SKKN Phương pháp tổ chức trò chơi học tập nhằm nâng cao hiệu quả bài dạy trong môn Toán lớp 1
Phát triển trí tuệ cho học sinh Tiểu học là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của hầu hết các quốc gia, của các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo. Cùng với tất cả các môn học khác trong chiến lược phát triển toàn diện, có thể nói Toán học đóng một vai trò hết sức quan trọng, nó rèn luyện cho các em không chỉ đơn thuần là tính toán mà điều chủ yếu là năng lực tư duy. Chính bởi tư duy sâu sắc mà các em mới có thể nhanh nhẹn, nhạy bén hơn trong nhiều môn học khác. Rèn luyện toán học không có nghĩa đơn giản là kì vọng các em trở thành những nhà toán học mà chính là rèn luyện cho các em trở nên linh hoạt hơn khi tiếp cận những vấn đề trong nhà trường hoặc giải quyết bất cứ một vấn đề nào trong thực tiễn cuộc sống.
Môn Toán có tầm quan trọng to lớn, có khả năng giáo dục trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận logic, thao tác tư duy cần thiết để nhận thức thế giới hiện thực như: trừu tượng hóa, khái quát hóa, khả năng phân tích tổng hợp, so sánh, dự đoán, chứng minh. Môn Toán còn góp phần giáo dục lí trí và những đức tính tốt như: trung thực, cần cù, chịu khó, ý thức vượt khó khăn, tìm tòi sáng tạo và nhiều kĩ năng tính toán cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới.
Đối với môn Toán ở Tiểu học, nếu giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải theo tài liệu có sẵn, theo sách giáo khoa, theo hướng dẫn và thiết kế bài dạy một cách máy móc, giáo viên áp đặt, thông báo kiến thức có sẵn. thì sẽ làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của các em diễn ra một cách đơn điệu, tẻ nhạt dẫn đến kết quả học tập không cao. Đó là một trong những nguyên nhân gây cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày.
1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Phát triển trí tuệ cho học sinh Tiểu học là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của hầu hết các quốc gia, của các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo. Cùng với tất cả các môn học khác trong chiến lược phát triển toàn diện, có thể nói Toán học đóng một vai trò hết sức quan trọng, nó rèn luyện cho các em không chỉ đơn thuần là tính toán mà điều chủ yếu là năng lực tư duy. Chính bởi tư duy sâu sắc mà các em mới có thể nhanh nhẹn, nhạy bén hơn trong nhiều môn học khác. Rèn luyện toán học không có nghĩa đơn giản là kì vọng các em trở thành những nhà toán học mà chính là rèn luyện cho các em trở nên linh hoạt hơn khi tiếp cận những vấn đề trong nhà trường hoặc giải quyết bất cứ một vấn đề nào trong thực tiễn cuộc sống. Môn Toán có tầm quan trọng to lớn, có khả năng giáo dục trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận logic, thao tác tư duy cần thiết để nhận thức thế giới hiện thực như: trừu tượng hóa, khái quát hóa, khả năng phân tích tổng hợp, so sánh, dự đoán, chứng minh. Môn Toán còn góp phần giáo dục lí trí và những đức tính tốt như: trung thực, cần cù, chịu khó, ý thức vượt khó khăn, tìm tòi sáng tạo và nhiều kĩ năng tính toán cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. Đối với môn Toán ở Tiểu học, nếu giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải theo tài liệu có sẵn, theo sách giáo khoa, theo hướng dẫn và thiết kế bài dạy một cách máy móc, giáo viên áp đặt, thông báo kiến thức có sẵn... thì sẽ làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của các em diễn ra một cách đơn điệu, tẻ nhạt dẫn đến kết quả học tập không cao. Đó là một trong những nguyên nhân gây cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. Mặt khác, học sinh Tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén, sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho sự phát triển tư duy toán học. Nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng hay quá tải. Hơn nữa, học sinh ở bậc Tiểu học nói chung, học sinh lớp 1 nói riêng đang trong giai đoạn phát triển cơ thể hay nói cụ thể hơn là các hệ cơ quan chưa hoàn thiện vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp; một mặt trẻ vừa chuyển từ môi trường vui chơi là chủ yếu sang môi trường học tập đòi hỏi sự chú ý cao cho nên trẻ khó có thể ngồi lâu trong phòng học cũng như tập trung chú ý vào bài học trong một thời gian dài. Và đặc biệt ở lứa tuổi lớp 1 các em chóng nhớ nhưng lại mau quên. Học sinh lớp 1 khi học Toán, về kiến thức bước đầu cần nắm được một số kiến thức cơ bản, đơn giản về đếm, đọc viết, so sánh các số trong phạm vi 100, cộng, trừ không nhớ trong phạm vi 100. Yêu cầu với các em khi học toán lớp 1 là, có thể nhận biết các số, biết đọc chúng và viết chúng thành thạo. Vì thế, cần chú ý một số phương pháp phát triển tư duy và hứng thú học toán cho trẻ độ ở tuổi này; cần nhận thức được độ dài và đo độ dài trong phạm vi 20cm, biết xem đồng hồ, biết một số hình cơ bản (vuông, tròn, tam giác,), biết giải toán có lời văn. Về kĩ năng: Các bạn nhỏ khi mới bước vào học toán lớp 1 sẽ hình thành và rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, đếm, so sánh các số trong phạm vi 100; Các em phải rèn luyện kĩ năng về cộng, trừ không nhớ trong phạm vi 100, đo và ước lượng độ dài đoạn thẳng, nhận biết hình vuông hình tam giác, hình tròn, điểm , đoạn thẳng. Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy muốn các em học tốt môn Toán trước hết phải tạo cho các em những say mê hứng thú với môn học. Để làm được điều đó, người giáo viên luôn phải biết tổ chức, hướng dẫn để học sinh tự tìm tòi, chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Kiến thức toán lớp 1 đơn giản, rất gần gũi với học sinh nên việc dạy toán phải gắn liền với thực tế, gần với cuộc sống thực của học sinh. Giáo viên hướng dẫn để học sinh từ những vốn kinh nghiệm đã có hình thành những kiến thức mới một cách nhẹ nhàng tự nhiên. Động viên học sinh tập suy nghĩ, tập nói, tập diễn đạt theo cách của riêng mình. Con đường hình thành kiến thức với học sinh lớp 1 hiệu quả nhất là bắt đầu với các hoạt động thao tác bằng tay, với các vật thật, hoạt động trên mô hình, hoạt động ngôn ngữ, cuối cùng là hoạt động trí óc. Ngoài ra việc sử dụng các trò chơi học tập trong giờ học Toán là hết sức cần thiết và có ích. Nó giúp HS thay đổi động hình hoạt động, chống mệt mỏi căng thẳng trong học tập, tăng cường khả năng luyện tập thực hành và vận dụng nhanh các kiến thức đã học; ghi nhớ nội dung kiến thức một cách tự nhiên theo kiểu học mà chơi, chơi mà học. Từ đó giúp cho học sinh nhớ lâu, hiểu kỹ và vận dụng linh hoạt trong đời sống, học tập. Và cũng qua đó phát triển hứng thú, tập thói quen tập trung, tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng suy luận cho hoc sinh. Thông qua các trò chơi học tập đó giúp học sinh tự tin hơn khi giao tiếp cũng như trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Cùng với kinh nghiệm trong những năm trực tiếp giảng dạy ở lớp 1, qua nghiên cứu, tìm tòi, thu thập và tham khảo đồng nghiệp, tôi mạnh dạn chọn viết đề tài: “Phương pháp tổ chức trò chơi học tập nhằm nâng cao hiệu quả bài dạy trong môn Toán lớp 1.”để nghiên cứu, nhằm giúp học sinh bớt căng thẳng, phát huy tính tích cực, sôi nổi và đạt hiệu quả cao sau mỗi giờ học. 1.2. Đối tượng nghiên cứu Một số phương pháp tổ chức trò chơi học tập nhằm nâng cao hiệu quả bài dạy trong môn Toán lớp 1 Học sinh lớp 1H trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi năm học 2017-2018. 1.3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp quan sát - Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp điều tra - Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm - Phương pháp thực nghiệm 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lí luận về việc tổ chức trò chơi học tập trong môn Toán lớp 1. - Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với nội dung bài học và phục vụ cho mục đích học tập, giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm bản thân. - Trò chơi học tập giúp rèn luyện trí tuệ lẫn phẩm chất đạo đức cho học sinh. - Làm thay đổi hình thức hoạt động học tập. - Làm cho không khí học tập trong lớp được thoải mái và dễ chịu hơn. - Làm cho quá trình học tập trở thành một hình thức vui chơi hấp dẫn, - Giúp học sinh củng cố và hệ thống hóa kiến thức, đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà các em đã tích lũy được thông qua hoạt động. - Rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo. - Thúc đẩy hoạt động trí tuệ. - Rèn luyện và nâng cao các tố chất nhanh, mạnh, bền, khéo giúp học sinh phát triển thể lực. - Rèn luyện các giác quan. - Học sinh được phát triển óc sáng tạo, lòng kiên trì, dũng cảm vượt khó. - Học sinh thấy vui, nhanh nhẹn, cởi mở hơn; tiếp thu tự giác và tích cực hơn. 2.2. Thực trạng: 2.2.1. Vài nét về trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi: Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi nằm trên địa bàn phường Ngọc Trạo, ngay trung tâm thành phố. Nhà trường nhiều năm liền đạt danh hiệu trường tiên tiến cấp thành phố, cấp tỉnh. Trong năm học 2016 – 2017 trường vinh dự được nhận cờ thi đua của chính phủ, bằng khen của Bộ giáo dục và đào tạo. Nhà trường có truyền thống dạy – học tốt, đội ngũ cán bộ giáo viên yêu nghề mến trẻ, năng động, sáng tạo, có bề dạy kinh nghiệm trong giảng dạy. Hiện tại cơ sở vật chất nhà trường đã được đầu tư xây dựng khang trang, đầy đủ; các phòng học và phòng chức năng được trang trí sinh động, gần gũi với các học sinh. 2.2.2. Thực trạng việc dạy môn Toán lớp 1 thông qua các trò chơi học tập 2.2.2.1. Về phía học sinh: *Thuận lợi: - Hầu hết các em biết vâng lời, lễ phép, ngoan ngoãn, có tinh thần giúp đỡ bạn bè - Học sinh bước đầu có thói quen làm việc tự giác, chủ động, không rập khuôn máy móc, biết tự đánh gía kết quả học tập của mình, của bạn - Đa số học sinh có niềm vui trong học tập, ham thích học toán. - Học sinh thực hiện các hoạt động một cách chủ động tích cực theo hướng dẫn, tổ chức của giáo viên. - Học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động như: Quan sát, điều tra, đóng vai, thảo luận từ đó phát hiện và tham gia vào việc giải quyết các tình huống có vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. - Luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ thường xuyên của Ban giám hiệu, của các bộ phận chuyên môn trong nhà trường. - Được sự đồng tình, phối hợp chặt chẽ của phụ huynh học sinh, tạo điều kiện mua sắm đầy đủ dụng cụ học tập và quan tâm đến việc học tập của học sinh. *Khó khăn: - Do vốn hiểu biết cuộc sống còn nhiều hạn chế, do đặc điểm tâm lí lứa tuổi, sự phát triển tư duy chưa cao nên học sinh tham gia vào các trò chơi học toán còn nhiều hạn chế. - Môn toán là môn học từ xưa đến nay được xem là khô khan hóc búa, mang tính trừu tượng cao. Vì vậy, việc lĩnh hội tri thức toán học là rất khó khăn đối với HS Tiểu học nói chung và lớp 1 nói riêng. Điều này cũng dể hiểu vì: để lĩnh hội được tri thức toán học thì học sinh cần phải biết so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá và khái quát hoá mà chức năng trừu tượng hoá và khái quát hoá ở trẻ lớp 1 còn chưa phát triển đầy đủ. - Thêm vào đó là lượng kiến thức môn Toán đưa vào chương trình khá lớn đã dẫn đến một thực trạng là học sinh tiếp nhận kiến thức rất vất vả, thụ động nhất là những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm; các em luôn cảm thấy sợ, cảm thấy căng thẳng, nặng nề mỗi khi bắt đầu giờ học. Cuối tiết học, học sinh thường uể oải, ít tập trung chú ý vào bài học vì đặc điểm của học sinh lớp 1 là “Dễ nhớ, mau quên, chóng chán”. Bởi vậy, chất lượng học tập toán nhìn chung chưa cao. - Mặt khác, đặc điểm về tư duy học sinh lớp 1chủ yếu là tư duy trực quan, vật thật hay thông qua những hành động cụ thể để hình thành khái niệm, kiến thức, kĩ năng. Học sinh lớp 1 rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với mọi vật, hiện tượng nào đó nhất là những sự vật hiện tượng gây cảm xúc mạnh. Học sinh thường hiếu động hơn khi hoạt động bằng tay, thích được sử dụng đồ dùng trực quan. 2.2.2.2. Về phía giáo viên: * Thuận lợi: - Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hội cha mẹ học sinh đã trang bị đồ dùng, trang thiết bị dạy học cho trường tương đối đầy đủ. Nhằm phục vụ cho việc dạy và học của giáo viên và của học sinh đạt kết quả. - Cấp ủy, chính quyền phường Ngọc Trạo đã quan tâm đến cơ sở vật chất trường lớp. - Hiện nay, thực hiện việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nhiều giáo viên, đã không ngừng tìm tòi, tích lũy kinh nghiệm, sáng tạo ra những ý tưởng hay, để có thể tạo ra một giờ giảng sinh động, ấn tượng và đạt được mục tiêu của bài học cần chuyển tải đến người học. - Trước yêu cầu ngày càng nâng cao hơn nữa chất lượng bài giảng với phương châm rút ngắn khoảng cách giữa người dạy và người học bằng những hoạt động, sản phẩm cụ thể trong dạy học. Chúng ta vẫn thường đưa ra phương châm hay khẩu hiệu: “Tạo ra một giờ học tích cực”, hay “Tạo ra một giờ học thân thiện” và bằng cách này hay cách khác, phương pháp truyền thống hay hiện đại, đôi khi chúng ta vẫn loay hoay để có một giờ giảng tốt nhất, thân thiện và dân chủ nhất. Theo điều tra thì 100% học sinh lớp 1 đều thích học những giờ học có tổ chức trò chơi học tập và các em cảm thấy rất vui. Chất lượng dạy học được nâng cao khi có sự hổ trợ của công nghệ thông tin. Vì thế, sử dụng phương pháp “trò chơi học tập” có thể được hiểu đó là một phương thức, cách thức truyền tải một thông điệp, một nội dung cụ thể nào đó đến người nghe thông qua hình thức trò chơi. “Học mà chơi – Chơi mà học” là nội dung bài học được truyền tải đến người nghe một cách nhẹ nhàng, nhưng đầy sâu sắc và dễ hiểu. * Khó khăn: - Tuy đã được trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu dạy và học hiện nay. - Mặc dù đã được tiếp thu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học. Song để tổ chức trò chơi trong các giờ dạy học Toán sao cho mang lại hiệu quả như giáo viên mong muốn quả là một điều không đơn giản. Nó cần nhiều thời gian để đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn bị phương tiện, đồ dùng, Mặt khác, tổ chức trò chơi học tập sao cho học sinh tiếp xúc cảm thấy hấp dẫn nhất và thích thú thì phụ thuộc hoàn toàn vào công tác tổ chức của giáo viên mà kĩ năng tổ chức trò chơi của giáo viên cơ bản còn rất nhiều hạn chế. - Qua việc dự giờ tôi nhận thấy với những tiết dạy người giáo viên sử dụng các trò chơi học toán thì tiết học rất sôi nổi, học sinh tiếp thu bài một cách tích cực, học sinh hứng thú học. Còn với những tiết dạy giáo viên không sử dụng các trò chơi học toán thì học sinh tiếp thu bài một cách thụ động, tiết học không sôi nổi. Vì vậy muốn chất lượng môn Toán lớp 1 được nâng cao, yếu tố đầu tiên và cũng là quan trong nhất là học sinh phải yêu thích học Toán, phải có hứng thú học Toán thực sự. Bởi vậy đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, phải xây dựng một môi trường học toán tự nhiên, thoải mái với học sinh. Học sinh không cảm thấy kiến thức môn toán xa lạ với cuộc sống thực, không để giờ học toán nặng nề, có nhiều bài tập gây mệt mỏi và làm cho học sinh không hứng thú học tập, trong đó người giáo viên phải vận dụng linh hoạt các trò chơi học tập Toán vào các tiết học là ưu tiên số 1 và là việc cần được làm ngay. Năm học 2017 – 2018, tôi được phân công giảng dạy lớp 1H trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi với tổng số HS là 46, trong đó nam có 23 em, nữ 23 em. Địa bàn cư trú của các em không tập trung, rất nhiều em ở xa trường. Vì là lớp song ngữ nên đầu vào đã được nhà trường kiểm tra chất lượng nên khả năng tiếp thu của các em tương đối đồng đều, nhiều học sinh đã đọc thông thạo, nhận biết được các số từ 1 đến 10, biết cách tính nhẩm các số trong phạm vi 10. Tuy nhiên vẫn còn một vài em tính toán còn chậm, đặc biệt là tính nhẩm, còn chưa biết so sánh số... Vẫn còn những gia đình chưa thực sự quan tâm đến việc học của con em mình, còn phó mặc cho cô giáo, nhà trường. Sau bốn tuần học đầu, qua theo dõi quá trình học tập của học sinh kết hợp cho học sinh làm bài tập và chấm điểm trong vở bài tập Toán tôi thấy kết quả như sau: Điểm 9-10 Điểm 7-8 Điểm 5-6 Điểm 3 – 4 10/ 46 em = 21,7% 24/ 46em = 52,3% 12/ 46em = 26% 0 /46 em = 0% Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 10/ 46 em = 21,7% 36/ 46em = 78,3% 0/ 46 em = 0 % 2.3. Các giải pháp tổ chức thực hiện. Bản thân là giáo viên Tiểu học lại trực tiếp dạy ở khối 1 nhiều năm liền nên tôi nhận thấy rõ được vai trò và trách nhiệm của mình là phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học. Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Phương pháp tổ chức trò chơi học tập là một trong những hoạt động vô cùng đặc biệt vì tiết học sinh động hơn, thoải mái và dễ chịu hơn. Học sinh thấy vui, nhanh nhẹn, cởi mở hơn, tiếp thu bài một cách tự giác, tích cực và chủ động hơn. Để giờ học đạt hiệu quả tốt hơn, giúp các em có hứng thú trong học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung, phương pháp trong giảng dạy, đưa những kiến thức được coi là khô khan của môn Toán thành những trò chơi học tập nhằm mục đích giúp các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi Toán học không chỉ giúp các em lĩnh hội tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó. Áp dụng tốt trò chơi học tập vào dạy học Toán 1, giáo viên cần nắm vững một số vấn đề sau: 2.3.1. Giáo viên cần nắm rõ các dạng trò chơi trong môn Toán lớp 1 Trò chơi học tập Toán là hoạt động được tổ chức có tính chất vui chơi, giải trí nhưng có nội dung gắn với bài học hoặc hoạt động học tập Toán của học sinh. Xét về mục đích dạy học nói chung, trò chơi toán học có thể có: - Trò chơi nhằm dẫn dắt hình thành tri thức mới. - Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kĩ năng. - Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ học ngoại khoá. Nếu phân loại theo các mạch kiến thức Toán học ta có thể nói tới: - Trò chơi tính toán. - Trò chơi hình học (vẽ hình, đếm hình, cắt ghép hình, xếp hình,) - Trò chơi gắn với hoạt động đo đại lượng. - Trò chơi về giải toán, giải đố. - Trò chơi về rèn luyện trí thông minh’’... 2.3.2. Giáo viên cần nắm vững các nguyên tắc chủ yếu để thiết kế và sưu tầm trò chơi toán học. a. Nguyên tắc 1: Tất cả các trò chơi toán học đều nhằm củng cố một nội dung toán học ở Tiểu học, quán triệt nguyên lý “học đi đôi với hành”. Nghĩa là sau khi giáo viên truyền tải tới học sinh một lượng kiến thức mới để cho các em nắm chắc và hiểu kỹ vấn đề đó thì có thể và cần thiết tổ chức cho các em vận dụng dưới hình thức các trò chơi học tập. b. Nguyên tắc 2: Kế thừa các ý tưởng dạy học toán trong các sách giáo khoa Tiểu học, kế thừa một số trò chơi trong dân gian và trong một số tài liệu đã có để tiếp tục phát triển và hoàn thiện cho phù hợp với thời gian, với đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học, với điều kiện cơ sở vật chất cụ thể của nhà trường Việt Nam hiện nay. c. Nguyên tắc 3: Luật chơi ở mỗi trò chơi đưa ra phải rõ ràng để học sinh định hướng, nắm được cách chơi, cách giải quyết. Đồng thời các yêu cầu đó cũng phải có mức độ dễ, khó khác nhau để phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau, vừa phù hợp với trình độ học sinh trong lớp (trình độ đại trà), vừa có một số yếu tố nâng cao đòi hỏi có sự thông minh, khéo léo mới có thể giải quyết được ( với những học sinh đạt điểm 9,10) nhằm phát huy năng lực ứng dụng và các sở trường của học sinh trong lớp. d. Nguyên tắc 4: Mỗi trò chơi phải tạo hứng thú cuốn hút học sinh tham gia, sao cho thi đua mà không căng thẳng, vui mà học toán thực thụ. Nguyên tắc này quán triệt ý tưởng “Học mà chơi, chơi mà học”. 2.3.3. Nắm rõ cấu trúc trò chơi học tập Toán: Một trò chơi Toán học được viết theo cấu trúc sau: - Tên trò chơi. - Mục đích: Nêu rõ mục đích trò chơi nhằm hình thành, ôn luyện, củng cố kiến thức nào. - Chuẩn bị: Xác định rõ địa điểm chơi, những phương tiện cần thiết cho hoạt động chơi như hình vẽ, các hình cắt sẵn, các mảnh bìa ghi số, ghi chữ, que diêm, que tính - Cách chơi: Chỉ rõ số người tham gia chơi, thời gian chơi, luật chơi và luật thắng - thua đảm bảo học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. 2.3.4. Nắm vững một số yêu cầu khi tổ chức các trò chơi học tập. a. Các trò chơi học tập phải đáp ứng những yêu cầu của mục đích dạy học, phải đặt ra cho trẻ các nhiệm vụ học tập tương ứng với nội dung dạy học. Mỗi trò chơi cần có một vị trí và đóng góp cụ thể trong tiến trình thực hiện mục đích dạy học. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu dạy học bộ môn toán ở Tiểu học, hệ thống các trò chơi học tập phải được lựa chọn sao cho đa dạng về chủ đề, cách tổ chức trò chơi. Hệ thống này phải đủ “dư” để người giáo viên tùy theo điều kiện cụ thể (về mục đích của bài học, trình độ và hứng thú của học sinh, hình thức tổ chức học của lớp...) mà lựa chọn trò chơi thích hợp. - Nhưng một tiết học bao giờ cũng có yêu cầu cần đạt được chương trình qui định rất chặt chẽ về kiến thức cơ bản cũng như về kỹ năng thực hành. Trò chơi một khi thâm nhập vào lớp học nhất thiết phải là một nội dung của bài học, phải là một thành phần cấu tạo nên tiết học, phải góp phần vào việc hình thành kiến thức cơ bản hoặc rèn luyện kỹ năng cơ bản của tiết học. Nội dung của trò chơi phải là một phần nội dung của bài học. b. Phải lựa chọn các thời điểm thích hợp khi tổ chức các trò chơi học tập cho học sinh. Các thời điểm đó là: - Sau khi hoàn thành một bài học, cách này có ưu điểm là kích thích được hứng thú học tập của học sinh, giờ học tránh được không khí căng thẳng, từ đó trở thành giờ toán vui, sinh động. - Sau khi hoàn thành một chương trình học, nhóm các chủ đề, chẳng hạn sau khi học sinh đã học xong phần phép tính cộng, trừ trong phạm vi 10, giáo viên có thể đưa ra trò chơi có mục đích củng cố, ôn tập các phép tính cộng, trừ trong phạm vi 10. c. Khi tổ chức các trò chơi phải sắp xếp các tình huống chơi sao cho tất cả mọi học sinh, của nhóm hoặc của lớp đều được tham gia. Mặc dù trong một số vấn đề nhất định, tại một thời điểm có thể chỉ có một em tham gia trò chơi hoặc trình bày kết quả nhưng toàn nhóm (lớp) phải có trách nhiệm cùng tìm ra lời giải đáp. Khi chơi nên tổ chức thi giữa những người có cùng năng lực. Giáo viên hoặc người chỉ huy tránh làm lúng túng hay làm xấu hổ cho những học sinh không hoàn thành nhiệm vụ, luôn quan tâm, khích lệ
Tài liệu đính kèm:
- skkn_phuong_phap_to_chuc_tro_choi_hoc_tap_nham_nang_cao_hieu.doc