Chuyên đề Phương pháp ôn tập tổng hợp trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS

 PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TAM ĐẢO
 TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ YÊN DƯƠNG
 CHUYÊN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP TỔNG HỢP TRONG 
CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG THCS
 MÔN:LỊCH SỬ 9
 HỌ VÀ TÊN:ĐỖ TÚ TÀI
 ĐƠN VỊ:TRƯỜNG THCS YÊN DƯƠNG.
 Năm học 2011-2012
 1 PHẦN II:NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
A.NỘI DUNG:
 Như ta đã biết dạy học lịch sử là quá trình giáo viên cung cấp cho học sinh 
những kiến thức cơ bản về lịch sử nhằm phục vụ cho việc giáo dưỡng, giáo dục và 
phát triển học sinh qua môn học.Lịch sử vốn tồn tại khách quan, là những vấn đề đã 
xảy ra trong quá khứ nên trong quá trình giảng dạy ôn tập để học sinh hiểu và áp dụng 
làm được bài tập lịch sử cụ thể,đòi hỏi bên cạnh những lời nói sinh động giáo viên phải 
lựa chọn các phương pháp dạy dạy khác nhau để đạt được hiệu quả cao trong truyền 
thụ.
 Căn cứ vào tài liệu học tập và mục đích truyền thụ người dạy phải đề ra những 
phương pháp ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh giúp các em nắm bắt nhanh và lưu 
giữ tốt kiến thức lịch sử, biết nhận xét, đánh giá một sự kiện, một chân dung, một giai 
đoạn lịch sử... Tạo nên hứng thú trong quá trình chủ động lĩnh hội kiến thức của học 
sinh. Vì vậy phương pháp ôn tập và bồi dưỡng có vai trò quan trọng trong quá trình 
giảng dạy lịch sử ở các lớp THCS nói chung và bồi dưỡng học sinh giỏi nói riêng.Từ 
cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi đã quyết định chọn đề tài này để nêu lên những kinh 
nghiệm bản thân, đóng góp một phần ý kiến vào quá trình đổi mới môn học nâng cao khả 
năng nhận thức và kết quả học tập,bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử lớp 9 bậc THCS.
B.PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP CHUNG.
 1.Ôn tập theo sự kiện lịch sử:
 Phương pháp ôn tập theo sự kiện là bước khởi đầu cung cấp cho học sinh 
nguồn sử liệu cơ bản.Ôn tập theo phương pháp này giúp học sinh bổ sung các sự kiện 
lịch sử theo một hệ thống sử thế giới và sử Việt Nam.
 Ví dụ: Những sự kiện lịch sử thế giới tiêu biểu từ 1917 đến 1945.
 - 7/11/1917:Cách mạng tháng 10 Nga.
 - 2/3/1919:Thành lập quốc tế cộng sản (Quốc tế III).
 - 4/5/1919:Phpng trào Ngũ tứ (Trung Quốc).
 - 1//9/1939:Chiến tranh thế giới lần thứ 2 bùng nổ.
 - 22/6/1941:Đức tấn công Liên Xô.
 - 2/2/1943:Chiến thắng Xtalingrát.
 - 9/5/1945:Đức đầu hàng đồng minh.
 - 14/8/1945:Nhật đầu hàng đồng minh, chiến tranh thế giới lần thứ 2 kết thúc...
* Những sự kiện lịch sử Việt Nam tiêu biểu từ 1930 đến 1945.
 - 3/2/1930: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời.
 3 có nội dung tương hoặc sẽ dễ dàng bổ trợ cho học sinh khi áp dụng vào các phương 
 pháp khác.đặc biệt với phương pháp này sẽ giỳp cho học sinh cú chiều sõu và kiến 
 thức.
 Ví dụ1:
 Đồ thị về bước phát triển tư tưởng, nhận thức của Nguyễn ái Quốc từ 1911 
 - 1930 (phục vụ cho bài học bài 17,18 SGK).
 - Bước 1: Cho học sinh nêu các sự kiện tiêu biểu, đánh dấu sự chuyển biến.
 - Bước 2: Vẽ đồ thị.
 Bước phát triển 
Thành lập ĐCSVN.
Thành lập "Thanh niên....
Bỏ phiếu tán thành 
Quốc tế 3
Tìm ra đường cứu nước
Gửi yêu sách tới Véc Xai 
 Phân biệt bạn thù
Tìm đường cứu nước 
 1911 1917 1919 7/1920 12/1920 6/1925 3/2/1930
 Bước 3: Cho học sinh nhận xét đánh giá bước phát triển vượt bậc về tư tưởng, 
 chính trị và tổ chức đi tới thành lập Đảng của lãnh tụ Nguyễn ái Quốc
 Ví dụ2:
 Với bài học 18 trong SGK lớp 9.Đảng cộng sản Việt Nam ra đời.Sau khi tổng 
 kết bài dạy giáo viên có thể cho học sinh vẽ sơ đồ tư duy:Vỡ sao Đảng cộng sản Việt 
 Nam ra đời hoặc quá trỡnh ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam diễn ra như thế nào?
 Như thế học sinh sẽ được làm quen với phương pháp này vừa có cơ hội được 
 giải trí vùa có cơ hội được tư duy về kiến thức bài học và năm bắt kiến thức tốt hơn.
 5 vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng. Khủng hoảng kinh tế dẫn đến khủng 
hoảng chính trị đã làm sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô. Bằng hiểu biết 
của mình, em hãy:
 a ) Cho biết quá trình khủng hoảng và sụp đổ chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô 
diễn ra như thế nào? Nguyên nhân nào dẫn đến sự sụp đổ đó?
 b ) Rút ra bài học kinh nghiệm cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội 
hiện nay ở Việt Nam từ thực tiễn Liên Xô. 
 Trả Lời:
*Hoàn cảnh lịch sử:
 - Năm 1973 khủng hoảng dầu mỏ dẫn đến khủng hoảng mọi mặt, đòi hỏi các 
nước phải cải cách kinh tế - chính trị - xã hội.
 - Ban lãnh đạo Liên Xô không tiến hành cải cách kinh tế - xã hội, không khắc 
phục những khuyết điểm trước đây. Do vậy, đến đầu những năm 80 của thế kỉ XX 
kinh tế càng khó khăn: công - nông nghiệp giảm sút, hàng hóa, lương thực - thực phẩm 
khan hiếm; chính trị - xã hội với những vi phạm pháp chế thiếu dân chủ,các tệ nạn quan
 liêu, tham nhũng ngày càng trầm trọng.
 - Đất nước lâm vào khủng hoảng toàn diện
* Diễn biến:
 - Tháng 3/ 1985: Goóc - ba - chôp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng đề ra đường 
 lối “cải tổ” đất nước với nội dung :
 + Chính trị - xã hội: Thực hiện chế độ tổng thống, đa nguyên về chính trị, xóa bỏ 
chế độ một đảng...
 + Kinh tế: Đưa ra nhiều phương án nhưng trên thực tế chưa thực hiện được gì
 Thực chất của cải cách cải tổ là từ bỏ, phá vỡ chủ nghĩa xã hội làm cho kinh tế thêm 
suy sụp, kéo theo rối loạn về chính trị và xã hội.
 -Nhiều cuộc bãi công diễn ra, mâu thuẫn sắc tộc bùng nổ, nhiều nước cộng hòa 
đòi li khai, các tệ nạn xã hội gia tăng, các thế lực chống đối ráo riết kích động quần 
Chúng. 
 -19/ 8 /1991: Một số người lãnh đạo Đảng và Nhà nước Xô Viết tiến hành đảo 
chính Góoc - ba - chôp nhưng thất bại đã dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, làm cho 
đất nước Xô Viết tê liệt, Đảng Cộng Sản bị đình chỉ hoạt động.
 - 12 / 1991: 11 nước cộng hòa tách khỏi Liên Bang, Liên Bang xô Viết tan rã 
 -25 / 12 / 1991: Góoc - ba - chôp từ chức, chấm dứt chế độ xã hội chủ nghĩa ở 
Liên Xô.
* Nguyên nhân sụp đổ: 
 - Liên Xô xây dựng một mô hình chủ nghĩa xã hội chưa phù hợp, chứa đựng nhiều 
thiếu sót, sai lầm.
 - Chậm sửa đổi trước những biến động lớn của tình hình thế gới, nhưng khi sửa 
đổi lại mắc sai lầm nghiêm trọng hơn.
 7 Ví dụ 1:Điền dấu X vào ô trống em cho là đúng:
 - Giai cấp công nhân Việt Nam 
 + Ra đời trước chiến tranh thế giới thứ nhất
 + Ra đời sau chiến tranh thế giới thứ nhất
 + Ra đời sau giai cấp tư sản Việt Nam 
 + Ra đời trước giai cấp tư sản Việt Nam
 Ví dụ 2:Trong các câu sau câu nào đúng câu nào sai?
 1.Người sáng lập tổ chức Trung quốc đồng minh là Tôn Trung Sơn. 
 2.Tác giả cuốn sách “Mười ngày dung chuyển thế giới” là Giôn Rit. 
 3.Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là do Trần Phú soạn thảo. 
b.Dạng câu có nhiều lựa chọn:
 -Mỗi câu có 3 hoặc 4 phương án trả lời ký hiệu (A,B,C,D) trong đó có một
câu trả lời đúng.HS cần đọc kỹ câu hỏi và tất cả các câu trả lời để suy nghĩ,lựa chọn 
câu trả lời đúng và khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng được lựa chọn.
 - Mỗi câu trả lời nêu ra có 3-4 câu trả lời sẵn,trong đó chỉ có một câu trả 
lời đúng.Những câu khác được xem là “gây nhiễu” hoặc “gài bẫy”. HS cần phải nắm 
vững kiến thức khi làm bài.
 Ví dụ 1:
 Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam đã diễn ra vào thời gian 
nào?ở đâu?
 A.từ 3/1 đến 6/1/1930 tại Ma Cao (Trung Quốc).
 B. Từ 3/2 đến 7/2/1930 tại Cửu Long (Hương Cảng).
 C.Từ 3/2 đến 7/2/1930 tại Quảng Châu (Trung Quốc).
 D.Từ 3/2 đến 8/2/1930 tại CửU Long (Hương Cảng).
 Ví dụ 2: Sắp xếp nội dung tương ứng:
 - "Chiến tranh đặc biệt" "Tìm diệt" "Bình định"
 - "Chiến tranh cục bộ" "ấp chiến lược"
c.Dạng câu ghép đôi: 
 -Loại câu này thường gồm hai dãy thông tin.Một dãy là những câu hỏi hoặc 
những câu dẫn.Một dãy là những câu trả lời(hay câu để lựa chọn) HS phải tìm ra câu 
trả lời ứng với câu hỏi.
 Ví dụ:
Nối sự kiện với thời gian trong Tổng khởi nghiã tháng tám 1945 cho đúng:
 Sự kiện Thời gian.
 1.Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội a. 23.8.1945.
 9 - Khách quan:
 + Tư bản Pháp cần thị trường thuộc địa.
 + Hầu hết các nước trong khu vực đều bị xâm lược và trở thành thuộc địa của đế 
quốc, thực dân.
 - Chủ quan: 
 + Việt Nam là nước có tài nguyên thiên nhiên phong phú.
 + Kinh tế lạc hậu, chính trị bảo thủ.
 + Triều đình phong kiến không nắm bắt thời cuộc, khước từ cải cách, thi hành 
 chính sách mù quáng.
 ➢ Một chế độ xã hội tiến bộ ( Pháp) sẽ thắng thế một xã hội không tiến bộ và 
 vì vậy Việt Nam không tránh khỏi việc bị thực dân Pháp xâm lược.
 b/ Việc Việt Nam bị mất vào tay Pháp là một điều không tất yếu vì:
 *khách quan:
 _Trong khu vực không phải nước nào bị xâm lược cũng trở thành thuộc địa:Như 
Thái Lan,Nhật Bản....
 *Chủ quan:
 + Khi bị Pháp xâm lược lòng yêu nước và căm thù giặc , tinh thần chiến đấu anh 
dũng của nhân dân nổi lên mạnh mẽ.
 + Trên chiến trường không phải lúc nào ta cũng thua (Trừ khi đánh cố thủ). Nếu 
đánh theo kiểu vận động chiến thì ta luôn thắng: Như ở Đà Nẵng, Cầu Giấy gây cho 
Pháp khốn đốn.
 +Ta có cơ hội thắng hoàn toàn như bị Triều đình Nguyễn ngăn cản, phản bội 
dân tộc, bắt tay với Pháp, đàn áp cách mạng, sợ dân hơn sợ giặc...
 + Triều đình thi hành chính sách bảo thủ phản động, không đề cao cải cách, 
không lấy dân làm gốc.
 Vì vậy việc nước ta bị thực dân Pháp xâm lược là một điều tất yếu, tuy 
nhiên việc nước ta bị mất vào tay Pháp lại là một điều không tất yếu.
Ví dụ 2:
 Tại sao nói sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam đời mở ra một bước ngoặt 
lịch sử vĩ đại cho cách mạng nước ta?
 Trả Lời:Đảng cộng sản Việt Nam ra đời mở ra bước ngoặt lịch sử ...
 a.Khái quát sự ra đời của Đảng.
 Đảng ra đời là sự kết hợp nhuần nhuyễn cuả ba yếu tố ..., đó trở thành một nhân 
 tố vô cùng quan trọng tạo ra bước ngoặt phát triển nhảy vọt của cách mạng VN.
 b.Bước ngoặt lịch sử vĩ đại ...
 +Đảng cộng sản VN ra đời với cương lĩnh hành động đúng đắn đó chấm dứt
thời kì khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo, bế tắc về đường lối của phong trào giải 
phóng dân tộc nước ta. Đảng ra đời đó nêu ra và giải quyết những vấn đề cốt tử nhất 
của CMVN mà trước đó chưa có một nhà yêu nước, một tổ chức chính trị nào làm 
được.
 11