Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng dạy học tích cực để dạy giải các bài toán về chuyển động đều cho học sinh Lớp 5

Áp dụng dạy học tích cực để dạy giải các bài toán về 
chuyển động đều cho học sinh lớp 5 
A. Đặt vấn đề 
I. Mở đầu: 
Giáo dục ngày nay được coi là nền móng của sự phát triển kinh tế xã hội đem lại sự 
thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân. Vì lẽ đó thể coi giáo dục đồng nghĩa với sự phát 
triển. 
Có thể khẳng định rằng không có giáo dục thì không có bất cứ sự phát triển nào đối 
với con người, đối với kinh tế, văn hoá. Chính nhờ giáo dục mà các di sản tư tưởng và kỹ 
thuật của thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau. Các di sản này được tích luỹ càng phong 
phú làm cho xã hội càng phát triển. Trong văn kiện Hội nghị TW4- khoá VII đã khẳng 
định”Giáo dục đào tạo là chìa khoá để mở cửa tiến vào tương lai”. Cúng chính với tinh thần 
đặc biệt coi trọng vai trò của giáo dục và đào tạo trong sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, 
Đảng ta đã chỉ rõ vai trò quốc sách hàng đầu của giáo dục và đào tạo, đồng thời cũng chỉ rõ 
sứ mệnh của giáo dục đào tạo trong giai đoạn hiện nay là: 
“Cùng với khoa học công nghệ, Giáo dục- Đào tạo là quốc sách hàng đầu ”. 
“Nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài ”. 
Nhận thấy rõ vai trò, vị trí vô cùng to lớn của giáo dục trong văn kiện đại hội X 
Đảng ta đã nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Đổi mới 
chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và 
tăng cường cơ sở vật chất cho nhà trường là việc làm không thể thiếu. 
Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng. . Mỗi 
môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu, 
rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. 
Trong các môn học ở Tiểu học, môn toán giữ một vị trí rất quan trọng. Môn toán ở 
Tiểu học nhằm giúp học sinh: 
- Có những kiến thức cơ bản, nền tảng về toán học 
- Hình thành những kĩ năng thực hành tính, đo lường, giải các bài toán có những ứng 
dụng thiết thực trong cuộc sống. 
- Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lý và diễn 
đạt đúng (nói và viết) cách phát hiện và cách giải quyết các vấn đề đơn giản, gần gũi trong 
cuộc sống; kích thích trí tưởng tượng; gây hứng thú học tập toán; góp phần bước đầu hình 
thành phương pháp học tập và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng 
tạo. 
Hiện nay có nhiều giải pháp đã và đang được nghiên cứu, áp dụng để góp phần thực 
hiện mục tiêu trên. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, 
sáng tạo của học sinh cũng là một trong những giải pháp được nhiều người quan tâm nhằm 
đưa các hình thức dạy học mới vào nhà trường. Để tích cực hoá hoạt động học tập của học 
sinh, môn toán ở Tiểu học nói chung và lớp 5 nói riêng cần có một phương pháp dạy học cụ 
thể phù hợp với từng loại toán. 
Xét riêng về loại toán chuyển động đều ở lớp 5, ta thấy đây là loại toán khó, rất phức 
tạp, phong phú đa dạng và có rất nhiều kiến thức áp dụng vào thực tế cuộc sống. Mặt khác 
việc hình thành, rèn luyện, củng cố các kỹ năng giải toán chuyển động đều gần như là chưa 
có nên các em không thể tránh khỏi những khó khăn sai lầm khi giải loại toán này. Vì thế 
rất cần phải có phương pháp cụ thể đề ra để dạy giải các bài toán chuyển động đều nhằm 
đáp ứng các nội dung bồi dưỡng nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng 
nâng cao khả năng tư duy linh hoạt và óc sáng tạo của học sinh. 
Đã có những cuốn sách viết về loại toán chuyển động đều, song những cuốn sách 
này mới chỉ dừng lại ở mức độ hệ thống hoá các bài tập (chủ yếu là bài tập khó) cho nên 
sách mới chỉ được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho học sinh giỏi. Còn lại những tài liệu 
khác, toán chuyển động đều có được đề cập đến nhưng rất ít, chưa phân tích một phương 
pháp cụ thể nào trong việc dạy giải các bài toán chuyển động đều này. 
Trước ý nghĩa lý luận và thực tiễn của vấn đề nêu trên; là một giáo viên đã từng dạy 
lớp 5, tôi đã chọn và áp dụng cho mình một phương pháp dạy học phù hợp để dạy loại toán 
chuyển động đều. Đó là: 
"áp dụng dạy học tích cực để dạy giải các bài toán về chuyển động đều cho học 
sinh lớp 5" 
Vì thời gian có hạn, nhận thức và năng lực còn hạn chế nên khó tránh khỏi những 
thiếu sót. Tôi rất mong được sự góp ý của đồng nghiệp và các cấp quản lý giáo dục. 
II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 
1,Thực trạng việc dạy và học toán chuyển động đều ở trường TH Phú Nhuận. 
Tôi đã tiến hành khảo sát trên một số lớp 5 ở trường Tiểu học Phú Nhuận- Như 
Thanh .Nội dung và kết qủa như sau: 
a) Đối với giáo viên: 
Tôi đưa ra một số câu hỏi đối với giáo viên trực tiếp dạy lớp 5 và thu được kết quả 
như sau: 
Câu hỏi 1: Cô (thầy) chia các bài toán chuyển động đều về những dạng nào ? Dựa 
vào đâu để chia như vậy ? 
Trả lời: Chia làm 2 loại, loại đơn giản có 1 động tử chuyển động, loại nâng cao có 2 
động tử hay nhiều động tử. 
Câu hỏi 2: Khi giải bài toán chuyển động đều, học sinh thường mắc những sai lầm gì 
? 
Trả lời: Không biết cách trình bày lời giải, đôi khi tính toán sai, vận dụng công thức 
lẫn lộn, kỹ năng giải bài toán nâng cao yếu. 
Câu hỏi 3: Để dạy tốt dạng toán về chuyển động đều, ta cần lưu ý gì về phương pháp 
? 
Trả lời: Phải tăng cường số lượng, chất lượng các bài tập; các bài tập đó phải có hệ 
thống, được phân loại rõ ràng. Phải nghiên cứu và cung cấp cho học sinh một số phương 
pháp giải thích hợp. 
b) Đối với học sinh: 
* Tìm hiểu chất lượng giải các bài toán chuyển động đều ở học sinh. 
Tôi đã tiến hành kiểm tra vở của học sinh lớp 5B (trường Tiểu học Phú Nhuận).Việc 
kiểm tra vở học sinh được tiến hành sau khi các em học xong phần lý thuyết toán chuyển 
động đều và một số tiết luyện tập. 
- Số lượng vở được kiểm tra: 12 quyển của 12 học sinh (trong đó 1/2 là học sinh yếu, 
7/14 học sinh TB, 2/4 học sinh khá, 2/4 học sinh giỏi). 
- Số lượng bài tập phải làm ở mỗi cuốn vở là 12 bài. Gồm: 
Bài 3 trang 140; bài 1, 4 trang 144, 145; bài 1,3 trang 145, 146; bài 1,2,3, trang 171, 
172, (tiết luyện tập); bài 4,5 trang 177, 178 ; bài 1, 3 trang 179, 180. Kết quả như sau: 
Số bài làm 
Số 
lượng vở 
Số 
lượng bài 
tập Đạt yêu cầu 
Không đạt 
yêu cầu 
Số bài 
không làm 
12 144 96 bài = 28 bài 20 bài = 
quyển bài 66,67% =19,45% 13,98% 
- Số bài không đạt yêu cầu hầu hết thuộc về các bài toán có 2 động tử. 
Như vậy, nhìn chung chất lượng về dạy giải toán chuyển động đều ở lớp 5B trường 
Tiểu học Phú Nhuận đã đạt yêu cầu. 
Tuy nhiên các bài toán trên hầu hết là những bài toán đơn giản. Một số bài toán có 
tính chất nâng cao, học sinh làm không trọn vẹn. Điều đó phản ánh phần nào việc dạy và 
học còn chưa tận dụng triệt để những khả năng sẵn có trong học sinh. 
Có một điều đáng chú ý là kết quả trên đây tuy đạt yêu cầu nhưng lại không đồng 
đều nhau. Có em làm đúng gần hết các bài tập, có em làm sai và sai rất nhiều. Từ thực trạng 
trên tôi thấy cần phải tìm ra các nguyên nhân dẫn đến những sai lầm của học sinh khi giải 
loại toán này để có phương pháp khắc phục. 
* Nguyên nhân dẫn đến những sai lầm của học sinh trong quá trình giải bài toán về 
chuyển động đều. 
- Là một bộ phận trong chương trình toán Tiểu học, dạng toán chuyển động đều là 
một thể loại gần như mới mẻ và rất phức tạp với học sinh lớp 5. Các em thực sự làm quen 
trong thời gian rất ngắn (Học kỳ II lớp 5). Việc rèn luyện, hình thành, củng cố kĩ năng, kĩ 
xảo giải toán của học sinh ở loại này gần như chưa có. Chính vì vậy học sinh không thể 
tránh khỏi những khó khăn, sai lầm. Qua thực tế giảng dạy và khảo sát học sinh ở một số 
lớp, tôi thấy sai lầm của học sinh khi giải toán chuyển động đều là do những nguyên nhân 
sau: 
a) Sai lầm do học sinh không đọc kĩ đề bài, thiếu sự suy nghĩ cặn kẽ dữ kiện và điều 
kiện đưa ra trong bài toán. 
Ví dụ: (Bài 3 trang 140 SGK) 
Quãng đường AB dài 25 km. Trên đường đi từ A đến B, một người đi bộ 5Km rồi 
tiếp tục đi ô tô trong nửa giờ thì đến B. Tính vận tốc của ô tô. 
Có 8 học sinh lớp 5B đã giải như sau: 
Vận tốc của ôtô là: 
 Đáp số: 50 km/h 
Còn hầu hết học sinh làm đúng bài toán với lời giải như sau: 
Quãng đường người đó đi bằng ô tô là: 25 - 5 = 20 (km) 
)/(50
2
1:25 hkm
Vận tốc của ô tô là: 
 Đáp số: 40km/h 
Cả 8 học sinh mắc sai lầm trên đều do các em chưa đọc kĩ đề bài, bỏ sót 1 dữ kiện 
quan trọng của bài toán "Người đó đi bộ 5 km rồi mới đi ô tô". 
Trên đây chỉ là một trong những ví dụ học sinh mắc sai lầm loại này. 
b)Khi giải bài toán học sinh còn nặng về trí nhớ máy móc, tư duy chưa linh hoạt. 
Ví dụ: Bài 1trang 144 (SGK toán 5): 
Quãng đường AB dài 180Km. Một ô tô đi từ A đến B với vận tốc 54Km/giờ, cùng 
lúc đó một xe máy di từ B đến Avới vận tốc 36Km/giờ. Hỏi kể từ lúc bắt đầu đi, sau mấy 
giờ ô tô gặp xe máy? 
Khi gặp bài toán trên học sinh rất lúng túng, không biết vận dụng công thức gì để 
tính. Tôi tiến hành kiểm tra trên lớp 5 B chỉ có một số ít em làm được bài toán theo cách 
giải sau: 
Cứ sau mỗi giờ ô tô và xe máy đi được số km là: 54 + 36 = 90 (km) 
Thời gian để ô tô và xe máy gặp nhau là: 180 : 90 = 2 (giờ) 
)/(40
2
1:20 hkm
 Đáp số: 2 giờ 
Một số học sinh khác do quen cách tính chỉ có một động tử nên không viết được trọn 
vẹn lời giải. Một số học sinh lại do nhầm lẫn giữa chuyển động ngược chiều và chuyển 
động cùng chiều nên áp dụng sai công thức, dẫn đến giải sai bài toán. 
c) Học sinh không nắm vững kiến thức cơ bản. 
Ví dụ: Một xe máy đi từ A đến B hết 42 phút. Tính quãng đường AB, biết vận tốc 
của xe máy là 36 km/giờ. 
Tôi tiến hành khảo sát trên lớp 5B, đây là bài toán cơ bản nhưng có rất nhiều em giải 
sai một cách trầm trọng như sau: 
Quãng đường AB là: 36 x 42 = 1512 (km) 
 Đáp số : 1525 km 
Với bài toán trên học sinh rất dễ lúng túng khi thấy đơn vị đo vận tốc của xe máy là 
km/giờ, mà thời gian xe máy đi hết quãng đường lại đo bằng đơn vị (phút). Nên trong quá 
trình giải các em đã không đổi đơn vị đo mà cứ để nguyên dữ kiện của bài toán như vậy lắp 
vào công thức s = v x t để tính. 
Đây là một trong những sai lầm rất đặc trưng và phổ biến của học sinh khi giải các 
bài toán chuyển động đều do không nắm chắc được việc sử dụng đơn vị đo. 
d) Vốn ngôn ngữ của học sinh còn nhiều hạn chế. 
Ví dụ: Lúc 6 giờ một ôtô đi từ A đến B với vận tốc 50km/h. Lúc 7 giờ 30 phút một 
xe ôtô du lịch đi từ B đến A với vận tốc 65 km/h. Hỏi hai xe gặp nhau lúc mấy giờ ? Biết 
quãng đường AB là 420 km. 
Khi tiến hành điều tra trên lớp 5B tôi thấy có 16 em đi đúng hướng giải, nhưng 
9 em trong đó có lời văn không khớp với phép tính giải. Hơn nữa bài toán hỏi lúc 
mấy giờ hai xe gặp nhau (tức là tìm thời điểm hai xe gặp nhau) học sinh không hiểu và chỉ 
tìm thời gian để hai xe gặp nhau. 
2, Kết quả của thực trạng trên: 
Sau đây là kết quả khảo sát trên 3 lớp 5 ở trường Tiểu học Phú Nhuận 
(5A, 5B, 5C): 
Nội dung khảo sát: Học sinh làm những bài tập cơ bản sau: 
1. Bài 1: 
Lúc 6 giờ một ôtô đi từ A đến B với vận tốc 50km/h. Lúc 7 giờ 30 phút một xe ôtô 
du lịch đi từ B đến A với vận tốc 65 km/h. Hỏi hai xe gặp nhau lúc mấy giờ ? Biết quãng 
đường AB là 420 km. 
2. Bài 2: 
Quãng đường AB dài 25 km. Một người đi bộ từ A đến B được 5 km rồi đi ô tô, ô 
tô đi mất nửa giờ thì đến B. Tính vận tốc của ô tô. Nếu người đó đi ô tô từ A thì sau bao lâu 
sẽ đến B ?. 
3. Bài 3: 
Hai ô tô bắt đầu đi từ A và B cùng một lúc và ngược chiều nhau. Quãng đường AB 
dài 174 km. Vận tốc của ô tô thứ nhất bằng 42 km/h, của ô tô thứ hai bằng 45 km/h. Hỏi 
sau mấy giờ 2 ô tô gặp nhau ? 
Kết quả như sau: 
Lớp 
 Nguyên nhân sai lầm 
5 A 
28 
HS 
84 
bài 
5B 
24 
HS 
72 
bài 
5 C 
28 HS 
84 bài 
1. Chưa đọc kỹ đề bài thiếu suy nghĩ 
cặn kẽ về các dữ liệu và điều kiện bài toán 
10 
bài 
= 
11,9% 
10 
bài 
= 
13,8% 
23 bài 
= 
27,4% 
2. Sai lầm do nặng về trí nhớ máy 
móc, tư duy chưa linh hoạt, khả năng tưởng 
tượng yếu. 
18 
bài 
= 
21,4% 
14 
bài 
= 
19,4% 
15 bài 
= 
17,8% 
3. Sai lầm do không nắm vững kiến 
thức cơ bản. 
10 
bài 
= 
11,9% 
10 
bài 
= 
13,8% 
11 bài 
= 
13,1% 
4. Sai lầm do ngôn ngữ còn nhiều 
hạn chế. 
12 
bài 
= 
14,2% 
21 
bài 
= 
29,2% 
12 bài 
= 
14,2% 
5. Những bài không mắc sai lầm. 
34 
bài 
= 
39,9% 
17 
bài 
= 
23,6% 
23 bài 
= 
27,3% 
Tổng số bài mắc sai lầm ở cả 3 lớp là: 166 bài, chiếm 69,1% 
Điều này chứng tỏ: Toán chuyển động đều là thể loại học sinh dễ mắc sai lầm khi 
giải. 
Bên cạnh những lỗi do tư duy chưa linh hoạt, do không nắm vững kiến thức cơ bản 
thì lớp 5 còn mắc phải một sai lầm quan trọng nữa đó là vốn ngôn ngữ của các em còn rất 
hạn chế (điều này ảnh hưởng không nhỏ tới việc trình bày lời giải của các em). 
Tóm lại: việc giải các bài toán về chuyển động đều không những đòi hỏi ở học sinh 
khả năng tư duy linh hoạt, sáng tạo, mà còn đòi hỏi ở các em khả năng ngôn ngữ phong phú 
nhằm một mặt để hiểu được nội dung bài toán, một mặt để diễn đạt bài giải của mình một 
cách tường minh. 
Từ thực trạng trên, để công việc đạt hiệu quả tốt hơn tôi đã mạnh dạn đề ra và 
áp dụng dạy học tích cực vào để dạy giải các bài toán chuyển động đều như sau: 
B. Giải quyết vấn đề 
I/ Các giải pháp thực hiện nhằm hướng dẫn học sinh lớp 5 giải bài toán chuyển 
động đều theo hướng phát huy tính tích cực. 
Chuyển động đều là dạng toán về các số đo đại lượng. Nó liên quan đến 3 đại lượng 
là quãng đường (độ dài), vận tốc và thời gian. 
Bài toán đặt ra là: Cho biết một số trong các yếu tố hay mối liên hệ nào đó trong 
chuyển động đều. Tìm các yếu tố còn lại. 
Vì vậy, mục đích của việc dạy giải toán chuyển động đều là giúp học sinh tự 
tìm hiểu được mối quan hệ giữa đại lượng đã cho và đại lượng phải tìm, mô tả quan 
 hệ đó bằng cấu trúc phép tính cụ thể, thực hiện phép tính, trình bày lời giải bài toán. 
Để thực hiện mục đích trên, giáo viên cần thực hiện các yêu cầu sau: 
- Tự giải bài toán bằng nhiều cách (nếu có). 
- Dự kiến những khó khăn, sai lầm của học sinh. 
- Tổ chức cho học sinh hoạt động nắm vững các khái niệm, thuật ngữ và thực hiện 
các bước giải bài toán chuyển động đều. 
- Rèn luyện cho học sinh khá, giỏi năng lực khái quát hoá giải toán. 
Cụ thể như sau 
* Khâu giải toán: Là khâu quan trọng trong quá trình chuẩn bị dạy giải bài toán của 
người giáo viên. Chỉ thông qua giải toán, giáo viên mới có thể dự kiến được những khó 
khăn sai lầm mà học sinh thường mắc phải, và khi giải bài toán bằng nhiều cách giáo viên 
sẽ bao quát được tất cả hướng giải của học sinh. Đồng thời hướng dẫn các em giải theo 
nhiều cách để kích thích lòng say mê học toán ở trẻ. 
* Dự kiến khó khăn sai lầm của học sinh: 
Đây là công việc không thể thiếu được trong quá trình dạy giải toán. Từ dự kiến 
những sai lầm của học sinh, giáo viên đặt ra phương án tốt giải quyết cho từng bài toán. 
 Một số khó khăn, sai lầm học sinh thường mắc phải khi giải loại toán này là: 
 -Tính toán sai 
 - Viết sai đơn vị đo 
 - Nhầm lẫn giữa thời gian và thời điểm 
 - Vận dụng sai công thức 
 - Học sinh lúng túng khi đưa bài toán chuyển động ngược chiều (hoặc cùng chiều) 
lệch thời điểm xuất phát về dạng toán chuyển động ngược chiều (hoặc cùng chiều) cùng 
thời điểm xuất phát. 
- Câu lời giải (lời văn) không khớp với phép tính giải: 
* Tổ chức cho học sinh thực hiện các bước giải toán. 
- Tổ chức cho học sinh tìm hiểu nội dung bài toán bằng các thao tác. 
+ Đọc bài toán (đọc to, đọc thầm, đọc bằng mắt). 
+ Tìm hiểu một số từ, thuật ngữ quan trọng để hiểu nội dung, nắm bắt bài toán cho 
biết cái gì ? bài toán yêu cần phải tìm cái gì ? 
- Tìm cách giải bài toán bằng các thao tác: 
+ Tóm tắt bài toán bằng sơ đồ hoặc bằng lời (khuyến khích học sinh tóm tắt = sơ đồ) 
+ Cho học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt. 
+ Lập kế hoạch giải bài toán: xác định trình tự giải bài toán, thông thường xuất phát 
từ câu hỏi của bài toán đi đến các yếu tố đã cho. Xác lập mối quan hệ giữa các điều kiện đã 
cho với yêu cầu bài toán phải tìm và tìm được đúng phép tính thích hợp. 
- Thực hiện cách giải và trình bày lời giải bằng các thao tác: 
+ Thực hiện các phép tính đã xác định (ra ngoài nháp) 
+ Viết câu lời giải 
+ Viết phép tính tương ứng 
+ Viết đáp số 
- Kiểm tra bài giải: kiểm tra số liệu,kiểm tra tóm tắt,kiểm tra phép tính,kiểm tra câu 
lời giải,kiểm tra kết qủa cuối cùng xem có đúng với yêu cầu bài toán. 
* Rèn luyện năng lưc khái quát hóa giái toán : 
- Làm quen với các bài toán thiếu hoặc thừa dữ kiện. 
- Lập bài toán tương tự (hoặc ngược)với bài toán đã giải. 
- Lập bài toán theo cách giải cho sẵn. 
II. các Biện pháp để tổ chức thực hiện dạy giải một số bài toán cụ thể. 
Ta chia bài toán chuyển động đều ở lớp 5 làm hai loại như sau: 
1, Loại đơn giản (giải trực tiếp bằng công thức cơ bản) 
a) Đối với loại này, có 3 dạng bài toán cơ bản như sau: 
Bài toán 1: Cho biết vận tốc và thời gian chuyển động, tìm quãng đường. 
Công thức giải: Quãng đường = vận tốc x thời gian. 
Bài toán 2: Cho biết quãng đường và thời gian chuyển động, tìm vận tốc. 
Công thức giải: Vận tốc = quãng đường : thời gian 
Bài toán 3: Cho biết vận tốc và quãng đường, tìm thời gian. 
Công thức giải: Thời gian = quãng đường : vận tốc. 
* Chú ý: Phải chọn đơn vị đo thích hợp trong các công thức tính. Chẳng hạn nếu 
quãng đường chọn đo bằng km, thời gian đo bằng giờ thì vận tốc phải đo bằng km/h. Nếu 
thiếu chú ý điều này học sinh sẽ gặp khó khăn và sai lầm trong tính toán. 
b) Ví dụ minh hoạ: Một ô tô đi từ A lúc 6 giờ 20 phút và đến B lúc 11 giờ 20 phút. 
Biết quãng đường AB dài 120 km, hãy tính vận tốc của ô tô. 
* Dự kiến sai lầm của học sinh. 
- Tính toán sai. 
- Viết sai đơn vị đo. 
* Tổ chức cho học sinh thực hiện các bước giải. 
- Cho học sinh đọc bài toán (đọc to, đọc bằng mắt). 
- Xác định dữ kiện đã cho và dữ kiện phải tìm. 
+ Bài toán cho biết gì ? (quãng đường AB dài 120 km, đi từ A lúc 6 giờ 20 phút, đến 
B lúc 11 giờ 20 phút). 
+ Bài toán yếu cầu tìm cái gì ? (tìm vận tốc). 
- Cho học sinh xác định dạng của bài toán: bài toán thuộc dạng biết thời gian và 
quãng đường, tìm vận tốc. 
- Tóm tắt bài toán: Giáo viên làm mẫu và hướng dẫn học sinh tóm tắt, các bài tập kế 
tiếp giáo viên chỉ định hướng, kiểm tra việc tóm tắt của học sinh. 
 120 km 
 6 giờ 20 phút 11 giờ 20 phút 
 A B 
 v = ? 
- Học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt (không nhìn đề toán mà nhìn vào tóm 
tắt, học sinh tự nêu bài toán theo sự hiểu biết và ngôn ngữ của từng em) 
* Lập kế hoạch giải bài toán: 
- Để tìm vận tốc của ô tô, trước tiên ta cần biết gì ? (biết thời gian ô tô đi từ A đến B) 
- Việc tính thời gian ô tô đi được thực hiện như thế nào ? (11 giờ 20 phút - 6 giờ 20 
phút = 5 giờ) 
- Dựa vào công thức nào để tính vận tốc ? (v = s : t) 
- Quãng đường và thời gian đã biết, ta tìm vận tốc như thế nào ? (120 : 5 = 24 
(km/h)) 
* Trình bày bài giải: 
Thời gian ô tô đi từ A đến B là: 
11 giờ 20 phút - 6 giờ 20 phút = 5 giờ 
Vận tốc của ô tô là: 120 : 5 = 24 km/h 
* Dự kiến bài toán mới. 
Một ô tô đi từ A đến B với vận tốc 24 km/h. Biết thời gian ô tô đi hết quãng đường 
là 5 giờ. Hãy tính quãng đường AB. 
 2.Dạng phức tạp (giải bằng công thức suy luận) 
a) Từ các bài toán cơ bản ta có 4 bài toán phức tạp sau: 
Bài toán 1: (chuyển động ngược chiều, cùng lúc): Hai động tử cách nhau quãng 
đường s, khởi hành cùng lúc với vận tốc tương ứng là v1 và v2, đi ngược chiều nhau. Tìm 
thời gian đi để gặp nhau và vị trí gặp nhau. 
Công thức giải: Thời gian đi để gặp nhau là: t = s : (v1 + v2) 
Quãng đường đến chỗ gặp nhau là: s1 = v1 x t ; s2 = v2 x t 
Bài toán 2: (chuyển động ngược chiều, không cùng lúc) 
Hai động tử cách nhau quãng đường s, khởi hành không cùng lúc với vận tốc tương 
ứng là v1 và v2, đi ngược chiều nhau. Tìm thời gian đi để gặp nhau và vị trí gặp nhau ? 
Công thức giải: Chuyển về bài toán 1, coi đó là chuyển động ngược chiều khởi 
hành cùng lúc với động tử thứ hai. 
Bài toán 3: (chuyển động cùng chiều, cùng lúc, đuổi nhau) 
Hai động tử cách nhau quãng đường s, khởi hành cùng