Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp

UBND QUẬN ĐỐNG ĐA TRƯỜNG THCS THÁI THỊNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
Tên tác giả:	Nguyễn Thị Thanh
Giáo viên môn:	Ngữ văn
NĂM HỌC: 2013 -2014
KÝ HIỆU VÀ VIẾT TẮT
SKKN
GVCN
: Sáng kiến kinh nghiệm.
: Giáo viên chủ nhiệm
GV
: Giáo viên.
HS
: Học sinh.
THCS
: Trung học cơ sở.
THPT
: Trung học phổ thông.
GVBM
: Giáo viên bộ môn,
HT
: Học tập.
PHHS
: Phụ huynh học sinh.
HĐNGLL
: Hoạt động ngoài giờ lên lớp.
GD
: Giáo dục.
GĐ
: Gia đình.
PPKLTC
: Phương pháp kỉ luật tích cực.
Lí do chọn đề tài:
PHẦN MỞ ĐẦU
Công tác chủ nhiệm lớp ra đời cách đây mấy trăm năm, sau khi xuất hiện hệ thống tổ chức nhà trường theo lí luận của Coomenxki và tồn tại cho đến ngày nay. Vì trường đông HS, cần chia nhỏ thành lớp, quản lí HS mỗi lớp là GVCN.
Hàng trăm năm, chức năng cơ bản nhất của GVCN là đại diện của Hiệu trưởng quản lí hoạt động học tập, sinh hoạt của một lớp học trong nhà trường. Vì vậy GVCN được coi là “Một hiệu trưởng nhỏ”. Hiện nay do yêu cầu mới mà vai trò, vị trí của GVCN có những thay đổi rất lớn.
Yêu cầu của XH cần đào tạo được những thế hệ lao động thông minh, sáng tạo, năng động, biết kết hợp giữa lao động chân tay và lao động trí óc, giữa lí luận với thực tiễn, có kiến thức sâu rộng và có năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế. Có xúc cảm, tình cảm, có niềm tin sâu sắc vào sự phát triển của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và nhà nước. Có bản lĩnh chính trị vững vàng trong mọi tình huống, có sức khỏe về thể chất và tinh thần.
Môi trường xã hội phức tạp, đòi hỏi phải đổi mới phương thức tổ chức tác động giáo dục. Ta đã biết “bản chất của con người là tổng hòa các quan hệ xã hội”. Ngày nay dưới tác động của các phương tiện thông tin đại chúng, việc Hội nhập mở cửa giao lưu toàn cầu đã dẫn tới sự giao thoa giữa các môi trường vi mô và vĩ mô, điều đó đòi hỏi phải thống nhất các ảnh hưởng, các tác động của các loại môi trường. Song, giáo dục trong nhà trường mà trực tiếp là đội ngũ cán bộ quản lí nhà trường và GVCN là lực lượng chịu trách nhiệm chính
Một thực tế ai cũng thấy mục tiêu, chất lượng giáo dục ngày càng đòi hỏi cao, môi trường sống ngày càng phong phú, phức tạp. Chỉ có thể giải quyết mâu thuẫn trên bằng một giải pháp tạo ra sự thống nhất các hoạt động giáo dục. Như vậy trách nhiệm không nhỏ đặt lên vai đội ngũ GVCN
Một thực tế không thể bỏ qua đó là thanh thiếu niên ngày càng có những đặc điểm rất đáng quan tâm, rất cần sự sát sao của GVCN. Bởi xã hội ngày càng phát triển, đời sống cũng được nâng cao. Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố vật chất được nâng cao, ảnh hưởng của văn hóa phẩm, của các tác động XH tích cực và tiêu cực cả trong và ngoài nước; các em được sống trong XH dân chủ, bình đẳng, cởi mở hơn, các em có cơ hội, có điều kiện tham gia vào nhiểu lĩnh vực của cuộc sống, các hoạt động vui chơi giải trí... Từ thực tế ấy, một bộ phận không nhiều, các em có nhận thức, có ý chí, bản lĩnh biết tận dụng thời cơ, điều kiện học tập để trở thành những người toàn diện....Nhưng cũng còn một bộ phận chưa có kinh nghiệm sống, phẩm chất tâm lí, bản lĩnh chưa vững vàng rất khó khăn trong sự lựa chọn, xác định phương hướng học tập rèn luyện đúng đắn cho mình, vì vậy vai trò của các GVCN là đặc biệt quan trọng.
Để có thể làm tốt công tác chủ nhiệm, GVCN trước hết phải xây dựng tập thể lớp vững mạnh là yêu cầu giáo dục bắt buộc của tất cả các trườngTHCS, THPT, đó cũng là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của GVCN. Một tập thể lớp vững mạnh sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động khác, nhất là hoạt động học tập ở nhà trường. Khi giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm và có phương pháp tốt sẽ tạo điều kiện và có thời gian để bồi dưỡng và hoàn thành tốt chuyên môn của mình.
Công tác chủ nhiệm được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa người giáo dục và người được giáo dục nhằm chiếm lĩnh tri thức của loài người. Giáo dục là quá trình tác động tới thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi ...nhằm hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, hành vi,
thói quen ứng xử đúng đắn trong xã hội. Khi bàn về vai trò của giáo dục trong sự
phát triển nhân cách con người, Bác Hồ đã viết trong bài thơ “Nửa đêm” (trích “Nhật ký trong tù”):
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên”
Theo quan niệm của Hồ Chí Minh, con người ta khi mới sinh ra vốn bản chất là tốt, nhưng sau do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con người thiện, ác khác nhau.
Câu nói của người xưa trong Tam Tự Kinh: “Nhân chi sơ, tính bản thiện” đã từng được Người nhắc lại nhiều lần trong các bài viết, bài nói chuyện. Theo Bác, con người sinh ra bản chất là tốt, song trong xã hội luôn có thiện và có ác nên trong bản thân mỗi con người cũng có thiện và ác. Cái ác có là do ảnh hưởng của xã hội và sự biến đổi của mỗi người. Do đó, giáo dục là một nhiệm vụ vô cùng cần thiết để rèn luyện, biến đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện.
Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “quốc sách hàng đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của mỗi người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Hơn thế, trong thời đại hội nhập kinh tế, công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là của người giáo viên chủ nhiệm lớp – người trực tiếp và thường xuyên tiếp xúc với các em học sinh.
Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi rất mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội.
Về bản thân, tôi rất mong muốn mình là cô giáo được học sinh yêu quý, kính trọng, phụ huynh tin tưởng khi gửi gắm con em mình đến để giáo dục, dạy dỗ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường nói riêng và của xã hội nói chung.
Cơ sở thực tiễn
Trong xã hội hiện nay, nền kinh tế thị trường làm cho đời sống, ý thức của người dân được cải thiện hơn, ai cũng từ chỗ “no cơm ấm áo” dần dần tiến tới “ăn ngon mặc đẹp”, chăm lo cho tương lai con cái nhiều hơn; chính sách mở cửa, giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các nước cũng rất đa dạng. Điều đó đã tác động ít nhiều đến sự nhận thức, hiểu biết của học sinh. Cho nên ta dễ dàng nhận thấy học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo và hiểu biết hơn rất nhiều. Đúng như ông cha ta đã từng nói: “Hậu sinh khả uý”. Đây là một điều rất đáng mừng vì: “Con hơn cha là nhà có phúc”.
Tuy nhiên ta không thể không bàn tới mặt trái của nền kinh tế thị trường. Những cái xấu đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ. Nó có th ể làm lu mờ lí trí, bôi đen nhân cách của con người, đặc biệt ở tuổi các em khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi xuống, đạo hiếu, truyền thống “Tôn sư trọng đạo” dường như bị xem nhẹ, quan hệ giữa người với người dần bị rất nhiều yếu tố chi phối. Rồi các tệ nạn xã hội như lưu truyền, tiếp xúc văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, ma túy
có thể nói đây là mối hiểm hoạ đang hàng ngày đe doạ các em. Đau lòng hơn nữa là có những học sinh xem thường, vô lễ, thậm chí chống đối lại thầy cô giáo
đang dạy mình .mà đằng sau đó là sự chưa nghiêm khắc của gia đình. Thực
trạng này luôn là rào cản, gây khó khăn cho những người làm công tác chủ nhiệm lớp. Bởi giáo viên chủ nhiệm không đơn thuần là quản lí các em mà còn phải dạy dỗ, phải chịu trách nhiệm về mặt học tập, đạo đức của các em. Tôi luôn nghĩ, các em là những cây còn rất non nớt, cô giáo chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường (cùng với cha mẹ các em) uốn nắn, định hướng cái cây ấy để cây được lớn lên đủ độ cứng cáp, vững chãi, bản lĩnh sẵn sàng chống chọi lại vô vàn thử thách, bão táp của cuộc đời. Do đó, chủ nhiệm lớp là một công việc khó khăn nhưng cũng rất thú vị.
Công tác chủ nhiệm là một công việc gắn bó với người giáo viên .Vì vậy, đối với mỗi nhà giáo trong quá trình đảm nhiệm trọng trách này đều tích luỹ cho mình một số kinh nghiệm riêng. Bản thân tôi đã chủ nhiệm khá nhiều năm và cũng dành khá nhiều thời gian, tâm tâm huyết cho công tác chủ nhiệm. Hôm nay tôi mạnh dạn trình bày đề tài “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp” đây là những gì tôi đã làm và xin được mạn phép gọi là “kinh nghiệm” từ quá trình chủ nhiệm lớp của bản thân tôi trong hơn 20 năm nay. Rất mong sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp cùng các cấp để tôi ngày càng có thêm nhiều kinh nghiệm qúy báu trong công tác chủ nhiệm lớp, giúp tôi hoàn thành công tác tốt hơn và cũng là hoàn thiện bản thân mình hơn.
Phạm vi thực hiện:
Trong nhiều năm học, đặc biệt là trong những năm gần đây.
PHẦN NỘI DUNG
ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH:
Thuận lợi:
Được sự quan tâm của chi bộ Đảng, Ban Giám Hiệu, Công đoàn giáo dục cơ sở cùng sự giúp đỡ của tất cả HĐSP nhà trường.
Giáo viên chủ nhiệm nhiệt tình, yêu quý, gần gũi với học sinh, thích học hỏi, tìm tòi sáng tạo, là người trực tiếp giảng dạy môn Ngữ văn nên thời gian tiếp xúc với lớp chủ nhiệm khá nhiều (4- 5 tiết/ 1 tuần)
Đội ngũ các thầy cô giáo bộ môn nhiệt tình, yêu nghề và có trách nhiệm cao, chuyên môn vững vàng.
Hầu hêt các phụ huynh học sinh đều rất quan tâm đến việc học của các em, nhiệt tình phối kết hợp với cô giáo chủ nhiệm để cùng giáo dục con em mình.
Đội ngũ cán sự lớp tập trung những thành viên khá tích cực, ham hoạt động, rất có ý thức trách nhiệm đối với công việc được giao.
Khó khăn:
Trước đây tôi dạy ở một trường làng tại vùng ven đô: An Khánh- Hoài Đức HàTây(cũ)
Hầu hết con em nông dân nên bố mẹ ít khi quan tâm đến con cái, đặc biệt là việc học, hầu như phó thác cho nhà trường.
Nhiều em hoàn cảnh khó khăn phải phụ giúp gia đình, ít có thời gian dành cho việc học.
Đa số học sinh chưa có ý thức học tập, còn ham chơi đàn đúm. Đặc biệt ở nông thôn việc học tập các em còn a dua theo nhau, bạn đi học thì mình đi, bạn nghỉ mình không có người để cùng đi thế là một em nghỉ kéo theo tất cả số học sinh tại thôn đó. Đây là một điều vô cùng phức tạp, khi chúng tôi đến gia đình vận động các em đến lớp.
Một số phụ huynh học sinh phải vất vả kiếm sống, ít có điều kiện quan tâm
chăm sóc con cái (Như thường xuyên đi công tác xa, đi làm ăn xa, buôn bán đường dài...vài tháng mới về một lần gửi con ở nhà ngoại, nội, dì, cậu, chú, bác, )
Bản thân tôi thường xuyên đón lớp 9 và đặc biệt những lớp tập trung nhiều học sinh cá biệt, mải chơi, ý thức kỉ luật chưa tốt, gia đình chưa thật sự quan tâm...nên công tác chủ nhiệm rất vất vả.
Nhiều khi quá vất vả, tôi chỉ muốn buông xuôi nhưng khi tiếp xúc với HS, gần gũi, trò chuyện, chia sẻ cùng các em, tôi thấy chúng chưa đến mức khiến cho mình phải bất lực, buông xuôi hoặc. Có lẽ chính sự gần gũi, chia sẻ cùng các em, tôi đã thấy chúng rất cần đến sự quan tâm của cô giáo chủ nhiệm.
Có thể nói vô vàn khó khăn cho công tác chủ nhiệm, xong tôi thiết nghĩ nếu thật sự tâm huyết với nghề, coi các em như con mình chắc chắn ta sẽ thành công trong sự nghiệp “trồng người”
Năm 2008 tôi chuyển về trường THCS Thái Thịnh - Đống Đa - Hà Nội
BGH cũng giao cho tôi chủ nhiệm và dạy lớp 9B, đây là lớp có số học sinh lười học, học lực yếu kém chiếm đến ½ lớp
Khi đó tôi vừa phải làm quen với một môi trường làm việc, các đồng nghiệp hoàn toàn mới, đối tượng HS cũng hoàn toàn khác, lại phải chịu một áp lực rất lớn về chất lượng thi vào lớp 10.-> Tất cả đối với tôi bắt đầu từ con số (0).
Buổi họp phụ huynh đầu tiên tôi thấy khá căng thẳng bởi trước đây phụ huynh của tôi là những người nông dân chân lấm tay bùn, mộc mạc, chân chất. Còn phụ huynh của lớp 9B thì đủ các đối tượng.
Một số kinh nghiệm:
Chức năng, nhiệm vụ của GVCN:
Trong giai đoạn hiện nay, do yêu cầu của đổi mới giáo dục, người GVCN phải là sự tổng hợp nhân cách, năng lực của một nhà SP, một nhà quản lý, một cố vấn cho các tổ chức XH và gia đình, là tư vấn cho tất cả HS trong học tập, rèn luyện và hoạt động XH, GVCN còn phải là một nhà hoạt động chính trị văn hóa xã hội.
Điểm mới, khác chủ yếu GVCN hiện nay so với trước là ở chỗ: GVCN là người thiết kế, tổ chức quan hệ phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, phát triển tiềm năng của XH và nhà trường, phát huy tốt nhất, tối đa khả năng của HS.
Ta có thể thấy rõ hơn qua bảng so sánh sau đây:
TT
Trước đây
Hiện nay cần làm
1
Quản lý hoạt động DH trên lớp
- Cố vấn cho HS tổ chức mọi hoạt động (HĐGD
NGLL là trọng tâm) nhằm GD đạo đức, lối sống và phát triển các năng lực, giáo dục hướng nghiệp.
2
Chỉ quản lý HS ở lớp ở trường
Phối hợp với các lực lượng XH tạo điều kiện không gian, thời gian cho HS học tập, rèn luyện (khép kín không gian)
Giúp HS và tập thể lớp tự đánh giá quá trình rèn luyện theo mục tiêu GD, thời gian hoạt động của HS.
3
Trực tiếp nhận xét đánh giá kết quả học
tập hạnh kiểm của HS
- Phối hợp, tiếp thu nhận xét đánh giá của GV và các tổ chức GD khác để đánh giá khách quan quá
trình rèn luyện của HS
4
Thông báo kết quả trực
tiếp cho gia đình
- Thông báo qua cộng đồng nơi ở (tổ dân phố, cơ
quan cha mẹ công tác, tổ chức Đội và Đoàn...)
5
Không yêu cầu GVCN
phải làm
- Cần tổ chức trang bị trình độ SP, phổ biến mục
tiêu, kế hoạch GD cho các bậc cha mẹ và các lực lượng XH có liên quan
6
Không yêu cầu
- Phát hiện năng khiếu và sở thích, bồi dưỡng các
loại HS (giỏi, yếu, có năng khiếu các loại)
7
Không yêu cầu
- Kế hoạch hóa việc tổ chức bồi dưỡng, rèn luyện
các loại kỹ năng cho tất cả HS thông qua bố trí đội ngũ cán bộ tự quản và hoạt động của lớp, tổ chức các câu lạc bộ
8
Không yêu cầu
- Xây dựng Hội cha mẹ thành lực lượng tham gia
trực tiếp vào các hoạt động của lớp chủ nhiệm
9
Không yêu cầu
- Kế hoạch hóa việc sử dụng mọi tiềm năng của GĐ và XH vào phục vụ các hoạt động GD của lớp CN và của trường
10
Không yêu cầu
Phản ánh những nguyện vọng chính đáng của HS
với những người có trách nhiệm để giải quyết (hiệu trưởng, GV môn học, gia đình, các tổ chức XH).
11
Không yêu cầu
Tư vấn cho HS lựa chọn nghề nghiệp (GD hướng
nghiệp)
-Phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường định hướng phân ban và giáo dục hướng nghiệp (THPT)
Để thực hiện được chức năng, nhiệm vụ công tác chủ nhiệm trong giai đoạn mới đòi hỏi thầy cô giáo chủ nhiệm phải có:
Trí: Không chỉ là kiến thức môn học mà còn cần kiến thức nghệ thuật, giáo dục, về quản lý giáo dục, về các kiến thức khoa học xã hội, nhân văn về chính trị. Phải có kiến thức thực tế, phải cập nhật với kiến thức mới, hiện đại.
Tâm: Là hệ thống các giá trị nhân cách, Tâm còn là lý tưởng nghề nghiệp (đam mê với nghề), Tâm còn là tác phẩm tâm lý ( ý chí, nghị lực bình tĩnh, tự kiềm chế, năng động, sáng tạo) là cuộc sống tâm hồn, sống lạc quan, yêu đời.
Tầm: Tầm nhìn là phương pháp luận giải quyết biện chứng các sự kiện, hiện tượng giáo dục, tổ chức giáo dục theo một hệ thống viễn cảnh (từ gần đến trung bình và xa).
Giáo viên chủ nhiệm cần có những yêu cầu sư phạm cơ bản:
Có thể nói thế kỉ thứ XXI là thế kỉ của khoa học công nghệ, con người phải
nhanh chóng trở thành trung tâm của sự phát triển,Vì vậy người giáo viên phải không ngừng nâng cao hiệu quả giáo dục để đào tạo thế hệ trẻ có đầy đủ phẩm chất, trí tuệ... đáp ứng nhu cầu của xã hội. Muốn đảm bảo tốt vai trò ấy thì giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng phải có phẩm chất và năng lực mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ vô cùng quan trọng này.
Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm phải có lòng yêu nghề mến trẻ, am hiểu, nắm bắt sâu sắc chủ trương đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời kì đổi mới, phải có tình yêu và niềm tin ở các em. Chính tình yêu và niềm tin ấy sẽ tiếp thêm nghị lực để giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Thứ hai, giáo viên chủ nhiệm phải có “chữ tín” với phụ huynh và học sinh, phải khéo léo trong cách hành xử với các em, tôn trọng và yêu mến biết chia sẻ với học sinh. Khi yêu mến và tôn trọng học sinh thì ta mới thực sự cảm hóa được chúng, bởi tâm hồn các em như một tờ giấy trắng, nên khi giáo dục các em thì hiệu quả nhất là tác động đến tình cảm.
Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm đồng thời phải là người có chuyên môn vững vàng có tay nghề cao. Có dạy tốt, có kiến thức sâu thì học sinh mới phục và chấp nhận sự giáo dục của mình. Mỗi ngày xung quanh chúng ta có bao nhiêu kiến thức mới lạ nếu chúng ta không “Học, học nữa, học mãi” thì sẽ không theo kịp, không đáp ứng được yêu cầu của thời đại cũng như của học sinh.
Thứ tư, giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương sáng cho các em noi theo, phải là ngọn đèn soi đường dẫn lối cho các em. Vậy muốn làm được điều đó thì từng lời nói cử chỉ, điệu bộ đến thái độ ứng xử phải có chuẩn mực, đúng đắn tránh để học sinh “Coi nhẹ, xem thường” thực tế cho thấy giáo viên được sự tôn trọng kính yêu của học sinh thì công tác giáo dục sẽ dễ dàng đạt hiệu quả.
Nói tóm lại, giáo viên chủ nhiệm phải là một công dân gương mẫu có lối sống lành mạnh, biết sống vì mọi người, không chỉ cần có cái “Tài” mà còn phải có một cái “Tâm” rất lớn.
GVCN cần nắm vững đăc điểm phát triển của học sinh THCS.
Tuổi học sinh THCS là tuổi có sự khủng hoảng trong phát triển vì đây là thời kỳ giao thời giữa trẻ con và người lớn. Các em không hẳn còn là trẻ con nhưng lại chưa phải là người lớn. Do đó, trong các em chứa đựng nhiều mâu thuẫn. Các em đang trẻ con nhưng lại mong muốn được coi là người lớn. Trong khi đó, người lớn chưa thừa nhận các em là người lớn vì các em còn nhiều biểu hiện là trẻ con. Các em còn bị phụ thuộc vào gia đình về tất cả các mặt. Phải khẳng định rằng, mặc dù học sinh THCS còn nhiều biểu hiện là trẻ con nhưng trong một số tình huống nhiều em lại tỏ ra chững chạc. Nhiều lúc các em rất nghiêm túc, nhưng nhiều lúc lại có những hành vi rất nghịch ngợm. Nhiều lúc rất ngoan ngoãn nhưng nhiều lúc lại rất bướng bỉnh.
Những đặc điểm chính trong sự phát triển của học sinh THCS là:
Điều dễ nhận thấy là sự thay đổi về địa vị của học sinh THCS trong gia đình. Trẻ em lứa tuổi học sinh THCS đã ý thức được các nhiệm vụ được người lớn giao phó và thực hiện những công việc này một cách tích cực. Các em đã quan tâm đến việc xây dựng, bảo vệ uy tín của gia đình và thể hiện trách nhiệm của mình đối với những thành viên khác trong gia đình.
Do khao khát được giao tiếp và cùng hoạt động chung, do nhu cầu được bạn bè thừa nhận, tôn trọng mình nên quan hệ của học sinh THCS với bạn bè cùng lứa tuổi trở nên phức tạp, đa dạng. Các em cho rằng các em có quyền hành động độc lập trong quan hệ này và bảo vệ quyền đó của mình. Sự thiếu thốn bạn thân hoặc bất hoà trong quan hệ bạn bè cùng lớp rất dễ dẫn đến những cảm xúc nặng nề ở
học sinh THCS. Sự tẩy chay của bạn bè có thể được xem như hình phát nặng nề
nhất đối với các em.
Học sinh THCS rất hào hứng tham gia các hoạt động xã hội. Các em cho rằng hoạt động xã hội là việc làm của người lớn và có ý nghĩa lớn lao. Do đó được tham gia các hoạt động xã hội là thể hiện mình đã là người lớn.
Nhu cầu tự khẳng định ở học sinh THCS phát triển rất mạnh mẽ. Các em rất muốn được thể hiện mình trước mọi người và muốn người lớn thừa nhận sự trưởng thành của các em không chỉ là thể xác mà cả vị thế của các em trong gia đình, nhà trường và trong các hoạt động xã hội. Đặc biệt, học sinh THCS có nhu cầu mở rộng quan hệ với người lớn và mong muốn người lớn quan hệ với các em một cách bình đẳng. Vì thế các em mong muốn cải tổ lại mối quan hệ với người lớn (đặc biệt là với cha mẹ, anh chị và thầy cô giáo) theo chiều hướng hạn chế quyền hạn của người lớn, mở rộng quyền hạn của mình. Các em mong muốn người lớn tôn trọng các em, tin tưởng và trao quyền tự lập cho các em.
Tình cảm của học sinh THCS bắt đầ