SKKN Dạy tác phẩm “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”và việc giáo dục nghĩa vụ công dân - Lòng yêu nước cho học sinh trong nhà trường
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa thế giới (UNESCO) xác định mục tiêu của giáo dục thế kỉ XXI là: Học để biết, học để làm, học để chung sống với nhau, học để tự khẳng định mình. Luật Giáo dục Việt Nam, năm 2005 cũng khẳng định, mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đáo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng bảo vệ Tổ Quốc.
Thực tế cho thấy hiện nay, nhiều học sinh vẫn học một cách thụ động, chưa tích cực trong các hoạt động học.
Vậy nên việc tìm phương pháp dạy học thích hợp nhằm lôi cuốn học sinh vào các hoạt động học nhằm phát triển các năng lực giúp các em nhận thấy quá trình học bộ môn cũng là quá trình khám phá, đánh thức các năng lực của bản thân, đem tri thức trong sách vở ứng dụng vào thực tiễn phục vụ cho cuộc sống của chính mình là việc làm tối quan trọng, cần thiết của quá trình dạy học. Trong đó có việc rất quan trọng là giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc qua từng bài học.
Với ý nghĩa đó, tôi chọn đề tài: “ Dạy tác phẩm “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”và việc giáo dục nghĩa vụ công dân-Lòng yêu nước cho học sinh trong nhà trường”.
1.2 Mục đích nghiên cứu.
Với dung lượng của một đề tài nhỏ, để bài viết có sự tập trung, tôi sẽ đi sâu tìm hiểu vấn đề liên quan đến việc giảng dạy bài Đọc văn “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy” trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Qua đó giáo dục cho học sinh nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc.
Đặc biệt là giúp học sinh qua giờ học, tích hợp với kiến thức của một số môn học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,Giáo dục quốc phòng an ninh, Hoạt động ngoài giờ lên lớp để hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược trong công cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRUNG TÂM GDTX TRIỆU SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI DẠY TÁC PHẨM “TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU-TRONG THỦY” VÀ VIỆC GIÁO DỤC NGHĨA VỤ CÔNG DÂN-LÒNG YÊU NƯỚC CHO HỌC SINH TRONG NHÀ TRƯỜNG Người thực hiện: Lê Thị Thúy Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc lĩnh vực: Ngữ văn THANH HOÁ NĂM 2017 MỤC LỤC Trang I Mở đầu 1 1.1 Lí do chọn đề tài 1 1.2 Mục đích nghiên cứu 1 1.3 Đối tượng nghiên cứu 1 1.4 Phương pháp nghiên cứu 2 1.5 Những điểm mới của SKKN 2 II Nội dung của SKKN 3 1 Giải pháp của đề tài 3 1.1 Cơ sở lí luận 3 1.2 Thực trang vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 3 1.3.1 Xác định nội dung tích hợp bài dạy học 3 1.3.2 Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy học 4 1.3.3 Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 5 1.3.4 Mô tả bài giảng 5 2.4.1 Kết quả thử nghiệm 11 2.4.2 Lợi ích và hiệu quả 12 2.4.3 Kết quả thực hiện- Bài học tổng kết 13 2.4.3.1 Kết quả thực hiện 13 2.4.3.2 Bài học tổng kết-kinh nghiệm rút ra 13 III Kết luận- Kiến nghị 13 3.1 Kết luận 13 3.1.1 Nhận định chung 13 3.1.2 Điều kiện để áp dụng kinh nghiệm 14 3.1.3 Những đề xuất của người viết 14 I. MỞ ĐẦU: 1.1 Lí do chọn đề tài. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa thế giới (UNESCO) xác định mục tiêu của giáo dục thế kỉ XXI là: Học để biết, học để làm, học để chung sống với nhau, học để tự khẳng định mình. Luật Giáo dục Việt Nam, năm 2005 cũng khẳng định, mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đáo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng bảo vệ Tổ Quốc. Thực tế cho thấy hiện nay, nhiều học sinh vẫn học một cách thụ động, chưa tích cực trong các hoạt động học. Vậy nên việc tìm phương pháp dạy học thích hợp nhằm lôi cuốn học sinh vào các hoạt động học nhằm phát triển các năng lực giúp các em nhận thấy quá trình học bộ môn cũng là quá trình khám phá, đánh thức các năng lực của bản thân, đem tri thức trong sách vở ứng dụng vào thực tiễn phục vụ cho cuộc sống của chính mình là việc làm tối quan trọng, cần thiết của quá trình dạy học. Trong đó có việc rất quan trọng là giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc qua từng bài học. Với ý nghĩa đó, tôi chọn đề tài: “ Dạy tác phẩm “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”và việc giáo dục nghĩa vụ công dân-Lòng yêu nước cho học sinh trong nhà trường”. 1.2 Mục đích nghiên cứu. Với dung lượng của một đề tài nhỏ, để bài viết có sự tập trung, tôi sẽ đi sâu tìm hiểu vấn đề liên quan đến việc giảng dạy bài Đọc văn “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy” trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Qua đó giáo dục cho học sinh nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc. Đặc biệt là giúp học sinh qua giờ học, tích hợp với kiến thức của một số môn học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,Giáo dục quốc phòng an ninh, Hoạt động ngoài giờ lên lớp để hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược trong công cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước. 1.3 Đối tượng nghiên cứu. 1.2.1. Đối với học sinh: - Học sinh trực tiếp tham gia các hoạt động học tập, được rèn luyện các kĩ năng sống như: kĩ năng tự nhận thức (tự trọng, tự tin) , kĩ năng suy nghĩ ( tư duy phê phán), kĩ năng thể hiện sự cảm thông, kĩ năng nêu và giải quyết vấn đề... Đồng thời phát triển các năng lực: năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực tự quản lí, năng lực sử dụng ngôn ngữ,...Học sinh nhận thức bài học sâu sắc về tinh thần cảnh giác với kẻ thù, về ý thức bảo vệ bí mật quốc gia, tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc, trách nhiệm dựng xây và bảo vệ Đất nước. 1.2.2. Đối với người làm công tác giảng dạy Ngữ văn: Giáo viên dạy Ngữ văn có thể sử dụng kinh nghiệm này trong quá trình giảng dạy các bài đọc văn. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 1.4.1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN. Một số nguyên tắc cụ thể trong việc dạy Ngữ văn. [1] Thứ nhất: Nguyên tắc mục tiêu: Nhận diện -> Lí giải -> Vận dụng. Thứ hai: Nguyên tắc kết hợp lí thuyết với thực hành. Lí thuyết Thực hành. Thứ ba: Nguyên tắc sư phạm: Dễ -> Khó; Đơn giản -> Phức tạp; Ứng dụng -> Sáng tạo. 1.4.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN . Thực trạng: - Học sinh trong các giờ học bài Đọc văn nói chung và đọc văn phần truyền thuyết dân gian nói riêng chủ yếu nghe giáo viên giảng bài và ghi chép. - Kiểm tra phần chuẩn bị bài trước khi đến lớp của học sinh, tôi thấy chủ yếu học sinh trả lời câu hỏi sách giáo khoa một cách chiếu lệ cốt cho đủ bài. Một số học sinh thì không chuẩn bị bài. - Trong giờ học, học sinh ít tham gia vào hoạt động học, giáo viên phát vấn thì có rất ít học sinh giơ tay xung phong phát biểu, chủ yếu là giáo viên phải chủ động gọi học sinh trình bày. 1.4.3 PHƯƠNG PHÁP, BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH Các bước tiến hành: - Tìm hiểu tình hình thực tế của quá trình giảng dạy: + Đặc điểm bài học Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy - Tìm hiểu nội dung các môn học có liên quan đến bài dạy học - Thiết kế bài dạy học nhằm hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động học, từ đó phát triển các năng lực chung, năng lực chuyên biệt và các kĩ năng sống. Đặc biệt là giáo dục học sinh về nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước. 1.4.3 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ TẠO RA GIẢI PHÁP Quá trình giảng dạy các lớp 10 năm học: 2016-2017 1.5. Những điểm mới của SKKN Thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực, nhằm đem lại hiệu quả cao trong giờ dạy bài học: Tiết 10 và 11 Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ thuộc chương trình Ngữ văn lớp 10 Trung học phổ thông. Qua giờ học, học sinh hiểu rõ đặc trưng của thể loại truyền thuyết, biết cách đọc hiểu thể loại văn học này. Học sinh hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược. Từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Trong mục 1.4.1 [1] do tự tác giả viết ra. II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM. I. GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm. Với học sinh lớp 10 bài học trong 2 tiết. Ngoài ra còn có bài Khái quát Văn học dân gian Việt Nam, phần nội dung thể loại có nói về đặc điểm của truyền thuyết. Trên cơ sở nắm chắc chương trình học của học sinh, kiến thức học sinh đã tìm hiểu bài học mới nhằm đạt hiểu quả cao trong dạy học. Đặc biệt là hướng học sinh đến việc phát triển các năng lực, trong đó học sinh ý thức sâu sắc về vai trò trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc; biết nhìn nhận rút ra những bài học đối với cá nhân trong ứng xử trước những vấn đề đặt ra của cuộc sống cá nhân, của cộng đồng, của đất nước. 1.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 1. Về kiến thức: Giúp học sinh - Hiểu đặc trưng cơ bản của truyền thuyết. - Hiểu được giá trị ý nghĩa của Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ: 2. Về kĩ năng : Rèn kĩ năng tóm tắt và đọc hiểu văn bản tự sự dân gian, kĩ năng phân tích truyện dân gian theo đặc trưng thể loại để có thể hiểu đúng ý nghĩa của những hư cấu nghệ thuật trong truyền thuyết và dụng ý sâu xa mà các tác giả dân gian đã giử gắm trong truyện. 3. Về thái độ : - Bồi dưỡng cho học sinh niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc qua di sản văn học các em được học. - Khắc sâu bài học giữ nước mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho đời sau. Điều đáng lưu ý là bài học lịch sử đó cần được đặt trong bối cảnh hiện tại đất nước ta vừa cần mở rộng sự hội nhập cùng các nước trên thế giới, vừa phải giữ vững an ninh, chủ quyền đất nước. 4. Về phát triển các năng lực và kĩ năng sống cho học sinh: - Bỗi dưỡng và phát triển các năng lực chung : năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo... - Bồi dưỡng các kĩ năng sống: kĩ năng tự nhận thức/ tự trọng, tự tin , kĩ năng suy nghĩ/ tư duy phê phán, kĩ năng giao tiếp hiệu quả... 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 1.3.1: Xác định nội dung tích hợp trong bài dạy học: Môn Bài Nội dung tích hợp Mục đích Lịch sử lớp 6 Bài 14, bài 15 Nước Âu Lạc Sự hình thành và phát triển của nhà nươc Âu Lạc Giúp học sinh thấy được vai trò của An Dương Vương trong việc xây dựng nhà nước Âu Lạc, xây thành Cổ Loa, chế tạo vũ khí, và cả sự thất bại của An Dương Vương. Giáo dục công dân - lớp 10 Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình - Thế nào là tình yêu - Bản chất của tình yêu chân chính Giúp học sinh hiểu rõ bi kịch của Mị Châu, biết cắt nghĩa, đánh giá thái độ của nhân dân và bài học nhân dân gửi gắm trong tác phẩm Giáo dục công dân - lớp 10 Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc - Nguồn cội của lòng yêu nước - Biểu hiện của lòng yêu nước. - Trách nhiệm xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc của công dân - Giúp học sinh thấy được ý nghĩa của tác phẩm - Bồi dưỡng lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc. - Giáo dục ý thức trách nhiệm và hành động xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc ( học tập, lao động sáng tạo, đấu tranh vì lợi ích của quốc gia.) Giáo dục công dân - lớp 12 Bài 2: Thực hiện pháp luật Pháp lệnh về bảo vệ bí mật nhà nước (điều 2, điều 5) Học sinh ý thức được các cơ quan, tổ chức và mọi công dân đều có nghĩa vụ, trách nhiệm bảo vệ bí mật Nhà nước. Giáo dục quốc phòng an ninh – lớp 12 Bài 9: Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ Quốc - Nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia - Bảo vệ an ninh thông tin Học sinh có ý thức sâu sắc về việc bảo vệ an ninh quốc gia trong đó có an ninh thông tin. Chống làm lộ, lọt thông tin bí mật của nhà nước 1.3.2: Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy học : Phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học sử dụng trong bài PP DH, KT DH sử dụng Nội dung bài dạy học được áp dụng Mục đích hướng tới (phát triển năng lực và kĩ năng sống) PP nêu và GQVĐ PP thuyết trình - Giới thiệu về truyền thuyết, về di tích lịch sử Cổ Loa - Hướng tìm hiểu tác phẩm - Nội dung tích hợp trong các môn Sử, Địa, GDCD... - Phát triển năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp - Giáo dục kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp hiệu quả, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng thể hiện sự tự tin. PP thảo luận nhóm - Quá trình xây thành, chế nỏ, đánh giặc của An Dương Vương -Thái độ của nhân dân đối với sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử. - Phát triển năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp - Giáo dục kĩ năng tư duy phê phán, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp hiệu quả, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng thể hiện sự cảm thông, kĩ năng kiềm chế cảm xúc Phương tiện sử dụng trong giờ dạy học: - Phấn, bảng, SGK; Máy tính, máy chiếu, màn hình... 1.3.3: Chuẩn bị của giáo viên và học sinh Chuẩn bị của giáo viên Giáo án word, giáo án điện tử, phiếu học tập Phấn, bảng, SGK, Máy tính, máy chiếu, màn hình Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước khi học Học sinh đọc SGK. Tìm hiểu kiến thức liên quan đến truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy. Tìm hiểu bài học theo phiếu học tập giáo viên đã hướng dẫn (Học sinh chuẩn bị ở nhà ) 1.3.4: MÔ TẢ BÀI GIẢNG TIẾT 10+11 – ĐỌC VĂN TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY II.1.5.1.Tiết thứ nhất Nội dung trọng tâm của bài học, giáo viên giúp học sinh tìm hiểu những vấn đề sau: Giới thiệu chung về truyền thuyết. Giới thiệu cụm di tích Cổ Loa. Giới thiệu tác phẩm, tóm tắt tác phẩm. Tìm hiểu phần 1 (An Dương Vương xây thành, chế nỏ, thắng giặc) Phần bài mới: I. Tìm hiểu chung 1.Trước hết giáo viên tổ chức hoạt động để học sinh tìm hiểu khái quát về truyền thuyết: - GV kiểm tra việc sử dụng sơ đồ tư duy nêu nội dung cơ bản của phần tiểu dẫn trong SGK mà học sinh đã chuẩn bị ở nhà. Nhận xét và gọi HS trình chiếu (nếu HS đã chuẩn bị trên máy tính). - Giáo viên sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi: + Dạng câu hỏi biết kiểm tra trí nhớ của học sinh: Nhắc lại định nghĩa thế nào là truyền thuyết? Kể tên một số truyền thuyết của Việt Nam? (học sinh trả lời, giáo viên nhận xét và bổ sung nếu cần). Trong II.1.5.1.Tiết thứ nhất phần Đặc trưng của truyền thuyết TLTK [1] * Khái niệm truyền thuyết + Giáo viên ra câu hỏi hiểu kiểm tra việc hiểu của học sinh về đặc trưng của truyền thuyết * Đặc trưng của truyền thuyết : 2. Giáo viên tổ chức hoạt động giới thiệu cụm di tích Cổ Loa: - Giáo viên sử dụng PPDH nêu và GQVĐ Giáo viên gọi đại diện học sinh trình bày phần chuẩn bị của nhóm mình. Sau đó nhận xét, biểu dương và giới thiệu thêm một vài hình ảnh về Cổ Loa. * Giới thiệu chung: Thành Cổ Loa thuộc xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội, là kinh đô của nhà nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương vào khoảng thế kỷ thứ III trước Công nguyên và là kinh đô của nhà nước Vạn Xuân dưới thời Ngô Quyền thế kỷ X sau Công nguyên. Năm 1962, thành Cổ Loa được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. [2] Trong phần đặc trưng của truyền thuyết và thành Cổ loa TLTK từ Internet [2] * Vị trí địa lý của thành Cổ Loa Vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm vào vị trí đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng và là nơi giao lưu quan trọng của đường thủy và đường bộ. Từ đây có thể kiểm soát được cả vùng đồng bằng lẫn vùng sơn địa. * Cấu trúc Thành Cổ Loa Thành Cổ Loa được các nhà khảo cổ học đánh giá là "tòa thành cổ nhất, quy mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành lũy của người Việt cổ". 3. Giới thiệu Văn bản: II. Phần Đọc- hiểu 1. Giáo viên tổ chức hoạt động tóm tắt tác phẩm. - Sử dụng kỹ thuật sơ đồ tư duy, hoặc sơ đồ - Gọi học si nh trình bày phần chuẩn bị của mình: 2. Giáo viên tổ chức hoạt động tìm hiểu tác phẩm về nội dung, nghệ thuật và giá trị của nó 2.1. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu phần 1 của tác phẩm: Quá trình xây thành, chế nỏ, thắng giặc ngoại xâm. GV sử dụng PPDH thảo luận nhóm (còn gọi là dạy học hợp tác, dạy học theo nhóm). GV chia 3 nhóm - Nhóm 1: Thảo luận về vấn đề: Quá trình xây thành của An Dương Vương diễn ra như thế nào? Do đâu Vua được thần linh giúp đỡ? - Nhóm 2: Thảo luận về vấn đề: Xây thành xong, An Dương Vương băn khoăn về điều gì và được giúp đỡ ra sao? Ý nghĩa của chi tiết này? - Nhóm 3: Thảo luận về vấn đề: Kể về việc xây thành, chế nỏ, dân gian sáng tạo những yếu tố kì ảo nào? Qua đó tác giả dân gian gửi gắm thái độ đối với nhà vua như thế nào? [1] GV nhận xét và hướng dẫn học sinh nắm những ý cơ bản: * An Dương Vương xây thành * An Dương Vương chế nỏ, giữ nước * Cách kể chuyện của nhân dân GV ra câu hỏi áp dụng, yêu cầu HS trình bày 1 phút. Câu hỏi: Qua phần vừa tìm hiểu em hãy trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu quốc gia (người lãnh đạo) Muốn thành công trong công việc, con người cần phải có những kĩ năng gì? HS bày tỏ ý kiến của mình: Có thể có nhiều ý kiến khác nhau. GV tập hợp và đánh giá: + Người đứng đầu ( quốc gia, hoặc một tổ chức nào đó) cần có tài, có tâm, có đức, có chí ( cụ thể là: cần có trí tuệ sáng suốt, có tầm nhìn chiến lược, có tinh thần yêu nước, thiết tha với lợi ích của cộng đồng, biết coi trọng hiền tài, biết tập hợp sức mạnh của nhân dân, luôn chủ động sẵn sàng ứng phó với mọi hoàn cảnh). + Muốn thành công trong bất cứ công việc gì con người cần có ý chí, có nghị lực, có lòng quyết tâm, có sự kiên trì, nhẫn nại, có lòng dũng cảm, có tinh thần tập thể GV củng cố và dặn dò HS học ở nhà và tiếp tục chuẩn bị cho tiết học sau 2.3.5.Tiết thứ hai Nội dung trọng tâm của bài học. Tìm hiểu bi kịch nước mất nhà tan thể hiện trong tác phẩm. Tìm hiểu thái độ của nhân dân gửi gắm trong tác phẩm. Tìm hiểu ý nghĩa của tác phẩm . Luyện tập củng cố bài học. GV tiếp tục hướng dẫn học sinh hoạt động tìm hiểu: Phần II. Đọc hiểu 2.2. Bi kịch nước mất, nhà tan và thái độ của tác giả dân gian gửi gắm trong tác phẩm. 2.2.1 . Bi kịch nước mất, nhà tan: * Biểu hiện của Bi kịch nước mất, nhà tan : Giáo viên tiếp tục sử dụng PP nêu và giải quyết vấn đề và kĩ thuật đặt câu hỏi. Dạng câu hỏi hiểu và câu hỏi phân tích: Câu hỏi: Những sai lầm nào của An Dương Vương và Mị Châu dẫn đến thảm hoạ mất nước? [1] + Sự mất cảnh giác của Vua thể hiện như thế nào?) + Sai lầm lớn nhất của Mị Châu là gì? Ở mục 2.2.1 TLTK [1] HS trình bày trước lớp, HS khác nêu ý kiến của mình . Sau đó GV nhận xét và chốt những ý chính như sau: * Nguyên nhân của Bi kịch GV cho HS trình bày ý kiến của mình giải quyết câu hỏi 2 trong SGK. Việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thủy xem nỏ thần,có hai cách đánh giá: Ý kiến 1: Mị Châu chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng mà quên nghĩa vụ quốc gia Ý kiến 2: Mị Châu làm theo ý chồng là lẽ tự nhiên, hợp đạo lí. Ý kiến của em như thế nào? Giáo viên tiếp tục sử dụng PP nêu và giải quyết vấn đề và kĩ thuật đặt câu hỏi. Dạng câu hỏi hiểu và câu hỏi áp dụng nhằm kiểm tra khả năng liên hệ áp dụng thông tin đã thu được vào tình huống mới Câu hỏi: Từ bi kịch trên tác phẩm gửi gắm cho thế hệ sau bài học gì? Bài14 môn giáo dục công dân lớp 10, và bài 9 môn Giáo dục quốc phòng, an ninh: có đề cập đến vai trò và trách nhiệm của công dân đối với Tổ Quốc như thế nào?[3] HS trình bày trước lớp, HS khác nêu ý kiến của mình . Sau đó GV nhận xét và chốt những ý chính như sau: * Bài học từ bi kịch : - Cảnh giác cao độ với kẻ thù. - Cần giải quyết tốt mối quan hệ riêng - chung, nước – nhà , cá nhân – tập thể. 2.2.2. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu vấn đề thái độ của nhân dân đối với nhân vật An Dương Vương, Mị Châu và Trọng Thủy: Giáo viên sử dụng PPDH thảo luận nhóm ( còn gọi là dạy học hợp tác, dạy học theo nhóm). GV chia 3 nhóm Nhóm 1: Thảo luận về vấn đề : Thái độ của nhân dân đối với An Dương Vương Nhóm 2: Thảo luận về vấn đề :Thái độ của nhân dân đối với nhân vật Mị Châu? Nhóm 3: Thảo luận về vấn đề: Đối với nhân dân Âu Lạc, Trọng Thủy là người như thế nào? Trong mục nguyên nhân của bi kịch tác giả dùng TLTK [3] 3. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm Câu hỏi : Từ sự phân tích trên hãy cho biết đâu là cốt lõi lịch sử của truyện ? Cốt lõi lịch sử đó đã được nhân dân thần kì hoá như thế nào? (Câu hỏi 5 sgk Ngữ văn 10, tập1) Phạm Văn Đồng nói: ''Truyền thuyết của ta đều bắt nguồn từ cái lõi của sự thật lịch sử. Nhân dân qua các thời đại đã gửi gắm vào đó tâm hồn thiết tha của mình cùng với thơ và mộng''. [4] - Cái lõi lịch sử của truyền thuyết này là: + An Dương Vương xây thành, chế nỏ, bảo vệ đất nước. + An Dương Vương để mất nước. - Từ cái lõi ấy nhân dân ta đã thần kì hoá gửi vào đó tâm hồn thiết tha của mình qua hình ảnh Rùa vàng, bi tình sử Mị Châu – Trọng Thủy và hình ảnh ''Ngọc trai - giếng nước ''. Chi tiết về Rùa vàng, chi tiết về sự hóa thân của Mị Châu, chi tiết « ngọc trai - giếng nước » chỉ là trí tưởng tượng của dân gian làm tăng thêm mối quan hệ với cốt lõi lịch sử nhằm mục đích : + Tạo sự hấp dẫn cho tác phẩm. + Lí tưởng hoá việc xây thành. Ca ngợi đề cao vua An Dương Vương (anh minh, sáng suốt, tài năng, đức độ, được lòng dân, trọng người tài). Đề cao sức mạnh trí tuệ, khả năng của nhân dân Âu Lạc (Đủ mạnh để trụ vững ở đồng bằng). + Giải thích nguyên nhân mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước (Mất nước do kẻ thù dùng thủ đoạn hèn hạ, lừa gạt chứ không phải vì ta yếu kém) + Thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc của nhân dân ta. GV hướng dẫn học sinh tổng kết nội dung bài học : III. Tổng kết. Nội dung tích hợp : Qua các bài học ấy học sinh nhận thức rõ trách nhiệm của thanh niên học sinh là : - Trung thành với Tổ quốc với chế độ xã hội chủ nghĩa. Cảnh giác trước mọi âm mưu chia rẽ, xuyên tạc của thế lực thù đ
Tài liệu đính kèm:
- skkn_day_tac_pham_truyen_an_duong_vuong_va_mi_chau_trong_thu.doc