SKKN Tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học trong bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất - Địa lí 10

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài.
Việc đổi mới phương pháp, hình thức dạy học, kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh đã được triển khai từ lâu. Tuy nhiên, việc thực hiện các phương pháp dạy học tích cực còn chưa thường xuyên và chưa hiệu quả, chủ yếu là "hình thành kiến thức", ít thực hành, vận dụng kiến thức.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định: "Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học" [5].
Để thực hiện chủ chương trên, trong suốt quá trình giảng dạy, tôi luôn tìm hiểu, nghiên cứu và đổi mới hình thức, phương pháp dạy học nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo và rèn luyện phương pháp tự học, tăng cường kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Trên cơ sở đó, bản thân tôi đã lựa chọn đề tài về đổi mới phương pháp dạy học cụ thể là "Tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học trong bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất - Địa lí 10”. 
	1.2. Mục đích nghiên cứu.
	 Việc nghiên cứu đề tài nhằm giúp giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đạt hiệu quả tốt hơn, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo và ngày càng yêu thích học tập bộ môn Địa lí của học sinh.
Nghiên cứu đề tài còn nhằm rèn luyện kỹ năng hoạt động theo nhóm và kỹ năng tự học cho học sinh. Đây là phương thức tốt nhất để tạo ra động lực cho học sinh trong quá trình học tập. Từ đó, giáo dục mới có thể tạo ra những lớp người năng động, sáng tạo, thích ứng với thị trường, góp phần phát triển cộng đồng. Mặt khác, tự học còn giúp cho mọi người có thể chủ động học tập suốt đời, học tập để khẳng định năng lực phẩm chất và để cống hiến [5].
Việc sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học trong bài 15 góp phần làm tăng tính sinh động và sức hấp dẫn đối với học sinh trong quá trình học tập, từ đó tìm ra kiến thức mới một cách dễ dàng hơn. .
	1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh lớp 10 Trường Trung học phổ thông Vĩnh Lộc năm học 2017- 2018. 
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
	- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết.
	- Phương pháp sưu tầm tài liệu, sử dụng phương tiện trực quan như bản đồ, tranh ảnh, sơ đồ phục vụ bài giảng.
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
	2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Dạy học là tổ chức các hoạt động học tập của học sinh dưới các hình thức khác nhau như hoạt động cá nhân, hoạt động theo cặp đôi, hoạt động cả lớp và hoạt động theo nhóm. Trong quá trình giảng dạy tùy vào từng nội dung của bài học và đối tượng học sinh cụ thể mà giáo viên lựa chọn các phương pháp dạy học tích cực phù hợp. Một trong những phương pháp, kỹ thuật được sử dụng nhiều và đem lại hiệu quả dạy học cao là phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học.
Trong dạy học theo nhóm, giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động trong những nhóm nhỏ để học sinh cùng thực hiện một nhiệm vụ nhất định trong một thời gian nhất định. Trong nhóm dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng, học sinh kết hợp giữa làm việc các nhân, làm việc theo cặp, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác cùng nhau để giải quyết nhiệm vụ được giao [1].
Nhóm là hình thức học tập phát huy rất tốt khả năng sáng tạo nên hình thức này dễ phù hợp với các hoạt động cần thu thập ý kiến và phát huy sự sáng tạo. Điều quan trọng là học sinh cần phải biết mình làm gì và làm như thế nào khi tham gia thảo luận nhóm [5].
Đồng thời với việc sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm cho học sinh giáo viên còn kết hợp hướng dẫn học sinh tự học trong từng bài học cụ thể nhằm đem lại hiệu quả, chất lượng dạy học cao. 
Theo quan điểm dạy học tích cực, bản chất của học là tự học - tự mình thực hiện việc học, nghĩa là người học luôn là chủ thể nhận thức, tác động vào nội dung học một cách tích cực, tự lực, chủ động và sáng tạo để đạt được mục tiêu học tập. Tự học không thể thiếu trong hoạt động học trong đó học sinh phải biết huy động hết khả năng trí tuệ, tình cảm và ý chí của mình để lĩnh hội một cách sáng tạo tri thức kĩ năng và hoàn thiện nhân cách dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Kết quả tự học cao hay thấp phụ thuộc vào kĩ năng tự học của mỗi cá nhân, đặc biệt đối với học sinh trung học phổ thông còn phải phụ thuộc rất lớn đến sự hướng dẫn của giáo viên hay phương tiện hỗ trợ...[5].
Các phương pháp dạy học tích cực coi việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là mục tiêu dạy học. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học sẽ tạo cho học sinh lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ được nhân lên gấp bội. Vì vậy, cần phải nhấn mạnh mặt hoạt động học trong quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động, không chỉ tự học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên.
Tự học giúp con người thích ứng với những biến đổi của sự phát triển kinh tế - xã hội. Bằng con đường tự học mỗi người sẽ không cảm thấy bị lạc hậu so với thời cuộc, thích ứng và bắt nhịp nhanh với những tình huống mới lạ mà cuộc sống hiện đại mang đến, kể cả những thách thức to lớn từ môi trường, nghề nghiệp [5].
Từ thực tế trên cho thấy, việc sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học là rất cần thiết. Bởi thông qua mỗi bài học, học sinh có thể tự học, tự khai thác kiến thức theo sự hướng dẫn của giáo viên một cách chủ động nhất. Vì vậy, tôi đã vận dụng phương pháp này để dạy bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất - Địa lí 10.
 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Hiện nay hầu hết giáo viên đã được trang bị lí luận về phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực trong quá trình đào tạo tại các trường sư phạm cũng như quá trình bồi dưỡng, tập huấn hàng năm. Tuy nhiên, việc thực hiện các phương pháp dạy học tích cực còn chưa thường xuyên và chưa hiệu quả. Nguyên nhân là do:
 Chương trình hiện hành được thiết kế theo kiểu "xoáy ốc" nhiều vòng nên trong nội bộ mỗi môn học, có những nội dung kiến thức được chia ra các mức độ khác nhau để học ở các cấp học khác nhau.
Việc trình bày kiến thức trong SGK theo định hướng nội dung, nặng về lập luận, suy luận, diễn giải hình thành kiến thức.
Cùng một chủ đề nhưng kiến thức lại được chia ra thành nhiều bài/tiết để dạy học trong 45 phút không phù hợp với phương pháp dạy học tích cực.
Có những nội dung kiến thức được đưa vào nhiều môn học.
Hình thức dạy học chủ yếu trên lớp theo từng bài/tiết nhằm "truyền tải" hết những gì được viết trong SGK, chủ yếu là "hình thành kiến thức", ít thực hành, vận dụng kiến thức [5].
Đối với các lớp 10A5 và 10A8 khi dạy bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất tôi vẫn còn áp dụng phương pháp truyền thống là lấy thầy làm trung tâm, hình thức dạy chủ yếu là đọc - chép, người học lĩnh hội kiến thức một cách thụ động. Điều đó dẫn đến thực trạng như sau:
- Đa số học sinh học bài còn rất thụ động, học bài theo kiểu học thuộc lòng, học vẹt, quên kiến thức rất nhanh chóng.
- Học sinh chưa có tinh thần tự giác học và làm bài kiểm tra nên không nắm được kiến thức cơ bản.
	- Vẫn còn nhiều học sinh ngại học môn Địa lí do chưa biết cách học đặc biệt không biết sử dụng bản đồ, sơ đồ, nhận xét biểu đồ, bảng số liệu, tranh ảnh...
- Những câu hỏi phát vấn mà giáo viên đưa ra trong bài học rất ít các em trả lời.
- Người học ít có cơ hội trao đổi, thảo luận, thể hiện năng lực sáng tạo của mình và tự đánh giá.
 Từ thực trạng trên, để đạt hiệu quả cao hơn trong dạy học đồng thời phát triển được năng lực học sinh tôi đã mạnh dạn thiết kế lại bài dạy, đổi mới phương pháp bằng việc "Tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học trong bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất - Địa lí 10”. 	
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 
2.3.1. Một số kinh nghiệm chung khi sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học môn Địa lí. 
Đối với bài 15 giáo viên có thể áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực khác nhau như phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm, dạy học theo góc, dạy học theo dự án...nhưng trong quá trình giảng dạy tôi thấy sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học là phù hợp nhất. 
2.3.1.1. Tổ chức hoạt động học theo nhóm 
Khi tổ chức cho học sinh học nhóm, giáo viên cần nhận thức và hướng dẫn đúng nhiệm vụ của các thành viên trong hoạt động nhóm và vai trò của giáo viên đối với việc tổ chức cho học sinh học nhóm, tránh hoạt động nhóm mang tính hình thức.Trong khi thảo luận nhóm, cần phân rõ vai trò của cá nhân, nhóm trưởng, thư kí nhóm và giáo viên. Cụ thể là: 
- Nhiệm vụ của học sinh trong hoạt động nhóm:
+ Cá nhân: Tự đọc, suy nghĩ, giải quyết nhiệm vụ, có thể hỏi bạn trong nhóm về những điều mình chưa hiểu; khi các bạn cũng gặp khó khăn thì yêu cầu sự trợ giúp của giáo viên; thực hiện các yêu cầu của nhóm trưởng và của giáo viên.
+ Nhóm trưởng: Thực hiện nhiệm vụ của cá nhân như các bạn khác; bao quát nhóm xem các bạn có khó khăn gì không; phân công các bạn giúp đỡ nhau; tổ chức cho các nhóm thảo luận những vấn đề khó; thay mặt nhóm để liên hệ với giáo viên và xin trợ giúp; báo cáo tiến trình học tập nhóm; điều hành chốt kiến thức trong nhóm; nhóm trưởng tạo cơ hội để mọi thành viên tự giác trong tự học, tích cực tham gia các hoạt động nhóm. Đối với các bạn thiếu tự tin cần được khuyến khích nói nhiều, thể hiện nhiều trong hoạt động nhóm. Không để tình trạng một số thành viên làm thay, làm hộ các thành viên khác trong nhóm. Giáo viên lưu ý phân công học sinh luân phiên nhau làm nhóm trưởng.
+ Thư kí của nhóm: Thực hiện nhiệm vụ của cá nhân như các bạn khác; ghi chép hoặc vẽ lại những nội dung trao đổi hoặc kết quả công việc của nhóm. Giáo viên có thể cùng các em sáng tạo ra nhiều hình thức trình bày như tranh hóa hoặc sơ đồ hóa. Thư kí còn là người đánh đấu vào bảng tiến độ công việc để giúp nhóm trưởng báo cáo giáo viên. Giáo viên phân công học sinh luân phiên nhau làm thư kí [5].
- Vai trò của giáo viên trong hoạt động nhóm:
+ Chọn luân phiên các nhóm trưởng, thư kí để giúp giáo viên triển khai các nhiệm vụ học tập. Xác định và phân công nhiệm vụ cho các nhóm một cách cụ thể và rõ ràng. Đứng ở vị trí thuận lợi để dễ dàng quan sát các nhóm học sinh làm việc và có thể hỗ trợ kịp thời cho các nhóm. Không nên dành thời gian làm việc ở một nhóm quá lâu, đứng một chỗ ở khu vực bàn giáo viên.
+ Giúp đỡ học sinh, gợi mở để học sinh phát huy tìm tòi kiến thức mới, hỗ trợ cho cả lớp, hướng dẫn học sinh báo cáo sản phẩm. Khi cần tạo tình huống để học tập, giáo viên có thể gọi học sinh yếu; khi cần biểu dương, khích lệ học tập giáo viên có thể gọi học sinh khá, giỏi thay mặt nhóm để báo cáo; giao thêm nhiệm vụ cho những học sinh hoàn thành trước nhiệm vụ.
+ Vừa hướng dẫn học tập cho nhóm, vừa kết hợp quan sát, đánh giá và thúc đẩy các nhóm khác làm việc. Việc chỉ định học sinh phát biểu, trình bày báo cáo... phải được cân nhắc phù hợp với nội dung hoạt động, đối tượng học sinh, không tập trung vào một số học sinh trong lớp, trong nhóm [5].
- Giáo viên cần hướng dẫn thực hiện đúng tiến trình hoạt động nhóm.
+ Trước khi tham gia phối hợp với bạn học trong nhóm, cá nhân luôn có một khoảng thời gian với các hoạt động để tự lĩnh hội kiến thức, chuẩn bị cho các hoạt động thảo luận trong nhóm. Cá nhân làm việc độc lập trong nhóm nhưng vẫn có thể tranh thủ hỏi hay trả lời bạn trong nhóm, vẫn thực hiện các yêu cầu của nhóm trưởng để phục vụ cho các hoạt động nhóm.
+ Tần suất của các hoạt động cá nhân trong nhóm rất lớn và chiếm ưu thế hơn so với các hoạt động khác. Làm việc cá nhân giúp học sinh có thời gian tập trung tự nghiên cứu, tự khám phá kiến thức, tự chuẩn bị những gì cần thiết trước khi sử dụng nó để có những hoạt động khác cùng cả nhóm. Trong quá trình làm việc cá nhân, gặp những gì không hiểu, học sinh có thể hỏi bạn ngồi cạnh hoặc nêu ra trong nhóm để để các thành viên khác cùng trao đổi và nếu nhóm không giải quyết được vấn đề thì nhóm trưởng có thể nhờ giáo viên hỗ trợ.
- Khi học sinh chưa quen tự động tạo nhóm, giáo viên hướng dẫn tạo nhóm theo dãy bàn. có thể cho học sinh xếp bàn trên, bàn dưới ghép với nhau để từ 4 đến 6 học sinh ngồi quay mặt vào nhau. Không nên xếp nhóm quá dài theo chiều ngang hoặc dọc, học sinh sẽ khó giao tiếp với nhau. Nếu nhóm làm việc ít hiệu quả nên bố trí lại nhóm để học sinh có thể giao tiếp thuận lợi và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. mỗi nhóm cần bầu nhóm trưởng, thư kí, một số em có nhiệm vụ chuẩn bị nguồn tư liệu, ghi chép, theo dõi thời gian.... Các nhóm cùng đồng thời làm việc nên học sinh cần giữ trật tự, không nói quá to, không chạy đi, chạy lại trong lớp khi không cần thiết. Nhóm trưởng đề nghị một vài bạn nêu lại yêu cầu để tất cả các thành viên trong nhóm nhận biết được nhiệm vụ chung của nhóm. Các việc làm cần tuần tự thực hiện theo các bước sau:
+ Học sinh đọc thầm yêu cầu.
+ Các thành viên trong nhóm suy nghĩ cá nhân hoặc có thể chia sẻ với bạn bên cạnh theo yêu cầu của hoạt động.
+ Nhóm trưởng mời lần lượt các thành viên hoặc một vài bạn trong nhóm chia sẻ hoặc đưa ra ý kiến. Giáo viên lưu ý để nhóm trưởng dành thời gian cho các bạn giải quyết nhiệm vụ. Sau khoảng thời gian nhất định, nếu bạn nào muốn trình bày, nhóm trưởng nên mời lên đầu tiên.
+ Thống nhất kết quả hoạt động của nhóm. Nhóm trưởng có nhiệm vụ tổ chức tập hợp ý kiến các thành viên để có thể cử đại diện nhóm trình bày kết quả của nhóm trước lớp.
+ Báo cáo kết quả với thầy cô giáo hoặc trao đổi với nhóm bạn bên cạnh. Giáo viên nên tạo điều kiện để đại diện nhóm trình bày kết quả. Có thể để một nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung, bình luận. Giáo viên chú ý tổng hợp kết quả của học sinh để cuối cùng có thể chốt lại những nội dung cơ bản của bài học. Giáo viên nên yêu cầu học sinh nêu lại kết quả cuối cùng đó. Giáo viên không nên tự chốt lại kết quả do học sinh thực hiện. Nếu giáo viên thấy học sinh không lúng túng, thắc mắc về kết quả làm việc của nhóm thì nên để các nhóm trao đổi kết quả với nhau trước khi chọn một nhóm đại diện báo cáo mang tính chốt vấn đề được tìm hiểu, giải quyết trước lớp [5].
2.3.1.2. Hướng dẫn học sinh tự học
Tự học là tự mình thực hiện việc học. Tự học có 2 mức độ là tự học hoàn toàn và tự học có hướng dẫn. Tự học có hướng dẫn là hình thức tự học để chiếm lĩnh tri thức và hình thành kỹ năng tương ứng với sự hướng dẫn tổ chức chỉ đạo của giáo viên thông qua bài giảng và tài liệu hướng dẫn học. Tự học có vị trí, vai trò rất quan trọng và diễn ra theo các hình thức sau: 
- Tự học thông qua thực tế như học qua giao tiếp, học qua lao động, học qua các thông tin đại chúng...
- Tự học ở trường gồm có tự học ngoài giờ lên lớp, tự học trên lớp, tự học ở nhà. Trong quá trình tự học của mình, học sinh tự học từng phần của bài học, tự học cả bài hay thậm chí tự học cả chủ đề. Quá trình tự học thường được diễn ra theo các giai đoạn: tự nghiên cứu, tự thể hiện, tự điều chỉnh và vận dụng.
 Để học sinh tự học có hiệu quả, ngoài việc tạo động cơ, hứng thú cho các em cũng như hướng dẫn các em lập kế hoạch học tập hay tự kiểm tra đánh giá còn cần sử dụng một số phương pháp và kĩ thuật tự học thông dụng như:
- Nghe hiệu quả.
- Ghi chép hiệu quả.
- Đọc hiệu quả.
- Ghi nhớ thông tin hiệu quả.
- Liên tưởng trong tự học.
- Sử dụng bản đồ tư duy trong tự học.
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong tự học [5].
2.3.1.3. Quy trình xây dựng bài học bằng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học môn Địa lí.
Việc xây dựng bài học cần thực hiện theo quy trình sau:
Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết trong bài học.
Bước 2: Lựa chọn nội dung, xây dựng bài học.
Bước 3: Xác định mục tiêu bài học.
Bước 4: Xác định và mô tả mức độ yêu cầu của mỗi loại câu hỏi có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong dạy học.
Bước 5: Biên soạn các câu hỏi, bài tập cụ thể theo các mức độ, yêu cầu đã mô tả để sử dụng trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá, luyện tập theo chủ đề đã xây dựng. 
Bước 6: Thiết kế tiến trình dạy học [5].	
 2.3.2. Tổ chức thực hiện
	Trong mỗi bài giảng, giáo viên không chỉ là người mang kiến thức đến cho học sinh mà cần dạy cho học sinh cách tìm kiếm, chiếm lĩnh kiến thức để đảm bảo cho việc tự học suốt đời.
	Để minh chứng cho những điều nói trên, tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm về việc sử dụng phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học trong bài 15 tại các lớp 10 Trường THPT Vĩnh Lộc năm học 2017- 2018. Cụ thể như sau:
Bài 15: THỦY QUYỂN. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT.
Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết trong bài học.
Căn cứ vào chương trình môn Địa lí lớp 10 hiểu được khái niệm thủy quyển và tuần hoàn của nước trên Trái Đất, trình bày được các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông và biết được đặc điểm cơ bản của một số sông lớn trên Trái Đất. Toàn bộ nội dung trong chương trình này được cụ thể hóa trong 1 bài học. Vì vậy, đối với bài học này sử dụng trọn vẹn 1 bài trong sách giáo khoa và được sắp xếp, tổ chức lại thành các hoạt động học tập cho học sinh trong 1 tiết học. Nội dung 1,2,3 dưới đây tổ chức cho học sinh học tại lớp, nội dung 4 Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu sông Nin ở lớp còn các sông A ma dôn và sông I-ê-nít-xây học tập ở nhà.
Bước 2: Lựa chọn nội dung, xây dựng bài học
Bài học được sắp xếp lại thành 4 nội dung chính:
1. Khái niệm thủy quyển.
2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất.
- Vòng tuần hoàn nhỏ.
- Vòng tuần hoàn lớn.
3. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông.
- Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm.
- Địa thế, thực vật và hồ đầm.
4. Một số sông lớn trên Trái Đất.
- Sông Nin.
- Sông A-ma-dôn.
- Sông I-ê-nít-xây.
Bước 3: Xác định mục tiêu kiến thức, kĩ năng, năng lực
Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động học dự kiến sẽ tổ chức cho học sinh theo phương pháp dạy học tích cực, từ đó xác định các năng lực và phẩm chất có thể hình thành cho học sinh trong bài học sẽ xây dựng. Chuẩn kiến thức, kĩ năng của bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất như sau:
 1. Về kiến thức
	- Hiểu được khái niệm, vị trí của thuỷ quyển trên Trái Đất.
	- Hiểu và trình bày được các vòng tuần hoàn của nước trên Trái Đất.
	- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng tới tốc độ dòng chảy và chế độ nước sông.
	- Biết được đặc điểm và sự phân bố của một số sông lớn trên thế giới [3].
2. Về kĩ năng
	- Sử dụng sơ đồ, hình vẽ để mô tả vòng tuần hoàn của nước: quan sát hình vẽ để mô tả vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn của nước.
	- Sử dụng tranh ảnh, bản đồ để phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông và đặc điểm, sự phân bố của một số sông lớn trên thế giới.
- Sơ đồ hoá kiến thức có liên quan tới nội dung bài học [3].
3. Thái độ hành vi:
	- Biết sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên nước.
	- Có ý thức bảo vệ tài nguyên rừng, hồ chứa nước và chống