Sáng kiến kinh nghiệm Rèn phát âm đúng cho học sinh Lớp 1

 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Mỗi môn học ở trường Tiểu học góp phần không nhỏ vào việc hình thành và phát triển phẩm chất, nhân cách của con người mới xã hội chủ nghĩa. Tiếng Việt là môn học mang tính công cụ và tính thẩm mĩ - nhân văn, giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Một trong những mục tiêu của dạy học Tiếng Việt cấp Tiểu học là giúp học sinh bước đầu hình thành các năng lực chung, phát triển năng lực ngôn ngữ ở tất cả các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe (Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT). Như chúng ta đã biết, để làm chủ được công cụ ngôn ngữ Tiếng Việt một cách có hiệu quả, học sinh phải làm chủ được mặt phát âm của ngôn ngữ. Vì vậy việc dạy phát âm đúng Tiếng Việt cho học sinh là rất quan trọng đặc biệt là học sinh lớp 1, có phát âm đúng thì các em mới đọc đúng, đọc thành thạo và đọc hiểu được; khi biết đọc các em sẽ có điều kiện học các môn học khác có trong chương trình được tốt hơn.	
Bên cạnh đó, học sinh lớp từ lứa tuổi mầm non lên, vốn Tiếng Việt còn hạn chế. Khi học mầm non, đôi khi các cô giáo cũng chỉ chú ý nhiều đến vui chơi, múa, hát và nhận biết mặt chữ cái cho các em. Việc sửa lỗi phát âm cho các em chưa được chú trọng nhiều. Nếu chúng ta cứ viện cớ vì môi trường sống của các em mà không uốn nắn, sửa sai cho các thì sẽ ảnh hưởng rất lớn tới tương lai của các em. 
Là một giáo viên chủ nhiệm và trực tiếp giảng dạy lớp 1, tôi nhận thấy muốn rèn luyện kỹ năng phát âm đúng Tiếng Việt cho học sinh thì giáo viên phải xác định được thực trạng và nguyên nhân vì sao các em phát âm, nói hay đọc còn chưa đúng? Biết được nguyên nhân, giáo viên sẽ nghiên cứu để có giải pháp rèn cho các em có kĩ năng phát âm, nói hay đọc đúng theo chuẩn âm của Tiếng Việt. Từ đó, giúp các em phát âm, đọc hoặc nói hay hơn, diễn cảm hơn để làm tiền đề cho các em hiểu văn bản mà các em đã đọc. Khi đó những gì đọc được sẽ tác động vào cuộc sống của các em. Qua đó, góp phần đánh giá học sinh mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt và biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực và những biểu hiện phẩm chất của học sinh theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học (đúng theo nội dung Thông tư số 27/2020/TT-BGDĐT ngày 04/9/2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định đánh giá học sinh tiểu học).	
 II. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN
Để đạt được mục đích rèn phát âm đúng cho học sinh lớp 1, trong đó tôi đã sử dụng chủ yếu các phương pháp sau: 
- Phương pháp quan sát;
- Phương pháp phân tích;
- Phương pháp luyện tập, thực hành;
- Phương pháp so sánh, đối chiếu;
- Phương pháp thống kê tổng hợp.
III. MỤC TIÊU
Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm giúp giáo viên dạy lớp 1 nói riêng, giáo viên Tiểu học nói chung tìm ra phương pháp rèn kĩ năng phát âm đúng tốt nhất, hay nhất nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Giúp giáo viên có đủ vốn kiến thức cần thiết cho việc rèn phát âm. Bên cạnh đó, giúp học sinh lớp 1 đạt được yêu cầu đọc đúng. Thông qua đó giúp học sinh yêu thích đọc, phát huy khả năng học Tiếng Việt để từ đó tiếp thu tốt các môn học khác, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục môn Tiếng Việt nói riêng và chất lượng giáo dục trong nhà trường nói chung.
CHƯƠNG II: MÔ TẢ SÁNG KIẾN
I. VẤN ĐỀ CỦA SÁNG KIẾN
1. Thực trạng vấn đề 
Bản thân là giáo viên trẻ đã giảng dạy lớp 1 nhiều năm nhưng trong những năm đầu mỗi khi nhận lớp, tôi rất lo lắng vì không biết sẽ dạy các em như thế nào để sau khi học xong lớp 1, các em biết đọc thông, viết thạo. Tôi biết rằng các em vừa mới từ bậc Mầm non lên với hoạt động vui chơi là chính thì giờ đây hoạt động học ở trường Tiểu học là hoạt động chủ đạo. Hàng ngày, đọc là một hoạt động không thể thiếu được của một người học sinh, nhưng thời gian đầu rất nhiều em còn chưa thuộc hết chữ cái, phát âm chưa đúng. Vì vậy, giáo viên luôn là chiếc cầu nối cho học sinh nắm bắt được cách phát âm đúng (âm, vần, tiếng, từ, dấu thanh, ) để giúp các em đạt được yêu cầu về kĩ thuật đọc.
Rèn cho học sinh phát âm đúng, đọc đúng là rèn cho các em phát triển năng lực ngôn ngữ. Vì vậy, việc rèn kỹ năng phát âm một cách chuẩn xác cho các em ngay từ khi các em bước vào trường là một vấn đề rất cần thiết cho việc nghe, nói, đọc, viết và giao tiếp của các em. Đồng thời đây là việc cần làm thường xuyên của mỗi giáo viên, đặc biệt là năm học 2020 - 2021 năm học đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với lớp 1. 
Khảo sát của lớp 1A do tôi giảng dạy khi chưa áp dụng sáng kiến
Năm học
Số lượng
Số học sinh 
phát âm chuẩn
Tỉ lệ
(%)
Số học sinh 
phát âm chưa chuẩn
Tỉ lệ
(%)
2018 - 2019
38
27
71
11
29
2019 - 2020
38
29
76,3
9
24,7
Khảo sát cho thấy, khi chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm thì kết quả đọc của các em ở các mức độ phát âm chưa chuẩn còn nhiều (24,7%). Tỉ lệ học sinh phát âm chuẩn đạt được chưa cao. 
2. Tồn tại, hạn chế
Qua dự giờ, trao đổi, và thực tế giảng Tiếng Việt ở lớp 1, tôi thấy có những hạn chế sau:
- Học sinh lớp 1 lớp đầu cấp nên còn nhiều bỡ ngỡ, rụt rè; việc giúp các em làm quen với việc đọc khó khăn, lúng túng.
- Các em mới bước đầu làm quen với Tiếng Việt; vốn từ còn rất hạn chế; còn phát âm sai, rồi đọc chưa đúng ngữ điệu đọc chưa lưu loát, trôi trảy.
- Các em phát âm sai các phụ âm đầu như: đọc lẫn lộn giữa l/n, phát âm /p/ thành /b/, ch/tr, x/s, đọc lẫn giữa các vần, thanh ngã thành thanh sắc, một số em còn nói ngọng, việc sử dụng Tiếng Việt còn lúng túng. 
3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế
+ Nhiều em thời gian đầu còn chưa ghi nhớ hết tên các âm trong bảng chữ cái.
+ Lỗi về âm đầu: [p] thành [b]; ]; [l] thành [n]; [kh] thành [c]; [th] thành [t]; lẫn lộn giữa d/r/gi, ch/tr, s/x.
+ Lỗi âm chính: /ê/ thành /iê/.
+ Lỗi vần /ong/ thành /oong/, vần /oc/ thành /ooc/
+ Lỗi về thanh điệu: thanh ngã thành thanh sắc.
Bên cạnh đó, còn nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa không có thời gian quan tâm sát sao đến việc học tập của các em. Một số cha mẹ học sinh chưa nắm được quy trình dạy đọc nên còn hạn chế trong việc hướng dẫn con em mình học ở nhà.
4. Phân tích, đánh giá và chỉ ra tính cấp thiết cần tạo ra sáng kiến
Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi nhiều em đọc phát âm chưa đúng, điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến yêu cầu đọc đúng, đọc rõ ràng văn bản, tốc độ đọc chưa đạt (theo yêu cầu khoảng 40 - 60 tiếng trong 1 phút). 
Vậy làm thế nào để nâng cao chất lượng đọc cho học sinh? Đó là câu hỏi đặt ra cho mỗi người giáo viên khi thực hiện giảng dạy. Để làm được điều đó đòi hỏi người giáo viên phải có sự tìm tòi, nghiên cứu. Đồng thời phải tìm ra các biện pháp hướng dẫn các em rèn phát âm đúng sao cho hiệu quả. Đối với học sinh lớp 1, bước đầu mới làm quen với việc đọc, kỹ năng đọc của các em còn rất nhiều hạn chế. Qua đó, tôi thấy việc rèn phát âm đúng của học sinh lớp 1 là hết sức quan trọng. Vì vậy, giáo viên dạy lớp 1 phải tăng hướng dẫn đọc cho học sinh để làm tiền đề cho các lớp trên. 
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi đã đã tiến hành tìm hiểu, nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp để việc dạy - học môn Tiếng Việt 1 đạt hiệu quả cao nhất. Sau hai năm thực nghiệm tại trường Tiểu học Xuân Huy với kết quả đạt được, tôi đã rút ra sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp rèn kĩ năng phát âm đúng cho học sinh lớp 1 ở trường Tiểu học Xuân Huy” với mong muốn được đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào việc rèn phát âm đúng Tiếng Việt cho các em học sinh để đáp ứng được những yêu cầu thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và đổi mới của giáo dục trong thời kỳ đất nước hội nhập như hiện nay.
II. GIẢI PHÁP ĐỂ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN	
	1. Chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học; hình thành các kĩ năng và động lực học tập cho học sinh	
* Chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học 
	Tranh ảnh và đồ dùng dạy học (máy chiếu, bảng chữ cái, mẫu chữ, vật thật, ) rất quan trọng không thể thiếu được trong việc dạy học nhất là ở môn Tiếng Việt. Tuy sách giáo khoa cũng đã sử dụng rất nhiều kênh hình để minh họa âm, vần, tiếng, từ ngữ để các em đọc nhưng chủ yếu là tranh vẽ nên chưa thu hút được tâm lý các em lớp 1. Do đó, tôi nhận thấy việc sử dụng thêm những tranh ảnh chụp thực tế, vật thật để các em quan sát từ đó giáo viên nêu yêu cầu các em phát âm chuẩn các từ đó thì tính hiệu quả rất cao. Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học, quá trình chuẩn bị cho việc dạy học giáo viên cần rà soát, đề xuất bổ sung đầy đủ thiết bị đồ dùng dạy học. 
Ví dụ: 
+ Phân biệt l/n: khi dạy phát âm có tiếng la (con la)/na (quả na) giáo viên dùng tranh chụp hình ảnh con la, quả na. 
+ Phân biệt s/x: để giúp học sinh đọc phân biệt “sổ” với “xô” giáo viên dùng vật thật là quyển sổ ghi và cái xô đựng nước.
Hình ảnh và vật thật này tôi cho học sinh quan sát, cầm, sờ vào vật. Sau đó gọi một số em đánh vần và đọc trơn tiếng đó: la (na), sổ (xô). Như vậy các em vừa được nhận biết sự vật trong thực tế vừa sẽ nhớ lâu cách phát âm.
* Hình thành các kĩ năng và động lực học tập cho học sinh	
Học sinh lớp 1 còn bỡ ngỡ, rụt rè với những hoạt động ở môi trường mới. Đối với những tiết học đầu tiên tất cả đều mới mẻ, lạ lẫm với các em. Giáo viên cần xác định được mọi thao tác, mọi tư thế, cách đọc, nói, giao tiếp, được hình thành trong giai đoạn này là hết sức quan trọng. Những thao tác, những thói quen, tư thế tác phong đúng, đẹp sẽ rất có lợi lâu dài và ngược lại. Bởi thế rèn luyện các thao tác, động hình, tư thế, lệnh giữa giáo viên và học sinh phải hết sức chuẩn mực, rõ ràng, dứt khoát.
Bên cạnh đó, giáo viên giao tiếp với học sinh một cách thân thiện, coi học sinh là những người bạn để các em không ngại chia sẻ mọi khó khăn trong quá trình học tập và ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày. Tôi luôn gần gũi, chuyện trò và giới thiệu mọi hoạt động xung quanh, đồng thời hướng dẫn các em tiếp xúc với các hoạt động tập thể để các em tự tin trong mọi hoạt động ở trường lớp cũng như ở nhà. Đồng thời giáo viên quan tâm đến mọi đối tượng học sinh để hiểu được tâm sinh lí của mỗi nhóm học sinh. Luôn động viên, khuyến khích học sinh kịp thời trong mỗi giờ học; khen nhiều, không chê mà luôn tôn trọng mọi sự sáng tạo của học sinh. Nếu các em phát âm sai thì không nói là sai mà cần khuyến khích các em, chẳng hạn:“Em cần nghe và phát âm lại nhé”, “sau khi nghe bạn phát âm em có thể phát âm lại được không” đồng thời tôi gợi ý, hướng dẫn các em phát âm lại cho đúng để các em cảm thấy mỗi ngày đi học thật sự là một ngày vui, là một ngày thật hạnh phúc.
2. Giáo viên phát âm đúng và rèn cho học sinh phát âm theo mẫu
Để rèn kỹ năng phát âm đúng cho học sinh, trước hết giáo viên phải phát âm đúng để làm mẫu. Vì vậy giáo viên cho học sinh nghe đúng, nghe hay thì việc học sinh đọc sai, viết sai từng bước được khắc phục. Khi phát âm mẫu cho học sinh, giáo viên cần rèn luyện cho các em biết kết hợp cả kĩ năng nghe và nhìn (nghe tiếng phát âm và quan sát môi, miệng, lưỡi của cô). Như thế học sinh sẽ phát âm đúng và dễ dàng hơn. Trong giờ dạy, giáo viên luôn lắng nghe và quan sát cách phát âm của từng học sinh để nhanh chóng nhận ra lỗi phát âm của các em là do đâu. Trong quá trình dạy từng bài, tôi phát âm mẫu, hướng dẫn cách phát âm môi, há miệng, tròn môi, sít răng hay cong lưỡi, Tuỳ thuộc âm thanh sai lệch của mỗi học sinh mà tôi lựa chọn biện pháp sao cho thích hợp nhất. Tôi luôn tận tình uốn nắn để khắc phục mọi lỗi phát âm ở lớp theo cô và yêu cầu học sinh luyện phát âm mọi lúc, mọi nơi. Học sinh mắc lỗi ở phần nào thì cần luyện phát âm lại ở phần đó nhiều hơn. Ngoài ra, tôi luôn cũng khuyến khích các em tự sửa lỗi cho nhau. 
Hướng dẫn chữa lỗi phát âm theo mẫu: tôi phát âm mẫu các âm (vần, tiếng, từ) cần luyện rồi yêu cầu học sinh luyện phát âm theo; chữa lỗi phát âm bằng biện pháp cấu âm: tôi luôn mô tả cấu âm của một âm nào đó rồi hướng dẫn học sinh phát âm theo; chữa lỗi bằng âm trung gian như: giúp học sinh chuyển từ âm sai sang âm đúng qua âm trung gian, thường được dùng để chữa từ thanh nặng về thanh hỏi, thanh sắc về thanh ngã. Sau đó, tôi cho học sinh luyện đọc phát âm theo nhiều hình thức như: cá nhân, nhóm, đôi bạn cùng đọc cho nhau nghe.
Ví dụ:
 Khi dạy bài n, Sau khi giáo viên và học sinh cùng thực hiện đọc xong phần âm, ghép âm để đọc từ. Đến phần quan sát tranh để đọc từ ngữ, giáo viên lần lượt đưa tranh minh hoạ cho từng từ ngữ: lá me, nơ đỏ, ca nô. Sau khi đưa tranh minh hoạ và nêu yêu cầu nói nhân vật trong tranh cho mỗi từ ngữ. Thì lúc này giáo viên cần đọc mẫu nhiều lần, đọc chậm, phát âm rõ từ ngữ, uốn lưỡi cong để học sinh bắt chước rồi đọc theo vì những từ ngữ này thường không chỉ học sinh đọc sai vì mới đọc mà một số em do ảnh hưởng của phương ngữ, tiếng mẹ đẻ nên phát âm nhầm lẫn l với n hoặc ngược lại. 
 Một số hình ảnh giáo viên giúp học sinh sửa lỗi phát âm:
3. Khắc phục những lỗi phát âm học sinh thường gặp khó khăn và đọc sai
Qua thực tế giảng dạy, tôi đặc biệt chú ý các âm mà học sinh thường hay phát âm chưa đúng, phân loại cụ thể từng thành các đối tượng: lẫn cách phát âm các âm (l/n, x/s, ch/tr, ), tiếng, từ na ná giống nhau; đọc lẫn dấu thanh chưa phân biệt được đâu là đúng, là sai. Trong giờ học cũng như các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giáo viên cần phải dạy các em nói đủ câu, phát âm đúng âm của Tiếng Việt. Chữa lỗi phát âm bằng phương pháp luyện theo mẫu như: Giáo viên phát âm mẫu các âm (tiếng, từ, câu) cần luyện trước học sinh rồi yêu cầu học sinh luyện phát âm theo; chữa lỗi phát âm bằng biện pháp cấu âm: Giáo viên mô tả cấu âm của một âm nào đó rồi hướng dẫn học sinh phát âm theo; chữa lỗi bằng âm trung gian như: giáo viên chuyển từ âm sai sang âm đúng qua âm trung gian; tập hát để giúp học sinh phát âm đúng một vài thanh chẳng hạn: âm vực của thanh huyền thấp hơn thanh sắc nên tập hát thanh sắc thành thanh huyền rất thuận lợi
* Các tiếng có phụ âm l/n (lung linh/nô nức, ), x/s (sung sướng/xúc xích,), ch/tr (quả chanh/bức tranh,), r/d/gi (run rẩy/dọn dẹp/ giá cả,): Khi hướng dẫn tôi phân tích tỉ mỉ có trực quan bằng cách tôi đặt hai tiếng có chứa các âm đó cạnh nhau để các em thấy sự khác nhau của nó và phân biệt rõ rồi yêu cầu học sinh phát âm nhiều lần cho thật chuẩn. 
 Ví dụ:
 + Khi dạy học sinh phân biệt n/l: /n/ là một âm mũi, khi phát âm, sờ tay vào mũi sẽ thấy mũi rung, còn khi phát âm âm/l /mũi không rung. Sau đó, ta cho học sinh luyện phát âm /l/ bằng cách bịt chặt mũi đọc la, lo, lô, lu, lư, ... Khi bịt chặt mũi học sinh không thể phát âm các tiếng na, no, nô, nu, nư. Hoặc hướng dẫn học sinh khi phát âm âm /l/ thì đưa lưỡi lên phía bên trên lợi của hàm trên ngạc cứng, còn khi phát âm /n/ thì đưa đầu lưỡi vào mặt trong của hàm răng. Sau đó, giáo viên hướng dẫn học sinh luyện nói các câu.
 	+ Khi dạy bài tr với âm tr đầu lưỡi chạm vào vòm cứng bật ra không có tiếng thanh. Khi giáo viên phát âm mẫu từ “cá trê” hay “tre ngà” đều phải thực hiện như trên để chuẩn âm giúp học sinh lắng nghe và làm theo chuẩn. 
+ Tương tự khi dạy bài bài s/x. Âm x: Khe hẹp giữa đầu lưỡi và răng-lợi, hơi thoát ra xát nhẹ không có tiếng thanh Âm s: uốn đầu lưỡi về phía vòm, hơi thoát ra xát mạnh, không có tiếng thanh (sung sướng - xúc xích, xe – se, xinh – sinh, xương- sương). 
 	Trong khi hướng dẫn học sinh đọc giáo viên kết hợp với tranh ảnh, vật thật và sau mỗi bài học các âm tôi đã cho các em luyện đọc ngay ở tiết luyện đọc, luyện nói vào buổi chiều và cả trong các môn học khác để khắc sâu kiến thức hơn. 
* Với phụ âm cần mô tả vị trí của lưỡi, phương thức cấu âm, tôi tiến hành sửa từng âm:
 + Lỗi âm đầu [p]/ [b]: (p và b) đều là hai phụ âm đồng vị về mặt cấu âm, môi - môi nhưng khác nhau về mặt thanh tính, /p/ là phụ âm vô thanh, /b/ là phụ âm hữu thanh. Để luyện đọc đúng /p/, tôi đã hướng dẫn học sinh đặt lòng bàn tay trước miệng, một tay đặt lên thanh quản. Khi phát âm /p/ dây thanh rung mạnh và có luồng hơi từ miệng phát ra đập vào lòng bàn tay. Khi phát âm /b/ là âm vốn có sẽ cảm nhận được độ rung nhẹ của thanh quản và không thấy luồng hơi phát ra. Cho học sinh đặt một tay lên thanh hầu và lòng bàn tay trước miệng, trẻ sẽ rễ ràng nhận biết được sự khác biệt giữa hai âm. Ví dụ: Cho học sinh bậm hai môi lại và bật hơi qua môi mạnh hơn, tạo âm /p/ câm. Cho học sinh làm lại như trên nhưng phát thành tiếng /p/ hay ''đèn pin", “pí pa -pí pô'', pọ pạ .... 
+ Lỗi âm [kh]/[c]: Giáo viên hướng dẫn các em cách phát âm từng âm: âm [kh] thì phát từ trong cuống họng bật mạnh ra. Còn âm [c] thì phát từ cuống lưỡi phát ra. Sau đó giáo viên cho các em phát âm so sánh hai tiếng không/công; khánh/cánh; 
 + Lỗi âm đầu [th]/[t]: Giáo viên hướng dẫn khi phát âm âm [t] thì đặt lưỡi lên vòm trên rồi bật mạnh ra. Còn khi phát âm âm [th] thì cũng đặt lưỡi lên vòm trên nhưng uốn lưỡi vào sâu hơn rồi bật mạnh ra. Sau đó cho học sinh luyện phát âm tiếng để phân biệt, như: thầy/tầy, thóc/tóc, 
 + Lỗi âm chính /ê/ thành /iê/: Với lỗi này, tôi cho học sinh hiểu được âm /ê/ chỉ được ghi bằng một con chữ ê, còn âm đôi /iê/ thì được ghi bởi /i/ và /ê/. Vì thế, khi phát âm âm /iê/ thì phát ra giữa /i/ và /ê/ hòa quện vào nhau, 
+ Lỗi vần /ong/ thành /oong/, /oc/ thành /ooc/: Tôi cho học sinh thấy được vần /ong/, vần /oc/ âm chính được ghi bởi một âm chính /o/ cho nên khi phát âm thì không kéo dài, còn vần /oong/, /ooc/ thì có hai âm chính /o/ cho nên khi phát âm phải kéo dài ra. Sau đó cho học sinh phát âm phân biệt giữa các tiếng, như: xong/xoong, sóc/ /sooc/.
Đặc biệt, tôi tập cho học sinh biết quan sát mặt âm thanh lời nói của người khác và của bản thân mình để điều chỉnh phát âm, đọc hoặc nói cho tốt hơn. Tôi luôn vận dụng triệt để phương pháp phát âm theo cặp đôi để các em nhìn miệng của bạn mà phát hiện ra cách phát âm chuẩn hơn. 
Hơn nữa, tôi hướng dẫn các em luyện bộ máy phát âm để phát triển sự linh hoạt của lưỡi, môi, hàm dưới, Sự chuyển động nhịp nhàng, linh hoạt của bộ máy phát âm sẽ giúp cho âm thanh ngôn ngữ chuẩn hơn. Chẳng hạn như: Khi phát âm âm [m] thì hai môi chạm nhẹ vào nhau, đưa hơi thoát lên mũi rồi mở miệng phát ra âm. Khi phát âm âm [t] thì tạo một khoang miệng kín, tập trung
hơi ở miệng đẩy đầu lưỡi vào chân răng rồi bật mạnh hơi ra,
* Chữa lỗi phát âm chưa đúng thanh điệu cho học sinh
 	Giáo viên xác định nguyên nhân của việc mắc lỗi, học sinh phát âm chưa đúng hay đọc còn ngọng ở các tiếng chứa dấu thanh nào, phân tích các tiếng rồi cho học sinh phân biệt các dấu thanh gắn trên các tiếng đó. Sau đó, tôi đọc mẫu và hướng dẫn các em cách phát âm đúng, từ đó các em đọc theo và uốn nắn sửa chữa kịp thời. Giáo viên chú ý hướng dẫn cho học sinh khi phát âm:
	+ Tiếng có thanh hỏi: phát âm trầm, hơi luyến giọng, lên cao kéo dài hơi. Ví dụ: đi ngủ, củ sả,... 
	+ Tiếng có thanh nặng: phát âm thấp giọng và nặng, dứt khoát không kéo dài. 
	+ Tiếng có thanh ngã: đọc nhấn mạnh, hơi kéo dài, luyến giọng lên cao giọng. 
	+ Tiếng có thanh sắc: đọc nhẹ nhàng hơn tiếng có thanh ngã, hơi ngắn, đọc nhanh không kéo dài. 
 Ví dụ:
 Hoặc khi dạy bài G g, Gi gi: Sau khi giáo viên và học sinh cùng thực hiện đọc xong phần âm, ghép âm để đọc từ, giáo viên cần đọc mẫu nhiều lần, đọc chậm, phát âm rõ từ ngữ và dấu ngã (g-ô-gô ngã-gỗ), uốn giọng đọc dấu để học sinh bắt chước rồi đọc theo: đồ gỗ các em thường đọc sai là đồ gố, giá đỗ đọc là giá đố,
 Đồng thời khi chữa lỗi giáo viên đưa ra một số tiếng từ chữa dấu thanh học sinh thường đọc không đúng và nêu tác hại khi phát âm không đúng người nghe sẽ hiểu nghĩa khác đi rồi yêu cầu học sinh luyện đọc đúng theo nhiều hình thức cá nhân, nhóm, đôi bạn cùng đọc cho nhau nghe.
Hình ảnh học sinh giúp học sinh sửa lỗi phát âm:
	4. Rèn luyện tính kiên trì cho học sinh, rèn phát âm cho học sinh ở mọi nơi, mọi lúc 
Trong số những học sinh phát âm sai, có một phần nhỏ học sinh do lười biếng, không muốn rèn luyện mình nên chỉ phát âm một cách nhanh chóng, đại khái cho xong, dần dần thành quen nên phát âm không chuẩn xác. Rèn tính kiên trì cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng. Bản thân người giáo viên cũng phải rất kiên trì để hình thành tính cách ấy cho học sinh. Khi có được lòng kiên trì, học sinh sẽ vượt qua những khó khăn để đạt kết quả tốt nhất. Trong dạy phát âm cho học sinh, khi các em phát âm chưa đúng, phải điều chỉnh nhiều lần mà vẫn