SKKN Một vài kinh nghiệm trong tổ chức ôn tập môn Lịch sử cho học sinh khối 12

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Môn lịch sử có một vị trí, ý nghĩa quan trọng đối với việc giáo dục thế hệ trẻ. Từ những hiểu biết về quá khứ, học sinh hiểu rõ hơn truyền thống dân tộc, tự hào với truyền thống đấu tranh giữ nước và dựng nước của ông cha ta, xác định nhiệm vụ hiện tại, có thái độ đúng với quy luật của tương lai.
Tuy nhiên, hiện tại đang có những nhận thức sai lệch về vị trí, chức năng của bộ môn trong đời sống xã hội, với nhiều tác động làm giảm sút chất lượng bộ môn trên nhiều mặt. Tình trạng học sinh không biết những hiện tượng lịch sử cơ bản, phổ thông, hay nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến.
Để nâng cao chất lượng dạy học phổ thông nói chung chất lượng môn lịch sử nói riêng theo tinh thần Nghị quyết số: 29/NQ/TW Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 khóa XI về ”Đổi mới căn bản toàn diện về giáo dục và đào tạo...” là nhiệm vô cấp bách mà mỗi thầy cô giáo chúng ta cần và phải làm ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn trước mắt và lâu dài của nền giáo dục nước nhà. 
Cốt lõi của vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục là phát huy tính tích cực và chủ động của học sinh và lấy học sinh làm trung tâm, phải chuyển đổi từ thầy dạy trò học sang trò chủ động khám phá tìm hiểu và chủ động tiếp thu kiến thức. Thầy là người tạo tình huống có vấn đề một cách có tự nhiên, tạo hứng thú trong việc nhận thức tình huống, nhận thức vấn đề từ đó giúp học sinh tự mình tìm câu giải đáp vấn đề đặt ra, tự mình giải quyết tình huống.
Tuy nhiên nếu không thiết kế, xử lý khéo léo sẽ dẫn đến việc đổi mới một cách hình thức làm cho môn học trở nên nặng nề mất đi sự sáng tạo của học sinh.
Để đạt được kết quả tốt trong quá trình dạy học môn lịch sử trong trường phổ thông nói chung và môn lịch sử lớp 12 nói riêng chúng ta cần phải đổi mới về biện pháp và phương pháp dạy học. 
Là một giáo viên giảng dạy môn Lịch sử đã nhiều năm, tham dự nhiều chuyên đề do Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục và đào tạo tổ chức lại trực tiếp giảng dạy lớp 12, tôi nhận thấy rằng việc ôn tập để nâng cao nhận thức, kỹ năng hiểu và khắc sâu kiến thức, đảm bảo cho các em có đủ hành trang tham dự các kỳ thi cuối cấp là công việc cần thiết. Vì vậy tôi chọn “Một vài kinh nghiệm trong tổ chức ôn tập môn lịch sử cho học sinh khối 12” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm năm học 2017 – 2018
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của tôi nghiên cứu đề tài này nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Lịch sử lớp 12 ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX), hướng dẫn học sinh hệ thống hóa kiến thức bằng hệ thống các câu hỏi. Qua đó các em sẽ nhìn được tổng thể kiến thức một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ, rút ngắn được thời gian ôn tập, củng cố, giúp học sinh hiểu bài, nắm được kiến thức cơ bản và nhớ lâu. 
3. Đối tượng nghiên cứu
 Học sinh 12A1 và 12A2 Trung tâm GDNN – GDTX Thọ Xuân.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện tốt đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu bổ trợ
- Kỹ thuật xây dựng hệ thống câu hỏi theo các mức độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng.
- Thao giảng, dự giờ, trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy.
- Áp dụng kinh nghiệm phương pháp mới trên lớp.
- Kiểm tra đánh giá kết quả học sinh và làm bài để từ đó có điều chỉnh, bổ sung.
	 PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Lịch sử là một môn xã hội, tuy nhiên học lịch sử không đơn thuần chỉ là ghi nhớ bằng cách học thuộc những kiến thức cơ bản mà giáo viên cung cấp. Học như vậy thì học sinh chỉ mới dừng lại ở mục tiêu "Biết" lịch sử chứ chưa thể "Hiểu" lịch sử đúng như yêu cầu của bộ môn. Vì vậy việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh phải làm thế nào đó để đạt được mục tiêu "Nhận biết – Thông hiểu – Vận dụng" kiến thức của học sinh. Với yêu cầu của kì thi Trung học phổ thông (THPT) Quốc gia năm học 2017 – 2018 thì việc dạy và học bộ môn càng phải cố gắng thực hiện cho được mục tiêu này.
Như chúng ta đó biết, dạy học Lịch sử là quá trình giáo viên cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về lịch sử nhằm phục vụ cho việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển học sinh qua môn học. Lịch sử vốn tồn tại khách quan, là những vấn đề đó xảy ra trong quá khứ nên trong quá trình giảng dạy, ôn tập để học sinh nắm bắt được những hình ảnh, nhân vật, sự kiện lịch sử cụ thể, đòi hỏi bên cạnh những lời nói sinh động, giáo viên phải lựa chọn các phương pháp dạy học khác nhau để đạt được hiệu quả cao.
Với phương pháp dạy học mới lấy học sinh làm trung tâm, học sinh chủ động lĩnh hội tri thức, đòi hỏi người giáo viên cần có biện pháp phù hợp để cuốn hút được học sinh chú ý vào tiết giảng, có hứng thú học tập, tham gia tích cực trong việc phát hiện, chủ động phát biểu ý kiến xây dựng bài, có ý thức tư duy sáng tạo, như vậy mới đạt hiệu quả cao trong dạy học.
Căn cứ vào tài liệu học tập và mục đích truyền thụ, người dạy phải đề ra những phương pháp ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh giúp các em nắm bắt nhanh và lưu giữ tốt kiến thức lịch sử; biết nhận xét, đánh giá một sự kiện, một chân dung, một giai đoạn lịch sử Tạo nên hứng thú trong quá trình chủ động lĩnh hội kiến thức của học sinh. Vì vậy, phương pháp ôn tập có vai trò quan trọng trong quá trình giảng dạy Lịch sử nói chung và lớp 12 cuối cấp nói riêng.
2. Thực trạng vấn đề
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy lịch sử ở Trung tâm GDNN-GDTX nhiều năm, đặc biệt là nhiều năm liền dạy lớp 12 tôi thấy:
- Học sinh chưa thực sự yêu thích môn học, luôn cho rằng lịch sử là môn học phụ và khô khan, nhàm chán, bởi trong quá trình giảng dạy, ôn tập nhiều giáo viên chưa có phương pháp phù hợp để tạo nên hứng thú, kích thích sự suy nghĩ tìm tòi của học sinh.
- Khả năng nắm bắt, đánh giá sự kiện lịch sử của học sinh chưa cao, chưa hiểu hết bản chất của một sự kiện, của vấn đề lịch sử hoặc hiểu còn lơ mơ, chưa sâu sắc.
- Phương pháp ôn tập thi THPT quốc gia còn nghèo nàn, đơn điệu, khả năng kết hợp đa dạng các phương pháp trong ôn tập chưa tốt, tính sáng tạo trong giảng dạy chưa cao, khi học sinh học tiết ôn tập có cảm giác nặng nề, mệt mỏi, không hứng thú, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
- Kết quả học tập của học sinh còn thấp đặc biệt là ở kỳ thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp hàng năm.
* Xuất phát từ nhu cầu của học sinh và tình hình môn học, qua quá trình giảng dạy và tìm tòi phương pháp tôi đã thực nghiệm phương pháp ôn tập tổng hợp, kết quả học sinh học tập chăm chỉ, hứng thú, nắm bắt sử liệu nhanh, quá trình tư duy tổng hợp, so sánh, nhận xét đánh giá linh hoạt hẳn lên, kết quả thi học sinh giỏi, thi tốt nghiệp ngày càng cao. 
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề ôn tập cho học sinh bậc Trung học phổ thông (THPT), tuy nhiên những vấn đề đó còn rất chung chung chưa đi sâu vào đối tượng học sinh Giáo dục thường xuyên (GDTX) để giúp cho giáo viên có những phương pháp có thể để tiến hành thiết kế một tiết ôn tập thật sinh động và tạo hứng thú cho học sinh và để học sinh tiếp thu được kiến thức một cách sâu sắc.Vậy nên tôi quyết định lựa chọn đề tài này hy vọng sẽ đưa ra các phương pháp ôn tập tốt nhất cho học sinh. Tuy nhiên, vì điều kiện giảng dạy nên tôi chỉ lựa chọn nghiên cứu phương pháp ôn tập đối với khối lớp 12 để giúp các em có kiến thức vững chắc tham dự các kì thi: tốt nghiệp THPT, Cao đẳng, Đại học.
2.1. Thuận lợi
- Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa, có kỹ năng làm bài tập lịch sử.
- Học sinh ham thích tìm hiểu kiến thức lịch sử trong giờ học các em học tập tích cực, thực sự là trung tâm của quá trình dạy học.
- Có khả năng nắm bắt sử liệu, so sánh, đánh giá sự kiện lịch sử.
- Phương tiện trực quan được trang bị khá đầy đủ.
- Ban Giám đốc Trung tâm quan tâm đến quá trình đổi mới phương pháp, luôn tạo điều kiện để người dạy phát huy tốt khả năng của bản thân, có nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng dạy và học.
2.2. Khó khăn
- Đa số học sinh Trung tâm kiến thức còn yếu và trung bình cao nhất chỉ đạt trung bình khá.
- Cơ sở vật chất ( lớp học, phòng bộ môn) phục vụ cho giảng dạy còn thiếu thốn.
- Trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn lịch sử ( Bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, mẫu vật) còn ít và đang xuống cấp.
- Nhiều gia đình còn chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình.
3. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề
3.1. Phương pháp ôn tập chung
3.1.1. Ôn tập theo sự kiện lịch sử 
Phương pháp ôn tập theo sự kiện là bước khởi đầu cung cấp cho học sinh nguồn sử liệu cơ bản. Ôn tập theo phương pháp này giúp học sinh bổ sung các sự kiện lịch sử theo một hệ thống sử thế giới và sử Việt Nam.
Ví dụ: 
* Những sự kiện lịch sử thế giới tiêu biểu từ 1917 đến 1945.
- 7/11/1917: Cách mạng tháng Mười Nga
- 2/3/1919: Thành lập quốc tế cộng sản (Quốc tế III)
- 4/5/1919: Phong trào Ngũ tứ (Trung Quốc)
- 1/9/1939: Chiến tranh thế giới lần thứ 2 bùng nổ.
- 22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô
- 2/2/1943: Chiến thắng Xtalingrát.
- 9/5/1945: Đức đầu hàng đồng minh.
- 14/8/1945: Nhật đầu hàng đồng minh, chiến tranh thế giới lần thứ 2 kết thúc...
* Những sự kiện lịch sử Việt Nam tiêu biểu từ 1930 đến 1945.
- 3/2/1930: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
- 27/9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn.
- 23/11/1940: Khởi nghĩa Nam kì.
- 13//1941: Cuộc binh biến Đô Lương.
- 5/1941: Hội nghị Trung ương lần thứ VIII.
- 22/12/1944: Thành lập đội Tuyên truyền giải phóng quân.
- 19/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.
- 23/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế.
- 25/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn...
* Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân năm 1975 diễn ra qua ba chiến dịch:
 + Chiến dịch Tây Nguyên (từ ngày 4/3/1975 đến ngày 24/3/1975)
- Ngày 4/3/1975, quân ta đánh nghi binh ở Plâyku và KonTum.
- Ngày 10/3/1975, bất ngờ đánh mạnh ở ở Buôn Ma Thuột, giành thắng lợi.
- Ngày 12/3/1975, địch phản động chiếm lại Buôn Ma Thuột, nhưng không thành.
- Ngày 24/ 3/1975, Tây Nguyên rộng lớn với 60 vạn dân hoàn toàn được giải phóng.
Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi đã chuyển cuộc kháng chiến từ tiến công chiến lược phát triển thành tổng tiến công chiến lược trên toàn chiến trường miền Nam.
 + Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (từ 21/3/1975 đến 29/3/1975)
- Ngày 21/3/1975, ta đánh thẳng vào căn cứ của địch, hình thành thế bao vây thế trận trong thành Huế.
- Ngày 26/3/1975, giải phóng hoàn toàn thành phố và toàn tỉnh Thừa Thiên.
- Ngày 29/3/1975, toàn bộ thành phố Đà Nẵng được giải phóng.
- Cuối tháng 3 đầu tháng 4, các tỉnh còn lại ở miền Trung, Nam Tây Nguyên và Nam Bộ được giải phóng.
 + Chiến dịch Hồ Chí Minh (từ ngày 26/4/1975 đến 30/4/1975)
- Ngày 26/4, quân ta nổ súng mở đầu chiến dịch. Năm cánh quân tiến vào Sài Gòn chiếm các cơ quan đầu não của chúng.
- Ngày 30/4, quân ta tiến vào Dinh Độc Lập bắt toàn bộ Nội các Sài Gòn.
- Ngày 2/5, Châu Đốc là tỉnh cuối cùng được giải phóng.
3.1.2. Ôn tập tổng hợp giai đoạn
Phương pháp dạy tổng hợp giai đoạn nhằm giúp học sinh hệ thống hoá từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Khi ôn tập giáo viên nên tổng hợp theo từng giai đoạn, trong mỗi giai đoạn cần nêu những nét chính, có so sánh, đánh giá, nhận xét.
Ví dụ: 
Lịch sử Việt Nam có thể tổng hợp một số giai đoạn sau:
- Phong trào công nhân 1919 - 1930: Chia làm 2 giai đoạn nhỏ, khi ôn tập giáo viên cần cho học sinh so sánh đánh giá về quy mô, diễn biến, hình thức, tính chất của hai giai đoạn từ đó rút ra sự phát triển vượt bậc của phong trào công nhân Việt Nam.
- Phong trào giải phóng dân tộc 1930 - 1945 cần chú ý đến đường lối, lực lượng, diễn biến của từng giai đoạn cụ thể.
3.1.3. Ôn tập theo trình tự logic bài
Dạy theo trình tự logic bài giúp học sinh nắm bắt bài theo một trình tự hệ thống, như "Công thức". Ôn tập theo phương pháp này có thể sử dụng ở một số bài có cấu tạo khá giống nhau như ở các bài: 20, 21, 22.
Ví dụ cụ thể: Các bài trên ôn tập theo trình tự:
- Hoàn cảnh ra đời "Kế hoạch Nava", "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ", "Việt Nam hoá chiến tranh".
- Nội dung: Tính nguy hiểm, điểm yếu.
- "Kế hoạch Nava", "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ", "Việt Nam hoá chiến tranh" từng bước bị phá sản như thế nào?
+ Bước đầu bị phá sản.
+ Phá sản hoàn toàn.
3.1.4. Ôn tập bằng hệ thống lược đồ, đồ thị
 Phương pháp này sử dụng ở một số bài dạng tiến trình cách mạng, quá trình phát triển, tư tưởng nhận thức...
Giúp học sinh hứng thú, hiểu và nắm bắt bài nhanh.
Ví dụ: Đồ thị về bước phát triển tư tưởng, nhận thức của Nguyễn Ái Quốc từ 1911 - 1930 (phục vụ cho bài 12, 13).
- Bước 1: Cho học sinh nêu các sự kiện tiêu biểu, đánh dấu sự chuyển biến.
Tìm đường cứu nước
Phân biệt bạn thù
Gửi yêu sách tới Véc xai
Tìm ra con đường cứu nước
Bỏ phiếu tán thành Quốc tế 3
Thành lập “Hội Việt nam cách mạng thanh niên”
Thành lập “Đảng cộng sản Việt Nam”
1911
1917
1919
7/1920
12/1920
6/1925
3/2/1930
Bước phát triển
năm
- Bước 2: Vẽ đồ thị
- Bước 3: Cho học sinh nhận xét đánh giá bước phát triển vượt bậc về tư tưởng, chính trị và tổ chức đi tới thành lập Đảng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
3.1.5. Ôn tập kết hợp lồng ghép sử địa phương
Liên tục những năm gần đây đề thi tốt nghiệp THPT Quốc gia cũng như học sinh giỏi ở các cấp đều có ít nhất một câu hỏi liên quan đến sử địa phương. Vì vậy khi ôn tập đòi hỏi người dạy cần có sự lồng ghép, đan xen chương trình chính khoá với sử địa phương.
Ví dụ: 
- Khi dạy bài 13, phần II " Đảng cộng sản Việt Nam ra đời" cần cho học sinh liên hệ tới sự ra đời của tỉnh Đảng bộ Thanh Hóa về hoàn cảnh, ngày, tháng, địa điểm, ý nghĩa, ai là Bí thư đầu tiên.
- Dạy giai đoạn kháng chiến chống Pháp 1946 - 1954 đan xen những đóng góp to lớn của nhân dân Thanh Hóa trong cuộc trường kỳ kháng chiến.
- Ôn tập phần 1954 - 1975: Lồng ghép những chiến thắng lớn của nhân dân Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhấn mạnh vị trí chiến lược của Thanh Hóa trong cuộc chiến khốc liệt này.
- Ngoài ra Thanh Hóa là mảnh đất có nhiều sự kiện lịch sử, nên khi ôn tập cần chú ý đến những sự kiện lịch sử như : Các cụ già bắn rơi máy bay ở Hoằng Trường – Hoằng Hóa,.
- Đặc biệt, giáo viên có thể tổ chức cho các em đi thăm một số di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn tỉnh như: Khu di tích lịch sử Lam Kinh, Thành nhà Hồ, Đền thê vua Lê Hoàn, cầu Hàm rồng để giúp các em thấy được trong lịch sử giữ nước của nhân dân ta, nhân dân Thanh Hóa đã dũng cảm chiến đấu, đã hi sinh xương máu vì độc lập của quê hương, đất nước, tăng thêm niềm tự hào về quê hương, dân tộc, tạo hứng thú cho học sinh trong việc học môn lịch sử, từ đó tạo cho các em có ý thức học và tìm hiểu về lịch sử. 
Hình ảnh đưa học sinh đi thực địa tại khu DTLS Lam Kinh
3.1.6. Ôn tập theo phương pháp kể chuyện, tường thuật
Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải sưu tầm truyện kể, về những chân dung lịch sử, tranh ảnh. Khi ôn tập kết hợp kiến thức sách giáo khoa và truyện kể học sinh sẽ tiếp nhận một cách hứng thú, hiệu quả tiếp nhận kiến thức tăng lên rõ rệt.
Ví dụ 1: Khi trình bày sự kiện lịch sử ngày 2 tháng 9 năm 1945:
Thông báo: Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện lịch sử trọng đại và ngày 2 tháng 9 năm 1945 trở thành ngày Quốc khánh của dân tộc Việt Nam.
Tường thuật: 2 giờ chiều ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước cuộc mít tinh lớn của hàng chục vạn nhân dân đủ các tầng lớp ở Thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố với toàn thể quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. 
Tới 3 giờ chiều, toàn thể quốc dân tuyên thệ. Sau mỗi lời thề, toàn thể đồng bào đều giơ tay hô lớn “Xin thề !” tỏ ra ý chí bền vững không gì lay chuyển nổi của cả một dân tộc đứng lên giành tự do độc lập. Cuối cùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh bước ra lễ đài một lần nữa. Người hô hào nhân dân kiên quyết hy sinh giữ vững nền độc lập vừa mới giành được. Lễ mít tinh bế mạc biến thành một cuộc biểu tình tuần hành vĩ đại trong thành phố. Trong bản Tuyên ngôn Độc lập lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định trước thế giới: "Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập và sự thật đã trở thành một nước tự do và độc lập. 
 Đây là bức ảnh tư liệu chụp quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 của nhiếp ảnh gia người Pháp - Philippe Devillers. 
 Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy !”. Ngày 2 tháng 9 năm 1945 mãi đi vào lịch sử như một ngày độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam sau ngót một thế kỉ đô hộ của thực dân Pháp. Ngày 2 tháng 9 năm 1945 trở thành ngày Quốc khánh của dân tộc Việt Nam và đó cũng là cái mốc chấm dứt lịch sử cận đại Việt Nam, mở ra một kỉ nguyên mới cho lịch sử dân tộc ta.
Trong bài này, giáo viên có thể cho học sinh xem những thước phim tư liệu về ngày 2 tháng 9 năm 1945 mà mình sưu tầm được, sử dụng bài giảng điện tử chèn thêm các thức phim tư liệu.
Ví dụ 2: Giáo viên tường thuật“ Trận phản công Matxcơva”: Tháng 10/1941 bộ chỉ huy Đức tập trung mọi sức lực để mở cuộc tấn công vào Matxcơva với hi vọng chiếm được Matxcơva sẽ ảnh hưởng quyết định tới cuộc chiến. Hitle đã huy động 80 sư đoàn, trong đó có 23 sư đoàn thiết giáp, 4000 máy bay.
Với ưu thế hơn hẳn Liên Xô, Hitle tin chắc sẽ giành được thắng lợi. Hắn tuyên bố “phải tiêu diệt kẻ thù trước khi mùa đông tới”và điên cuồng quyết định ngày 7/1 sẽ duyệt binh chiến thắng tại hang trường. Hitle ra lệnh cho bộ chỉ huy trung tâm “Phải bao vây thành phố này để không một người lính Nga nào, không một người dân nào dù đàn ông, đàn bà hay trẻ con có thể bỏ chạy”. Một nguy cơ hiểm nghèo đè nặng lên trái tim người dân Xô viết.
Các xe tăng T-26 của Liên Xô chuẩn bị cho cuộc phản công ở ngoại vi Moskva, mùa đông 1941-1942
Ý đồ của Cụm tập đoàn quân Trung tâm (Đức) định hợp vây hai Phương diện quân Tây và Dự bị của Liên Xô, tháng 9 năm 1941
Liệu có thể bảo vệ thủ đô Matxcơva không? Trong giờ phút nguy nan đó, những người lãnh đạo vẫn vững tay lái, hàng vạn công nhân và Đảng viên tình nguyện gia nhập quân đội.Phụ nữ và trẻ em cũng xuống đường làm công sự. Sáng 7/1 trong bóng tối của mùa đông băng tuyết đã diễn ra một cuộc duyệt binh đặc biệt trên quảng trường đỏ.
Các đơn vị từ cuộc duyệt binh đi thẳng ra mặt trận để chiến đấu. Mùa đông đến tình hình quân Đức ngày càng xấu đi, thiếu lương thực, đạn dược, quân số bị thiệt hại nặng nề. Ngày 6/12 Hồng quân chuyển sang phản công tiêu diệt quân Đức. Sau hai tháng chiến đấu, Hồng quân đã đẩy lùi quân Đức ra xa Matxcơva, có nơi tới 400 km”.
Qua đoạn tường thuật này đã tái hiện trong học sinh một bức tranh sinh động về toàn cảnh chiến dịch phản công Matxcơva, trận đánh ác liệt trong chiến tranh thế giới II. Qua đó giáo dục cho các em  lòng kính yêu, khâm phục các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô đã chiến đấu dũng cảm quên mình vì Tổ quốc, bảo vệ vững chắc thủ đô Matxcơva, trái tim của nước Nga, đồng thời cũng giáo dục các em lòng căm thù bọn phát xít, kẻ đã gieo rắc tội ác đối với nhân dân Liên Xô nói riêng và nhân loại nói chung.
Ví dụ 3: Sử dụng hình ảnh hoặc video thể hiện cuộc tổng tiến công nổi dậy tết mậu xuân năm 1968
50 năm trước, cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968 được đánh giá là đòn quyết định cho chiến thắng mùa xuân năm 1975. Trong ảnh là binh sĩ Mỹ nhảy khỏi xe jeep và ẩn nấp hai bên đường sau khi xe trúng rocket gần căn cứ không quân ở Đà Nẵng ngày 30/1/1968.
Sáng sớm ngày 31/1/1968, quân và dân ta thực hiện cuộc tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Theo ước tính, khoảng 70.000 binh sĩ thuộc Quân giải phóng miền Nam tham gia sự kiện lịch sử này.
Hai quả bom napalm phát nổ bên ngoài Katum - doanh trại của lực lượng đặc nhiệm Mỹ. Ảnh chụp cách Sài Gòn 96 km về phía tây bắc tối ngày 28/8/1968.
Một khu chợ ở Bến Tre bị phá hủy gần như hoàn toàn do bom đạn chiến tranh ngày 7/2/1968.
3.1.7. Ôn tập kiến thức kết hợp với đối thoại thực hành
Hình thức ôn tập này chủ yếu dành cho đối tượng học sinh giỏi. Khi ôn giáo viên tung các vấn đề sau đó cùng tranh luận, giải đáp với học sinh. Thầy nêu trò trả lời. Trò đặt vấn đề, thầy giải đáp thắc mắc, sau đó cho học sinh thực hành bài ở phần đã ô