Chuyên đề Một số giải pháp nhằm giúp học sinh yếu kém Lớp 7 ghi nhớ và học tốt các trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng

 PHÒNG GD&ĐT BÌNH XUYÊN
 TRƯỜNG THCS THIỆN KẾ
 Tên chuyên đề:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIÚP HỌC SINH YẾU KÉM LỚP 7 
 GHI NHỚ VÀ HỌC TỐT CÁC TRẬN THỦY CHIẾN
 TRÊN SÔNG BẠCH ĐẰNG
 Họ tên: PHAN THÚY HÀ
 Chức vụ: GIÁO VIÊN
 Thiện Kế, tháng 11 năm 2019
 1 Xuất phát từ lý do đó trong quá trình thực hiện chuyên đề Phụ đạo học 
sinh yếu kém tôi lựa chọn chuyên đề: “Một số giải pháp giúp học sinh yếu kém 
lớp 7 ghi nhớ và học tốt các trận thủy chiến trên sông BạchĐằng”.
II. NỘI DUNG:
1. Thực trạng:
 Thực trạng dạy học lịch sử ở trường THCS ngày nay hết sức khó khăn, 
đối với tất cả các đối tượng học sinh nhất là học sinh yếu, kém thì còn khó khăn 
hơn bởi khả năng ghi nhớ của đối tượng học sinh này là rất thấp.
 Nhiều học sinh nắm kiến thức còn lơ mơ, không có khả năng sâu chuỗi 
kiến thức, học đến phần nào cũng thấy lạ (thậm chí cả các bài ôn tập, tổng hợp 
kiến thức đã học). Vì vậy mà chán học dẫn đến kết quả thấp. 
 Việc làm bài tập và học bài của nhiều em chỉ qua loa để đối phó với sự 
kiểm tra của bạn bè thầy cô. 
 Một bộ phận học sinh chưa có ý thức học bài ở lớp cũng như ở nhà. Hầu 
như hôm nào kiểm tra cũng không thuộc bài.
 Không chỉ vậy, hầu hết học sinh hiện nay vẫn còn thói quen thụ động 
trong khi học. Các em thường nghe, chép, ghi nhớ và tái hiện một cách máy 
móc, rập khuôn những gì giáo viên đã giảng hoặc sách tham khảo đã hướng dẫn 
mà chưa có sự chủ động tìm tòi, sáng tạo. 
 Vậy làm thế nào để học sinh yếu kém có hứng thú và học tốt được bộ môn 
này là một vấn đề vô cùng khó khăn. Bởi lẽ, do ảnh hưởng của nhịp sống hiện 
đại, vì chủ nghĩa thực dụng có em không thích mất thời giờ với môn học không 
có lợi ích kinh tế ở tương lai, học sinh chú ý vào những môn cơ bản như Toán, 
Văn, Anh hay những môn tự nhiên để có thể có nhiều cơ hội lựa chọn công việc 
cho tương lai mà sao nhãng và không thích học môn này nên thiếu sự tìm tòi 
lười suy nghĩ, thậm trí không cần học.Thời gian giành cho học môn lịch sử quá 
ít, làm cho môn học ngày càng xa các em hơn.
 3 Một số học sinh có bố mẹ đi làm ăn xa. Các em thường ở nhà với ông bà. 
Vì vậy, không có ai đôn đốc cũng như kèm cặp các em trong việc học nên dẫn 
đến chểnh mảng, học hành qua quýt và lâu dần rỗng kiến thức mà chán học.
 Bên cạnh đó đa số phụ huynh chưa nhận thức được đầy đủ vai trò, vị trí 
của môn Lịch sử, coi môn này là môn phụ không thúc ép con em hoc bài.
* Từ phía xã hội:
 Thực tế hai năm gần đây môn Lịch sử dùng để thi trung học phổ thông 
nhưng kiến thức đơn vị thi còn ít, số điểm chỉ là 3/50 điểm của tổng điểm thi, 
còn việc học để chọn nghề lại rất hạn chế. Vì vậy ngay từ đầu cấp học học sinh 
đã mặc định nếu có thi thì cũng chỉ cần chống liệt và tập trung vào những môn 
toán văn là những môn hệ số điểm nhân hai nên học sinh học sử không cần đạt 
kết quả cao.
3. Đối tượng học sinh: Lớp 7, dự kiến số tiết dạy: Với chuyên đề này tôi dự 
kiến dạy trong 03 tiết.
 Tiết 1 Khai thác kiến thức cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn qua 
video hoạt hình Lê Đại Hành và kháng chiến chống Tống (phần 4)
 Tiết 2: Khai thác kiến thức cuộc kháng chiến lần ba chống quân xâm lược 
Nguyên qua video Trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng năm 1288.
 Tiết 3: Học sinh ôn tập, làm bài tập.
4. Hệ thống các dạng bài tập đặc trưng của chuyên đề.
 Dạng thứ nhất: Dạng bài tập có nhiều lựa chọn
 Dạng thứ hai: Dạng bài tập ghép đôi
 Dạng thứ ba: Dạng bài tập điền khuyết.
 Dạng thứ tư:Dạng bài tập tự luận
5. Hệ thống các phương pháp cơ bản, đặc trưng để giải các dạng bài tập 
trong chuyên đề.
 Trong chuyên đề này hướng tới việc đưa ra các giải pháp để hình thành 
nhóm kiến thức nhỏ, phù hợp với từng dạng kiến thức, để học sinh yếu kém có 
 5 học để các em chủ động nắm kiến thức, sau này khi học đến những phần đó làm 
cho các em tiếp cận kiến thức một cách chủ động hơn, trong quá trình soạn và 
làm bài tập sẽ làm xuất hiện những vấn đề chưa hiểu rõ và hỏi giáo viên nhờ đó 
chúng ta có thể giải đáp kịp thời những thắc mắc của học sinh.
 Sau khi học sinh làm xong rồi giáo viên cho học sinh hệ thống hóa kiến 
thức ngay, trong quá trình hệ thống hóa kiến thức cố gắng sắp xếp theo thứ tự 
tháng năm liền mạch giúp cho việc ghi nhớ một cách dễ dàng và có thể cho học 
sinh làm đi làm lại nhiều lần.
 5.2 Sử dụng và khai thác đồ dung trực quan.
 Một yêu cầu bắt buộc đối với bài học lịch sử có đơn vị kiến thức là cuộc 
kháng chiến là phải có đồ đùng dạy học: tranh ảnh, lược đồ, sa bànnhằm giúp 
học sinh tái hiện lại quá khứ. Đồ dùng trực quan có vai trò rất quan trọng trong 
việc nhớ kĩ hiểu sâu những hình ảnh, những kiến thức lịch sử. Khi quan sát bất 
cứ đồ dùng trực quan nào học sinh sẽ huy động được sự tham gia của nhiều giác 
quan như mắt thấy tai nghe tạo điều kiện cho các em hiểu sâu nhớ lâu. Cụ thể:
 Bài 9 Lịch sử 7: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh- Tiền Lê có các thiết bị sau: 
Lược đồ cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ nhất. Tranh ảnh di tích đền thờ 
vua Đinh- Tiền Lê
 Bài 14 Lịch sử 7: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- 
Nguyên có các thiết bị sau: Lược đồ kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm 
lược Nguyên 1287, lược đồ chiến thắng Bạch Đằng 1288. phim hoạt hình hào 
khí thăng long trận Bạch Đằng 1288.
 Tuy nhiên giáo viên cần phải có phương pháp dạy học phù hợp với bộ 
môn lịch sử. Muốn gây hứng thú cho học sinh giáo viên phải biết làm sống lại sự 
kiện, sự việc bằng tường thuật, miêu tả, kể chuyện, nêu đặc điểm nhân vật lịch 
sửcó kèm theo tư liệu lịch sử và đồ dùng trực quan. Ngoài ra ở những tiết bài 
tập Lịch sử giáo viên tổ chức hướng dẫn học sinh khai thác tranh ảnh, lược đồ 
diễn biến các trận đánh trên sông Bạch Đằng, giúp học sinh biết được phương 
pháp khai thác tranh ảnh và sử dụng lược đồ để trình bày diễn biến.
 7 Chuyện kể rằng, có lần ông cùng vua Trần Nhân Tông đi dạo, biết có kẻ 
nhòm ngó việc ông cầm gậy có bịt sắt đi cạnh. Thấy vậy, Trần Quốc Tuấn liền 
bẻ đôi cây gậy rồi bỏ đi. Chỉ một hành động nhỏ trong khoảnh khắc ngắn ngủi 
nhưng chính điều này khiến cho những lời gièm pha tự động biến mất.
 Có lần khác, đứng trước trận chiến lớn với quân Nguyên Mông, chính 
Trần Quốc Tuấn chủ động xóa tan nghi ngại với Trần Quang Khải, con trai lớn 
của Trần Cảnh. Hai người vốn là đầu mối của hai chi, dĩ nhiên thừa hưởng “mối 
thù” từ đời cha. 
 Chuyện kể rằng: Hưng Đạo Vương chủ động mời thái sư Trần Quang 
Khải đến trò chuyện, chơi cờ rồi sai người đun nước thơm. Sau đó, ông tự tay kỳ 
lưng, tắm cho thái sư. Ông được Hội Hoàng gia nước Anh bình chọn là một 
trong 10 vị danh tướng kiệt xuất thế giới,
 5.4. Sử dụng trò chơi đóng vai các nhân vật lịch sử nhằm gây hứng thú cho 
học sinh
 Giáo viên biên soạn những vở kịch ngắn về diễn biến trận đánh trên sông 
Bạch Đằng, sau đó đưa cho các em tiến hành tập vai diễn của mình. Và khi có 
các tiết bài tập thì mời các nhóm lên biểu diễn. Qua đây sẽ giúp các em ghi nhớ 
lâu được kiến thức lịch sử và sẽ giúp các em rất hứng thú. Sau đó, giáo viên sẽ 
nhận xét, cho điểm và tặng quà.
 Mặt khác, giáo viên còn cho học sinh đóng vai là các vị chủ tướng như 
Ngô Quyền, Lê Hoàn, Trần Hưng Đạo, với tư cách là người đứng đầu em sẽ tổ 
chức và chỉ huy các trận đánh đó như thế nào? Ở đây học sinh được đóng vai 
các nhân vật trong bài học và vận dụng vốn kinh nghiệm đã có để ứng xử thể 
hiện phù hơp tính cách nhân vật. Trò chơi đóng vai có thể sử dụng đối với 
những bài học có nhiều lời thoại hoặc những nội dung có thể xây dựng thành 
kịch bản. Vậy giáo viên phải chuẩn bị:
 Lời thoại trong bài để học sinh nắm được; Phân vai cho mỗi học sinh; Sau 
khi nhận vai, học sinh tiến hành chơi sao cho các vai phù hợp với lời thoại.
 9 Trong từng hoạt động tìm hiểu nội dung bài học, giáo viên chú ý đến việc 
phát triển các hoạt động nhận thức độc lập nhất là tư duy độc lập và sáng tạo của 
HS. Vì hoạt động nhận thức độc lập của HS là một trong những điều kiện có ý 
nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chất lượng HS yếu kém và phát 
triển nhân cách của HS.
 Hoạt động độc lập nhận thức của HS sẽ đảm bảo cho các em học sinh 
lĩnh hội sâu sắc nhớ lâu được kiên thức lịch sử.
 Hơn nữa hoạt động nhận thức độc lập của HS là phương tiện tốt để hình 
thành kiến thức và niềm tin. Nó gợi dậy xúc động, mong muốn, kích thích hứng 
thú học tập và giáo dục đạo đức HS. 
Ví dụ cụ thể 
Ngày soạn: 
Ngày dạy: 
 Tiết 26: Bài 14 : BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN 
 XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN THẾ KỈ XIII
I. Mục tiêu bài học:
 1. Kiến thức: Cho học sinh biết được:
 - Ý chí quyết tâm thôn tính Đại Việt của quân Nguyên lần thứ 3 để rửa hận 
vì thất bại trong 2 lần trước.
 - Hiểu được cách đánh giặc của vua tôi nhà Trần qua trận Vân Đồn và trận 
Bạch Đằng, rút ra ý nghĩa của các trận đánh này
 2. Kỹ năng: 
 - Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ, trình bày diễn biến qua bản đồ
 3. Tư tưởng 
 - Bồi dưỡng cho học sinh tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc
 - Nâng cao ý chí căm thù giặc
 11 ? Nêu một số dẫn chứng về việc nhà LƯỢC NGUYÊN (1287-1288 )
Nguyên đã chuẩn bị cho việc xâm lược 
 1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt
Đại Việt lần thứ 3 ntn ?
- So sánh với 2 lần trước, lần này nhà 
Nguyên chuẩn bị chu đáo, công phu, 
quyết tâm xâm lược Đại Việt Nhà Nguyên chuẩn bị kỹ càng về 
? Trước nguy cơ ấy vua tôi nhà Trần quân, thuyền chiến, lương thực để 
đã làm gì? quyết tâm xâm lược Đại Việt lần 
 thứ 3
GV: Trình bày diễn biến theo lược đồ
 - Nhà Trần khẩn trương chuẩn bị 
 cho cuộc kháng chiến
 * Diễn biến:
 - Cuối 12/1287 quân Nguyên ồ ạt 
 tấn công vào nước ta.
 + Quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy 
 đánh vào Lạng Sơn. Rồi chiếm Vạn 
 kiếp và xây dựng nơi đây làm căn 
 cứ.
 + Quân thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy 
 Hoạt động 3: tiến vào sông Bạch Đằng
? Ô Mã Nhi được giao bảo vệ đoàn - Ta chặn giặc ở các cửa ải rồi rút 
thuyền chở lương, nhưng tại sao lại tiến quân về sông Đuống.
quân về Vạn Kiếp trước với Thoát 2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn 
Hoan? thuyền chở lương của Trương 
- Cho rằng quân ta yếu không cản được Văn Hổ
chúng nên không bảo vệ đoàn thuyền chở 
lương
? Em hãy tường thuật diễn biến trận 
Vân Đồn
 - Trần Khánh Dư cho quân mai 
? Kết quả của trận Vân Đồn?
 phục đoàn `thuyền chở lương ở Vân 
? Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa gì? Đồn
Quân giặc rơi vào tình trạng khốn đốn, 
 13