SKKN Biện pháp chỉ đạo giáo viên sử dụng những kĩ năng tổ chức dạy học theo nhóm có hiệu quả theo mô hình trường học Việt Nam mới ở trường THCS Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân
Đất nước ta ngày càng phát triển, hội nhập sâu rộng với thế giới, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, nâng cao cả về vật chất, tinh thần. Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới, ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ra Nghị quyết số 29/NQ-TW về việc đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo. Theo Nghị quyết lần đổi mới này, là bước tiến quan trọng trong cải cách giáo dục. Trong quá trình dạy học, để học sinh lĩnh hội kiến thức một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo, thì người giáo viên cũng phải tìm tòi, khám phá ra mọi kĩ năng nhằm giúp cho việc dạy học đạt kết quả cao.
Năm học 2016-2017 là năm thứ hai trường THCS Ngọc Phụng thực hiện thí điểm song song hai mô hình dạy học đó là dạy học theo mô hình truyền thống và dạy học theo mô hình trường học Việt Nam mới. Đây là năm thứ hai thực hiện mô hình trường học mới đối với ba trường THCS trên địa bàn huyện Thường Xuân. Với mô hình này thì nhiều giáo viên, phụ huynh và học sinh băm khoăn, trăn trở liệu có phù hợp với học sinh THCS không? Các em có tiếp thu được kiến thức đầy đủ và hiệu quả hơn cách dạy và học truyền thống lâu nay không? Vì vậy trong quá trình thực tế chỉ đạo công tác chuyên môn, giúp giáo viên dễ hình dung ra cách tổ chức dạy học theo mô hình trường học mới, cùng với sự trăn trở của bản thân tôi đã đi đến chọn đề tài sáng kiến “Biện pháp chỉ đạo giáo viên sử dụng những kĩ năng tổ chức dạy học theo nhóm có hiệu quả theo mô hình trường học Việt Nam mới ở trường THCS Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân".
MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG 1. Mở đầu. 2 1.1. Lí do chọn đề tài. 2 1.2. Mục đích nghiên cứu. 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu. 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 3 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 4 2.1. Cơ sở lý luận. 4 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 4 2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm, các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 7 2.3.1. Các hình thức tổ chức dạy học nhóm. 7 2.3.2. Cách chia nhóm và tổ chức hoạt động nhóm. 8 2.3.3. Vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong nhóm. 10 2.3.4. Vai trò giáo viên trong hoạt động nhóm. 11 2.3.5. Mô hình lớp học mới ở học sinh và giáo viên có đặc điểm chủ yếu. 13 2.3.6. Các kĩ năng khi tổ chức dạy nhóm. 13 2.3.7. Nội dung và cách thức thực hiện. 14 2.3.8. Quan hệ giữa các cách tổ chức học tập cá nhân hay toàn lớp được tiến hành trước khi tổ chức học nhóm. 14 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. 16 3. Kết luận, kiến nghị. 17 1. Kết luận. 17 2. Kiến nghị. 17 Tài liệu tham khảo 19 Danh các đề tài SKKN đã được Hội đồng khoa học cấp Phòng GD&ĐT trở lên công nhận. 20 Mở đầu. 1.1. Lý do chọn đề tài. Đất nước ta ngày càng phát triển, hội nhập sâu rộng với thế giới, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, nâng cao cả về vật chất, tinh thần. Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới, ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ra Nghị quyết số 29/NQ-TW về việc đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo. Theo Nghị quyết lần đổi mới này, là bước tiến quan trọng trong cải cách giáo dục. Trong quá trình dạy học, để học sinh lĩnh hội kiến thức một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo, thì người giáo viên cũng phải tìm tòi, khám phá ra mọi kĩ năng nhằm giúp cho việc dạy học đạt kết quả cao. Năm học 2016-2017 là năm thứ hai trường THCS Ngọc Phụng thực hiện thí điểm song song hai mô hình dạy học đó là dạy học theo mô hình truyền thống và dạy học theo mô hình trường học Việt Nam mới. Đây là năm thứ hai thực hiện mô hình trường học mới đối với ba trường THCS trên địa bàn huyện Thường Xuân. Với mô hình này thì nhiều giáo viên, phụ huynh và học sinh băm khoăn, trăn trở liệu có phù hợp với học sinh THCS không? Các em có tiếp thu được kiến thức đầy đủ và hiệu quả hơn cách dạy và học truyền thống lâu nay không? Vì vậy trong quá trình thực tế chỉ đạo công tác chuyên môn, giúp giáo viên dễ hình dung ra cách tổ chức dạy học theo mô hình trường học mới, cùng với sự trăn trở của bản thân tôi đã đi đến chọn đề tài sáng kiến “Biện pháp chỉ đạo giáo viên sử dụng những kĩ năng tổ chức dạy học theo nhóm có hiệu quả theo mô hình trường học Việt Nam mới ở trường THCS Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân". Đây là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành từng nhóm. Học hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động nhóm, các em có thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình không thể tự làm được trong một thời gian nhất định. Đối với lứa tuổi học sinh THCS, việc rèn cho học sinh các kĩ năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Nhằm đề xuất các biện pháp, kĩ năng giúp nâng cao hiệu quả học tập theo nhóm, qua đó phát triển các kĩ năng dạy học theo nhóm, qua dạy học nhóm giúp học sinh tư duy sáng tạo, chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tự tin góp phần nâng cao chất lượng học tập, đáp ứng yêu cầu học tập hiện nay. Với mô hình này việc dạy học theo nhóm thường xuyên là chìa khóa để đi đến thành công trong quá trình dạy học. Với thực trạng trên và để đáp ứng yêu cầu về đổi mới PPDH cũng như vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục. Theo tôi, để thực hiện tốt phương pháp dạy học theo nhóm, giáo viên cần phải có các kĩ năng tổ chức sau: Kĩ năng chia nhóm. Kĩ năng giao nhiệm vụ. Kĩ năng tổ chức cho học sinh làm việc trong nhóm. Kĩ năng quan sát. Kĩ năng tổ chức cho học sinh trình bày kết quả học tập. Kĩ năng đánh giá kết quả học tập. Kĩ năng phản hồi. Đây cũng chính là vấn đề được nhiều giáo viên quan tâm nhất hiện nay. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Biện pháp chỉ đạo giáo viên sử dụng những kĩ năng tổ chức dạy học theo nhóm có hiệu quả theo mô hình trường học Việt Nam mới. Từ đó giúp các thầy cô giáo hiểu rõ bản chất vấn đề, thực hiện có hiệu quả mô hình trường học mới đối với học sinh lớp 6,7 trường THCS Ngọc Phụng, năm học 2016-2017. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Để nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu. Nghiên cứu văn bản chỉ đạo của cấp trên, thường xuyên sưu tầm tra cứu sách báo, tài liệu có liên quan đến nội dung đề tài, qua đó phân tích tổng hợp hệ thống hóa theo mục đích nghiên cứu. 1.4.2. Phương pháp quan sát. Thực hiện quan sát trong quá trình học tập trong lớp, ngoài lớp, đặc biệt là theo dõi trong những giờ thảo luận nhóm của học sinh nhằm đánh giá thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc dạy học theo nhóm. 1.4.3. Phương pháp điều tra, phỏng vấn khảo sát thực tế. Tiến hành thiết lập một số câu hỏi dạng trắc nghiệm và tự luận cho 1 số nhóm học sinh và điều tra qua phiếu liên quan đến việc phân tích đánh giá việc học của học sinh, hay thông qua phỏng vấn trực tiếp qua đó nắm bắt được thực trạng. 1.4.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm. Thông qua các sản phẩm làm ra của học sinh như bài tập làm việc theo nhóm, bài kiểm tra của học sinh hoặc bài làm cá nhân nhằm để phân tích, đánh giá sản phẩm và nhận định đưa kết luận đúng khi dạy học. 1.4.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Qua các hoạt động, giáo viên ghi chép qua đó đúc rút kinh nghiệm được và chưa được, rồi đưa ra kết luận. 1.4.6. Phương pháp thống kê. Sử dụng phương pháp thống kê nhằm phân tích thực trạng vấn đề nghiên cứu. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 2.1. Cơ sở lý luận. Qua nghiên cứu công văn số: 4668/BGDÐT-GDTrH ngày 10/09/2015 về việc hướng dẫn triển khai mô hình trường học mới Việt Nam cấp THCS từ năm học 2015-2016; công văn số: 4669/BGDÐT-GDTrH ngày 10/09/2015 về việc hướng dẫn đánh giá học sinh THCS theo mô hình trường học mới; các văn bản chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo; Phòng Giáo dục và Đào tạo; qua tiếp thu các chuyên đề về dạy học theo mô hình trường học mới; về đổi mới phương pháp dạy học; qua các tạp chí, sách báo và căn cứ vào tình hình dạy học ở đơn vị tôi thấy: dạy học theo nhóm là mô hình nhà trường tiên tiến, hiện đại trên thế giới đã được nhiều quốc gia có nền giáo dục phát triển áp dụng, phù hợp với mục tiêu phát triển và đặc điểm của giáo dục nước ta. Các phòng học dạy theo mô hình trường học mới được bố trí giống như phòng học bộ môn, thư viện linh động với đồ dùng dạy và học sẵn có để học sinh tham khảo; góc đồ dùng học tập, góc cộng đồng, góc trưng bày sản phẩm... Mô hình trường học mới thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm, học tập mang tính tương tác, phù hợp với từng cá nhân học sinh. Chuyển việc truyền thụ kiến thức của giáo viên thành việc hướng dẫn học sinh tự học. Lớp học do học sinh tự quản và được tổ chức theo các hình thức như: làm việc theo cặp đôi, làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm, trong đó hình thức học theo nhóm là chủ yếu. Học sinh được học trong môi trường học tập thân thiện, thoải mái, không bị gò bó, luôn được gần gũi với bạn bè, với thầy cô, được sự giúp đỡ của bạn học trong lớp, trong nhóm và thầy cô, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em, học sinh khá giỏi được phát huy, học sinh còn hạn chế, yếu kém được học sinh của nhóm và giáo viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp. Những người tham gia trong nhóm phải có mối quan hệ tương tác, giúp đỡ và phối hợp lẫn nhau. Học sinh trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ chung. Điều này đòi hỏi trước tiên là phải có sự phụ thuộc tích cực giữa các thành viên trong nhóm. Mỗi thành viên trong nhóm cần hiểu rằng họ không thể trốn tránh trách nhiệm, hay dựa vào công việc của những người khác. Trách nhiệm cá nhân là then chốt đảm bảo cho tất cả các thành viên trong nhóm thực sự mạnh lên. Trong học tập theo nhóm, học sinh thường được phát huy hơn, cơ hội cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả năng của mình nhiều hơn. Nhóm làm việc sẽ khuyến khích học sinh giao tiếp với nhau và như vậy sẽ giúp cho những em nhút nhát, thiếu tự tin, có nhiều cơ hội hòa nhập với lớp học. Thêm vào đó, học theo nhóm còn tạo ra môi trường hoạt động mang bầu không khí thân mật, cởi mở, sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ trên cơ sở cố gắng hết sức và trách nhiệm cao của mỗi cá nhân. Học sinh có cơ hội được tham gia tích cực vào hoạt động nhóm. Mọi ý kiến của các em đều được tôn trọng và có giá trị như nhau, được xem xét, cân nhắc cẩn thận. Do đó sẽ khắc phục tình trạng áp đặt, uy quyền, làm thay, thiếu tôn trọng... giữa những người tham gia hoạt động, đặc biệt giữa giáo viên và học sinh. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 2.2.1. Thuận lợi. Đa số học sinh được trang bị đầy đủ tài liệu hướng dẫn học và đồ dùng học tập. Đa số học sinh trong lớp thích học mô hình này, đặc biệt là học sinh khá giỏi. Thiết kế của sách hướng dẫn học được xây dựng 3 trong 1 tức là sách giáo khoa, sách giáo viên và vở bài tập cùng trong một quyển, điều đó rất tiện cho giáo viên, học sinh và phụ huynh cùng tham gia hoạt động dạy và học. Mô hình trường học mới chuyển cơ bản từ hoạt động dạy của giáo viên sang hoạt động học của học sinh. Tức là chuyển từ phương pháp dạy truyền thống sang phương pháp học tích cực của học sinh. Dạy học theo nhóm đã được giáo viên sử dụng khá phổ biến và thường xuyên. Từ khi có chủ trương đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường sự tham gia của học sinh, phát huy tối đa vai trò chủ động, tích cực của các em thì dạy học theo nhóm đã được coi là phương pháp dạy học hữu hiệu và bước đầu đã làm thay đổi bộ mặt phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông giáo viên đã nhận thức được những ích lợi của dạy học nhóm: giáo viên đã thấy rõ tác dụng của dạy học theo nhóm trong việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng cường sự tham gia của học sinh như: mọi học sinh đều được trình bày ý kiến, học sinh tự tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn... Từ đó phát triển những kĩ năng xã hội cho học sinh, như biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu, biết thống nhất ý kiến...; còn đối với giáo viên thì dạy học nhóm giúp họ không phải nói nhiều trên lớp, nhưng chuẩn bị bài cần kỹ lưỡng hơn; hiểu khả năng của học sinh hơn.... giáo viên đã có kiến thức và một số kĩ năng để tiến hành dạy học theo nhóm. Qua thực tế giảng dạy và dự giờ của một số giáo viên đều cho thấy về cơ bản giáo viên biết sử dụng phương pháp dạy học nhóm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu và nội dung bài học. Giáo viên bước đầu đã biết lựa chọn hình thức và cơ cấu nhóm tương đối phù hợp, đã nêu được các bước dạy học theo nhóm. Khâu chuẩn bị của giáo viên cho học sinh trong nhóm làm việc theo cũng rất tốt. Học sinh bước đầu đã có những kĩ năng làm việc theo nhóm: Các em đã biết nhanh chóng gia nhập vào nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí; bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến và trình bày mạch lạc kết quả làm việc chung của cả nhóm. Dạy học theo nhóm có thể tập trung những mặt mạnh của từng học sinh, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu, nâng cao tính tương tác giữa các thành viên trong nhóm. Tăng cường động cơ học tập, làm nảy sinh những hứng thú mới. Kích thích sự giao tiếp, chia sẻ tư tưởng, nguồn lực và cách giải quyết vấn đề. Tăng cường các kĩ năng biểu đạt, phản hồi bằng các hình thức biểu đạt như lời nói, ánh mắt cử chỉ Khích lệ mọi thành viên tham gia học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, phát triển mối quan hệ gắn bó, quan tâm đến nhau. Họ gắn kết với nhau theo phương thức Nhà trường – Gia đình – Cộng đồng. 2.2.2. Khó khăn. Đòi hỏi nhiều thời gian: Theo quy định lớp học chỉ có 20 học sinh. Nhưng thực tế do cơ sở vật chất, nhân sự của nhà trường nên lớp học đông trên 30 học sinh, với thời gian giảng dạy 45 phút học một tiết là một trở ngại rất lớn cho dạy học nhóm thành công. Nếu như giáo viên không kiểm soát cẩn thận tương tác giữa các học sinh trong nhóm, thì một vài học sinh có thể sẽ lãng phí thời gian vào việc thảo luận những vấn đề không có liên quan hoặc có thể xảy ra trường hợp là một học sinh phụ trách nhóm theo kiểu độc đoán, đa số các thành viên trong nhóm không tham gia thảo luận mà lại quan tâm đến vấn đề khác trong nhóm và giữa các nhóm có thể phát sinh tình trạng đối đầu, ganh đua quá mức. Thường khó để đánh giá từng học sinh một cách công bằng và một vài em có thể cảm thấy không thoải mái với việc đánh giá dựa trên sự nỗ lực của nhóm và sự bình xét của các bạn. Bên cạnh những kết quả tích cực như trên, vẫn còn những tồn tại nhất định, cụ thể là: Gia đình các em đa số làm nghề nông nghiệp, điều kiện kinh tế gia đình khó khăn nên chưa thực sự quan tâm đến việc học của con em, phải lo cuộc sống mưu sinh, phó mặc công việc học tập của con em mình cho nhà trường; chất lượng học sinh còn thấp, không đồng đều, việc học theo nhóm hiệu quả chưa cao. Nguồn kinh phí đầu tư cho mô hình trường học mới không có, việc huy động xã hội hóa gặp khó khăn do điều kiện kinh tế hộ gia đình nông nghiệp không đủ khả năng. Trình độ của đa số phụ huynh không đủ để giúp con tự học trước ở nhà. Khi tiến hành tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ, giáo viên chủ yếu hướng học sinh nhằm vào mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ học tập cụ thể mà nhóm học sinh cùng nhau thực hiện chứ chưa chú trọng giáo dục cho học sinh những kĩ năng xã hội quan trọng mà làm việc nhóm có ưu thế. Sau khi các nhóm thảo luận giáo viên ít quan tâm chốt lại những kiến thức, kết luận chung làm cho học sinh không biết ý kiến nào là phù hợp. Dạy học nhóm chưa được sử dụng đồng đều ở tất cả các môn học. Còn đơn điệu trong việc sử dụng các hình thức tiến hành và nhiệm vụ giao cho nhóm. Nhiệm vụ giao cho nhóm còn đơn giản, ít phương án trả lời, không cần huy động nhiều kinh nghiệm của từng cá nhân và thiếu định hướng để học sinh buộc phải phân chia công việc hay phải trưng cầu ý kiến riêng của từng người trong nhóm. Việc bố trí học sinh ngồi học liên tục theo nhóm gặp bất lợi trong việc quan sát, nếu không thường xuyên hoán đổi vị trí cho nhau sẽ dẫn tới hậu quả vẹo cột sống trong tương lai. Vì ngoài thời gian làm việc nhóm, học sinh còn phải chú ý lên bảng nghe giáo viên hướng dẫn... Bàn ghế chưa phù hợp để có thể sắp xếp cho dạy học nhóm, một số học sinh lúng túng và nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động trong nhóm. Một số học sinh còn ỷ lại, dựa dẫm vào các bạn cùng nhóm. Việc quan sát, đánh giá của giáo viên chưa được quan tâm đúng mức. 2.2.3. Các nguyên nhân, yếu tố tác động. Những năm học trước, quan điểm dạy học của giáo viên chủ yếu là lên lớp cố gắng truyền tải hết khối lượng kiến thức theo yêu cầu trong sách giáo khoa cho học sinh, các tiết học của học sinh thật sự rất đơn điệu, hình thức tổ chức dạy học chủ yếu là ngồi nghe thầy cô giảng bài sau đó luyện tập theo những gì các em tiếp thu được. Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh chủ yếu thông qua học thuộc lòng hoặc việc áp dụng bài học vào thực tiễn một cách máy móc: “Thầy bảo thế nào thì làm thế đó, với hình thức trả bài cho thầy”. Đánh giá cảm tính, không thông qua biểu hiện cụ thể. Những tiết học được tổ chức theo hình thức nhóm, trò chơi học tập, sắm vai rất ít; điều này chỉ diễn ra khi thao giảng, hội giảng, nhưng cũng chỉ mang tính hình thức. Đồ dùng như tranh ảnh, bản đồ, hay các phương tiện phục vụ cho việc dạy học cũng ít khi sử dụng. Tiết học chỉ có phấn trắng, bảng đen, SGK, “Tư trang” của giáo viên lên lớp chỉ có giáo án với SGK Việc học của học sinh tất nhiên là phải phụ thuộc vào khâu tổ chức của giáo viên, giáo viên tổ chức dạy thế nào thì học sinh học theo thế đó. Với việc tổ chức như trên, học sinh lên lớp chỉ ngồi nghe, ghi nhớ kiến thức mà giáo viên truyền đạt sau đó học thuộc bài, học sinh mà muốn chia sẻ bài học với bạn thì bị giáo viên nhắc nhở “gây mất trật tự”. Trong suốt buổi học, các em chủ yếu là ngồi nhìn lên bảng nghe thầy cô giảng. Ngồi yên một chỗ nghe giảng và làm bài quả thực là điều rất khó khăn đối với trẻ, nhất là học sinh THCS lứa tuổi khó bảo nhất. Chính vì điều đó mà học sinh rất rụt rè, nhút nhát trong các hoạt động, nhàm chán trong việc học tập, kết quả học tập không cao, khả năng tự bộc lộ bản thân hạn chế, học sinh còn lúng túng, nhút nhát, ít nói, chưa mạnh dạn tham gia vào hoạt động nhóm nhất là học sinh yếu. Cơ sở vật chất. Bàn ghế chưa phù hợp để có thể sắp xếp chỗ ngồi theo nhóm. Trang thiết bị dạy học còn ít, không đồng bộ theo mô hình trường học mới. Tài liệu về bồi dưỡng nghiệp vụ, rèn kĩ năng dạy học vẫn chưa đồng bộ, nội dung còn chung chung. Phòng học thiếu không gian, còn bục giảng Đó là những nguyên nhân làm cho giáo viên ngại tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm. 2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm, các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 2.3.1. Các hình thức tổ chức dạy học nhóm lấy học sinh làm trung tâm. Nhận thức đầy đủ một cách có hệ thống về quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm là đặt người học vào trung tâm của quá trình dạy học, tạo cơ hội tới mức tối đa để học sinh được tham gia tích cực vào quá trình học tập thông qua các hoạt động trên lớp. Đây cũng chính là cách học có hiệu quả nhất, học qua các hình thức sau: Trải nghiệm: Học qua thực tế, học từ những kinh nghiệm thông qua việc làm và qua khám phá tìm tòi của các em. Giao tiếp: Thông qua trao đổi, tranh luận các em có thể chia sẻ cho nhau những gì mình biết được, học được và cách học của mình cho bạn bè như ông cha đã dạy “Học thầy không tày học bạn". Học qua tương tác: (Sự qua lại) chia sẻ với bạn bè những kinh nghiệm của mình và học kinh nghiệm từ bạn bè cũng như người lớn. Rút kinh nghiệm: Sau những lần thất bại, các em cố gắng làm lại lần nữa, lần sau sẽ tốt hơn lần trước. Từ những kinh nghiệm học tập đó, các em có thể áp dụng vào các tình huống khác nhau. Bốn hình thức trên chính là biểu hiện của quan điểm dạy học này. Để thực hiện được điều đó thì giáo viên cần phải biết hình thức đặc trưng cho từng cách học. 2.3.2. Cách chia nhóm và tổ chức hoạt động nhóm. * Các kiểu nhóm: Nhóm theo tên các loài hoa Nhóm theo biểu tượng Nhóm theo số đếm Nhóm theo mã màu CÁC CÁCH CHIA NHÓM Nhóm theo trình độ Nhóm cặp Nhóm theo tháng sinh nhật Nhóm tương trợ Nhóm theo ghép hình Nhóm theo sở thích Bàn trên quay xuống bàn dưới Tuy nhiên trong thực tế thì có nhiều kiểu nhóm khác nhau, nhưng tôi nêu ra 11 kiểu điển hình trên và hướng dẫn cách chia các nhóm này như sau: * Nhóm theo số đếm: Muốn chia lớp thành 5 nhóm thì điểm số từ 1 đến 6 rồi quay lại 16. Ví dụ lớp bạn có 30 học sinh, bạn muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu học sinh đếm 1,2,3,4,5,6. Bạn yêu cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những học sinh có số 2 về nhóm 2 Khi chuyển nhóm có thể cho học sinh vừa đi vừa hát hoặc vỗ tay Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải mái, phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các môn học. * Nhóm biểu tượng: Biểu tượng có thể là: (con vật, cây cối, hình ảnh, các bông hoa ). Muốn chia lớp thành 5 nhóm thì bạn phải chuẩn bị 5 biểu tượng. Ví dụ: Lớp bạn có 30 học sinh, bạn muốn chia thành 5 nhóm theo biểu tượng là con vật, bạn phải chuẩn bị các con vật như: Vàng Anh, Chích Bông, Thỏ Ngọc, Sơn ca, Thiên Nga chẳng hạn. Mỗi con vật bạn phải có 6 biểu tượng. Ngoài ra bạn phải chuẩn bị 5 biểu tượng của 5 con vật trên có kích thước lớn hơn để đặt lên bàn cho mỗi nhóm. Sau khi phát biểu tượng hoặc cho học sinh chọn biểu tượng xong, học sinh
Tài liệu đính kèm:
- skkn_bien_phap_chi_dao_giao_vien_su_dung_nhung_ki_nang_to_ch.doc