá biệt của học sinh lại rất khác nhau về mặt hình thức cũng như mức độ nên giáo viên chủ nhiệm lớp cũng rất khó trong việc tìm biện pháp xử lý thích hợp. Không ít giáo viên cho rằng việc giáo dục học sinh cá biệt quả là một việc vô cùng khó, đôi lúc cho rằng đó là bản chất của các em và suy nghĩ ấy rất dễ dẫn đến buông tay. 
 Con người vốn hiền lành, Khổng Tử đã dạy: “ Nhân chi sơ tánh bổn thiện”. Đúng vậy, không có ai sinh ra là hung dữ ngay nhưng do quá trình sống và lớn lên con người chịu sự tác động của các yếu tố xung quanh như bạn bè, gia đình, xã hội... nên mỗi người hình thành nên mỗi tính cách. Tục ngữ có câu: “ Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài ”, “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng ”. Hay sinh thời Bác Hồ đã từng nói: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
 Phần nhiều do giáo dục mà nên"
	Như vậy để thấy được giáo dục có vai trò vô cùng quan trọng trong sự hình thành nhân cách của các em. Những em học sinh cá biệt chắc chắn điều kiện ngoại cảnh Gia đình - Bạn bè - Xã hội đang sống là không tốt. Nhưng làm sao giúp đỡ các em để gần mực mà không đen, ở ống mà không dài. Đó là nhiệm vụ của giáo dục của thầy cô của nhà trường chúng ta. 
 Đảng và nhà nước ta đã đề cao “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, đầu tư cho giáo dục là đầu tư lâu dài trong tương lai. Bác Hồ đã khẳng định “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Sự nghiệp trồng người là sự nghiệp vẻ vang cao cả của người giáo viên, không có lí do gì mà chúng ta bất lực hay đầu hàng trước một học sinh cá biệt nào, chỉ có điều chúng ta đã giáo dục đúng chưa? Phương pháp giáo dục của ta phù hợp chưa? Chúng ta đã đem hết nhiệt huyết chưa? 
Con người không ai là suông sẻ, không ai tự nhiên trở thành người tốt. Những lúc các em sa ngã, ngang bướng, sống lệch lạc... là những lúc các em cần sự quan tâm, an ủi, giáo dục và động viên của thầy cô. Nếu buông thả các em lúc này khác nào đẩy các em vào hố sâu tội lỗi mà không có đường thoát; cứu các em lúc này là nhiệm vụ và trách nhiệm của mỗi thầy cô chúng ta.
II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
Hiện nay tình trạng học sinh cá biệt ở trường THCS Quảng Đông không còn hiếm, gần như lớp nào cũng có với xu thế ngày càng gia tăng, ví như trong năm học 2014 – 2015 lớp 8B do tôi chủ nhiệm kết quả xếp loại hạnh kiểm học kỳ I có tới 03 em hạnh kiểm yếu, học lực cũng yếu, những biểu hiện cá biệt của các em cũng rất khác nhau. Sau nhiều năm điều tra tìm hiểu tôi nhận thấy những hiện tượng học sinh cá biệt không phải là ngẫu nhiên mà có những nguyên nhân nhất định. Có thể rút ra được một số nguyên nhân chủ quan và khách quan cơ bản sau đây:
II.1.Nguyên nhân khách quan:
II.1.1 Nguyên nhân từ phía gia đình:
	Thời gian mà các em sống với gia đình là khoảng thời gian dài nhất, chính vì thế môi trường sống của gia đình có ảnh hưởng rất lớn đối với các em, những thái độ, hành vi, cách cư xử trong gia đình sẽ ảnh hưởng đến sự hình thành những độ, hành vi, cách cư xử của các em khi ra ngoài xã hội. Những em thiếu may mắn sinh ra trong gia đình cha mẹ bất hoà, cách cư xử của cha mẹ thô bạo, hay có những em đã không còn bố mẹ. Thậm chí có những em lại quá may mắn được sống trong gia đình giàu có quá chiều chuộng và chiều chộng các em không đúng cách ...tất cả đã ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách của các em. Hơn thế nữa Quảng Đông lại là xã gần khu công nghiệp, phần đông bố mẹ các em đi làm trong khu công nghiệp không có thời gian quan tâm, tư vấn, uốn nắn những suy nghĩ hay hành vi lệch lạc của các em từ đó hình thành nên tính cách cá biệt trong các em.
II.1.2: Nguyên nhân từ phía nhà trường :
	Đây là ngôi nhà thứ hai của các em, nơi để phụ huynh gửi gắm niềm tin vào việc giáo dục con em của họ, từ đây các em được học tập, được hiểu biết, được lớn lên về mọi mặt. Nhưng để đạt được đúng như những điều đó cũng không phải là dễ. Trong thực tế khi gặp những học sinh có những biểu hiện cá biệt thầy cô cũng khuyên răn, phân tích đúng sai và nếu học sinh tiếp tục tái diễn sẽ dùng đến các biện pháp nặng hơn như phê bình, khiển trách trong các buổi sinh hoạt lớp, các buổi chào cờ đầu tuần hay đưa ra hội đồng kỉ luật...nhưng những biện pháp đó không thực sự có hiệu quả với nhiều đối tượng học sinh, thậm chí còn làm mất lòng tin ở các em, tạo ra một khoảng cách không đáng có giữa thầy và trò và chính điều này đã dẫn đến biểu hiện chống đối lại từ phía học sinh.
II.1.3: Nguyên nhân từ phía môi trường xã hội:
	Ngoài môi trường gia đình và nhà trường ra, học sinh còn phụ thuộc rất lớn vào môi trường xã hội. Hiện nay do sự phát triển kinh tế - xã hội, sự phát triển của mạng lưới thông tin hiện đại, sự du nhập của nhiều loại hình văn hoá khác nhau đã ảnh hưởng không ít đến tầng lớp thanh thiếu niên. Các loại hình dịch vụ như Internet, bi da đã lôi kéo không ít học sinh vào đam mê những trò chơi vô bổ. Hiện tượng học sinh trốn học để chơi điện tử, bi da, ... là chuyện thường xảy ra.
II.2: Nguyên nhân chủ quan từ phía bản thân các em:
	Do đặc điểm tâm sinh lý của học sinh, lứa tuổi mà nhiều người cho rằng 
"Ăn chưa no, lo chưa đến", suy nghĩ còn non nớt, nhận thức chưa cao, chính vì thế các em có những hành vi thiếu chuẩn xác là điều không thể tránh khỏi.
	Những học sinh cá biệt ta thường gặp phần lớn là những em có năng lực học tập yếu kém, điều đó cũng hoàn toàn dễ hiểu bởi nhận thức của các em kém thì làm sao có hành động tốt được. Việc hạn chế trong tiếp thu kiến thức của các em cũng dẫn đến sự lười biếng, chán nản, muốn phá phách, nhất là đối với học sinh nam. Xét ở một khía cạnh khác thì cũng có thể các em vì tự ái vì bị thầy cô nhắc nhở, vì bạn bè xa lánh, các em muốn chứng minh cho mọi người thấy rằng mình học không tốt nhưng mình có thể nổi trội hơn về mặt khác, hoặc các em muốn thầy cô chú ý mình hơn chẳng hạn, chính vì thế mà các em có những hành động vượt ra khỏi những quy định chung.
	Từ việc nghiên cứu những học sinh cá biệt và những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ấy, tôi tìm ra những phương pháp tối ưu để từng bước cảm hoá giáo dục các em. Sau đây là một vài kinh nghiệm của bản thân trong việc giáo dục học sinh cá biệt mà tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp qua đề tài này.
III. Các biện pháp thực hiện giáo dục.
III.1. Tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh cá biệt: Tôi thường có riêng quyển sổ tìm hiểu học sinh cá biệt qua nhiều kênh: Bạn bè, giáo viên bộ môn, gia đình và các tổ chức khác.
Tìm hiểu các em nhiều mặt: Hoàn cảnh sống, cá tính mỗi em sở thích mỗi em, nhóm bạn cùng chơi, năng khiếu, kết quả học tập nhiều năm trước....
III.2. Phân nhóm đối tượng học sinh cá biệt. 
 Sau khi đã tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh cá biệt, tôi phân ra từng dạng học sinh cá biệt. Sau đó đưa ra một số phương pháp giáo dục phù hợp cho từng đối tượng. 
III.2.1. Dạng học sinh ương ngạnh do gia đình quá chiều chuộng: Trên thực tế có một số gia đình khá giả quá chiều chuộng con cái cả về vật chất lẫn tinh thần. Nghĩa là cho các em tiêu tiền, sử dụng đồng tiền theo ý thích hoặc dễ dàng tha thứ khi các em mắc phải những khuyết điểm. Nên ngay từ nhỏ các em đã có cá tính ương ngạnh, muốn được mọi người chiều theo ý mình. Dạng học sinh cá biệt này thường bỏ bê việc học hành, bị các thành phần khác lợi dụng, thường tỏ ra lối sống vương giả, rủ rê các học sinh khác bỏ học vào quán, vào các dịch vụ vui chơi... nên ít nghe lời thầy cô, tỏ ra cứng đầu, khó bảo chậm tiến bộ.
III.2.2. Dạng học sinh cá biệt do gia đình bỏ rơi thiếu quan tâm: 
Trong cuộc sống có nhiều gia đình chỉ biết lo làm ăn kinh tế thiếu quan tâm, kiểm tra, đôn đốc việc học hành của con cái. Chuyện học của con được chăng hay chớ. Có thể do quá bận công việc, thường đi làm từ sáng sớm đến tối không có thời gian quan tâm đến con, họ quan niệm rằng học cũng chẳng để làm gì, còn nhỏ thì cho đi học vậy thôi đủ tuổi sẽ vào làm công nhân trong các công ty cũng đủ sống. Dạng học sinh cá biệt này thực ra do không có người quản lí, quan tâm nên mới hư hỏng (hiện nay dạng học sinh này khá phổ biến ở trường tôi). Lúc đầu các em lơ là việc học, học yếu dần rồi chán học. Khi bố mẹ phát hiện ra con mình hư hỏng mới quan tâm rồi la mắng, đánh đập trút giận lên thân con. Nhưng thực ra gây áp lực thêm cho con. Bởi ở trường bạn bè, thầy cô rầy la, quở trách vì làm ảnh hưởng thi đua của tập thể lớp, về nhà bố mẹ lại ghét gỏng giận dữ, thậm chí còn trút lên mình con những trận đòn roi vô cớ... cho nên đang hư hỏng trở nên lì lợm, bướm bỉnh, quậy phá....
III.2.3. Dạng học sinh cá biệt do có hoàn cảnh khá đặc biệt: Nói đến hoàn cảnh đặc biệt ở đây tôi muốn đề cập đến một số em sống và lớn lên trong một gia đình bất hạnh như bố mẹ li dị, bố mẹ mất sớm phải ở với người thân, bố mẹ bất hoà hay đánh đập, chửi mắng hoặc sinh ra không biết bố... Học sinh cá biệt ở dạng này thường tỏ ra lạnh lùng, bất cần, tự ti, mặc cảm không muốn ai quan tâm chia sẻ đến mình, cho rằng sự quan tâm của người khác là sự thương hại, bố thí... Chính vì vậy các em có tâm trạng ấm ức, uất hận... đời sống tinh thần và vật chất của các em gặp nhiều khó khăn. Đây là học sinh có cá tính mạnh, ngoan cố rất đáng lo; nếu không giáo dục tốt các em thì là gánh nặng cho xã hội sau này. Việc cảm hoá được học sinh này là một quá trình gian khổ đầy thử thách.
III.3 Tìm ra phương pháp giáo dục tối ưu nhất cho từng nhóm đối tượng:
III.3.1. Biện pháp giáo dục bằng tâm lý: Trên cơ sở tìm hiểu kỹ từng em tôi đánh đòn tâm lí vào điểm yếu mỗi em:
III.3.1.1. Dạng học sinh ương ngạnh do gia đình quá chiều chuộng: 
 - Đối với học sinh: Tôi tâm sự, trao đổi thuyết phục, phân tích để các em nhận thấy rằng: Ông bà, cha mẹ nào cũng giàu lòng thương con nhưng tình thương ấy bị các em lạm dụng, đòi hỏi ở cha mẹ quá nhiều thì mình trở thành người có tội và phụ lại tấm lòng yêu thương của cha mẹ, ông bà. Tiền bạc của cha mẹ làm ra xét cho cùng cũng là mồ hôi nước mắt, sự vất vả lăn lộn trong cuộc sống mới có được. Việc tiêu tiền đúng mục đích, phù hợp với công việc thì đồng tiền ấy mới có ý nghĩa, mới là con ngoan trong gia đình. Còn chi phí vào việc ăn chơi đua đòi khác nào chà đạp nên công sức lao động của cha mẹ
- Đối với phụ huynh: Tôi trực tiếp gặp gỡ trao đổi, phân tích cho họ thấy không nên cho tiền các em một cách thoải mái, không nên nuông chiều các em quá mức, phải theo dõi sự chi tiêu của các em, sự kết bạn vui chơi của các em ở nhà, ở trường...Nếu thoải mái, lỏng lẻo việc cho tiền các em và không nghiêm khắc khi các em mắc phải khuyết điểm khác nào đưa con mình vào vòng tội lỗi...
Qua việc trao đổi phân tích với học sinh và phụ huynh, nhiều em đã tiến bộ rất nhanh, ngăn chặng được nhiều em có chiều hướng xấu. Một số phụ huynh đã sớm nhận ra những sai lầm của mình. Họ càng lo lắng quan tâm theo dõi các em và phối hợp tốt với nhà trường để giáo dục.
III.3.1.2. Dạng học sinh cá biệt do gia đình thiếu quan tâm: 
- Đối với học sinh: Bản thân tôi trực tiếp gặp gỡ trao đổi, tâm sự phân tích việc sai trái của các em; chỉ rõ cho các em thấy việc bố mẹ bận rộn lo làm ăn kinh tế để xây dựng gia đình mà mình lơ là việc học tập là sai trái, thiếu trách nhiệm với gia đình, là những người con bất hiếu.... phần lớn các em nhận ra điều đó rồi sửa chữa
- Đối với phụ huynh: Bản thân tôi gặp gỡ trao đổi phân tích từng cá tính học sinh và chỉ ra cho phụ huynh thấy được việc con mình hư hỏng là hậu quả của việc thờ ơ vô trách nhiệm, thiếu quan tâm chu đáo, khoán trắng việc học hành cho các em, cho nhà trường. Giúp họ nhận ra việc thiếu sót của mình và định hướng cho họ cần phải phối hợp với nhà trường để theo dõi và giáo dục các em. Cần tránh dùng những biện pháp mạnh thô bạo như đánh đập, chửi mắng mà nên mềm mỏng, lấy tình cảm và sự quan tâm để cảm hoá giáo dục các em trở lại người tốt. Chớ vội thất vọng, chán nản mà buông thả các em. Nhiều phụ huynh đã nhận ra và kết hợp với nhà trường làm rất tốt nên các em tiến bộ rất rõ.
III.3.1.3. Dạng học sinh cá biệt có hoàn cảnh gia đình khá đặc biệt: 
-Đối với học sinh: Đối với dạng học sinh này chúng ta cần lấy tấm lòng chân thật, tìm cách gần gũi để chia sẻ tình cảm với các em. Điều tế nhị là không nên động chạm đến tình cảm đau thương của các em. Tránh dùng những hình thức kỉ luật nặng gây tổn thương tình cảm dẫn đến các em dể hiểu nhầm trên đời này không có ai thương mình hoặc mình là thứ bỏ đi... Phải làm sao cho các em tin tưởng ở mình và cảm thấy mình là chỗ dựa tinh thần duy nhất của các em. Cần phân tích, định hướng cho các em phải có nghị lực phấn đấu vượt lên trên số phận. Gieo vào lòng các em suy nghĩ và hành động đúng đắn tránh buông xuôi, chán chường vì hoàn cảnh, yếu hèn nhút nhát là đáng chê trách.
-Đối với phụ huynh: Tuỳ thuộc vào hoàn cảnh của mỗi em tôi tìm cách tiếp xúc đến phụ huynh. Đối với những phụ huynh là người đỡ đầu (ông bà, chú, bác....) tôi động viên họ cố gắng quan tâm giáo dục các em thật nhiều, đem hết trái tim yêu thương để quản lí dạy bảo các em; tránh đừng để các em đau lòng qua lời nói vì trong lòng các em đã sẵn nỗi đau rồi. Riêng đối với học sinh chỉ còn cha hoặc mẹ hay vì lí do nào đó cha mẹ không chung sống với nhau thì tôi khuyên phụ huynh nên quan tâm chăm sóc tinh thần cho các em; hãy phân tích cho các em hiểu để chia sẻ hoặc nhờ người thân trong gia đình khuyên nhủ động viên các em.
III.3.2. Giao nhiệm vụ và kiểm tra kết quả công việc: Đối với học sinh cá biệt tuy ngỗ nghịch nhưng khi giao công việc các em rất thích và hoàn thành tốt nhiệm vụ. Những công việc khi giao cho các em cần phải lựa chọn cho phù hợp và thường xuyên kiểm tra, động viên khen thưởng kịp thời để khích lệ tinh thần. Cụ thể như sau: 
 	Tôi giao cho các em nhiệm vụ theo dõi những học