Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh lớp 12 THPT thực hiện bài tập địa lí địa phương

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT 4 THỌ XUÂN
--------Ñ---@---Ò--------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“MỘT SỐ KINH NGHIỆM HƯỚNG DẪN HỌC SINH
LỚP 12 THPT THỰC HIỆN BÀI TẬP
ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG”
Người thực hiện: Trần Ngọc Nam
Chức vụ: Phó Hiệu trưởng
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Địa lí.
THANH HOÁ NĂM 2019
MỤC LỤC
	 Trang
MỤC LỤC ...... 1 
1. Mở đầu ........................................................ 2
1.1. Lý do chọn đề tài ............. 2
1.2. Mục đích nghiên cứu ...................................................... 2
1.3. Đối tượng nghiên cứu .................................................... 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu ............................................. 3
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm ............................................................................ 3
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm .............. 3
2.2. Thực trạng Dạy và Học địa lí địa phương ở trường THPT .......................... 4
2.3. Một số khinh nghiệm hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập địa lí địa phương lớp 12 THPT ................................................................................................................................................... 5
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ............................................. 14
3. Kết luận ................... .......................................... 14
3.1. Kết quả đạt được và những hạn chế của đề tài ............................................................ 14
3.2. Kiến nghị .......................................................................... 15
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 16
DANH MỤC SÁNG KIẾN ....... 17
1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài 
Trong chương trình giáo dục quốc dân, Địa lý là môn học được đưa vào giảng dạy ở các trường phổ thông nhằm mục đích trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về khoa học địa lý, cũng như vận dụng những kiến thức đó vào cuộc sống để biết cách ứng xử với môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh, đồng thời đáp ứng với yêu cầu phát triển của đất nước. Để làm được điều đó thì Địa lí địa phương đóng một vai trò quan trọng. Bởi lẽ, Địa lý địa phương là một bộ phận và có liên quan mật thiết với địa lý Tổ quốc nên kiến thức Địa lý địa phương có vai trò là cơ sở để học sinh nắm kiến thức Địa lý Tổ quốc, kiến thức Địa lý nói chung. Chính việc giảng dạy Địa lý địa phương tạo điều kiện cho thế hệ trẻ tìm hiểu và đánh giá đúng tiềm năng các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và thực trạng kinh tế - xã hội của địa phương, từ đó giúp họ định hướng nghề nghiệp, lao động sản xuất. Những kiến thức Địa lý địa phương mà nhà trường trang bị cho học sinh nếu có giá trị thực tiễn sẽ tạo điều kiện để học sinh có thể vận dụng được vào công việc lao động sản xuất tại địa phương, tham gia cải tạo xây dựng quê hương giàu đẹp [1]. Tuy nhiên trên thực tế, qua một số khảo sát học sinh ở trường THPT 4 Thọ Xuân trong những năm trước đây cho thấy đa số các em không hiểu nhiều về Địa lí địa phương mình. Nguyên nhân chính là do việc giảng dạy Địa lí địa phương chưa được đầu tư đúng mức, chưa có sự sáng tạo để mang lại sự hứng thú cho học sinh. Xuất phát từ thực tế trên, bản thân tôi đã suy nghĩ, tìm tòi và mạnh dạn thay đổi cách giảng dạy Địa lí địa phương và đã thu được kết quả rất cao. Để có thể chia sẻ cùng quý thầy cô và các đồng nghiệp một số kinh nghiệm trong quá trình thực hiện, hôm nay tôi xin được trình bày đề tài: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh lớp 12 THPT thực hiện bài tập địa lí địa phương” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm. 
1.2. Mục đích nghiên cứu 
- Xây dựng được hệ thống bài tập địa lí địa phương cho HS lớp 12. 
- Xác định được những phương pháp hướng dẫn thực hiện bài tập địa lí địa phương cho học sinh lớp 12 nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy địa lí địa phương. 
1.3. Đối tượng nghiên cứu 
- Địa lí địa phương lớp 12 ở trường THPT 4 Thọ Xuân, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. 
- Xác định cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập địa lí địa phương lớp 12. 
- Khảo sát thực tế việc dạy học địa lí địa phương ở trường phổ thông . 
- Xây dựng hệ thống bài tập địa lí địa phương. 
- Xác định phương pháp hướng dẫn HS thực hiện bài tập địa lí địa phương lớp 12. 
1.4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài [4] 
1.4.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phương pháp sưu tầm tài liệu, phương pháp phân tích tài liệu, phương pháp thống kê toán học.
1.4.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát, phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phương pháp phỏng vấn. 
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 
2.1.1. Địa lí địa phương trong chương trình lớp 12 
a. Mục tiêu giảng dạy địa lí địa phương trong chương trình lớp 12 
- Hiểu và nắm vững được một số đặc điểm nổi bât về vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội, một số ngành kinh tế chính của tỉnh (thành phố) nơi học sinh đang sống. 
- Phát triển các kĩ năng phân tích bản đồ, biểu đồ, số liệu thống kê. 
- Biết cách thu thập, xử lí các thông tin, viết và trình bày báo cáo về một vấn đề của địa lí địa phương. 
- Bước đầu biết tổ chức hội thảo khoa học. 
- Tăng thêm tình yêu quê hương, ý thức xây dựng và bảo vệ quê hương. 
b. Nội dung địa lí địa phương trong chương trình 12 
Chương trình địa lí địa phương lớp 12 không dạy lại địa lí địa phương một cách có hệ thống mà tập trung vào việc hình thành ở học sinh kỹ năng tìm hiểu, viết và trình bày báo cáo một vấn đề của địa lí địa phương [2]. 
Chương trình địa lí địa phương lớp 12 trong sách giáo khoa yêu cầu học sinh viết báo cáo về địa lí tỉnh và thành phố với 5 nhóm chủ đề gợi ý sau: 
+ Chủ đề 1: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và sự phân chia hành chính. 
+ Chủ đề 2: Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của tỉnh hoặc thành phố. 
+ Chủ đề 3: Đặc điểm dân cư và lao động của tỉnh hoặc thành phố. 
+ Chủ đề 4: Đặc điểm KT - XH của tỉnh hoặc thành phố. 
+ Chủ đề 5: Địa lí một số ngành kinh tế chính. 
2.1.2. Tầm quan trọng của địa lí địa phương trong giảng dạy địa lí 
- Giảng dạy địa lí địa phương là một yêu cầu nội khóa của chương trình địa lí mà do Bộ GD & ĐT đã quy định. 
- Địa lí địa phương còn là một nội dung quan trọng mà khoa học địa lí nghiên cứu, tổng hợp các tài liệu, số liệu lên các bản đồ địa lí các loại. Cuối cùng nhằm mục đích đóng góp cho cả nước làm sáng tỏ thêm những đặc trưng của từng địa phương đồng thời cũng làm nổi bật thêm những sắc thái riêng của từng địa phương minh họa rõ các quy luật địa lí chung diễn ra trên lãnh thổ Việt Nam. 
- Địa lí địa phương là một nội dung quan trọng để quy hoạch phân vùng tự nhiên tổng hợp tiến tới phân vùng kinh tế. Từ việc hiểu rõ địa lí địa phương giúp học sinh có cơ sở để nắm vững kiến thức địa lí. 
- Hiểu rõ địa lí địa phương, học sinh sẽ có trách nhiệm hơn trong khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường của địa phương. 
- Địa lí địa phương gắn chặt với đời sống học sinh, cho học sinh nhận biết được tình hình kinh tế, cách bố trí sản xuất của địa phương, học sinh phát hiện được những mâu thuẫn làm ảnh hưởng đến tình hình sản xuất của địa phương. 
2.1.3. Đặc điểm tâm sinh lí và trình trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 
Học sinh phổ thông đặc biệt là học sinh lớp 12 tuổi từ 17 - 19 đã có sự hoàn thiện về mặt thể chất, sự phát triển ổn định của bộ não và chức năng thần kinh. Điều đó tạo nên những điều kiện cho sự phát triển hoạt động nhận thức của các em, làm cơ sở cho sự chọ lựa và sử dụng những phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Các em đã trưởng thành về nhiều mặt, đặc biệt là năng lực nhận thức. Các em có khao khát mở rộng tri thức, mong muốn hiểu biết, say mê giải quyết các nhiệm vụ học tập. Đây là những cơ sở thuận lợi để cho học sinh thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương [3]. 
2.2. Thực trạng Dạy và Học địa lí địa phương ở trường THPT 
2.2.1. Thực trạng về tài liệu giảng dạy địa lí địa phương 
Hiện nay tài liệu để giảng dạy địa lí địa phương rất ít nhiều giáo viên giảng dạy chỉ dựa vào tài liệu chủ yếu là sách địa lí địa phương, trong khi đó sách địa lí địa phương lại được biên soạn lâu năm không chỉnh sửa số liệu không cập nhập kịp thời, thông tin lạc hậu gây khó khăn cho giáo viên khi giảng dạy địa lí địa phương [7]. 
2.2.2. Thực trạng giảng dạy địa lí địa phương của giáo viên 
- Giảng dạy địa lí địa phương là một yêu cầu trong nội khóa chương trình địa lí 12 mà Bộ GD & ĐT quy định từ nhiều năm nay. Tuy nhiên, việc giảng dạy địa lí địa phương chưa được sự quan tâm đúng mức của giáo viên, thiếu chuẩn bị và không đào sâu suy nghĩ về nội dung và phương pháp. Do đó, giáo viên lúng túng khi dạy địa lí địa phương, nhiều giáo viên bỏ việc dạy địa lí địa phương lấy các tiết địa lí địa phương làm việc khác như ôn tập hoặc làm các chuyện khác. 
- Nhiều giáo viên dạy địa lí địa phương chỉ mang tính chất đối phó làm sao đủ tiết chương trình và phù hợp với yêu cầu do Bộ GD & ĐT đặt ra. 
- Chất lượng giảng dạy địa lí địa phương chưa được cao, nhiều giáo viên cho rằng giảng dạy địa lí địa phương là dạy thêm học sinh biết được bao nhiêu thì hay bấy nhiêu miễn sao giới thiệu khái quát cho học sinh biết những nét lớn về địa phương, không cần đi sâu nâng lên lí luận và trách nhiệm đóng góp vào việc xây dựng quê hương giàu đẹp thông qua kiến thức Địa lí tự nhiên cũng như KT - XH địa phương. 
2.2.3. Thực trạng học tập địa lí địa phương của học sinh 
- Do các em chưa nhận thức đúng đắn về địa lí địa phương, các em không nhận thấy sự cần thiết của địa lí địa phương mà các em chỉ coi trọng ở việc thi cử. Cho nên các em học địa lí địa phương chỉ mang tính đối phó và không chủ động tích cực để nắm kiến thức. 
- Hầu như đa số học sinh chỉ xem sơ lược địa lí địa phương không quan tâm lắm đến việc nắm kiến thức địa lí địa phương. 
- Đa số học sinh không nắm vững được một số đặc điểm nổi bật về vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, đặc điểm KT - XH, một số ngành kinh tế chính của tỉnh. 
- Học sinh chưa biết cách thu thập thông tin, viết và trình bày báo cáo về một vấn đề của địa lí địa phương. 
- Học sinh chưa biết cách thức tổ chức hội thảo khoa học. 
- Hiện nay đa số học sinh hiểu biết rất ít về địa lí địa phương nên việc phục vụ địa phương còn rất hạn chế. Các em rất lúng túng khi giải quyết các vấn đề địa lí địa phương đang đặt ra. 
2.3. Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập ĐLĐP lớp 12 THPT
2.3.1. Các bước hướng dẫn học sinh thực hiện bài ĐLĐP [8]
Tôi thực hiện quy trình hướng dẫn học sinh (HS) thực hiện bài tập địa lí địa phương (ĐLĐP) như sau:
Bước 1: Giáo viên (GV) chuẩn bị hướng dẫn HS thực hiện bài tập ĐLĐP (GV nêu các nhóm vấn đề để HS nghiên cứu thực hiện).
Bước 2: HS tiến hành thực hiện nội dung các bài tập ĐLĐP (GV giám sát HS thực hiện bài tập).
Bước 3: Tổng kết đánh giá bài tập ĐLĐP (Tồ chức cho HS trình bày báo cáo; các nhóm khác tham gia chất vấn; GV đánh gia nhận xét bài tập ĐLĐP).
2.3.2. Hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập địa lí địa phương lớp 12 
2.3.2.1. Hướng dẫn học sinh thu thập thông tin lí địa phương 
* Ý nghĩa của việc hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương 
- Trong việc nghiên cứu địa lí địa phương, học sinh thường không đủ tài liệu, không đủ điều kiện về thời gian, kinh phí và trình độ chuyên môn chuyên sâu về điều kiện tự nhiên cũng như KT - XH của địa phương được. Vì thế việc thu thập tài liệu của học sinh là một khâu hết sức quan trọng quyết định tới chất lượng bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. 
- Xuất phát từ mục tiêu bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của học sinh, giáo viên hướng dẫn học sinh tiến hành điều tra, thu thập các tư liệu cần thiết, sau đó xử lí tư liệu phục vụ cho việc thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. 
- Sau khi chọn đề tài nghiên cứu học sinh cần phải lên kế hoạch để tiến hành thu thập thông tin, học sinh cần đặt ra các câu hỏi như: những tài liệu nào có liên quan đến vấn đề nghiên cứu? có thể tìm được ở đâu? tìm bằng cách nào? 
- Thông tin về địa lí địa phương rất phong phú và đa dạng, với nhiều nguồn thông tin khác nhau. Nếu không có phương pháp hướng dẫn cho học sinh cụ thể thì các em sẽ không biết thu thập như thế nào cho hợp lí và đạt hiệu quả cao khi thực hiện bài tập nghiên cứu. 
- Giáo viên hướng dẫn cho học sinh có thể tìm thấy thông tin địa lí địa phương qua các loại tài liệu sau: sách địa lí địa phương, SGK địa lí và các sách khác có liên quan đến vấn đề mà các em nghiên cứu; Báo chí; Những website có thông tin về địa lí địa phương; Văn kiện của các cơ quan hành chính. 
* Nguyên tắc hướng dẫn học sinh thu thập thông tin địa lí địa phương 
- Giáo viên phải biết các nguồn tư liệu nào mang tính hợp pháp và nguồn tư liệu nào không hợp pháp để hướng dẫn các em tham khảo cho đúng. 
- Giáo viên phải biết nhiều nguồn tư liệu về địa lí địa phương, phải phân biệt được nguồn tư liệu nào đáng tin cậy, nguồn tư liệu nào không đáng tin cậy; phải hiểu biết sâu sắc về địa lí địa phương, tốt nhất là đã nghiên cứu nhiều tư liệu địa lí địa phương. 
- Học sinh phải chủ động thu thập nguồn tư liệu, giáo viên chỉ hướng dẫn học sinh thu thập thông tin, giáo viên không nên làm thay học sinh. 
- Nguồn tư liệu đối với học sinh không nên yêu cầu phải thu thập được quá nhiều tư liệu và phải mang tính phổ biến. 
* Hướng dẫn học sinh thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương 
- Nguồn tư liệu mang tính phổ biến nhất mà các em dễ dàng có là sách địa lí địa phương các tỉnh và thành phố. 
- Bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của học sinh rất đa dạng, do đó trước tiên giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh biết phương pháp thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương. 
- Những thông tin trong sách địa lí địa phương không đi cụ thể vào vấn đề mà học sinh nghiên cứu, cho nên học sinh chỉ xem nguồn thông tin từ sách địa lí địa phương là nguồn minh họa. Từ đó tùy theo vấn đề mà các em nghiên cứu đi sâu đối chiếu với tình hình thực tế. Ví dụ: Như các em nghiên cứu tình hình giáo dục của một xã, như vậy trong sách địa lí địa phương không có thông tin cụ thể từ đó các em phải biết kết hợp với tình hình thực tiễn với những thông tin trong sách địa lí địa phương để diễn đạt cho bài tập nghiên cứu của mình. 
- Giáo viên cần hướng dẫn học sinh tìm hiểu sơ lược cấu tạo nội dung của sách địa lí địa phương bằng nột hệ thống câu hỏi được chuẩn bị trước, có thể là như sau: 
+ Sách địa lí địa phương có bao nhiêu chương ? 
+ Những chương đó có tên là gì ? 
+ Sau các chương, còn có những phần nào khác (phần phụ lục, bảng mục lục). 
+ Các phần này có công dụng gì ? 
+ Mỗi chương được chia làm nhiều phần nhỏ, những phần nhỏ đó có tên gì ? 
+ Mỗi bài gồm có phần hình và phần chữ. Phần chữ gồm những bộ phận nào? 
Phần hình bao gồm những gì? (hình vẽ, tranh ảnh, bản đồ, biểu đồ, lát cắt địa hình) 
* Hướng dẫn học sinh kết hợp sách địa lí địa phương với sách giáo khoa địa lí 
 	- Sách địa lí địa phương tuy khái quát toàn bộ địa lí địa phương nhưng chưa thể làm sáng tỏ các vấn đề mà học sinh đang muốn tìm hiểu. Do đó, học sinh cần phải biết khai thác sách địa lí địa phương kết hợp với SGK Địa lí . 
- Khi tham khảo sách địa lí địa phương về phần nào học sinh nên so sánh đối chiếu với SGK, sau đó lựa chọn thông tin chính xác nhất để thể hiện cho bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình. 
* Hướng dẫn học ghi chép lại khi tham khảo sách địa lí địa phương 
- Sách địa lí địa phương về cấu trúc cũng tương tự như SGK Địa lí 12. Do đó, khi thập thu thập thông tin từ học sinh cần chọn cụ thể vấn đề mà mình tìm hiểu sau đó đọc kĩ phần đó, sau đó học sinh lấy tập viết ghi lại. 
- Thực tế có nhiều học sinh không cần ghi lại vì ỷ lại rằng có sẵn trong sách địa lí địa phương khi nào cần thì lấy ra ghi chép, nhưng khi đến giai đoạn viết lại báo cáo bài tập nghiên cứu địa lí địa phương nhiều học sinh rất lúng túng khi so sánh đối chiếu, tổng hợp lại tư liệu gây trở ngại rất lớn cho việc hoàn thành bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. 
- Đặc biệt là việc ghi chép lại sẽ hình thành cho học sinh tác phong cẩn thận trong nghiên cứu. 
* Hướng dẫn học sinh tham khảo theo đúng chuyên mục mình cần tìm 
- Thông tin trong sách địa lí địa phương rất nhiều nhưng mang tính khái quát tổng thể về địa lí địa phương, khi học sinh khai thác sách địa lí địa phương chú ý cần khai thác theo đúng chủ đề nói về vấn đề mà mình đang nghiên cứu. 
- Khi hướng tham khảo sách địa lí địa phương, học sinh phải tham khảo theo đúng chuyên mục mình cần tham khảo, phần nào học sinh cảm thấy cần thiết cho bài tập nghiên cứu địa lí địa phương của mình các em ghi cụ thể lại hoặc photo ra để sau này dễ dàng ghi chép vào. 
- Thường các em nghiên cứu những vấn đề mang tính chi tiết về địa lí địa phương, trong khi đó sách địa lí địa phương chỉ nêu khái quát những đặc trưng cơ bản về địa lí địa phương. Cho nên, học sinh phải biết vận dụng sách địa lí địa phương khi xây dựng dàn bài khi tiến hành thực hiện bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. 
- Giáo viên chỉ cho học sinh biết muốn làm việc với phần chính mình đang nghiên cứu có hiệu quả thì phải làm những gì? làm như thế nào? Có thể theo quy trình như sau: 
+ Trước hết, đọc tên bài và lướt qua xem có những tiểu mục gì? 
+ Tìm hiểu cho rõ nghĩa những từ hoặc thuật ngữ khó, những câu chưa hiểu, nếu cần thì tra bảng từ vựng ở phần phụ lục của sách (nếu có), hoặc từ điển, hoặc nhờ sự giúp đỡ của giáo viên. 
+ Nếu gặp những câu hỏi xen kẽ trong phần mình đang nghiên cứu, học sinh cần dừng lại suy nghĩ tìm câu trả lời hoặc làm theo gợi ý, như vậy sẽ hiểu thấu đáo và nắm được chắc kiến thức mình đang nghiên cứu. 
+ Sau khi hiểu và nắm được nội dung phần mình đang nghiên cứu, trình bày lại những điều mình đã tiếp thu vào bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. 
* Hướng dẫn học sinh xử lí số liệu thống, biểu đồ từ sách địa lí địa phương 
- Khi thu thập thông tin từ sách địa lí địa phương, học sinh cần chú ý các số liệu trong sách địa lí địa phương, các biểu đồ để làm tư liệu chứng minh trong bài tập nghiên cứu địa lí địa phương. 
- Trong sách địa lí địa phương có rất nhiều bảng số liệu thống kê, biểu đồ. Học sinh muốn nắm rõ thông tin cần phải biết khai thác bảng số liệu thống kê, biểu đồ cho hợp lí. 
- Đọc kĩ các số liệu trong bảng theo cột dọc và theo hàng ngang. 
- Phân tích, đối chiếu so sánh các số liệu và rút ra những nhận xét, kết luận cần thiết. 
- Nếu vấn đề mà các em nghiên cứu có hình vẽ, bản đồ, biểu đồ thì cần nghiên cứu, phân tích để hiểu rõ và lĩnh hội được sâu sắc các khái niệm được trình bày bằng kênh chữ trong sách địa lí địa phương. 
- Học sinh có thể triển khai từ bảng số liệu thống kê trong sách địa lí địa phương thành những biểu đồ, và từ biểu đồ học sinh triển khai thành bảng số liệu thống kê để làm rõ nội dung tùy thuộc vào vấn đề mà học sinh đang nghiên cứu. 
* Hướng dẫn học sinh thu thập thông tin từ các nguồn tư liệu khác 
- Để có thêm tài liệu, giáo viên nên hướng dẫn học sinh thu thập thêm từ sách vở, báo chí, từ báo cáo về tự nhiên, KT - XH của địa phương, từ tài liệu của các cơ quan hữu quan của địa phương (số liệu thống, kế hoạch lao động việc làm, sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, y tế, văn hóa, giáo dục) 
- Những tài liệu này là nguồn bổ sung quý giá, hỗ trợ việc điều tra thực tế rút ra những kết luận xác thực cho đề tài. Học sinh cần đọc lướt qua những gì ghi chép được để chọn lọc và giữ lại những tài liệu nào thật sự cần thiết. 
a. Hướng dẫn học sinh phân loại tài liệu tham khảo 
Tùy thuộc ở nguồn gốc xuất phát được chia thành hai loại và có giá trị khác nhau như sau: 
+ Tài liệu tham khảo chủ yếu 
Tài liệu tham khảo chủ yếu đối với học sinh khi nghiên cứu địa lí địa phương: Sách, báo, văn kiện, Website (phải được nhà nước cấp phép). Đây là nguồn tài liệu đáng tin cậy nhất, vì vậy cũng là nguồn tư liệu có giá trị cao nhất để học sinh tham khảo, nghiên cứu trước hết nên dựa vào nguồn tài liệu này. 
+ Tài liệu tham khảo bổ trợ 
Là loại dựa trên tài liệu tài liệu gốc để vi