Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4 ở Trường Tiểu học - Năm học 2021-2022

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số 
	1. Tên sáng kiến:
	"Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học, năm học: 2021 – 2022"
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: 
Tác nghiệp trong giáo dục.
3. Mô tả bản chất của sáng kiến:
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
Âm nhạc là một trong những phương tiện mang tính thẩm mỹ góp phần giáo dục hoàn thiện nhân cách của con người. Nó là một môn học mang tính nghệ thuật cao tuy nó không đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối như những con số toán học nhưng nó lại đòi hỏi sự đam mê với một chút gọi là "năng khiếu" và điều này không phải học sinh nào cũng có được. Xã hội ngày càng phát triển, âm nhạc đến với chúng ta ngày một gần hơn, nó trở nên cần thiết và không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày.Trong những năm gần đây môn âm nhạc đã dạy theo định hướng phát triển năng lực, giúp học sinh phát huy tối đa tính tích cực, khả năng sáng tạo,tự tin, mạnh dạn thể hiện bản thân và cách hợp tác nhóm.
Trong quá trình giảng dạy, bản thân cũng tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi nhiều giải pháp khác nhau nhằm tạo hứng thú và phát huy tối đa năng lực cho học sinh,...Bên cạnh những giải pháp đó tuy có ưu điểm nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế chưa đem lại kết quả cao.
 * Ưu điểm: Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo và Ban giám hiệu nhà trường cũng đã tạo rất nhiều điều kiện về cơ sở vật chất cho giáo viên: Đàn Organ, tranh tập đọc nhạc, thanh phách...Bản thân giáo viên cũng đã được tập huấn bộ môn âm nhạc ở Phòng giáo dục. Đa số học sinh có đam mê với môn âm nhạc, có đủ dụng cụ học tập. 
 * Hạn chế: Tuy ở trường Tiểu học học sinh đã được làm quen âm nhạc từ lớp 1, các em đã được hướng dẫn cách hát, cách phụ hoạ.... Nhưng đến năm lớp 4 học sinh mới bắt đầu tiếp cận với phân môn Tập đọc nhạc, biết đọc nhạc, thẩm âm, gõ tiết tấu, (Giáo viên làm mẫu, học sinh quan sát lắng nghe thực hiện theo). Do mới làm quen nên các em chưa biết cách nghe cao độ, trường độ, chưa thuộc tên nốt nhạc, vị trí nốt nhạc, trường độ nốt nhạc, dẫn tới không giải quyết được bài tập đọc nhac, tạo cho học sinh tâm lý thiếu tự tin không dám đọc và thể hiện trước đám đông, bên cạnh đó một số học sinh chưa hứng thú với môn học nên cũng ảnh hưởng đến hiệu quả khi học Tập đọc nhạc. Mặc khác học sinh còn gặp nhiều khó khăn khi tự học ở nhà bởi không phải phụ huynh nào cũng biết đọc nhạc, một số phụ huynh chưa quan tâm đến môn học.
 Từ những hạn chế nói trên, bản thân tôi đã dành thời gian nghiên cứu, tìm tòi để vận dụng các giải pháp vào tiết dạy đạt hiệu quả cao nhất, thu hút được học sinh, phát huy hết khả năng sáng tạo. Là một giáo viên được đào tạo và giảng dạy đúng chuyên môn nên tôi đã mạnh dạn đưa ra "Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học , năm học: 2019 – 2020"
 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
3.2.1. Mục đích của giải pháp: 
	"Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học , năm học: 2019 – 2020" đã giúp giáo viên giải quyết những khó khăn trong việc giúp học sinh đọc đúng cao độ và gõ tiết tấu tốt hơn, giúp cho các em có thể nhớ được vị trí nốt nhạc một cách chính xác và đọc nhanh bài tập đọc nhạc.Tạo cho học sinh sự thoải mái, vui vẻ, mạnh dạn, tự tin, thoát dần tâm lý rụt rè qua cách đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay (Reading music with hand sings). Bên cạnh đó giải pháp còn là cầu nối để giáo viên và phụ huynh học sinh cùng nhau hướng dẫn học sinh tự học ở nhà, giúp các em vừa nâng cao được khả năng đọc nhạc, thẩm âm, tiết tấu, giúp các em hoà mình vào âm nhạc, giảm bớt sự mệt mõi, căng thẳng sau những giờ học ở trường.
3.2.2. Nội dung giải pháp.
	"Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học , năm học: 2019 – 2020", là sự kết hợp đồng bộ tuyệt vời giữa kĩ năng đọc nhạc, thẩm âm, tiết tấu trong một tiết học, đảm bảo giải quyết được nhu cầu học của học sinh tiểu học là học mà chơi, chơi mà học, tạo niềm vui, hứng thú trong học tập cho các em. Giải pháp cũng làm tốt công tác phối hợp giữa nhà trường và gia đình, tạo mối liên hệ chặt chẽ giữa giáo viên với phụ huynh học sinh.
3.2.2.1. Nêu các giải pháp 
Sáng kiến gồm 4 giải pháp chính:
* Giải pháp 1: Luyện kỹ năng đọc nhạc, thẫm âm và tiết tấu trong tiết dạy
* Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh cách đọc nhạc
* Giải pháp 3: Tạo hứng thú cho học sinh qua cách đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay (Reading music with hand sings)
* Giải pháp 4: Phối hợp giữa giáo viên với phụ huynh học sinh.
3.2.2.2. Triển khai các giải pháp.
*Giải pháp 1: Luyện kỹ năng đọc nhạc, thẫm âm và tiết tấu trong tiết dạy
 - Hành động 1: Theo chuẩn kiến thức kĩ năng ở mỗi tiết dạy Tập đọc nhạc sẽ có phần ôn bài hát và động tác phụ hoạ ở tiết trước, đây cũng là mộ phần mất khá nhiều thời gian như vậy để đảm bảo nội dung tiết học thì giáo viên cần linh hoạt các hoạt động ở tiết dạy. khi bắt đầu dạy tập đọc nhạc giáo viên cho học sinh luyện thang âm: Đồ- rê- mi- pha- son- la- si- đố và kết hợp với cao độ trong sách giáo khoa có sẳn, cùng lúc đó giáo viên bảng phụ các thang âm trong bài tập đọc nhạc cho học sinh nghe để học sinh dần làm quen với hình thức cảm âm theo cung bậc, giáo viên đàn cao độ nhiều lần và hướng dẫn cho học sinh cảm âm(vd: giáo viên đàn nốt son- la cho học nghe, hướng dẫn cách nghe khi quãng giữa 2 âm này là một cung chúng ta cần đọc mạnh. Sau đó giáo viên đàn tiếp nốt mi- pha cho học nghe, hướng dẫn cách nghe khi quãng giữa 2 âm này là nữa cung chúng ta cần đọc nhẹ.) Yêu cầu học sinh thực hiện với hình thức đồng thanh, nhóm, cá nhân, giáo viên gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét và chỉnh sửa những cao độ chưa đúng, khuyến khích và khen học sinh làm tốt. 
- Hành động 2: Giáo viên sẽ dạy phần luyện tiết tấu, giáo viên cho học sinh quan sát bảng tiết tấu trên lớp, gọi học sinh phân tích nhịp, trường độ: nốt đơn, nốt đen, nốt trắng...giáo viên gọi một học sinh khá thực hiện bài gõ tiết tấu cho cả lớp quan sát, gọi học sinh nhận xét bạn, giáo viên nhận xét ,chỉnh sửa, khen học sinh. Sau đó giáo viên làm mẫu cho cả lớp quan sát, cho học sinh hoạt động cặp đôi, cá nhân, gọi học sinh trình bày trước lớp, gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét,chỉnh sửa và khen hoc sinh thực hiện tốt.
Qua trình bày như trên, giáo viên đã kết hợp kỹ năng đọc nhạc, thẫm âm và tiết tấu trong tiết dạy, học sinh được học, thực hành theo nhiều hình thức: các nhân, nhóm đôi và cả lớp.
Giải pháp đã được thực nghiệm và kiểm chứng trong năm học 2018 –2019. Kết quả như sau: 
Giải pháp
Trước khi 
áp dụng 
sáng kiến
Sau khi 
áp dụng 
sáng kiến
Hiệu quả
Số lượng HS
Tỷ lệ (%)
Luyện kỹ năng đọc nhạc, thẫm âm và tiết tấu trong tiết dạy
Học sinh đọc nhạc chưa đúng cao độ và gõ chưa đúng tiết tấu cũng như về cách thẫm âm còn hạn chế ở 29/86 học sinh
Học sinh đã biết cách thẩm âm để đọc đúng cao độ và thực hiện tốt bài tiết tấu, chỉ còn 11/86 học sinh thực hiện chưa tốt
75
 87,2
Qua bảng trên, giáo viên đã có đổi mới hình thức dạy học, phát huy khả năng của học sinh, giải pháp này hoàn toàn mới, được áp dụng đầu tiên. 
* Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh cách đọc nhạc
- Hành động 1: Để cho học sinh tập trung cao vào bài tập đọc nhạc giáo viên yêu cầu học sinh đóng sách giáo khoa chỉ tập trung vào bảng phụ tập đọc nhạc để quan sát, giáo viên gọi học sinh phân tích nhịp trong bài. Ví dụ: bài tập đọc nhac được viết ở nhịp mấy?, nhịp đó có ý nghĩa như thế nào?,có những cao độ, trường độ nào? giáo viên gọi học sinh nhận xét giáo viên nhận xét, khen học sinh. Sau đó giáo viên đàn giai điệu cả bài tập đọc nhạc cho học sinh nghe, gọi học sinh nhận xét về sắc thái của bài, gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét, khen học sinh.Tiếp theo giáo viên chia từng câu nhỏ cho học sinh dễ đọc, mỗi câu giáo viên đàn cho học sinh nghe 3 lần sau đó bắt nhịp cho học sinh đọc lại, giáo viên cho học sinh hoạt động nhóm, cá nhân, giáo viên nhận xét ,chỉnh sửa, khen học sinh, tương tự như thế với các câu tiếp theo đến hết bài, sau đó nối các câu móc xích lại với nhau. giáo viên gọi nhóm, cá nhân trình bày lại bài tập đọc nhạc, gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét, chỉnh sửa, khen học sinh. Giáo viên đệm đàn cho học sinh ghép lời bài tập đọc nhạc.
- Hành động 2: Xây dựng chiến lược đọc nhạc cho học sinh làm cho việc đọc nhạc trở nên dễ dàng hơn. Đầu tiên giáo viên đệm đàn một câu ngẫu nhiên, không theo thứ tự trong bài tập đọc nhạc, điều này bắt buộc học sinh phải tập trung toàn bộ khả năng thẩm âm và đọc theo giai điệu, cao độ mình đã nghe được, lần đầu học sinh còn gặp nhiều khó khăn một phần là không tự tin trước đám đông, một phần là sợ sai các bạn sẽ cười mình, nên giáo viên cho học sinh hoạt động nhóm, các bạn sẽ nghe và đưa ra cao độ chính xác nhất. Khi học sinh quen dần với hình thức này, giáo viên tiếp tục đàn những câu khác nhau và khuyến khích học sinh thực hiện cá nhân đặc biệt là những học sinh chưa đọc được, học sinh còn rụt rè, chưa mạnh dạn, sau đó giáo viên gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét, khen học sinh. Với hình thức này giáo viên tạo ra một môi trường thân thiện giữa giáo viên và học sinh, tạo điều kiện cho học sinh thể hiện bản thân mình, thoải mái đọc những gì các em đã nghe được. Tuy nhiên lúc đầu học sinh đọc chưa đúng rất nhiều nhưng từ lời khuyến khích, động viên của giáo viên thì các em đã tự tin hơn trong việc đọc, bên cạnh đó giáo viên hướng dẫn cho học sinh nghe cao độ nhiều lần những âm có nữa cung là: mi- pha và si- đô những âm có một cung là: đô- rê, rê- mi, pha- son, la- si từ đó học sinh làm quen được cách nghe và đọc nhạc được tốt hơn.
 Giải pháp đã được thực nghiệm và kiểm chứng trong năm học 2018 – 2019. Kết quả như sau: 
Giải pháp
Trước khi
áp dụng
sáng kiến
Sau khi
áp dụng
sáng kiến
 Hiệu quả
Số lượng HS
Tỷ lệ (%)
Hướng dẫn học sinh cách đọc nhạc
Học sinh chưa biết cách đọc nhạc còn hạn chế ở 31/86 học sinh
Học sinh đã biết cách đọc nhạc và thực hiện tốt bài tập đọc nhạc, chỉ còn 14 /86 học sinh thực hiện chưa tốt
 72
83,7
 Qua bảng trên, tôi nhận thấy bản thân đã luyện đọc đúng cách, đã giúp học sinh giải quyết những khó khăn khi đọc nhạc.
Giải pháp này hoàn toàn mới, có tính sáng tạo, được áp dụng đầu tiên. 
* Giải pháp 3:Tạo hứng thú cho học sinh qua cách đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay (Reading music with hand sings)
- Hành động 1: Mạnh dạn, sáng tạo, tự tin, vui vẻ là những yếu tố tạo nên thành công trong một tiết học âm nhạc, vì sao lại nói như thế, chúng ta có thể lí giải điều này như sau: Bởi vì âm nhạc là một môn nghệ thuật thuộc lĩnh vực năng khiếu, nó muôn màu, muôn vẻ mà không dừng lại ở một điểm nào cả, học sinh chỉ cần nắm vững được kiến thức bài tập đọc nhạc còn khả năng thể hiện bài tập đọc nhạc đó như thế nào là ở bản thân của học sinh, chính vì vậy giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh thể hiện sự sáng tạo mạnh dạn, vui vẻ, để học sinh vượt qua vấn đề về tâm lý và hoàn thành tốt bài học của bản thân.
 Sau khi giáo viên dạy hoàn chỉnh bài tập đọc nhạc thì sẽ có một số học sinh chưa đọc đúng tên và cao độ nốt nhạc vì vậy giáo viên sẽ cho học sinh kết hợp các nốt nhạc theo kí hiệu bàn tay (Reading music with hand sings)
với hình thức vừa học vừa chơi để củng cố lại kiến thức cho học sinh, vừa giúp học sinh nhớ lại vị trí nốt nhạc, vừa không gây áp lực cho học sinh
Cách thực hiện như sau: giáo viên cho học sinh hoạt động nhóm, tự các nhóm sẽ kết hợp kí hiệu bàn tay vào bài tập đọc nhạc, sau đó giáo viên đệm đàn cho từng nhóm trình bày trước lớp, giáo viên nhận xét, khen các nhóm hoàn thành tốt. Giáo viên khuyến khích học sinh thực hiện cá nhân trước lớp sau đó gọi học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét, khen hoc sinh.
- Hành động 2: Khen ngợi đúng lúc, đúng mức là chìa khóa tạo hứng thú học tập cho các em. Đây cũng là điểm đổi mới trong thông tư 22/2016/TT–BGDĐT (22/9/2016): Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh, coi trọng việc động viên, khuyến khích sợ cố gắng trong học tập, rèn luyện của học sinh; Giúp học sinh phát huy nhiều nhất khả năng; Đảm bảo kịp thời, công bằng, khách quan. Giáo viên cần tránh chỉ trích khi học sinh đọc nhạc, thẫm âm hay gõ tiết tấu chưa đúng. Nếu việc làm này diễn ra thường xuyên trên lớp học thì các em sẽ dần chán ghét môn học này. Vì vậy, khen học sinh đúng lúc, đúng mức sẽ giúp nâng cao tinh thần và các em ngày càng yêu thích môn âm nhạc.
Giải pháp đã được thực nghiệm và kiểm chứng trong năm học 2018 –2019. Kết quả như sau: 
Giải pháp
Trước khi 
áp dụng 
sáng kiến
Sau khi
áp dụng
sáng kiến
Hiệu quả
Số lượng HS
Tỷ lệ (%)
Tạo hứng thú cho học sinh qua cách đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay (Reading music with hand sings)
Học sinh còn chưa mạnh dạn cũng như chưa húng thú với môn học:
24/86 học sinh
Học sinh tích cực tham gia đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay,mạnh dạn tham gia đọc nhạc, chỉ còn 2/86 học sinh thực hiện chưa tốt
 84
 97,7
 Qua bảng trên, tôi nhận thấy sau khi áp dụng giải pháp này thì học sinh đã mạnh dạn, tự tin, lớp học trở nên sôi động, học sinh hứng thú hơn với môn học.
Giải pháp này hoàn toàn mới, có tính sáng tạo, được áp dụng đầu tiên. 
* Giải pháp 4: Phối hợp giữa giáo viên với phụ huynh học sinh.
- Hành động 1: Thực hiện theo đúng thông tư 22/2016/TT–BGDĐT (22/9/2016), điều 6 khoản 2 đánh giá thường xuyên về học tập, mục c có nêu khuyến khích cha mẹ học sinh trao đổi với giáo viên về các nhận xét, đánh giá học sinh bằng các hình thức phù hợp và phối hợp với giáo viên động viên, giúp đỡ học sinh học tập, rèn luyện. Vì vậy, giáo viên bộ môn Âm nhạc cần giữ mối liên hệ chặt chẽ với phụ huynh học sinh cũng như với giáo viên chủ nhiệm để kịp thời thông báo việc học của các em. Đối với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên Âm nhạc liên hệ trực tiếp còn đối với phụ huynh học sinh thì gặp trực tiếp tương đối khó nên giáo viên sẽ liên lạc với phụ huynh bằng điện thoại để thông báo việc học tập của các em ở trường.
- Hành động 2: Ngoài việc thông báo việc học của các em, giáo viên Âm nhạc sẽ chia sẻ một số cách để phụ huynh có thể hướng dẫn con em mình học tập tại nhà như: Cùng con đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay( học sinh chia sẽ với phụ huynh) việc làm này giúp cho học sinh cảm thấy bản thân luôn có những người bạn đồng hành tuyệt vời, không những ở lớp mà ở gia đình cũng vậy,từ đó giúp học sinh mạnh dạn thể hiện và khắc sâu kiến thức sâu hơn.
 Nghe những bài hát, bài tập đọc nhạc trên internet để học sinh có thể cảm nhận nhiều giai điệu và cao độ khác nhau...
Giải pháp đã được thực nghiệm và kiểm chứng trong năm học 2018 –2019. Kết quả như sau: 
Giải pháp
Trước khi
áp dụng
sáng kiến
Sau khi
áp dụng
sáng kiến
Hiệu quả
Số lượng HS
Tỷ lệ (%)
Phối hợp giữa giáo viên với phụ huynh học sinh.
Có 23 học sinh gặp khó khăn khi phụ huynh hướng dẫn tự học ở nhà
Phụ huynh nhiệt tình hợp tác với giáo viên hướng dẫn, quan tâm đến việc học của học sinh, chỉ còn 3/86 học sinh thực hiện chưa tốt
 83
 96,5
 Qua bảng trên, tôi nhận thấy phụ huynh học sinh có quan tâm đến việc học của con em mình. Các em đã tiến bộ rõ rệt và yêu thích học Âm nhạc hơn.
 Giải pháp này hoàn toàn mới, có tính sáng tạo, được áp dụng đầu tiên.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp 
Với kết quả đạt được như trên, tôi khẳng định rằng giải pháp này rất có hiệu quả cho học sinh lớp 4 nói riêng và học sinh tiểu học nói chung. Sáng kiến đã giúp cho giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh giải quyết được các vấn đề khó khăn trong việc dạy và học của các em tại lớp cũng như tại nhà. Đồng thời sáng kiến cũng góp phần phát triển các kỹ năng luyện đọc, thẩm âm, tiết tấu cần thiết của học sinh đối với môn Âm nhạc, giúp các em mạnh dạn, tự tin thể hiện năng khiếu của bản thân.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp
Sau khi áp dụng giải pháp trên vào giảng dạy cho học sinh khối 4 và có thử nghiệm, kiểm chứng tại đơn vị, tôi thấy rằng việc học phân môn tập đọc nhạc của học sinh trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Các em học tập rất thoải mái, tự tin, mạnh dạn và linh hoạt. Các em cũng thuộc được vị trí của các nốt nhạc trên khuông nhạc, kí hiệu bàn tay và thường xuyên chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến lớp.
Học sinh nắm được các kỹ năng đọc nhạc, các em rất thích được nghe nhạc, chơi trò chơi và rất hứng thú đối với môn học, bên cạnh đó gia đình cũng đã quan tâm đến con em nhiều hơn, luôn tạo điều kiện để học sinh hoàn thành tốt môn học.
3.5. Tài liệu kèm theo gồm:
Bảng số liệu thực nghiệm, kiểm chứng.
	"Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ở Trường Tiểu học , năm học: 2019 – 2020" là một vài kinh nghiệm mà bản thân đúc kết được trong quá trình giảng dạy. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện sáng kiến không sao tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của ban giám hiệu để bản thân tôi hoàn thiện sáng kiến và áp dụng nhân rộng trong những năm tiếp theo./.
ngày 22 tháng 12 năm 2019
Người mô tả