SKKN Dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953-1954) môn Lịch sử 9
Cơ sở lí luận
Dựa trên những vấn đề về phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông; trên cơ sở tâm lý lứa tuổi học sinh cấp THCS; tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê nin và toàn bộ quan điểm của Đảng về lí luận dạy học hiện đại, phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy học, phát huy vai trò chủ động, tích cực, tư duy sáng tạo của học sinh dựa trên sự hướng dẫn của thầy cô giáo nhằm nâng cao chất lượng dạy học của thầy đồng thời nâng cao năng lực nhận thức của học sinh qua bài học.
Dựa theo Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03 tháng 10 năm 2017 về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh từ năm học 2017-2018. Từ đây, người thầy trong quá trình dạy học không chỉ truyền tải kiến thức mà còn định hướng giáo dục cho học sinh phát triển tư duy, kĩ năng và phẩm chất vốn có phù hợp trong từng bài học, môn học qua đó đáp ứng yêu cầu dạy học hiện nay cũng như nâng cao chất lượng bộ môn.
Để hiểu về khái niệm lí tưởng sống cao đẹp của con người chúng ta cần hiểu lí tưởng sống là gì? Lí tưởng sống (lẽ sống) là mục đích tốt đẹp mà mỗi con người muốn hướng tới, mong mỏi đạt được. Người có lí tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ và hành động không mệt mỏi để thực hiện được lí tưởng của dân tộc, của nhân loại, vì sự tiến bộ của bản thân và xã hội, luôn vươn tới sự hoàn thiện về mọi mặt, luôn mong muốn cống hiến trí tuệ và sức lực cho sự nghiệp chung, cho gia đình, xã hội và đất nước.Lí tưởng sống của thanh niên ngày nay là xây dựng nước Việt Nam dâu giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Thanh niên học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện để có đủ tri thức, phẩm chất và năng lực để thực hiện lí tưởng.
Tại sao con người cần có lí tưởng sống cao đẹp nhất là đối với thế hệ trẻ? Hiện nay, sống có mục đích, sống có lí tưởng cao đẹp là yêu cầu đặt ra không chỉ đối với mỗi người nói chung mà còn đối với thế hệ trẻ nói riêng bởi đây là lực lượng nòng cốt cho xã hội trong tương lai. Do đó, bồi dưỡng tinh thần lí tưởng đạo đức sống trong sáng, lành mạnh cho thế hệ trẻ là yêu cầu của toàn đảng, toàn dân ta đồng thời cũng là nhiệm vụ then chốt trong hệ thống giáo dục hiện nay. Và để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo dục đòi hỏi không chỉ người thầy phải có phẩm chất đạo đức tốt, là tấm gương cho học sinh noi theo mà trong từng môn học còn là một phần của mục tiêu bài học đề ra về kĩ năng, thái độ bên cạnh kiến thức bài học.
Bài 27, Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954 trong môn lịch sử 9 có nhiều nội dung phù hợp trong việc lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh nên bên cạnh việc truyền đạt kiến thức trọng tâm của bài. Vậy làm thế nào để có thể vừa đảm bảo thời lượng tiết học yêu cầu vừa có thể bổ sung nội dung lồng ghép giáo dục đặt ra. Phần giải quyết vấn đề sẽ làm rõ yêu cầu này.
PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề 1. Lí do lý luận Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đánh giá về vai trò của thanh niên, Người nhấn mạnh: “Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó”. Với mục tiêu căn bản đặt ra cho thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay là tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam góp phần rèn luyện thế hệ trẻ vừa “hồng” vừa “chuyên” nhằm tạo chuyển biến căn bản về đạo đức, lối sống phát triển toàn diện; yêu gia đình, có đạo đức trong sáng, lối sống văn hóa; yêu nước, tự hào dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực và bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức và kỹ năng lao động, trở thành những công dân có ích, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay, chúng ta càng thấy rõ vai trò của thanh niên cũng như trách nhiệm của gia đình, nhà trường, xã hội đối với thanh niên trong đó có một phần rất lớn là thanh niên học sinh đang trong độ tuổi THCS, THPT. Đứng trước thực tế yêu cầu của giáo dục hiện nay không chỉ “dạy chữ” mà còn “dạy người”, dạy học cần phải chú trọng không chỉ kiến thức mà còn chú trọng đến việc hình thành năng lực nhận thức và phẩm chất cho các em. 2. Lý do thực tiễn Môn lịch sử trong trường học phổ thông là môn học có nhiều lợi thế trong việc truyền tải đến học sinh nhận thức sâu sắc hơn về tinh thần yêu nước, về lòng tự hào dân tộc, về giáo dục lí tưởng, đạo đức cách mạng cao đẹp mà không phải môn học nào cũng có thể lồng ghép giáo dục những nội dung sâu sắc này. Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học để giáo dục lồng ghép có hiệu quả và không phải bài học nào, nội dung nào cũng có thể lồng ghép giáo dục. Bên cạnh lợi thế bộ môn thì môn học lịch sử có nhiều hạn chế trong việc dạy học lồng ghép đạo đức, lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh như số tiết trong tuần còn ít (chỉ từ 1 đến 2 tiết), thời lượng kiến thức trong bài nhiều, sự kiện, nội dung nhiều nên thời gian, nội dung dành cho lồng ghép giáo dục còn hạn chế. Từ thực tế dạy học ở trường THCS Lương Thế Vinh, huyện Krông Ana, tôi nhận thấy đa số học sinh trong lớp, trong trường có kĩ năng, nhận thức, phẩm chất đạo đức tốt. Tuy nhiên, vẫn còn đối tượng học sinh lớp 8,9 là thanh niên có những biểu hiện chưa đúng chuẩn mực trong hành động, lời nói, việc làm, giao tiếp ứng xử, chưa ý thức được mục tiêu chính của việc học tập, lao động, mục đích sống hiện tại, có thể ảnh hưởng đến tương lai sau này của các em. Chính vì nhận thức rõ yêu cầu giáo dục của bộ môn với thái độ, hành động trong việc thực hiện lí tưởng sống của học sinh, tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953-1954) môn lịch sử 9 nhằm trao đổi, chia sẻ cùng đồng nghiệp kinh nghiệm dạy học nâng cao chất lượng giáo dục trong bộ môn lịch sử. II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu Mục tiêu của đề tài là xác định rõ đối tượng, mục đích, phương pháp dạy học nhằm lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cho học sinh trong tiết dạy học lịch sử qua đó nâng cao chất lượng học tập, nâng cao nhận thức về lí tưởng sống cao đẹp cũng như đúc rút thêm một số kinh nghiệm trong qua trình dạy học của giáo viên. Nhiệm vụ của đề tài nhằm giúp giáo viên xác định rõ một số phương pháp dạy học bộ môn lịch sử cấp trung học cơ sở (THCS) để định hướng cho học sinh có nhận thức đúng đắn hơn về trách nhiệm và việc làm cụ thể của thanh niên, học sinh trong giai đoạn hiện nay. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận Dựa trên những vấn đề về phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông; trên cơ sở tâm lý lứa tuổi học sinh cấp THCS; tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê nin và toàn bộ quan điểm của Đảng về lí luận dạy học hiện đại, phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy học, phát huy vai trò chủ động, tích cực, tư duy sáng tạo của học sinh dựa trên sự hướng dẫn của thầy cô giáo nhằm nâng cao chất lượng dạy học của thầy đồng thời nâng cao năng lực nhận thức của học sinh qua bài học. Dựa theo Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03 tháng 10 năm 2017 về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh từ năm học 2017-2018. Từ đây, người thầy trong quá trình dạy học không chỉ truyền tải kiến thức mà còn định hướng giáo dục cho học sinh phát triển tư duy, kĩ năng và phẩm chất vốn có phù hợp trong từng bài học, môn học qua đó đáp ứng yêu cầu dạy học hiện nay cũng như nâng cao chất lượng bộ môn. Để hiểu về khái niệm lí tưởng sống cao đẹp của con người chúng ta cần hiểu lí tưởng sống là gì? Lí tưởng sống (lẽ sống) là mục đích tốt đẹp mà mỗi con người muốn hướng tới, mong mỏi đạt được. Người có lí tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ và hành động không mệt mỏi để thực hiện được lí tưởng của dân tộc, của nhân loại, vì sự tiến bộ của bản thân và xã hội, luôn vươn tới sự hoàn thiện về mọi mặt, luôn mong muốn cống hiến trí tuệ và sức lực cho sự nghiệp chung, cho gia đình, xã hội và đất nước...Lí tưởng sống của thanh niên ngày nay là xây dựng nước Việt Nam dâu giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Thanh niên học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện để có đủ tri thức, phẩm chất và năng lực để thực hiện lí tưởng. Tại sao con người cần có lí tưởng sống cao đẹp nhất là đối với thế hệ trẻ? Hiện nay, sống có mục đích, sống có lí tưởng cao đẹp là yêu cầu đặt ra không chỉ đối với mỗi người nói chung mà còn đối với thế hệ trẻ nói riêng bởi đây là lực lượng nòng cốt cho xã hội trong tương lai. Do đó, bồi dưỡng tinh thần lí tưởng đạo đức sống trong sáng, lành mạnh cho thế hệ trẻ là yêu cầu của toàn đảng, toàn dân ta đồng thời cũng là nhiệm vụ then chốt trong hệ thống giáo dục hiện nay. Và để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo dục đòi hỏi không chỉ người thầy phải có phẩm chất đạo đức tốt, là tấm gương cho học sinh noi theo mà trong từng môn học còn là một phần của mục tiêu bài học đề ra về kĩ năng, thái độ bên cạnh kiến thức bài học. Bài 27, Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954 trong môn lịch sử 9 có nhiều nội dung phù hợp trong việc lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh nên bên cạnh việc truyền đạt kiến thức trọng tâm của bài. Vậy làm thế nào để có thể vừa đảm bảo thời lượng tiết học yêu cầu vừa có thể bổ sung nội dung lồng ghép giáo dục đặt ra. Phần giải quyết vấn đề sẽ làm rõ yêu cầu này. II. Thực trạng vấn đề 1. Thuận lợi Trong quá trình giảng dạy bộ môn lịch sử ở các lớp tại trường THCS Lương Thế Vinh, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk tôi nhận thấy các môn học trong nhà trường nói chung cũng như môn học lịch sử nói riêng có nhiều thuận lợi như: Nhà trường tạo điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học như máy chiếu, máy tính, ti vi có kết nối internetở nhiều lớp nên việc truyền tải kiến thức, việc minh họa nội dung tranh, ảnh, phim tư liệu.của giáo viên cũng như việc tiếp thu bài của học sinh hiệu quả hơn. Với bản thân tôi đã có một số kinh nghiệm nhất định trong dạy học tích hợp, lồng ghép kiến thức giáo dục học sinh, đạt hiệu quả khá cao được các cấp công nhận nên không bỡ ngỡ trong cách thức tiến hành cũng như tiến trình thực hiện. Trong quá trình thực hiện đề tài, giáo viên đã gắn được thực tiễn với lí thuyết, lấy thực tiễn công việc để từ đó đúc kết lí luận và ngược lại lí luận sẽ được kiểm nghiệm qua thực tế chất lượng dạy học. Tuy đề tài nghiên cứu của tôi không phải là mới song làm thế nào để đạt hiệu quả cao và phổ biến cho các giáo viên lại là một yêu cầu cần được đổi mới. Chính vì thế, tôi càng nhận thức rõ yêu cầu đổi mới giáo dục toàn diện đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng sáng tạo trong giảng dạy nhằm thu được hiệu quả cao nhất. Học sinh đa số có ý thức tự học khá tốt, một số học sinh có năng khiếu bộ môn, học lực giỏi, vận dụng tốt kiến thức các môn học, thường xuyên được tìm hiểu, bổ trợ kiến thức liên quan đến bài học qua các tư liệu trên internet do đó phát huy được năng lực cá nhân và phẩm chất vốn có giúp cho việc thực hiện nội dung lồng ghép giáo dục hiệu quả hơn. 2. Khó khăn Một số học sinh học tập còn thụ động, máy móc, học lực yếu kém, lười học bài có hệ thống nên việc chuẩn bị bài, tìm những nội dung liên quan đến bài học còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến việc tiếp thu bài học trên lớp, đến nhận thức và hành động tích cực trong thực tế. Bên cạnh ý thức học tập chưa tốt, ý thức thực hiện nội qui trường lớp của một số học sinh trong đó có đối tượng học sinh lớp 9 như: ý thức kỉ luật chưa cao, đi học muộn, bỏ tiết, nghỉ học không có lí do, nghiện chơi điện tử, một số em lười học, thêm tác động xấu từ bên ngoài dẫn đến bỏ học. Ở nhiều lớp còn có biểu hiện chưa tốt trong giao tiếp, đánh nhau, nói tục chửi thề, gây mất đoàn kết trong nhóm bạn bè. Thiếu ý thức trong bảo vệ của công trường lớp, bảo vệ cơ sở vật chất chung như bàn ghế, lớp học, xả rác bừa bãi trong khuôn viên trường, sử dụng chưa tiết kiệm điện, nước trong nhà trường, trốn tránh, ỷ lại, chưa tích cực trong lao động tập thể, chăm sóc bồn hoa cây cảnh của lớp, của nhà trường...Đây chính là biểu hiện hạn chế trong nhận thức và hành động của một số học sinh về quyền và nghĩa vụ học tập, chưa xác định được mục đích học tập, chưa xác định được những việc làm tích cực của bản thân đối với trường, lớp và hành vi đó không chỉ làm ảnh hưởng xấu đến tính cách của bản thân mà còn ảnh hưởng đến một số học sinh khác, đến phong trào thi đua của tập thể, của trường lớp. Theo đó, dẫn đến tình trạng bỏ học, chơi bời lêu lổng, dễ bị rủ rê, lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng xấu đến gia đình, xã hội. Từ vấn đề hạn chế trên, tôi càng nhận thức rõ hơn vai trò của các hoạt động giáo dục. Dạy học không chỉ chú trọng kiến thức mà còn phải chú trọng nội dung lồng ghép giáo dục nhận thức tư tưởng, kĩ năng, thái độ cho học sinh, giúp các em càng nhận thức rõ mục tiêu, nhận thức lí tưởng sống của bản thân khi đang còn là học sinh THCS, làm nền tảng cho tương lai sau này. Về phía giáo viên, trước khi thực hiện đề tài tôi nhận thấy việc lồng ghép giáo dục học sinh trong các bài giảng đã được thực hiện thường xuyên. Tuy nhiên, giáo viên còn mắc phải một số hạn chế cụ thể như trong quá trình giảng dạy vẫn còn thiên về truyền tải kiến thức sách vở, ít chú ý đến vấn đề giáo dục thực tế, ngại đổi mới các phương pháp dạy học tích cực nên phần nào ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện. Nếu chỉ chú trọng truyền tải kiến thức, việc lồng ghép giáo dục sẽ chiếm rất ít nội dung, hiệu quả chưa cao. Nếu lồng ghép, bổ trợ thêm các môn học nhằm giáo dục học sinh thì lại mất quá nhiều thời gian, ảnh hưởng đến thời lượng kiến thức cũng như thời gian của một tiết học. Tư liệu dạy học lồng ghép còn dàn trải, chưa nổi bật nên việc lồng ghép giáo dục chưa thật rõ ràng, mới chỉ ra nội dung minh họa bổ trợ phù hợp song chưa chốt được vấn đề cần giáo dục lồng ghép nên cũng chưa đạt được hiệu quả. Giáo viên còn lúng túng trong phương pháp không biết nên đặt nội dung lổng ghép giáo dục ở tiểu mục nào, nội dung nào trong bài để lồng ghép giáo dục nên mất rất nhiều thời gian, làm cho hoạt động giáo dục được lồng ghép bị chồng chéo, lan man, không trọng tâm, thiếu hiệu quả. Đa số tiết dạy lịch sử lớp 9 có nội dung kiến thức dài, có nhiều sự kiện, nhiều mốc thời gian, nhiều tranh ảnh phải làm rõ nội dung, ý nghĩaDo đó, để đáp ứng được mục tiêu vừa truyền đạt kiến thức bài học vừa lồng ghép giáo dục học sinh, đảm bảo cho học sinh phát huy được năng lực, phẩm chất, kĩ năng, thái độ là việc làm rất khó. Yêu cầu giáo viên vừa phải linh hoạt giữa các phần, các khâu trong từng đơn vị kiến thức, vừa phải chọn lọc nội dung lồng ghép giáo dục hiệu quả, tránh sa vào liên hệ kiến thức dàn trải, lan man, mất thời gian trong tiết học. 3. Định hướng thực hiện đề tài Để đạt được mục tiêu của đề tài là lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh lớp 9 cấp THCS trong môn lịch sử bài 27 Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954, trước hết tôi tham khảo thái độ của học sinh đối với môn học cũng như đối với nội dung trong bài 27. Phần tham khảo này được giáo viên thực hiện trước khi tiến hành bài giảng trong thời gian tiết 5 của buổi học có bốn tiết chính khóa. Các câu hỏi được sử dụng dưới hình thức bài kiểm tra tham khảo thông tin, cụ thể như sau: Câu 1. Hãy cho biết ý kiến của em về môn học lịch sử? Câu 2. Vì sao em thích học môn lịch sử? Câu 3. Vì sao em không thích học môn lịch sử? Câu 4. Em thích học lịch sử theo phương pháp nào trên lớp? Câu 5. Em có thích cách học lịch sử bằng hình thức giao việc của thầy, cô giáo không? Vì sao? Câu 6. Em có nhận thấy môn học lịch sử có thể dễ dàng lồng ghép giáo dục ý thức đạo đức, lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh thông qua các nhân vật có thật trong các cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc ta không? Câu 7. Ở tiết dạy lịch sử, thầy, cô giáo có dùng những câu hỏi liên quan đến các môn học khác không? Theo em, mục đích của thầy, cô giáo để làm gì? Câu 8. Trong các dạng bài học có nội dung về diễn biến các chiến dịch, em muốn thầy, cô giáo dạy học theo cách nào? Câu 9. Em thấy thầy, cô giáo dạy lịch sử có cần phải sử dụng nhiều có các tư liệu lịch sử, tranh ảnh minh họa không? Câu 10. Khi được xem các tư liệu dạy học nói về sự hi sinh anh dũng của những thanh niên tuổi đời còn rất trẻ, em thấy mình cần phải có nhận thức gì với thế hệ trẻ nói chung và học sinh nói riêng? Câu 11. Sau tiết học lịch sử về các chiến dịch lịch sử, em thấy hình tượng người lính cụ Hồ hiện lên như thế nào? Câu 12. Nếu là một thanh niên trong thời kì kháng chiến chống thế lực ngoại xâm, em sẽ làm gì cho đất nước? Câu 13. Em mong muốn thầy, cô giáo dạy học môn lịch sử cần làm những gì để có thể làm cho các em yêu thích bộ môn? Bên cạnh đó, để nắm bắt được thực trạng trong thực tế ý thức thực hiện nội quy trường lớp, nhất là học sinh lớp 8, 9 đã bước sang tuổi thanh niên, một số em đã đứng trong hàng ngũ của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, tôi sử dụng một số câu hỏi sau: Câu 1. Là học sinh đang học cấp THCS, em thấy có cần thiết phải xác định mục đích sống cho bản thân không? Vì sao? Câu 2. Em hiểu gì về lí tưởng sống cao đẹp của thanh niên, học sinh khi đang học cấp THCS. Câu 3. Biểu hiện của thanh niên, học sinh cấp THCS về lí tưởng sống cao đẹp được thể hiện như thế nào? Câu 4. Hiện nay, ở trong trường, lớp em, một số bạn thường có biểu hiện chưa tốt về ý thức thái độ trong học tập, lao động, giao tiếp. Theo em, đây có phải là biểu hiện của việc chưa xác định được mục tiêu, mục đích học tập và lí tưởng sống của học sinh không? Vì sao? Câu 5. Hãy kể những việc mà em và các bạn đã làm trong các phong trào thi đua của nhà trường. Theo em, đây có phải là biểu hiện của mục đích học tập, lí tưởng sống cao đẹp của học sinh? Vì sao? Câu 6. Cho biết thái độ của em khi học sinh, thanh niên trong trường có biểu hiện đua đòi, la cà tụ tập với một số đối tượng bên ngoài? Câu 7. Nếu có thể giúp đỡ được các bạn tiến bộ trong học tập và nhận thức, em và các bạn sẽ làm gì? Câu 8. Em có suy nghĩ gì về lí tưởng sống của thanh niên trong giai đoạn hiện nay? Câu 9. Cho biết lí tưởng sống của em trong hiện tại và tương lai? Như vậy, qua các câu hỏi nắm bắt thực trạng của học sinh hiện tại trong lớp, trong trường một lần nữa lại giúp giáo viên không chỉ định hướng được việc điều chỉnh phương pháp dạy học mà còn nhận thấy biểu hiện, thái độ tích cực, hạn chế của học sinh trong nhận thức, hành động khi thực hiện mục đích của bản thân trong môi trường giáo dục để từ đó lựa chọn nội dung dạy học lồng ghép phù hợp, hiệu quả. Kết quả thống kê khảo sát trước khi thực hiện đề tài về dạy học lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp cho học sinh trong bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954 cụ thể như sau: - Về thái độ của học sinh đối với môn học: Yêu thích 50%, không yêu thích 50%. - Về thái độ của học sinh đối với bài học 27: + Thích học theo tư liệu, hình ảnh minh họa, liên hệ kiến thức các môn học: 80% + Học theo phương pháp của thầy, cô giáo như các tiết học trước: 70% - Về ý thức thực hiện nội quy trường lớp: + Ý thức tốt, quan tâm đến người khác: 70% + Ý thức chưa tốt, chưa quan tâm đến mọi người xung quanh: 30% - Có nhận thức về lí tưởng sống cao đẹp: 70% - Có biểu hiện tốt trong hành động, lời nói, việc làm: 80% Từ thực trạng thực tế trên, tôi nhận thấy để đề tài được thực hiện hiệu quả thì điều cốt lõi nhất của vấn đề là tiết học vừa đảm bảo kiến thức vừa lồng ghép được nội dung giáo dục cho học sinh mà không ảnh hưởng đến thời lượng kiến thức cũng như thời gian yêu cầu của một tiết học. Do đó, giáo viên phải biết phân phối thời gian hợp lý, lựa chọn nội dung bổ trợ về tranh ảnh, tư liệu dạy học, môn học bổ trợ phải hợp lý, đủ lượng song lại không quá dài dòng, đối phó làm cho có, hay yêu cầu học sinh tự nghiên cứu ở nhà mà thầy cô giáo phải luôn là người chủ động hướng dẫn và học sinh cũng luôn được chủ động trong việc chuẩn bị nội dung liên quan đến bài học tránh làm các em bị động khi vừa phải tổng hợp kiến thức môn học vừa phải cố gắng nhận thức nội dung giáo dục mà thầy cô giáo lồng ghép. Tóm lại, có nhiều yếu tố thực trạng liên quan đến chất lượng giảng dạy nhằm đạt mục tiêu không chỉ về kiến thức mà còn có vài trò quan trọng của việc lồng ghép giáo dục cho học sinh đòi hỏi người giáo viên luôn phải làm mới mình, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nêu cao tinh thần trách nhiệm trong mọi công việc được giao, quan tâm một cách toàn diện đến hiệu quả giáo dục thì mọi việc dù khó cũng thành công. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Để phân tích kĩ hơn các nội dung giải pháp đối với việc thực hiện đề tài này, tôi sử dụng một số giải pháp sau: Giải pháp 1. Xác định các phương pháp dạy học phù hợp Qua thực tế dạy học trong bài 27, tôi đã sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu; - Phương pháp thuyết trình, vấn đáp; - Phương pháp thực nghiệm; - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động; - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục. 1.1. Đối với phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu Sự chuẩn bị chu đáo về tư liệu dạy học trong bài giảng là vô cùng cần thiết bởi nó không chỉ đơn thuần là truyền tải kiến thức, làm sinh động, phong phú thêm bài học mà qua các hình ảnh tư liệu này còn là nhằm mục đích lồng ghép giáo dục lí tưởng sống cao đẹp, bồi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần cách mạng, tinh thần tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết dân tộc trong nước và đoàn kết với nhân dân Đông Dương. Phương pháp này đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian, lựa chọn nguồn tư liệu hình ảnh, video không chỉ phù hợp mà còn có tính chọn lọc, đặc sắc, nổi bật trong số các nguồn tư liệu trên internet để minh họa tốt nhất cho bài dạy đồng thời thu được hiệu quả giáo dục lồng ghép tốt nhất cho học sinh. Tôi nhận thấy trong quá trình dạy học bài 27, Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc 1953-1954, yêu cầu giáo viên cần sử dụng linh hoạt các phương pháp cụ thể như phương pháp thuyết trình, phương pháp vấn đáp, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợpĐể đạt được yêu cầu của bài giảng, giáo viên phải sử dụng tư liệu, hình ảnh liên quan đến bài học như lược đồ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp 1953-1953, lược đồ chiến dịch Điện Biên Phủ 1954; tư liệu về tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ của thực dân Pháp: lực lượng, phương tiện chiến tranh, tướng lĩnh chỉ huy; tư liệu về sự chuẩn bị của quân dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ: về lực lượng, phương tiện, người chỉ huy, về những tấm gương điển hình trong chiến đấu 1.2. Đối với phương pháp thuyết trình, vấn đáp Đối vớ
Tài liệu đính kèm:
- skkn_day_hoc_long_ghep_giao_duc_li_tuong_song_cao_dep_cho_ho.doc